http://www.smikbr.ru/2012/pressa/mingit/02-2012.pdf
МИНГИ ТАУ / ЭЛЬБРУС /№ 2/2012, 201-204 бетле

САЛПАГЪАРЛАНЫ МАРИЯМ

Салпагъарланы Мариям 1994 жыл Гитче Къарачайны Терезе элинде туугъанды. Школну майдалгъа бошагъандан сора, Къарачай шахарда Университетге киргенди. Назму жазып школда башлагъанды. Ана тилибизде жукъ жазгъанны къой, сёлешген да аз бола баргъан заманда, назму жазгъан эгешчигибизге биз бек къууанабыз.

НАЗМУ ОКЪУРУМ КЕЛЕДИ САНГА

АТА ЖУРТУМ

Гитче Къарачайда туугъанма
Гитче уллу жюрегим бла.
Тау этегинде тургъанма
Ёрге къарай кёзлерим да.

Нарат чегетни хауасы
Таза эди, татлы эди.
Кёкге тартхан бийик журтда
Кёлюм да къанатлы эди.

Къобан сёлеше эди мени бла
Эне келип Минги Таудан.
Айта эди хар толкъуну:
«Ёлюп къалма джанынг саудан.

Къаялагъа, таулагъа къара –
Журтунгдула сени ала.
Аладан аллыкъса къарыу.
Алайсыз къаллыкъса арып».

Къобан суу сугъарады
Юй аллында терегими.
Журтну аязы сылайды
Кёлюмю-жюрегими.

Къарт атамча, Минги Тау да
Манга къарап ышарады.
«Журтун сакълар, жакълар» деп,
Туудугъуна ышанады.

Ичимден къычыра, тышымдан шыбырдай,
Барама джашай – болмай арыу:
«Аллах,- дейме,- бер бир къарыу
Сакълар кибик тауларымы».

Биз таулада туугъан эсек,
Халкъ – былайда болгъан эсек,
Къалай къоярбыз тауланы,
Ата джуртубуз тауланы?

КЪАЧ

Тубан шылпы. Тубан шылпы. Тубан шылпы.
Аязмайды кюн.
Сары джыламукъладан – чапыракъладан – толуду жер,
Кёргюзтмейди Кёк да кесин.

Дейдиле: келгенди къач.
Къачха уа – къуру оналты жыл.
Оналты джылда келемиди къач?
Юзюлгенди къыл къобузда къыл.

МЕН – ХАУАЧЫКЪМА

Жаннетден къысталгъан Адам бла Хауаны
Туудукъларыма мен. Хауачыкъма.
Терекден юзгенме алманы...
Жюрегим – жаланды, ачыкъды.

Хауачыкъма. Кёрюнмесем да – барма.
Солургъа хауа жетмей тебресе,
Алай излериксе мени,
Алай кюсериксе мени.
Бюгюн а – эслемейсе мени. Мен а – барма.

ДЖАШАУ БЛА ЁЛЮМ

Иги тюлмюдю ёлюп кетген
Жашлай, гюнахсызлай.
Башлагъанем кетерге алай –
Ким тыйды, не тыйды, нек тыйды мени?

«Кёрюрюн кёрмей – кёрюне кирген»
Къауумгъа къыйналалла бек.
Не ючюн? Нек?
Жашагъандан аманмыды ёлген?

Кесим ючюн тюйюл,
Мени сюйгенлени къыйнамаз ючюн
Джашаугъа къайытханма мен.
Мен сюйгенле, мени сюйгенле
Ёлселе уа –
Мени да тыяллыкъ тюйюлдю киши.

БУ ТАУЛАГЪА КЁЗЮМ ЖЕТГЕНЛЕЙ

Бу таулагъа кёзюм жетгенлей,
Сени сагъынып тебрейме мен.
Не болгъанды? Жаным, къайдаса?
Къыйнайса сен мени, къыйнайса!!!

Сау дунья да тас болуп къалгъанча,
Бютеу адамла мени унутханча…
Сени сакълайма кече да, кюн да!
Сенсе мени тюшюм, тюнюм да!

Угъай, угъай! Излемейме мен сени!
Керек тюйюлдю магъанасыз ийнаныу!
Сакъла, насыплы эт, жаным, кесинги!
Уллу Аллах берсин санга чексиз къарыу.

Мени уа эсинге да тюшюрме!
Унут, жаным, сюйген эсенг да унут!
Энди мен ол тели къызчыкъ тюйюлме –
Этме да къой менден умут.

Энди сен мени кёрсенг да танымазса.
Жылла ётюп кетгендиле ёретинлей
Мени къатыма келирге да базмазса!
Мен а… мен а турама сюйгенлей!

НАЗМУ ОКЪУРУМ КЕЛЕДИ САНГА

Эй, таулу жашчыкъ, кёзюме бир къара!
Башымы тас этдим болурму, дейме…
Ненча заманны тураллыкъса мени марап?
Жашил кёзлеринги бир кёрсем кетерме.

Назму окъурум келеди санга!
Ол а, билеме, игиге тюйюлдю!
Неге тартаса быллай бир кесинге?
Экибизни ортабыз бютеу ёмюрдю!

Кёзлеринги энишге ийсенг да,
Кирпиклеринг белги жиберелле!
Эшик аллында ышарылып сирелсенг,
Кюн таякъла кеслерин женгдирелле!

Мен таулу къыз! Къалай болду алай?
Сени жашил кёзлеринге сукъланама!
Тылпыуум тыйылад сени ызынгдан марай!
Къалам алсам кёзлеринги суратын салама!

Назму окъурум келеди санга!
Ол а, билеме, игиге тюйюлдю!
Неге тартаса быллай бир кесинге?
Экибизни арабыз бир ёмюрдю!

Jamilya Danaeva
***
Къыш боран уруб келеди
Джюрегимде уа джай
Не боллугъун , ким биледи?
Уллу Къарачай!
Къыш кетеди , джаз келеди
Шоркъулдай, ойнай
Джазны –джай тебереди
Исси кюн бла алдай!
***
Бир джылайма , бир джырлайма
Джюрегим тохтайд!
Бир ойнайма, бир алдайма
Башым сагъышын къоймайд!
Бир кюлеме , бир сарнайма
Сен менге бир айт!
Нек къарайма ? нек къоймайма ?
Бек тилейме къайт !
"Мелегим "

Сен мени мелегимсе , билемисе ?
Сени ючюнд джашаум ,
Кюлдюремисе , неда къайгъы этдиремисе ?
Тезерикме, джетер къаруум ,
Джюз тюрлю джолла бла элтемисе ?
Джашауну билдириб татуун,
Къанатла бериб келтюремисе ?
Санамай заман баруун !
Джамиля, эринме да, бу назмуларынгда хар сёзде басым(ударение) къайсы бёлюмге тюшгенин бир салыб чыкъ. (Басым тюшген джерни уллу харифле бла джазсанг — ангылашынныкъды. Сёз ючюн: келЕме. Былайда басым экинчи бёлюмге Е-ге тюшеди).
Мен ангыларгъа излейме назмуну къалай джазгъанынгы, окъугъанынгы.

http://www.smikbr.ru/2009/jurnals/mingit/11-12-2009.pdf МИНГИ ТАУ / ЭЛЬБРУС /№ 6 (148)

Элияс БОЛАТ*

Жюрек мюлкюбюзню кёбейтейик

Жашлыкъ гузабадан, акъылсызлыкъдан абадан тёлюбюзню – къартланы – сан этмей не насийхат-аманат этгенлерине тынгыламай, айтхан сёзлерин унутуп къоябыз. Артда сокъурансакъ да, – заман а кетип.

Къартла

Ачылыкъ кёп кёрген асыл къартла,
Биз тилейбиз сизге талай саулукъ.
Къопдугъуз, тюзлюк ёкюлю нартла
Къопхан кибик, къадар этсе жаулукъ.

Кёп къарыу табылсын саныгъызда,
Таяндырмай таякъгъа жашау.
Энди этилмесин жаныгъыздан
Бек сюйген тауларыгъызгъа да дау.

Чачы агъаргъан мени къарт атам
Аманатла кёп салгъан эди манга.
Жаннетли болсун. Ол ахшы адам
Эди. Ачыу сынатмады инсаннга.

«Кёлсюз адамгъа халкъ айып салыр, –
Деучю эди, – жанынг болмасын жалгъан.
Жаннган отдан да юлюш алыр,
Жюрегинде таукеллиги болгъан!»

Къартла! Кенгдедиле энди, узакъда
Жюрекле эзиучю талай азап.
Кючлю болдугъуз къадар тузакъда,
Чынтты таулулача, таукел жашап.

Огъурлулукъ

Сёзле табалмайма айтыргъа.
Да къайдан табайым аланы?
Амал жокъду къыйын къадаргъа…
Къалмады Алийни адамы.

Сабий эдим мен ол кезиуде.
Бир жол Алий манга сёлешди.
Огъурлулукъ кёп эди сёзюнде,
Халы жюрегимде жерлешди.

Сиз да таныйсыз ол жарлыны,
Жер-жерледе айланады ол.
Бир базарда кёрелле аны,
Бир а шахаргъа элтеди жол.

Былай болду: Алий жюн базарда
Бир къызгъа ахча тилей барды.
Къыз хычин берди да, кёлю жарып,
Ол, сабийча, таза ышарды.

Хар къуруда: «Тели Алий», – деп
Бир къауумла анга кюлелле.
Адамлыкъ барыбыздан да кёп
Анда болгъанын а билелле.

Эл, жамагъат алай бош этед,
Керексизге гюнахла ала.
Къурупму барад ахшы адет,
Жюрекге къара мухур сала?

Мискин адам биреуге – оюнчакъ.
Тауукъдан багъа тергелмейди ол.
Нек бош турады намаз минчакъ?
Ал да, таза да, халал да бол.

Тау адетни биз къаты тутуп,
Керекбиз адамлай къалыргъа.
Аланла, къоймайыкъ биз унутуп
Намаз минчакъны чюйден алыргъа.

Жюрек мюлкюбюз

…Алайлай кенг жолну юсюнде
Бир къарт киши ауа тебреди.
Ажал жаныгъан кюнюнде
Кишиден болушлукъ кёрмеди.

Сюркелип, къоллары къалтырай,
Кырдыкга жатаргъа изледи.
Ахыр къарамы бла къарай,
Бармакъларын хансха бегитди.

Халкъ къарайды анга узакъдан.
Аны ма былайды сагъышы:
«Чыгъалырмы ажал тузакъдан?..»
«Тапдынгмы, ичгичи гыбышы?!.»

Аны къатында тургъанла,
Басынып, ёлюрюн сакълайла.
Тюкенден ётмек алгъанла,
Юсюне сюелип чайнайла.

Игилик къолларындан келмеген
Адамла саладыла «махтау».
Билгенлери, мыллык излеген
Къаргъалача – жутлукъ эм марлау..

Хуржунунг ахчадан толуп,
Къошда малларынг талай бир.
Кетдими бизден игилик, къуруп?
Толу жауапны энди келтир.

Кёкге айланып этсек да тилек,
Адамла, биз бузулгъанбыз халек.
Ким айтсын манга, аланла, нек
Болгъанбыз былай ташжюрек?!

Шагъат болдум кесим: «Дуния
Жут болуп барады!» – деген сёзге.
Огъурсузлукъну аллын тыя,
Къалсын игилик биргебизге!

Бай болургъа кюреше эсек,
Гузабасыз сагъыш этейик.
Къошуп игиликден кесек-кесек.
Жюрек мюлкюбюзню кёбейтейик.

Малкъарда

Назму жазаргъа фахмум да болмаз,
Алай кёлюмдегин айтайым.
Жолгъа чыкъмасанг, муратынг толмаз.
Мен Малкъаргъа барып къайтайым.

Тау жерлеге – Малкъаргъа – бардым.
Тенгим, бир махтанайым санга.
Къарачайдан ариу жокъ деп турдум,
Энди экилиме мен анга.

Акъ таулары биздеча бийик,
Къаялары чынгылдыла, тик.
Тау тарлары, кёллери терен,
Биченликледе кёпдю гебен.

Жанларындан юлюш этелле
Ала, хан къонакъ келген кибик.
Къарачайны бир да бек сюелле,
Кётюрелле намысын бийик.

Юйге къайтайым деп жол тутдум,
Алай тюбедим да бир къызгъа,
Юйюме тансыгъымы унутдум,
Къалды жюрегим амалсызгъа.

Ол, ушап субай санлы жургъа,
От салды да къойду жюрекге.
Ётюм жетмей атын сорургъа,
Бир сейирле болдум кесекге.

Кёзюме къарады, ышара, –
Кёрдюм эки жарыкъ жулдузну.
Къалдым аны ызындан къарап,
Сёзге тыя билмедим къызны.

«Ай, тели уа!» – дей, кесиме
Урушдум, жыйылып юйюме.
Тюшеди да ол къыз эсиме,
Кёкден нюр жауады юсюме.

Шах Малкъар сынатды игилик:
Кёрдюм бек ариу жулдузну.
Излерме, айкъанат сюймеклик,
Табарма ол жур кёзлю къызны.

*Элияс БОЛАТ - джаш назмучуну псевдонимиди. Тюз атын да айтыб, кесини юсюнден хапар айтыргъа излесе - "хош кел" дейбиз.

Алмат намучуду ким эсе да бу Найнай деген

Халкъыбызны сёз усталарындан бири, джаш фахмулагъа артыкъ да эс бёлюучю Мурадин Ёлмез!
Заманынг болгъанына кёре, "Акътамакъ" кафеге келе тур. Сен излеген фахмулагъа тюртюлюб да къалырса мында.
Аллах айтса.

бир джарыкъ къууанчда тюбедик,
бирге ойнадыкъ тебседик,
мени къоюб кетдинг элинге,
Роза атынг къалды эсимде.

Роза Роза Роза хаман эсимде,
неми да берирем болсанг биргеме,
Роза Роза Роза илеш сен менге,
насыблы этерме ийнан сёзюме.

эсимде турады чырайынг,
тынчлыгъымы бузгъанд къарамынг.
джукъусуз болгъанла кечеле,
не мадар этеим джюрекге?!

къууанама кёргеним сайын,
сагъышда атады тангларым,
эки джюрек болурча бирге,
къачырыб элтеим юйюме

Огъур бла башлансын, аллындан огъуна Джырчы Сымайлны сыйы тюшген иш.
Кергеленни эртдеден бери чыгъарыб кюрешген мураты, насыб болуб, толуб къалыргъа башлагъанды.
Бу кюнледе, мне эштиб, Кергелен, бери кирелмей турады да, башланган иш сууб къалгъынчы, мен къонакъбайлыкъ этерге кюрешеим, башхаланы алларына кириб.

САЛПАГЪАРЛАНЫ МАРИЯМ
МЕН – ХАУАЧЫКЪМА

Жаннетден къысталгъан Адам бла Хауаны
Туудукъларыма мен. Хауачыкъма.
Терекден юзгенме алманы...
Жюрегим – жаланды, ачыкъды.

Хауачыкъма. Кёрюнмесем да – барма.
Солургъа хауа жетмей тебресе,
Алай излериксе мени,
Алай кюсериксе мени.
Бюгюн а – эслемейсе мени. Мен а – барма.

Хауачыкъма мен!
Алай да болуучанды бир бирледе, эртден бла огъунакъ, кесингда ангаламагъанлай бир ашхы затчыкъ эсинге илинетда, айланаса сора кюнню кюн узунунуна кеси кесинг бла ышара. Сора, ий, нек шарыб айланама деб сагъыш этсенг, кесингда тюшюрелмейсе эсинге иги къозгъамасанг. Аллайын болдум кёб болмай, къарт башым бла халкъны ызымдан къарата, эртден бла эртде «Мен-Хауачыкъма» деген назмучукъну окъудумда.
Хап хазыр аламат назмучукъ.
Артыгъы, не кеми болмагъан джарыкъ назмучукъ.
Былай бир чуакъ кюн, джылы тылпуучугъу бла дженгил хауачыкъ ургъанча, бу назмучукъ келиб кёкюрегимде кесине бир джерчик алыб, Хауачыкъма мен деб, джарашыб къалды.
Ма быллай, сёзле бла тюл, сезимле бла джазылгъан назмуну бек сюйюченме мен.
Сезимин да аккыллы болуб, тюз ангыладыммы деб, сескекли бола, алай джазылгъан назмуну сюйюченме мен. Назмуну ичинде, артына дери ажымлы ангыланмагъан, бир таша затчыгъы (тайначыгъы, секретчиги, загадкачыгъы) къалыб, айланада эсинге келе, сагъыш этдире, къозгъаб тургъан затчыгъы болса, аллай назмуну сюеме мен. Олду назмуну артыкъ суратлау кючлюлюгю.
Керти да, барда ангылачы, ажымлы айтда бир кёрчю, кимди Хауачыкъ? Неди Хауачыкъ?
Солургъа хауа жетмей тебресе,
Алай излериксе мени,
Алай кюсериксе мени.
Кимге айланыб айтады бу сёзчюклени Хауачыкъ?
«Джалан, ачыкъ» джюрекчикни юсюне биринчи сюйюмлюкню нюрю тёгюлген джаш къызчыкъ, марлаб тургъан сюйген джашчигъына айта болурму? Джюрекчиги ачысада, къаршчылыгъы, дертлиги болмай сёзлеринде. Алай эсе да, аламат! Бек сюйюндюреди кесчигине таулу къызчыкъны таза иннетчиги, намысчыгъы.
Огъесе бизда билмеген, билмесек да сезимин тутуб тургъан, бир инсан болурму Хауачыкъ, «бюгюн эслемейсиз мени. Мен а – барма», къараб турама, деб?
Огъесе айтхан сёзюгюзге, тутхан ишигизге, адебигизге, намысыгъызгъа, энчи сыйыгъызгъа сакъ болугъуз, деб, кёкден келген таушчукъ болурму?
Оъгъесе, «кёрюнмесем да – барма» деб, хар къайсыбызны да имбашыбызда тургъан, бизни тюз джолгъа илешдирирге кюрешген, Мёлекчик болурму?
Кимди экен бу Хауачыкъ? Ким къалай ангыласа, алай ангыласын. Алай болсун.
Барса, Хауачыкъ, барса! Хаманда бол!
Бу назмучукъну суратлау ариулугъундан тоялмайма. Бир бир назмулада, назмуда айтылгъан адам да, назмучу кеси да бир адам болгъанча, назмучу кесини юсюнден джазгъанча, ол халгъа кириб къалады окъуучу, экисинда бир этиб. Алай этерге болмайды. Алай болса да, бу назмуда мен да алай болуб къалгъанма. Кесим да ангыламайма кимни юсюнден сагъыш эте турама бусагъатда. Хауачыкънымы юсюнден, огъесе – Мариямчыкънымы?
«Князны джангыз къызчыгъыча» деб, кёбюсюне, хыликге этерге излеселе айтыучандыла бизде алай. Мен а махтаб, къуаныб айтама. Бир бек джаратдым. Кёрдюгюзмю, князны джангыз къызчыгъыча, бийче къызчыкъча, мен Хауачыкъма, деб, Мариямчыкъ, салыб къойду аллыбызгъа бу къошакъ сёзчюклени. Джаш адамчыкъ, кесини адамлары бла, билген, таныгъан, ышанган джуукъ адамлары бла сёлешсе айтыучанды алай ачыкъ. Окъуучу да, кесин аллай адамланы бирине санаб, сюйюнюб къалады Хауачыкъгъа-Мариямчыкъгъа. Мен да сюйюндюм Хауачыкъгъада, Мариямчыкъгъада, назмуну кесинеда. Хап хазыр, аламат назмучукъ, алай а бир бирле «Терекден юзгенме алманы...» деген тизгинни джаратырыкъ болмазла...
КЪАЧ Тубан шылпы. Тубан шылпы. Тубан шылпы.
Аязмайды кюн.
Сары джыламукъладан – чапыракъладан – толуду жер,
Кёргюзтмейди Кёк да кесин.

Дейдиле: келгенди къач.
Къачха уа – къуру оналты жыл.
Оналты джылда келемиди къач?
Юзюлгенди къыл къобузда къыл.
Биринчи назмуда да, мунда да, форма, содержание, размер, рифма деб, тинтиб айланырым келмейди. Назмуну суратлауу асры аламатдан, ол затла былайда керек тюлдюле. «Аламат» деген сёз аузумдан тюшмеди да къалды, ха!
«Дейдиле: келгенди къач.» - бек джаратдым.
Мадар болса, бу назмуну, эм тюбюнде тизгинин чыгъарыб къойярыгъем. Суратлауу, сёзю таб болсада, артыкъча кёрюнеди бу тизгин. Бу тизгинсиз да айтыллыкъ сёз айтылыб бошалгъанды, керекмиди окъуучугъа ызындан джетдириб чайнаб кюреширге, не айтыргъа излегенинги? Бир бирледе керекди, алай а хаманда тюл. Бу джерчикде, ол мен башында айтхан таша затчыкъ (загадкачыкъ) къалса керек эди. Назмуну артына окъуучу кеси сагъуш этсин, окъуучугъа да къоя турургъа керекди бир бирледе кесини сагъышын салыр джерчик. Болсунму алай?.. Назмучу, кеси да анъылай тургъанлай, тёрттизгинни толтурайым деб салгъан эсе ол тизгинни, чыртда хата джокъду ючтизгин болуб къалса. Назму кючлюдю, аны кючю эркинлик береди алай этиб къояргъа.
Шылпы джангурда, шылпы тубанда джашаудула, Мариямчыкъ. Къуру чууакъ кюнледе джашаб турсанг, джазаллыкъмы эдинг быллай назмула? Алай терен билелликми эдинг джашауну.
Сау бол, Мариямчыкъ. «Хауачыкъма мен» деб тур хаман, бизни кесинге сюйюндюре.
Бизда, заман келир, Аллах айтыр, поэзиябызны Бийче Къызчыгъы деб атарбыз атынга.

BigRamazan32, салам алейкум!

КЪАРАЧАЙ

Къарачай миллетни тарихи башланнган джерге,
кёб къонакъ келеди Къартджурт, Хурзук, Учкулан ёзеннге.
Кетиб тебреселе тилейдиле Аллахдан,
насыб бер деб энтда тансыкъларын алырча Къарачайдан.

Мийик тауланы ортасында орналгъан,
сау дуниягъа ариулугъу айтылгъан,
къонакъбайынг Архыз, Теберди, Доммай,
минг джылланы джаша, джашна Къарачай.

Тау башлада ойнайдыла кийикле,
къушларынг да учадыла мийикде,
табигъатны ариулугъу ёмюрге,
къонакъланы къаллыкъдыла эсинде.

1.Назмучугъа эм бек керекли зат — тилди. Сен ана тилибизни билгенинге сёз джокъду. Хазна халат иймей джазгъанынг да анга шагъатды.

2.Адамны фахмусу болмаса, назму джазыб да кюреширик тюлдю. Сени къаламгъа узалтхан аллай кюч барды. Ёзге, «фахму 100%-ден бириди. Къалгъан 99 — эринмей, къаджыкъмай кюрешиудю, юрениудю» дегендиле. Алай кюрешсенг — поэзиябызгъа юлюш къошаллыкъса.

Энди назмуларынгы юсюнден.

1.Къанатлыны къанатлары тенг болмасала, кенгликлери, узунлукълары да бирча болмасала, ол учаллыкъмыды?
Назмуну къанатлары — тизгинледиле. Ала тенгиширек, бирчаракъ болмасала, назму да назму болургъа унамайды. Классика джорукъда джазылгъан назмулагъа айтама.
Назму бир ёлче бла башланса, ахырына дери алай барыб турургъа керекди.
Сени биринчи назмунгу («Къарачай» дегенме атына) ал тёрт тизгини бек узундула. Алада бёлюмле да тенг тюлдюле. Экинчи строфа уа къысха тизгинледен къуралгъандыла.

Эски заманлада назмуну къуралыуун бёлюмлени санлары бла тергеучен эдиле, ма былай:

Къарачай миллетни тарихи башланнган джерге, 14
кёб къонакъ келеди Къартджурт, Хурзук,Учкулан ёзенге, 16
кетиб тебреселе тилейдиле Аллахдан, 13
насыб бер деб энтда тансыкъларын алырча Къарачайдан. 16

Мийик тауланы ортасында орналгъан, 12
сау дуниягъа ариулугъу айтылгъан, 12
къонакъбайынг Архыз,Теберди,Доммай, 11
минг джылланы джаша, джашна Къарачай. 11

Тау башлада ойнайдыла кийикле, 11
къушларынг да учадыла мийикде, 11
табигъатны ариулугъу ёмюрге, 11
къонакъланы къаллыкъдыла эсинде. 11

2.Рифма (назмуну ахырында ушаш сёзле) кючлю болургъа керекди.
«джерге - ёзенге, Аллахдан — Къарачайдан, орналгъан - айтылгъан, Доммай — Къарачай» была бек къарыусуз рифмаладыла. Сёзлени ахырлары тюл, тамырлары ушаш болсала, ол заманда рифма кючлю болады. Маяковскийни назмуларына къара.

3.Сеннге дери да кёб айтыла келген сёзлени къайтарыу назмугъа джукъ къошмайды. «Джаша, джашна», «сау дуниягъа ариулугъу айтылгъан» деген сёзле аллайладыла.

4.Орус тилде назмула тынч окъуладыла. Не ючюн? Бир ёлче бла джазылгъанлары ючюн, ол ёлче да бузулмай баргъаны ючюн.

Барын да айтханым — иги назмула джазаргъа къолунгдан келликди да аны ючюн.
Назму джазыуну техникасына юреннген къыйын тюлдю, магъана болса, кебин табаргъа боллукъду. «Сюек болса, эт келир» дегенлей.
Назму сёзюнгден кесинг да къууан, бизни да къууандыр.
Джангы назмуларынгы сакълайбыз.

Жаннетден къысталгъан Адам бла Хауаны
Туудукъларыма мен. Хауачыкъма.
Терекден юзгенме алманы...
Жюрегим – жаланды, ачыкъды.

Хауачыкъма. Кёрюнмесем да – барма.
Солургъа хауа жетмей тебресе,
Алай излериксе мени,
Алай кюсериксе мени.
Бюгюн а – эслемейсе мени. Мен а – барма.

Хауачыкъма мен!

Бир бек джаратдым бу назмуну...

Ашхылыкъ кёрюгюз, Мусса! Алгъышлайма, АЛЛАХ джашаулу, насыблы, иманлы къызчыкъ болургъа буюрсун!! Гитче эгечими аты Мариямды, игитда джаратама! Джашауу ариу болсун, сизни барыгъызны да къууандырыб, не къадар иги джаны бла атын айтдырырлай адамчыкъ болсун!