- Къатыны харакетли болса, эри къымсыз болур.
- Юй кюйдю да, кюйюз чыкъды, ортасындан тюйюш чыкъды.
- Эркишини аманы тиширыуну джылатыр.
- Байны оноуу, джарлыгъа джарамаз.
- Эринчекни аурууу – кёб.
- Адамны аты башхача, акъылы да башхады.
- Аджал соруб келмез, келсе, къайтыб кетмез.
- Харам къарнашдан, халал тенг ашхы.
- Хансыз джомакъ болмаз.
- Сууда джау джокъ, кёб сёзде магъана джокъ.
- Сабийни джумушха джибер да, ызындан бар.
- «Ёгюз, джаргъа джууукъ барма, меннге джюк боллукъса», - дегенди эшек.
- Тюзлюк тас болмайды.
- Ишлегенде эринме, ишде чолакъ кёрюнме.
- Кийиминг бла танылма, адамлыкъ бла таныл.
- Эркишиге тары кебек танг кёрюнюр.
- Эри аманны, къатыны – аман.
- Тулпарлыкъ, билекден тюл – джюрекден.
- Къулакъдан эсе, кёзге ышан.
- Чакъырылмагъан къонакъ къачан кетерин сормаз.
- Кёрмегеннге кебек – танг, битмегеннге сакъал – танг.
- Халкъны юйю – туугъан джери.
- Тюзню ётмеги тюзде къалса да, тас болмаз.
- Сютден ауузу кюйген, суугъа юфгюре эди.
- Ариу сёз – джаннга азыкъ, аман сёз – башха къазыкъ.
- Нёгер болсанг, тенг бол, тенг болмасанг, кенг бол.
- Ойнаб айтсанг да, эслеб айт.
- Окъ къызбайны джокълайды.
- Намысы болмагъанны, сыйы болмаз.
- Ётюрюк хапар аякъ тюбю бла джюрюйдю.
- Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
- Кютгени беш эчки, сызгъыргъаны уа, джерни джарады.
- Бюгюн дуния кибик, тамбла ахыратды.
- Мени джылытмагъан кюн, меннге тиймесин!
- Ач къарным, тынч къулагъым.
- Олтуруб кёрюнмей эди да, ёрге туруб кёрюне эди.
- Бичгенде ашыкъма, тикгенде ашыкъ.
- Уруну арты – къуру.
- Бойнуму джети джерден кессенг да, мен ол ишни этеллик тюлме.
- Мен да «сен», дейме, сен да «кесим», дейсе.
- Адам сёзге тынгыла, акъыл сёзню ангыла.
- Къайгъы тюбю – тенгиз.
- Акъыллы айтыр эди, акъылсыз къоймайды.
- Таукелге нюр джауар.
- Акъыллы эркиши атын махтар, акъылсыз эркиши къатынын махтар.
- Байдан умут эте, джарлыдан ёгюз багъасы къорады.
- Этим кетсе да, сюегим къалыр.
- Ауурну тюбю бла, дженгилни башы бла джюрюген.
- Рысхы джалгъанды: келген да этер, кетген да этер.
- Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
Бир кюннге - бир джангы сез, Каждый день по одному новому слову из карачаево-балкарского языка
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
|||
|
|
|
|
Абызырагъан - это прийти в замешательство, растеряться. Абызырагъан может быть и приятным. Например, когда неожиданно делают очень нужный и хороший подарок, человек может растеряться от радости.
А потерять надежду - это Тюнгюлген.
Лучше орел в небе, чем попугай под каблуком!
|
|
|
|
|
|
Пример:
"Алан къралыбыз къалай чачылгъанын алимле, тюз адамла да – барыбыз да билебиз. Аланияны эм алгъа Чингисхан абызыратханды, тюб этген а – Тимур болгъанды 1396-1397 джыллада. Ол заманда халкъны таулада бир хуртдагысы сау къалгъанды, къалгъаны къырылгъанды эмда джесир халда тышына сюрюлгенди. Артда аякъланыб, эс джыйыб, къарыу алыб, Адурхай, Будиян, Науруз, Трам дегенча къауумлагъа башчылыкъ этиб, Къарча Ата джуртха алай къайытханды. Ёзге, Джуртубузну тюзлерин къабарты зат дегенча, башха къауумла кючлеб тургъанларын кёргенди. Уруб, Минги Тауну этегине ётюб, алайда халкъны сау къалгъан кесегине къошулуб, джангыдан кърал болуб, джашай башлагъандыла. Тау кърал Къарачай 15-чи ёмюрде къуралгъанды. 1828 джыл Орус, къазауат этиб кесине къошхунчу, 400 джылны узагъына (1428-1828 джылла), Къарачай энчи кърал болуб тургъанды: кесине кишини джибермегенди, кишиге джасакъ тёлемегенди.. Бу биринчиси Экинчиси да: Къарачай, Малкъар деб эки халкъ джокъду, эки тил джокъду – биз тюрк тамырдан чыкъгъан бир халкъбыз: динибиз, тилибиз, Джуртубуз, тарихибиз, адетибиз-тёребиз да бирди. Бизни экиге бёлгенле, бёлюнюб турурубузну излегенле да – джауладыла эмда алагъа сатылгъан амантишледиле. Малкъарны бюгюн джерсиз-джуртсуз эте тура эселе, Къарачайны джерсиз-джуртсуз эте турадыла. Аны ангылар ючюн кёб акъыл керек тюлдю". (Билал Лайпанов. Избранные сочинения. ) Мне кажется, что "абызырагъан" предполагает нечто страдательное, убыточное, джарсыгъан, джарсытхан магъанада. Хотя, карачаево-балкарский язык славен многозначностью слов (словами - амонимами). Надо посмотреть толковый словарь карачаево-балкарский. Может, кто-нибудь из языковедов, литераторов подскажет.
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
|
|
|
|
|
Къууанчны да, тойну да сюйген халкъым,
Ишни да, байрамны да сюйген халкъым! Бюгюн уруш жаныйды барыбызны, Кюйдюреме дейди тойларыбызны. Жерим, санга къууана, ёсгенме мен,
Бюгюн а бушууунга кюеме мен… Жарсыу, сен кюч бер манга къыйынлыкъда, Бушуу, сен тыянчагъым бол палахда! Уруш жели сууутхан от жагъала,
Къайгъыдан абызырагъан анала, Юйретигиз бизни киши болургъа, Къыйынлыкъда адамлайын къалыргъа! Кайсын Кулиев
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
|
|
|
|
Сёзге къошулгъаным ючюн, кечмеклик тилейме. Огъай. Абызырагъан - приятным не может быть. В самом слове "абызырагъан" - есть негатив. "Например, когда неожиданно делают очень нужный и хороший подарок, человек может растеряться от радости." В этом случае - "джунчургъа" боллукъду, но не "
абызыраргъа ". Сёз ючюн, къызны сюйреселе - ол абызырамай амал джокъду. Къачырсала уа (келишиб) - джунчургъа боллукъду.
"Никогда не теряй надежду" - "бир заманда да тюнгюлме, ёмюрде да тюнгюлме, чырт да тюнгюлме."
"А потерять надежду - это Тюнгюлген ." Верно. Тюз айтасыз. |
|||
|
|
|
Лучше орел в небе, чем попугай под каблуком!
|
|||
|
|
|
|
Всем Салам алейкум! Можно к вам на огонек?) Скрипка не объезательно))
Сэстенка, сау бол за полезную тему, можно сюда добавить данную ссылку, работы здесь непочатый край. УНУТУЛА БАРГЪАН СЁЗЛЕРИБИЗ (ТЁППЕЛАНЫ АЛИМ БЛА ЖУРТУБАЙЛАНЫ МАХТИ ЖАРАШДЫРГЪАН СЁЗЛЮК) |
|
|
|
|
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
|||
|
|
|
Ачуугъа, къаллай байлыгъыбыз тас бола барады. |
|||
|
|
|
|
АДЫЛ
Адыл - справедливый, беспристрастный/ керексизге джакъ басмаучу, тюз. Адыллы Адыллыкъ Адыллылыкъ Адылсыз Адылсызлыкъ Карачаево-балкарско-русский словарда бу сез джокъду. Русско-карачаево-балкарский словарда "справедливый" деген сезню ана тилде переводу блай бериледи:
Мен бу сезню Къарачай-малкъар тилни ангылатма сезлюгюнден алдым. Анда юлгюге берилген айтымла: Эй, сен адыл иеси! Сени джолунг, насыбынг хар къайда да болсун! "Малкъар халкъ джомакъла" Сынагъандан тынч тюйюлдю, Аны эшитген инсаннга, Керти адыл кез бла къарап болалса анга. Отарланы С., Назмула бла поэмала.
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
|||
|
|
|
Я самая классная на форуме))))))))))))))
|
||||
|
|
|
|||
Читают тему (гостей: 2)