- Аш кетер да бет къалыр.
- Акъыл бла адеб эгизледиле.
- Ашатыргъа иш – ашхы, ишлетирге аш – ашхы.
- Биреу къой излей, биреу той излей.
- Адам туугъан джеринде, ит тойгъан джеринде.
- Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
- Ариу сёз аурууунгу алыр.
- Ачыу алгъа келсе, акъыл артха къалады.
- Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
- Байма, деб да, къууанма, джарлыма, деб да, джылама.
- Къазанда болса, чолпугъа чыгъар.
- Иги болса, тамадама – махтау, аман болса, меннге – айыб.
- Нарт сёз – тилни бети.
- Аллахха ийнаннган кишини, Аллах онгдурур ишин.
- Эки къатын алгъанны къулагъы тынгнгаймаз.
- Таш ата билмеген, башына урур.
- Адебни адебсизден юрен.
- Зар адамны насыбы болмаз.
- Биреуге кёлтюрген таягъынг, кесинги башынга урур.
- Акъыллы айтыр эди, акъылсыз къоймайды.
- Адамны аты башхача, акъылы да башхады.
- Азыкъ аз болса, эртде орун сал.
- Ач уят къоймаз.
- Элиб деген, элге болушур.
- Ойнай билмеген, оюн бузар.
- Аз сёлеш, кёб ишле.
- Адам боллукъ, атламындан белгили болур.
- Джигер – джаннга къыйынлыкъ.
- Аман адам элни бир-бирине джау этер.
- Ишни аллы бла къууанма да, арты бла къууан.
- Эшекге миннген – биринчи айыб, андан джыгъылгъан – экинчи айыб.
- Адамны джюреги нени кёрюрге сюйсе, кёзю да аны кёрюрге ёч болады.
- Къанны къан бла джуума, аманны аман бла къуума.
- Ишленмеклик адамлыкъды.
- Хар зат кесини орнуна иги.
- Мухарны эси – ашарыкъда.
- Эртде тургъан джылкъычыны эркек аты тай табар.
- Мадар болса, къадар болур.
- Къарнынг ауруса, ауузунгу тый
- Къызын тута билмеген, тул этер, джашын тута билмеген, къул этер.
- Къыз келсе, джумуш эте келеди, къатын келсе, ушакъ эте келеди.
- Уллу суу бла уллу ауруудан башынгы сакъла.
- Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
- Эки элинги тыйсанг, джети элде махталырса.
- Адамны адамлыгъы къыйынлыкъда айгъакъланады.
- Айранын берсенг, челегин да къызгъанма.
- Окъдан джара эртде-кеч болса да бителир, сёз джара, ёмюрге къалыр.
- Халкъгъа джарагъан, джарлы къалмаз.
- Этек чакъмакълары баш джаргъан, сёлешген сёзлери таш джаргъан.
- Эри аманны, къатыны – аман.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)