- Аманнга да, игиге да оноусуз къатышма.
- Акъыллы – эл иеси, тели – эл баласы.
- Эл ауузу – элия.
- Дженгил джетерикме деб, узун джолну къоюб, къысхасын барма.
- Тилчи тилден къаныкъмаз.
- Къызгъанчдан ычхыныр, мухардан ычхынмаз.
- Къуллукъчума, деб махтанма, къуллукъ – хаух джамчыды!
- Ашарыкъда сайлагъаннга – чий гырджын.
- Тынгылагъан тынгы бузар.
- Бети къызарыучу адамны, джюреги харам болмаз.
- Аманны тукъумуна къарама, игини тукъумун сорма.
- Джангызны оту джарыкъ джанмаз!
- Ашатыргъа иш – ашхы, ишлетирге аш – ашхы.
- Абынмазлыкъ аякъ джокъ, джангылмазлыкъ джаякъ джокъ.
- Къатыны харакетли болса, эри къымсыз болур.
- Айтылгъан сёз ызына къайтмаз.
- Къарнынг бла ёч алма.
- Кёб ашасанг, татыуу чыкъмаз, кёб сёлешсенг, магъанасы чыкъмаз.
- Ойнаб айтсанг да, эслеб айт.
- Насыблы элин сюер, насыбсыз кесин сюер.
- Адам сёзюнден белгили.
- Башсыз урчукъ тюзюне айланмаз.
- Джиби бир къат джетмей эди да, эки къат тарта эди.
- Бек ашыкъгъан меннге джетсин, дегенди аракъы.
- Ауузу аманнга «иги», деме.
- Джырчы джырчыгъа – къарнаш.
- Ёнгкюч къууана барыр, джылай келир.
- Мал тутхан – май джалар.
- Сескекли кесин билдирир.
- Чомартха хар кюн да байрамды.
- Чакъырылмай келген къонакъ сыйланмай кетер.
- Къыз келсе, джумуш эте келеди, къатын келсе, ушакъ эте келеди.
- Билген билмегенни юретген адетди.
- Чабакъгъа акъыл, табагъа тюшсе келеди.
- Акъдан къара болмаз.
- Суу ичген шауданынга тюкюрме.
- Эм уллу байлыкъ – джан саулукъ.
- Экеулен сёлеше тура эселе, орталарына барыб кирме.
- Къазанны башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
- Ана кёлю – балада, бала кёлю – талада.
- Ичимден чыкъды хата, къайры барайым сата?
- Кенгеш болса, уруш болмаз.
- Акъыллы айтыр эди, акъылсыз къоймайды.
- Баланы адам этген анады.
- Ариу сёз джыланны орнундан чыгъарыр.
- Ач уят къоймаз.
- Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
- Тыш элде солтан болгъандан эсе, кесинги элде олтан болгъан игиди!
- Къонагъы джокъну – шоху джокъ.
- Накъырданы арты керти болур.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)