- Джангыз терек къынгыр ёсер.
- Къаллай салам берсенг, аллай джууаб алырса.
- Таукел тауну аудурур.
- Айтылгъан сёз ызына къайтмаз.
- Мал ёлсе, сюек къалыр, адам ёлсе, иши къалыр.
- Дуния аламаты сен эсенг да, игиме деб айтма.
- Кийимни бир кюнню аясанг, минг кюннге джарар.
- Сабий болмагъан джерде, мёлек болмаз.
- Мухардан ач ычхынмаз.
- Джеринден айырылгъан – джети джылар, джуртундан айырылгъан – ёлгюнчю джылар.
- Кесинге джетмегенни, кёб сёлешме.
- Тёрдеги кюлсе, эшикдеги ышарыр.
- Аш берме да, къаш бер.
- Ёлюр джаннга, ёкюл джокъ.
- Эрине къаргъыш этген къатын, эрнин къабар.
- Ишленмеклик адамлыкъды.
- Къатыны харакетли болса, эри къымсыз болур.
- Тау башында, тау болмаз, джангыз терек, бау болмаз.
- Намысы болмагъанны, сыйы болмаз.
- Къанны къан бла джуума, аманны аман бла къуума.
- Суу да къайтады чыкъгъан джерине.
- Кёрмегеннге кебек – танг, битмегеннге сакъал – танг.
- Аш хазыр болса, иш харам болур.
- Тешик этген тынчды, аны джамагъан къыйынды.
- Акъылсызны джууукъгъа алма, акъыллыны кенгнге салма.
- Сабийликде юретмесенг, уллу болса – тюзелмез.
- Ханнга да келеди хариблик.
- Хар адамгъа кеси миннген тау кибик.
- Нарт сёз – тилни бети.
- Ашатыргъа иш – ашхы, ишлетирге аш – ашхы.
- Адеби болмагъан къыз – тузсуз хант.
- Орундукъ тюбюнде атылсам да, орта джиликме, де да айлан.
- Ач къалгъандан, кеч къалгъан къолай.
- Тели турса – той бузар.
- Адамны аманы адамны бети бла ойнар.
- Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
- Алгъанда – джууукъ, бергенде – джау.
- Чомарт къолда мал къалмаз.
- Тенгинг джокъ эсе – изле, бар эсе – сакъла!
- Адамны бетине къарама, адетине къара.
- Терек ауса, отунчу – кёб.
- Тик ёргени, тик энгишгеси да болады.
- Къонакъны къачан кетерин сорма, къачан келлигин сор.
- Къартны бурнун сюрт да, оноугъа тут.
- Халкъгъа джарагъан, джарлы къалмаз.
- Ишге юренсин къоллары, халкъ бла болсун джоллары.
- Джашынгы кесинг юретмесенг, джашау юретир.
- Этим кетсе да, сюегим къалыр.
- Этек чакъмакълары баш джаргъан, сёлешген сёзлери таш джаргъан.
- Ичимден чыкъды хата, къайры барайым сата?
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)