- Атынг аманнга чыкъгъандан эсе, джанынг тамагъынгдан чыкъсын.
- Юйюнгден чыкъдынг – кюнюнгден чыкъдынг.
- Алтыда кюлмеген, алтмышда кюлмез.
- Ата Джуртуму башы болмасам да, босагъасында ташы болайым.
- Ауузу бла къуш тута айланады.
- Ашлыкъ – бюртюкден, джюн – тюкден.
- Къарнынг бла ёч алма.
- Билимли ёлмез, билимсиз кёрмез.
- Арыгъан къош чамчы болур.
- Эки элинги тыйсанг, джети элде махталырса.
- Махтаннган къыз, тойда джукълар.
- Къаллай салам берсенг, аллай джууаб алырса.
- Чомартны къолу берекет.
- Джарашыу сюйген – джалынчакъ.
- Ишин билген, аны сыйын чыгъарады.
- Эринчекге кюн узун.
- Аурууну келиую тынч, кетиую – къыйын.
- Джарлы тюеге минсе да, ит къабар.
- Айыбны суу бла джууалмазса.
- Ашыкъгъанны этеги бутуна чырмалыр.
- Кийимни бичсенг, кенг бич, тар этген къыйын тюлдю.
- Тин – байлыгъынг, терен саулугъунг.
- Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
- Кёкдеги болмаса, джердегин кёрмейди.
- Айранны сюйген, ийнек тутар.
- Джиби бир къат джетмей эди да, эки къат тарта эди.
- Къартны бурнун сюрт да, оноугъа тут.
- Эл элде бирер малынг болгъандан эсе, бирер тенгинг болсун.
- Байлыкъдан саулукъ ашхыды.
- Тёгюлген тюгел джыйылмайды.
- Джюрек кёзден алгъа кёрюр.
- Алтыннга тот къонмаз.
- Къарны аманнга къазан такъдырма, къолу аманнга от джакъдырма.
- Акъыл аздырмаз, билим тоздурмаз.
- Эринчекни эр алмаз, эр алса да, кёл салмаз, кёл салса да, кёб бармаз!
- Чабакъсыз кёлге къармакъ салгъанлыкъгъа, чабакъ тутмазса.
- Джюрекден джюрекге джол барды.
- Ачлыкъ отха секиртир.
- Чомарт бергенин айтмаз.
- Киштикге къанат битсе, чыпчыкъ къалмаз эди.
- Татлы тилде – сёз ариу, чемер къолда – иш ариу.
- Адамны бетине къарама, адетине къара.
- Бал – татлы, балдан да бала – татлы.
- Ёлмесенг да, къарт дамы болмазса?
- Иесиз малны бёрю ашар.
- Тойгъандан сора, ашны сёкме.
- Ханнга да келеди хариблик.
- Ёлюр джаннга, ёкюл джокъ.
- Окъугъан озар, окъумагъан тозар.
- Ачыкъ джюрекге джол – ачыкъ.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)