- Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
- Иги бла джюрюсенг, джетерсе муратынга, аман бла джюрюсенг, къалырса уятха.
- Айырылмаз джууугъунга, унутмаз сёзню айтма.
- Чомарт къонакъ юй иесин сыйлар.
- Игиге айтсанг – билир, аманнга айтсанг – кюлюр.
- Адеб этмеген, адеб кёрмез.
- Адам сёзюнден белгили.
- Абынмазлыкъ аякъ джокъ, джангылмазлыкъ джаякъ джокъ.
- Къошда джокъгъа – юлюш джокъ.
- Ана кёлю – балада, бала кёлю – талада.
- Ачны эсинде – аш.
- Билим ат болуб да чабар, къуш болуб да учар.
- Ашына кёре табагъы, балына кёре къалагъы.
- Элни кючю – эмеген.
- Билим насыб берир, билим джолну керир.
- Ауругъанны сау билмез, ач къарынны токъ билмез.
- Иги сёз – джаннга азыкъ, аман сёз башха – къазыкъ.
- Рысхысына кёре, джаш ёсер, къышлыгъына кёре, мал ёсер.
- Ётюрюкчюню шагъаты – къатында.
- Джырчы джырчыгъа – къарнаш.
- Ёлген аслан – сау чычхан.
- Эл элде бирер малынг болгъандан эсе, бирер тенгинг болсун.
- Атынг аманнга чыкъгъандан эсе, джанынг тамагъынгдан чыкъсын.
- Мухарны эси – ашарыкъда.
- Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
- Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
- Ёгюзню мюйюзлери ауурлукъ этмейдиле.
- Ёлмесенг да, къарт дамы болмазса?
- Билеги кючлю, бирни джыгъар, билими кючлю, мингни джыгъар.
- Харам къарнашдан, халал тенг ашхы.
- Уллу суу бла уллу ауруудан башынгы сакъла.
- Бир абыннган – минг сюрюнюр.
- Мухар, кеси тойса да, кёзю тоймаз.
- Къарт бла баш аша, джаш бла аякъ аша.
- Биреуню къыйынлыгъы бла кесинге джол ишлеме.
- Аш хазыр болса, иш харам болур.
- Тамбла алтындан бюгюн багъыр ашхы.
- Ашхылыкъ джерде джатмайды, аманлыкъ суугъа батмайды.
- Суу кетер, таш къалыр.
- Байлыкъдан саулукъ ашхыды.
- Aдам боллукъ, сыфатындан белгили.
- Дуния мал дунияда къалады.
- Кюлме джашха – келир башха.
- Ашаса, ашамаса да, бёрюню ауузу – къан.
- Байлыкъ тауусулур, билим тауусулмаз.
- Бек анасы джыламаз.
- Ишлегенде эринме, ишде чолакъ кёрюнме.
- Джашны джигитлиги сорулур, къызны джигерлиги сорулур.
- Кёзню ачылгъаны – иги, ауузну джабылгъаны – иги.
- Кёлю джокъну – джолу джокъ.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)