Войти на сайт
26 Апреля  2024 года

 

  • Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
  • Иги бла джюрюсенг, джетерсе муратынга, аман бла джюрюсенг, къалырса уятха.
  • Айырылмаз джууугъунга, унутмаз сёзню айтма.
  • Чомарт къонакъ юй иесин сыйлар.
  • Игиге айтсанг – билир, аманнга айтсанг – кюлюр.
  • Адеб этмеген, адеб кёрмез.
  • Адам сёзюнден белгили.
  • Абынмазлыкъ аякъ джокъ, джангылмазлыкъ джаякъ джокъ.
  • Къошда джокъгъа – юлюш джокъ.
  • Ана кёлю – балада, бала кёлю – талада.
  • Ачны эсинде – аш.
  • Билим ат болуб да чабар, къуш болуб да учар.
  • Ашына кёре табагъы, балына кёре къалагъы.
  • Элни кючю – эмеген.
  • Билим насыб берир, билим джолну керир.
  • Ауругъанны сау билмез, ач къарынны токъ билмез.
  • Иги сёз – джаннга азыкъ, аман сёз башха – къазыкъ.
  • Рысхысына кёре, джаш ёсер, къышлыгъына кёре, мал ёсер.
  • Ётюрюкчюню шагъаты – къатында.
  • Джырчы джырчыгъа – къарнаш.
  • Ёлген аслан – сау чычхан.
  • Эл элде бирер малынг болгъандан эсе, бирер тенгинг болсун.
  • Атынг аманнга чыкъгъандан эсе, джанынг тамагъынгдан чыкъсын.
  • Мухарны эси – ашарыкъда.
  • Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
  • Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
  • Ёгюзню мюйюзлери ауурлукъ этмейдиле.
  • Ёлмесенг да, къарт дамы болмазса?
  • Билеги кючлю, бирни джыгъар, билими кючлю, мингни джыгъар.
  • Харам къарнашдан, халал тенг ашхы.
  • Уллу суу бла уллу ауруудан башынгы сакъла.
  • Бир абыннган – минг сюрюнюр.
  • Мухар, кеси тойса да, кёзю тоймаз.
  • Къарт бла баш аша, джаш бла аякъ аша.
  • Биреуню къыйынлыгъы бла кесинге джол ишлеме.
  • Аш хазыр болса, иш харам болур.
  • Тамбла алтындан бюгюн багъыр ашхы.
  • Ашхылыкъ джерде джатмайды, аманлыкъ суугъа батмайды.
  • Суу кетер, таш къалыр.
  • Байлыкъдан саулукъ ашхыды.
  • Aдам боллукъ, сыфатындан белгили.
  • Дуния мал дунияда къалады.
  • Кюлме джашха – келир башха.
  • Ашаса, ашамаса да, бёрюню ауузу – къан.
  • Байлыкъ тауусулур, билим тауусулмаз.
  • Бек анасы джыламаз.
  • Ишлегенде эринме, ишде чолакъ кёрюнме.
  • Джашны джигитлиги сорулур, къызны джигерлиги сорулур.
  • Кёзню ачылгъаны – иги, ауузну джабылгъаны – иги.
  • Кёлю джокъну – джолу джокъ.

 

   RSS
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
 
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+

Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама.
Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды.

ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН,
Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: elbars - 03.03.2013 20:56:56
Страницы: Пред. 1 ... 15 16 17 18 19
Ответы
 
*** 132

Сур, ауур кече келеди
Кюн къакъдырмай юсюне.
Арыгъанбыз, энди неди
Той да, нёх* оюн да - не!

Чал къартлыкъ бизге жууукъду.
Унутханбыз биз жазны.
Жюреклерибиз сууукъду.
Жылынырбыз не хазна.

Ах, мудахбыз, жаным, энди.
Анча нёх къайгъы артда.
Гъашиксиз къайгъы жетгенди.
Ёлюмню жюгю – къартда.
___________
* Нёх – любовникца.
 
***

Сур, ауур кече келеди
Кюн къакъдырмай юсюне.
Арыгъанбыз. Энди неди
Той да, нёх* оюн да - не!

Чал къартлыкъ бизге жууукъду.
Унутханбыз биз жазны.
Жюреклерибиз сууукъду.
Жылынырбыз не хазна.

Ах, мудахбыз, жаным, энди.
Анча нёх къайгъы артда.
Гъашиксиз къайгъы жетгенди.
Ёлюмню жюгю – къартда.
___________
* Нёх – любовница.
 
***

Сюйюм жарыкъ бере тиеклери,[1]
Жулдуз чыкъды кече чарсдан бери,
Жангы жашау тежей манга кёкден, -
Алдама сен.

Тартхан кибик тенгиз сууу айгъа,
Жаным санга тартады – субайгъа.
Эки кёзюнгдю жашаусуз этген, -
Алдама сен.






[1] Тиек - луч
 
***

«Сыйлы бийче, ол кимди?!» – деп сорама.
«Ол къызмы?» «Хау!». «Танытайым». «Угъай!
Угъай, аныча ариугъа къалай
Базгъын? Ансыз да, кёр, шаша турама».

Керти ариуладан къоркъгъан этеме,
Кёре келген эсем да тапланы.
Жангы буйрукъ ауазларын эштеме
Умутланы, татлы азапланы.

Кёрсем тартынмай къатына барырча,
Ах, жумушармы къарамы, сёзю?
Ачы къадарымы жулдузларыча,
Бийлеп къойгъанды ол эки кёзю.
 
***

Бу жаз байрамында мен кимме,
Мен нек келгенме? Нёгерге?
Кесимме, биягъы кесимме
Тансыкълыгъым бла бирге.

Да жокъду бир жарыкъ сезим да,
Къууанмайды кёлюм мында.
Умутларым, эки кёзюм да
Узакъ британ жагъасында.

Гюлле жыя, тенгиз жарыма.
Нёхюм а не хазна келир.
Мууал болур гюлтен, жаным а
Ангкъыт[1] сууукъладан ёлюр.






[1] Ангкъыт – къыш чилле
 
Цитата

elbars пишет:
* * *
Къарда абына да, тура,
желле да ура бетиме,
келгенме. Айдан да сура,
ийнанмай эсенг кесиме.

О, ай! Булутдан булутха
бир терк батыла эдинг сен!
Сени сюймеклик умутха
андан ушата эдим мен.

Къара къаяла — аллымда,
солда да, онгда да — ала;
ачлыкъ бла къоркъуу — санымда;
жинле кибик — ауанала.

Кёремисе бу къолланы?
Жылыгг аланы къойнунгда! —
Боран бла туман жолланы
ауурлугъу бойнумда!

Туман или, все-таки, тубан?
В любой ситуации.. не спешите реагировать.. тогда всегда всё будет хорошо..
 
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
 
***

Уллу эди шам сюймеклик арада.
Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш.
Тутса гудуну насыбы уруда,
Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш.

Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл.
Кече ёлдюле сюймеклик узундан.
Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл,
Кюле эди къыз гудуну ызындан.

«Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден
Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен,
Инжийме, кюнюм да барады бата»…
Кюле эди къыз, башчыгъын ойната.

Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла,
Итге да санмай, къабыр къаздыла.
Чагъыр да иче, кече суу бойнунда,
Кюле эди къыз, башханы къойнунда.

 
***

Азап чекдир, аяма чырт да.
Эт не келсе да эсинге.
Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да,
Алай сакълатама кесинги!

Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма,
Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой!
Алай мени бошха сакълатма,
Андан эсе ёлтюр да къой.

Сени сакълап кюнюм кетеди,
Аман бла чыгъа тангнга.
Шашып къалсам а, обур? Неди,
О не, бу этгенинг манга?

Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча,
Эме, кетмез ауруу тапдым.
Аякъ тауушунгу эштгенча,
Туруп эшиклеге чапдым.

Да келмединг. Ичим кюеди,
Сууукъду кесиме тёшек.
Ингил гюлюнг нечик кюледи
Санга, о къарт, сылхыр эшек.


Ахыр кёчюрме
 
.
Страницы: Пред. 1 ... 15 16 17 18 19
Читают тему (гостей: 1)

 

Написать нам