- Халкъгъа джарагъан, джарлы къалмаз.
- Джырчы ёлсе, джыры къалыр.
- Эртде тургъан джылкъычыны эркек аты тай табар.
- Аджашханны ызындагъы кёреди, джангылгъанны джанындагъы биледи.
- Хар адамгъа кеси миннген тау кибик.
- Тюзню ётмеги тюзде къалса да, тас болмаз.
- Керек ташны ауурлугъу джокъ.
- Ач да бол, токъ да бол – намысынга бек бол.
- Къонакъ кёб келюучю юйню, къазаны отдан тюшмез.
- Юреннген ауруу къалмаз.
- Таукелге нюр джауар.
- Суугъа – чабакъ, къаягъа – ыргъакъ.
- Бет бетге къараса, бет да джерге къарар.
- Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
- Тамбла алтындан бюгюн багъыр ашхы.
- Къарт бла баш аша, джаш бла аякъ аша.
- Тюзлюк шохлукъну бегитир.
- Биреуню къыйынлыгъы бла кесинге джол ишлеме.
- Олтуруб кёрюнмей эди да, ёрге туруб кёрюне эди.
- Ачны эсинде – аш.
- Тюзлюк тас болмайды.
- Ариуну – ауруу кёб.
- Адебни адебсизден юрен.
- Чалманны аллы къалай башланса, арты да алай барады.
- Зар адамны насыбы болмаз.
- Джангызны оту джарыкъ джанмаз!
- Кийиминг бла танылма, адамлыкъ бла таныл.
- Ата Джуртуму башы болмасам да, босагъасында ташы болайым.
- Бал чибинни ургъаны – ачы, балы – татлы.
- Бети – къучакълар, джюреги – бычакълар.
- Ёксюзню тилеги къабыл болур.
- Эм уллу байлыкъ – джан саулукъ.
- Тюз сёз баргъан сууну тыяр.
- Тойгъанлыкъ къойгъа джарашады.
- Къонакъ хазыр болгъанлыкъгъа, къонакъбай хазыр тюлдю.
- Тойгъан джерге джети къайт.
- Ана къолу ачытмаз.
- Кютгени беш эчки, сызгъыргъаны уа, джерни джарады.
- Чабакъсыз кёлге къармакъ салгъанлыкъгъа, чабакъ тутмазса.
- Элиб деген, элге болушур.
- Кёбден умут этиб, аздан къуру къалма.
- Чомарт бергенин айтмаз.
- Кюн – узун, ёмюр – къысха.
- Ойнай билмеген, оюн бузар.
- Ашлыкъ – бюртюкден, джюн – тюкден.
- Берекет берсин деген джерде, берекет болур.
- Таш бла ургъанны, аш бла ур.
- Байлыкъдан саулукъ ашхыды.
- Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
- Ана – юйню кюн джарыгъы.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)