- Махтаннган къыз, тойда джукълар.
- Къыйынлы джети элге оноу этер.
- Чыбыкълыкъда бюгюлмеген, къазыкълыкъда бюгюлмей эди.
- От кюйдюрген, сау болса да, тот кюйдюрген, сау болмаз.
- Джарашыу сюйген – джалынчакъ.
- Атлыны кёрсе, джаяуну буту талыр.
- Насыблыны баласы кюн кюнден да баш болур, насыбсызны баласы, кюн кюнден да джаш болур.
- Джырына кёре эжиую.
- Тенгни тенглиги джашай барсанг билинир.
- Джыйырма къойну юч джыйырма эбзе кюте эди.
- Ариу сёзде ауруу джокъ.
- Иши джокъну, сыйы джокъ.
- Кесине оноу эте билмеген, халкъына да эте билмез.
- Экеулен сёлеше тура эселе, орталарына барыб кирме.
- Джолунга кёре – джюрюшюнг, джагъанга кёре – юлюшюнг.
- Таукелге нюр джауар.
- Бёрю да ач къалмасын, эчки да ашалмасын.
- Уллу суу бла уллу ауруудан башынгы сакъла.
- Суу кетер, таш къалыр.
- Ачны эсинде – аш.
- Онгсузну – джакъла, тенгликни – сакъла.
- Джюрекге ариу – кёзге да ариу.
- Чакъырылмай келген къонакъ сыйланмай кетер.
- Биреуню эскиси биреуге джангы болмайды.
- Аз сёлешген, къайгъысыз турур.
- Бозанг болмагъан джерге, къалагъынгы сукъма.
- Уллу къазанда бишген эт, чий къалмаз.
- Къар – келтирди, суу – элтди.
- Чоюнну башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
- Къарт бла баш аша, джаш бла аякъ аша.
- Ишлерге уял да, ашаргъа табма.
- Магъанасыз сёз – тауушсуз сыбызгъы.
- Терек ауса, отунчу – кёб.
- Эл тойса, тоймагъан, эл къойса, къоймагъан.
- Хар адамгъа кеси миннген тау кибик.
- Къызгъанчдан ычхыныр, мухардан ычхынмаз.
- Сакъламагъан затынга джолукъсанг, не бек къууанаса, не бек ачыйса.
- Кёкдеги болмаса, джердегин кёрмейди.
- Окъумагъан сокъурду, сокъур ташха абыныр!
- Кесине гебен этелмеген, биреуге черен эте эди.
- Биреуге кёлтюрген таягъынг, кесинги башынга урур.
- Джол бла сёзню къыйыры джокъ.
- Къыз келсе, джумуш эте келеди, къатын келсе, ушакъ эте келеди.
- Намысы болмагъанны, сыйы болмаз.
- Ёпкелегенни ашы татлы болады.
- Джылкъыдан – ат чыгъар, тукъумдан – джаш чыгъар.
- Атлыны ашхысы, ат тизгининден билинир
- Ауругъан – джашаудан умутчу.
- Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
- Ишни ахырын ойламай, аллын башлама.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)