- Айыбны суу бла джууалмазса.
- Ишленмеклик адамлыкъды.
- Биреуге аманлыкъны тилеме да, кесинге ашхылыкъны тиле.
- Уясында не кёрсе, учханында аны этер.
- Тил бла келеди джыр да.
- Ариу сёз аурууунгу алыр.
- Таугъа чыгъаллыкъ эсенг, тюзде къалма.
- Джумушакъ терекни къурт ашар.
- Босагъа таш юйге кирмей эди, тыбыр таш эшикге чыкъмай эди.
- Джангыз торгъай джырламаз.
- Керек ташны ауурлугъу джокъ.
- Тил джюрекге джол ишлейди.
- Кёб джат да, бек чаб.
- Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
- Арпа, будай – ащды, алтын, кюмюш а – ташды.
- Тин – байлыгъынг, терен саулугъунг.
- Тенгинг джокъ эсе – изле, бар эсе – сакъла!
- Юреннген ауруу къалмаз.
- Чомарт бергенин айтмаз.
- Хатерли къул болур.
- Аш берме да, къаш бер.
- Тай асырагъан, атха минер.
- Эрни эр этерик да, къара джер этерик да, тиширыуду.
- Чабар ат – джетген къыз.
- Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
- Къарыусузгъа кюлме, онгсузгъа тийме.
- Нарт сёз – тилни бети.
- Байлыкъ келсе, акъыл кетер.
- Адебсиз адам – джюгенсиз ат.
- Къыз тиширыу кеси юйюнде да къонакъды.
- Къарнынг тойгъунчу аша да, белинг талгъынчы ишле.
- Окъдан джара эртде-кеч болса да бителир, сёз джара, ёмюрге къалыр.
- Шапа кёб болса, аш татымсыз болур.
- Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
- Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
- Сабыр джетер муратха, сабырсыз къалыр уятха.
- Ариу джол аджал келтирмез.
- Арбаз сайлама да, хоншу сайла.
- Аманны тукъумуна къарама, игини тукъумун сорма.
- Тойгъандан сора, ашны сёкме.
- Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
- Кюн кёрмеген, кюн кёрсе, кюндюз чыракъ джандырыр.
- Ата – баланы уясы.
- Адеб базарда сатылмаз.
- Къонагъынгы артмагъын алма да, алгъышын ал.
- Дууулдаса – бал чибин, къонса – къара чибин.
- Тилчиден кери бол.
- Аманны къуугъан, аманлыкъ табар.
- Эл тойса, тоймагъан, эл къойса, къоймагъан.
- Адеб этмеген, адеб кёрмез.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
18.08.2019 20:13:36
|
|
|
|
08.09.2019 20:47:42
***
Бу жаз байрамында мен кимме, Мен нек келгенме? Нёгерге? Кесимме, биягъы кесимме Тансыкълыгъым бла бирге. Да жокъду бир жарыкъ сезим да, Къууанмайды кёлюм мында. Умутларым, эки кёзюм да Узакъ британ жагъасында. Гюлле жыя, тенгиз жарыма. Нёхюм а не хазна келир. Мууал болур гюлтен, жаным а Ангкъыт |
|
|
|
10.09.2019 18:02:49
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
|
|
|
|
14.09.2019 19:11:47
***
Уллу эди шам сюймеклик арада. Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш. Тутса гудуну насыбы уруда, Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш. Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл. Кече ёлдюле сюймеклик узундан. Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл, Кюле эди къыз гудуну ызындан. «Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен, Инжийме, кюнюм да барады бата»… Кюле эди къыз, башчыгъын ойната. Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла, Итге да санмай, къабыр къаздыла. Чагъыр да иче, кече суу бойнунда, Кюле эди къыз, башханы къойнунда. |
|
|
|
22.09.2019 17:58:56
***
Азап чекдир, аяма чырт да. Эт не келсе да эсинге. Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да, Алай сакълатама кесинги! Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма, Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой! Алай мени бошха сакълатма, Андан эсе ёлтюр да къой. Сени сакълап кюнюм кетеди, Аман бла чыгъа тангнга. Шашып къалсам а, обур? Неди, О не, бу этгенинг манга? Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча, Эме, кетмез ауруу тапдым. Аякъ тауушунгу эштгенча, Туруп эшиклеге чапдым. Да келмединг. Ичим кюеди, Сууукъду кесиме тёшек. Ингил гюлюнг нечик кюледи Санга, о къарт, сылхыр эшек. Ахыр кёчюрме |
|
|
|
14.12.2020 14:14:17
.
|
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)