Войти на сайт
24 Апреля  2024 года

 

  • Айыбны суу бла джууалмазса.
  • Ишленмеклик адамлыкъды.
  • Биреуге аманлыкъны тилеме да, кесинге ашхылыкъны тиле.
  • Уясында не кёрсе, учханында аны этер.
  • Тил бла келеди джыр да.
  • Ариу сёз аурууунгу алыр.
  • Таугъа чыгъаллыкъ эсенг, тюзде къалма.
  • Джумушакъ терекни къурт ашар.
  • Босагъа таш юйге кирмей эди, тыбыр таш эшикге чыкъмай эди.
  • Джангыз торгъай джырламаз.
  • Керек ташны ауурлугъу джокъ.
  • Тил джюрекге джол ишлейди.
  • Кёб джат да, бек чаб.
  • Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
  • Арпа, будай – ащды, алтын, кюмюш а – ташды.
  • Тин – байлыгъынг, терен саулугъунг.
  • Тенгинг джокъ эсе – изле, бар эсе – сакъла!
  • Юреннген ауруу къалмаз.
  • Чомарт бергенин айтмаз.
  • Хатерли къул болур.
  • Аш берме да, къаш бер.
  • Тай асырагъан, атха минер.
  • Эрни эр этерик да, къара джер этерик да, тиширыуду.
  • Чабар ат – джетген къыз.
  • Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
  • Къарыусузгъа кюлме, онгсузгъа тийме.
  • Нарт сёз – тилни бети.
  • Байлыкъ келсе, акъыл кетер.
  • Адебсиз адам – джюгенсиз ат.
  • Къыз тиширыу кеси юйюнде да къонакъды.
  • Къарнынг тойгъунчу аша да, белинг талгъынчы ишле.
  • Окъдан джара эртде-кеч болса да бителир, сёз джара, ёмюрге къалыр.
  • Шапа кёб болса, аш татымсыз болур.
  • Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
  • Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
  • Сабыр джетер муратха, сабырсыз къалыр уятха.
  • Ариу джол аджал келтирмез.
  • Арбаз сайлама да, хоншу сайла.
  • Аманны тукъумуна къарама, игини тукъумун сорма.
  • Тойгъандан сора, ашны сёкме.
  • Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
  • Кюн кёрмеген, кюн кёрсе, кюндюз чыракъ джандырыр.
  • Ата – баланы уясы.
  • Адеб базарда сатылмаз.
  • Къонагъынгы артмагъын алма да, алгъышын ал.
  • Дууулдаса – бал чибин, къонса – къара чибин.
  • Тилчиден кери бол.
  • Аманны къуугъан, аманлыкъ табар.
  • Эл тойса, тоймагъан, эл къойса, къоймагъан.
  • Адеб этмеген, адеб кёрмез.

 

   RSS
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
 
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+

Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама.
Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды.

ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН,
Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: elbars - 03.03.2013 20:56:56
Страницы: Пред. 1 ... 15 16 17 18 19
Ответы
 
*** 132

Сур, ауур кече келеди
Кюн къакъдырмай юсюне.
Арыгъанбыз, энди неди
Той да, нёх* оюн да - не!

Чал къартлыкъ бизге жууукъду.
Унутханбыз биз жазны.
Жюреклерибиз сууукъду.
Жылынырбыз не хазна.

Ах, мудахбыз, жаным, энди.
Анча нёх къайгъы артда.
Гъашиксиз къайгъы жетгенди.
Ёлюмню жюгю – къартда.
___________
* Нёх – любовникца.
 
***

Сур, ауур кече келеди
Кюн къакъдырмай юсюне.
Арыгъанбыз. Энди неди
Той да, нёх* оюн да - не!

Чал къартлыкъ бизге жууукъду.
Унутханбыз биз жазны.
Жюреклерибиз сууукъду.
Жылынырбыз не хазна.

Ах, мудахбыз, жаным, энди.
Анча нёх къайгъы артда.
Гъашиксиз къайгъы жетгенди.
Ёлюмню жюгю – къартда.
___________
* Нёх – любовница.
 
***

Сюйюм жарыкъ бере тиеклери,[1]
Жулдуз чыкъды кече чарсдан бери,
Жангы жашау тежей манга кёкден, -
Алдама сен.

Тартхан кибик тенгиз сууу айгъа,
Жаным санга тартады – субайгъа.
Эки кёзюнгдю жашаусуз этген, -
Алдама сен.






[1] Тиек - луч
 
***

«Сыйлы бийче, ол кимди?!» – деп сорама.
«Ол къызмы?» «Хау!». «Танытайым». «Угъай!
Угъай, аныча ариугъа къалай
Базгъын? Ансыз да, кёр, шаша турама».

Керти ариуладан къоркъгъан этеме,
Кёре келген эсем да тапланы.
Жангы буйрукъ ауазларын эштеме
Умутланы, татлы азапланы.

Кёрсем тартынмай къатына барырча,
Ах, жумушармы къарамы, сёзю?
Ачы къадарымы жулдузларыча,
Бийлеп къойгъанды ол эки кёзю.
 
***

Бу жаз байрамында мен кимме,
Мен нек келгенме? Нёгерге?
Кесимме, биягъы кесимме
Тансыкълыгъым бла бирге.

Да жокъду бир жарыкъ сезим да,
Къууанмайды кёлюм мында.
Умутларым, эки кёзюм да
Узакъ британ жагъасында.

Гюлле жыя, тенгиз жарыма.
Нёхюм а не хазна келир.
Мууал болур гюлтен, жаным а
Ангкъыт[1] сууукъладан ёлюр.






[1] Ангкъыт – къыш чилле
 
Цитата

elbars пишет:
* * *
Къарда абына да, тура,
желле да ура бетиме,
келгенме. Айдан да сура,
ийнанмай эсенг кесиме.

О, ай! Булутдан булутха
бир терк батыла эдинг сен!
Сени сюймеклик умутха
андан ушата эдим мен.

Къара къаяла — аллымда,
солда да, онгда да — ала;
ачлыкъ бла къоркъуу — санымда;
жинле кибик — ауанала.

Кёремисе бу къолланы?
Жылыгг аланы къойнунгда! —
Боран бла туман жолланы
ауурлугъу бойнумда!

Туман или, все-таки, тубан?
В любой ситуации.. не спешите реагировать.. тогда всегда всё будет хорошо..
 
Гаечка, бизде туман деп жюрюйдю.
 
***

Уллу эди шам сюймеклик арада.
Саякъ эди къыз, гудучу эди жаш.
Тутса гудуну насыбы уруда,
Кюле эди къыз – субайсан къаракъаш.

Саякъ къошакълы эди, жаш а эуюл.
Кече ёлдюле сюймеклик узундан.
Тутуп баргъанда уа базар бегеуюл,
Кюле эди къыз гудуну ызындан.

«Келсенг эди, - деп айтдырды биреуден
Тутмакъ жаш, - санга термилеме да мен,
Инжийме, кюнюм да барады бата»…
Кюле эди къыз, башчыгъын ойната.

Тангнга гудуну асамакъгъа асдыла,
Итге да санмай, къабыр къаздыла.
Чагъыр да иче, кече суу бойнунда,
Кюле эди къыз, башханы къойнунда.

 
***

Азап чекдир, аяма чырт да.
Эт не келсе да эсинге.
Сюйсенг а кюл, ачы ачыт да,
Алай сакълатама кесинги!

Тынчлыкъ берип, сагъат жукълатма,
Сюйсенг ууат, сюйсенг а – сой!
Алай мени бошха сакълатма,
Андан эсе ёлтюр да къой.

Сени сакълап кюнюм кетеди,
Аман бла чыгъа тангнга.
Шашып къалсам а, обур? Неди,
О не, бу этгенинг манга?

Тёзюмсюзлюк жилян эмгенча,
Эме, кетмез ауруу тапдым.
Аякъ тауушунгу эштгенча,
Туруп эшиклеге чапдым.

Да келмединг. Ичим кюеди,
Сууукъду кесиме тёшек.
Ингил гюлюнг нечик кюледи
Санга, о къарт, сылхыр эшек.


Ахыр кёчюрме
 
.
Страницы: Пред. 1 ... 15 16 17 18 19
Читают тему (гостей: 1)

 

Написать нам