Tayлy
Айтханынг тюппе-тюздю. Анга шагъатды "Хасаука" джырны ахыр тизгинлери да. "Таулучукъла" деб, кёл да бере, алагъа ышаныб, сёлешеди Къайтукъ. Таулучукъла ёсюб джетгенлеринде уа, ол сёзню аздан-аз джюрюте бащлагъандыла. Тиширыулагъа, къызлагъа уа ёмюрде да "къарачай тиширыу, къарачай къыз" демегендиле, "таулу къыз" деген болмаса. "Мен таулу къызем" деб Ёртенланы Азретни назмусу да барды.

ХАСАУКА

Къычырады Дауле: - Хахай, къуугъун!
Къарачайны шохун барын, джууугъун
Чакъырыгъыз, бизге дженгил джетсинле,
Къара кюнде бир болушлукъ этсинле!

Гяуур патчах кёб артыкълыкъ этеди,
Марджа, джашла, орус аскер джетеди.
Аладыла этибизден тоймагъан,
Таргъа тыйыб, джашаргъа да къоймагъан.

Джау келгенди, Хасаукагъа киргенди,
Таб джолланы Амантишден билгенди.
Чанка бийди бизни сатыб къоярыкъ,
Къарачайны багъасындан тоярыкъ.

Джау келгенди кесин бизден джашырыб,
Джау киргенди ит Атаджокъ ашырыб.
Чыгыр къабан намыс-сый деб билмейди,
Эр Къарачай зорлукъгъа ийилмейди.

Къабартыды орус итге теблетген,
Джау аскерин тау тарлагъа тебретген.
Анттыймазла къара зарлыкъ этелле,
Ала чекден асыры бек ётелле.

Урлаб-тырнаб, ауурланыб джаталла,
Адамларын малланыча саталла.
Къайдан чыкъды бу ит къауум Капказгъа?!
Антмы этгенд халал къыйын къабмазгъа?!

Шам Къарачай улан этиб ёсдюрген
Атаджокъду душманланы юсдюрген.
Ол генезир бизге джаулукъ этеди,
Хайда, джашла, орус аскер джетеди.

Ол таяныб, душманлагъа-джаулагъа,
Ие болур мурат этед таулагъа.
Къул къылыгъын танытады Къабарты,
Аман бла бошаллыкъ болур арты.

Атаджокъла ? инаралны тенглери,
Тенглери тюл ? этеклери-дженглери.
Ол къауумду бизни ачыкъ джауубуз,
Ала бла кемсиз кёбдю дауубуз

Ол инарал бизни хорлаб алалса,
Тырнакъларын юсюбюзге салалса,
Джыртыб, талаб, мууал этиб къояред,
Джасакъ бла терибизни сояред.

Ачыудан биз къайнагъынчы, бишгинчи,
Ол залимни тузагъына тюшгюнчю,
Бирлешейик, кенгдегин да джокълагъыз,
Тар ёзенде джуртубузну сакълагъыз.

Тау асланла хазыр болуб чыгъыгъыз,
Джау аскерни дженгил-дженгил джыгъыгъыз.
Ойнатыгъыз сампаллада къолланы,
Къызартыгъыз Хасаукада джолланы.

Эбекку улу от къалагъа кетгенди,
От алыргъа кёб дыгалас этгенди.
Ырхы басыб, от ёзекни джабханды,
"Ай медет!" деб, Дауут эрнин къабханды.

Излей кетиб, бир уууч от табханды,
Анга къошар затла излеб, чабханды.
Залыкъылды табыб, аны эзгенди,
Кюкюртню да къошуб, отну сюзгенди.

Ёлчелеге къуюб аны тиздиле,
Мычымай къоргъашын окъла джюздюле.
Бир базыкъны ёшюнюнден тийдиле,
Аллай кёбню къая раннга ийдиле.

Джигерлени-джигитлени къолунда,
Тау мылтыкъла этер сауут болдула.
Хасауканы айланч-буйланч джоллары
Шындык-шындык ёлюкледен толдула.

Джигит таулу ёхтем-ёхтем джекиред,
Ташдан-ташха джел ургъанча секиред.
Таукел улан инаралны ёлтюрсюн,
Башын кесиб аны бизге келтирсин.

Батыр Умар гёджебсиниб атлайды,
"Къоркъмагъыз!" деб, джаугъа къаршчы чартлайды.
"Джетигиз!" деб, нёгерлерин сакълайды,
Атады да алчыларын къаблайды.

Ма окъ тийди бизни джигит Умаргъа,
Аман кюнде джер салгъаненг Чубаргъа.
Керек эдинг, быллай кюннге тууаргъа,
Даулет барад, кёзлеринги джумаргъа.

От бошалыб, окъ бошалыб къалса да,
Ташла-агъачла окъча, тобча джаудула.
Асланланы къурч беллери талса да,
Абычарла чаууллагъа аудула.

Бу къазауат бек узакъгъа барлыгъед,
Инаралны баш токъмагъын аллыгъед.
Аскерибиз азды, саны толмайды,
Сауут кюч да биз сюйгенча болмайды.

Тизгинлешиб, ёзенни ёрге джау кирди,
Батыр Къайтукъ сабийлеге кёл берди:
- Таулучукъла, сиз да ёсюб джетерсиз,
Бу къан дертни джууабларын этерсиз.

Первый номер газеты на карачаевском языке "Таулу джашау", вышел в свет 19 декабря 1924 года. (...) За 80 лет газета несколько раз меняла свое название: "Таулу джашау", "Таулу джарлыла", "Къызыл Къарачай", "Ленинни байрагъы", "Къарачай". Ссылка

Ишексиз Таулу деб къарачайлылагъа да айтадыла... айта эдиле. Алай а, бюгюн халкъларыбызны англары айрылышыбдыла. Таулу сёзге разыма, андан да бек Алан сёзге.

Мен ангылагъанга кере, Аланла, Таулу деп бир бирибизге алай селешебиз хау . Алай документально бу атлагъа кечерге бизге алыкъына джарарыкъ тюйюлдю. Нек дегенде мени ангылаума кере бу арт 100 джылны ичинде огъай эсенг алгъаракъданда биз документледе алай барабыз, бу шендюгю атларыбыз бла уа кечюрюлген да этгенбиз, терслигибиз болмагъанына шагъатлыгъыбыз да барды. Аланла эсегиз ,Таулула эсегиз сизге не керекди дерле да къоярла. Это типа Межселенныйлени -сопредельныйлеге кечюргенча .
Мени ангылаума кере алыкъына заман келмегенди.

Cebernii
Мен ангылагъанга кере, Аланла, Таулу деп бир бирибизге алай селешебиз хау . Алай документально бу атлагъа кечерге бизге алыкъына джарарыкъ тюйюлдю. Нек дегенде мени ангылаума кере бу арт 100 джылны ичинде огъай эсенг алгъаракъданда биз документледе алай барабыз, бу шендюгю атларыбыз бла уа кечюрюлген да этгенбиз, терслигибиз болмагъанына шагъатлыгъыбыз да барды. Аланла эсегиз ,Таулула эсегиз сизге не керекди дерле да къоярла. Это типа Межселенныйлени -сопредельныйлеге кечюргенча .
Мени ангылаума кере алыкъына заман келмегенди.

Къарачай-Малкъар деб, экиден къураб турмай, "алан халкъ", "таулу халкъ" дерге бурулсун тилибиз дегенликди ансы, бюгюн документлени тюрлендираллыгъыбыз джокъду. Экинчи джанындан, алгъаракълада кесибизге "аланла, таулула" деб туруучубуз унутулмасын - ол бек керекди джете келген тёлюлеге.

Бусагъатда Малкъарны хакъы, тюзлюгю, эркинлиги ючюн кюрешиудю хар бирибизни борчубуз. Малкъар джуртуна, джазыууна Ие болсун да, андан сора тюзеле барыр къалгъан зат. Къайда болсакъ да - Малкъаргъа джете тургъан зулмуну, терсликни айтханлай турургъа керекбиз. Хар бирибиз бирер сайтха, газетге бирер статья джазыб джиберсек да - ол да бек магъаналы ишди.

Алай документально бу атлагъа кечерге бизге алыкъына джарарыкъ тюйюлдю.

Къарачай-Малкъар деб, экиден къураб урмай, "алан халкъ", "таулу халкъ" дерге бурулсун тилибиз дегенликди ансы, бюгюн документлени тюрлендираллыгъыбыз джокъду. Экинчи джанындан, алгъаракълада кесибизге "аланла, таулула" деб туруучубуз унутулмасын - ол бек керекди джете келген тёлюлеге.

Cebernii, Sabr сизге тамам тюз джууаб берди. Кесибизни ичибизде айтайыкъ аланла/алан халкъ, таулула/таулу халкъ дегенлигим эди. Халкъыбызны ичинден бирикдирир ючюн.

Алан (Таулу) деген бурунгу атыбыз бола тургъанлай, аны хайырландырайыкъ ана тилибизде джазсакъ, Къарачай-Малкъар деб эки сёзни бир бирине къошуб айланмай.
Алай айтсам "къарачайлы, малкъарлы дегенни унутугъуз дейди" деб келмесин кишини кёлюне. Халкъыбызны бирикдирир ючюн бир атыбызны джюрютейик дегенлигимди.