Войти на сайт
19 Марта  2024 года

 

  • Ауурну тюбю бла, дженгилни башы бла джюрюген.
  • Тас болгъан бычакъны сабы – алтын.
  • Накъырда – кертини келечиси.
  • Хар адамгъа кеси миннген тау кибик.
  • Къатыны харакетли болса, эри къымсыз болур.
  • Онгсузну – джакъла, тенгликни – сакъла.
  • Сакъалы текени да бар, мыйыгъы киштикни да бар.
  • Кийимни бир кюнню аясанг, минг кюннге джарар.
  • Таугъа чыгъаллыкъ эсенг, тюзде къалма.
  • Ойнай билмеген, оюн бузар.
  • Ашатыргъа иш – ашхы, ишлетирге аш – ашхы.
  • Айырылмаз джууугъунга, унутмаз сёзню айтма.
  • Окъугъанны бети джарыкъ.
  • Къарнынг ауруса, ауузунгу тый
  • Тойгъан джерден туугъан джер игиди.
  • Ариу джол аджал келтирмез.
  • Эки элинги тыйсанг, джети элде махталырса.
  • Чабар ат – джетген къыз.
  • Кечеси – аяз, кюню – къыш, джарлы къаргъагъа бир аш тюш!
  • Аууздан келген, къолдан келсе, ким да патчах болур эди.
  • Аджал соруб келмез, келсе, къайтыб кетмез.
  • Мал кёб болса, джууукъ кёб болур.
  • Кийимни бичсенг, кенг бич, тар этген къыйын тюлдю.
  • Айранны сюйген, ийнек тутар.
  • Билимден уллу байлыкъ джокъду.
  • Аш берме да, къаш бер.
  • Тёзген – тёш ашар!
  • Акъыл къартда, джашда тюйюлдю – башдады.
  • Элде адам къалмаса, ит тахтагъа минер.
  • Башда акъыл болмаса, эки аякъгъа кюч джетер.
  • Бир абыннган – минг сюрюнюр.
  • Аш иеси бла татлыды.
  • Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
  • Ачыкъ джюрекге джол – ачыкъ.
  • Ёлмесенг да, къарт дамы болмазса?
  • Тели турса – той бузар.
  • Кёрмегеннге кебек – танг, битмегеннге сакъал – танг.
  • Ач – эснер, ат – кишнер.
  • Акъыллы айтыр эди, акъылсыз къоймайды.
  • Байлыкъ болгъан джерде, тынчлыкъ джокъду.
  • Халкъгъа джарагъан, джарлы къалмаз.
  • Тилчи бир сагъатха айлыкъ хата этер.
  • Кёбге таш атма.
  • Билим къая тешер.
  • Чабакъсыз кёлге къармакъ салгъанлыкъгъа, чабакъ тутмазса.
  • Къарт айтханны этмеген, къартаймаз.
  • Тешигини къатында, чычхан да батыр болур.
  • Аман эсирсе, юйюн ояр.
  • От кюйдюрген, сау болса да, тот кюйдюрген, сау болмаз.
  • Ашарыкъда сайлагъаннга – чий гырджын.

 

Страницы: 1
RSS
ДЖУРТДА ДЖАНГЫЗ ТЕРЕК
 
ДЖуртда джангыз терек
Лайпанланы Билал



Фыргъауунну сагъышлары

Кюнлени, ёмюрлени къой,
Мингле бла джылланы ёсген терекни
Тамырларын кеседиле фыргьауунла.

Тамырларыбызны кеседиле деб,
Адамгьа, Тейриге эшитдиралсам деб,
Къычырыкъ этген чапракъланы
Юзедиле, къайырылгьан бутакъланы
Сындырадыла.

Эмегенни бюпон ашары джылай эди да,
Тамбла ашары кюле эди, дегенча
Этгенле да бардыла.

Терек чапракъсыз, бутакъсыз къалса да,
Башсыз болса да,
Тамыры сакъланса
Тюб болмаз деб, ышаныу барды.

Алай а терекни
Башын кесген бла къалмай,
Тамыры-урлугъу бла къурутсанг -
Терек ёлдю.

Кертиди, аны бутакъларын алыб,
Башха терекге орнатсанг,
Ол аны сютюн ичиб,
Айныб да кетер. Таб кёгет да этер

Ол заманда дуниягьа
"Тюб болуб баргьан энтда бир терекни
Къутхардыкъ" деб, айтыргьа боллукъду.

Ёзге, ол кеси терек тюл,
Бир башха терекни бутагьы болгьанлай,
Къошагьы болгьанлай къаллыкъды ёмюрге.
Неге керекди ол джазыкълыкъ, учузлукъ?
Ол ассылыкъ неге керекди?

...Фыргьауунла уа къабадыла джашыртын.
Кёз кёре бутакъларын сындырыб,
Халкъны кесине чамландыргьандан эсе,
Джер тюбюне кириб кетиб,
Тамырларын кемириб чыкъса,
Терекден бошады. Терек кеси да
Эрлей аууб къалмай, къуу бола, къуу бола,
Кеси ёлюмю бла ёлгенча ёллюкдю.

Андан да игиси
Терекни башын тамырына къаршчы эталсанг,
Ол кеси кесин талагьан сагьатда
Сеннге не къоркъуу барды,
Кёгетин аша да джаша.

Не да тереклени бир-бирине этиб,
Ала бир-бирин къалтыратхан сагьатда,
Къуюлгьан кёгетин джый да, керпеслен.

Кёбдю амал. Къыза кетиб,
Терексиз-чегетсиз, хауасыз къалыб,
Кесинг да тыныб къалма ансы.
Кёбдю амал...
Сен айтханнга "хо" деб турcала...

Джара къайда, таб къайда...
Джерни къайсы къатында эсе да,
Ёмюрлени къайсысында эсе да,
Терекни тамырларына хыянат джетсе,
Эртде-кеч болса да,
Бутакъларындан, чапракъларындан,
Кёгетини татыуундан
Билинеди ол.

Тарихибиз
Къан, тер басхан кёзлерин ачады
Биз окъугьан, джазгьан китабладан.
Ата-бабалагьа тюшген
Джарала къарайдыла, къанайдыла
Туудукъланы джюреклеривде табладан.
 
Сакъланырмы дуния?

Джерде, кёкде, джюрекде эсе да,
Мен бир кийик джаныуарны кёргенме:
Джаралы болгьунчу джашай эди ол,
Джаралы болгьанлай а,
Джан-джанын ашай эди ол.

Джаралы санына, къанлы джауунача,
Мыллыгын ата эди ол.
Кеси-кесин аямай талаб,
Джан бере джата эди ол...

Аллай къуджур джаныуарны кёргенме
Огьесе адамнымы болурма кёрген?
Табигъатны ашаб, къурутуб баргьан
Адамды дейдиле табигъатны башы.

Сора бар эсе ангысы-эси
Нек талайды да ол кеси кесин?

Огьесе табигъатны тёнгегинде
Къуру бир баш болуб къалмай,
Адам башла асыры кёб болуб,
Бир-бирин ангыламагьанлыкъ эте болурламы?
Табигъатха тынгыламагьанлыкъ эте болурламы?

Айхай; бир Тейри баш джаратылгьынчы
Сакъланырмы кюл болмай дуния?
 
Умут бла джанама.

Джол къыйынды: ёрю, эниши,
Къары, балчыгьы, ташы да кёб.
Ат чабса ит юрюр, эришир,
Кёз къакъмай къарар алагьа кёк.

Ит бара-барыб аманны кеминде
Къуйругьун булгьай, асхай къайытыр.
Нал ташдан къобаргьан джилтин
Джулдуз болуб джанар кёкню кенгинде.

Кёкде бек джарыкъ джулдузгьа къарасам,
Заманны къолум бла тутханча сеземе,-
Ол нарт атны туякъ тюбюнден
Учхан джилтин болгьанын ангылайма.

Ёзге джолну ныхытындан къоркъуб,
Ёрюнден энишин сайлагъан сагьатда,
Бизни кёлсюзлюгюбюзню кёлтюралмай,
Джулдуз ичинден кюйюб, бишиб,
Джети къат кёкден башын ата болур,
Кеси да бу сарынны айта болур:

"Эмегенлени сыртларындан къайиш,
Джолдан джилтин къобаргьан нартла,
Джолну джалкъасындан тутуб, шын тургьузуб,
Ал аякъларын Гъаршха салдыргъан нартла,
Сиз шын тургьузгьан джолну сыртындан
Кюрт да, балчыкъ да, чауул да тая,
Аланы орунларына кырдык къозлай,
Джауур болгъан джерлерине тюк ура...

Джолугьузну къуйругьу - къара кече, кече
къарангысы,
Джолугьузну аякълары къан, тер тамгьалы,

Джолугьузну башы джулдуз къашхалы,
Джолугьузну джалы - танг ал асы.

Нартла,
Сиз балчыкъдан, къардан тазалаб
Мийиклеге чыгьаргьан джолну-джулдузну -
Джашау джилтинни, кесигизни туудукъларыгъыз
Мутхуз этерлеми, учуз этерлеми?

- Къачан эсе да сиз мени джукъ этиб,
Джокъдан джилтин, джилтинден джулдуз этиб,
Ёрге, тёрге ётдюрдюпоз.
Ол къыйыныгьыз да неге керек эди,
Туудукъларыгьыз адам улула
Джашауну къутхараллыкъ тюл эселе бюгюн?

Сиз мени ташдан баш этдигиз,
Джулдуз этдигиз.
Бюпон а бирле джулдуз урушла деб,
Кюн аманны къаргьаларыча
Бир затла къычырадыла.
Джулдуз урушла.
Джулдуз ёлюкле.
Джулдуз къабырла.

Ёлюмню сын ташы - Джашау
Дедигиз сиз. Была уа
Джашауну сын ташы - Ёлюм
Деб айтдырыргъа башлагьандыла.

Нартла,
Сизни къаныгьыздан-джаныгъыздан
Туудукъларыгьызда чырт джукъ бар эсе,
Кимле болгьанларын эсгерирле ала.

Бусагьатда уа
Джукъланыргьа джете да, умут бла джана
Тургъан бир джулдузма.
 
Беш къарнаш

Дюрюсюн да аягьына чыкъгьынчы
Ачы къууугьун хапар келди да,

Чалкъысын да джерге чанчыб
Джау бла сермеширге кетди гузаба.

Джашил биченликни арасында
Чалкъысы бир соруу белгиге,
Бир - къолун кёзлерине кёлекке этиб
Къарагъан къартха ушаб къалды.

Гырмык атылмай къалгьан гапналагьа,
Джел чачар деб, къайгьы этгенлей,
Тиширыулагъа, сабийлеге, къартлагьа
Ауурлукъ джетерине къыйналгъанлай,
Кетди. Бир ыйыкъдан а
Бушуу къагьыт келди юйюне.
Къазауатны биринчи кюнюнде
Джан берди биринчи къарнаш.

Экинчи къарнаш Джигит атны
Алыргъа тыйыншлы болгьандан сора,
1943 джыл ноябрны экисинде
Джюреги джарылыб ёлдю.

Ючюнчю къарнашха къазауатны
Ахыр кюнюнде тийди окъ.
Ол къан ырхыдан джашил джагъагьа
Чыкъгъанлай джетди аджал.

Тёртюнчю къарнаш сакъат болуб
Къайытды да, джаралары ашланыб
Узакъ тюзле къынгыр кёрюне
Кёзлери таулагьа къатханлай, къатды.

Бешинчи къарнаш къазауатдан
Сыдырылгъаны чакълы бир заты болмай
Сау-эсен ёге джуртуна джыйылды.
Алай а кимге эсе да чамланнганы ючюн
Ажымлы джоюлду.

Дебош бла къатыны
Джашларына кюе-бише
Дуниядан замансыз кетдиле.

Джангыз туудукъларына -
Тамада джашларыны уланына
Дебошну къарачай чепкени,
Къарт анасыны къураны,
Атасыны белибауу,
Ата къарнашларындан -

Бычагьы Кавказда къалгьан къын,
Къаядан кетген аджирни джюгени,
Къобанны бармакъ басхан бир ташы,
Минги Тауну сураты къалдыла.
Аланы бютеу джашаулары,
Умутлары къалдыла анга.
 
tenebek
Салам алейкум! Бу назмуларымы къайдан алыб салгъанынгы да билмейме (китабны кесинденми, интернетденми), алай а, бек сау бол - бир хайыры болур деб, иги иннет бла салгъанса.

Ёзге, билемисе, Къарачайда назму окъугъан да, назму джазгъан да бек аз болгъанды. Бу барыудан барса, къарачай басма тил къуруб къалыр деб да къоркъуу барды. Халкъ аны ангылаб, бир тиюшюннюк болур, къачан болса да - кеч болуб къалмаса.

Халкъны бирикдирген бир уллу иннет керек болуб турады. "Тилибиз, джуртубуз ючюн кюрешейик" деу, не эсе да, джюреклеге асры бек къатылмайды. Аллай бир уллу иннетни халкъгъа джаярча, бир кючлю миллет (джамагъат-политика) организация керек болуб турады. Аллай бир зат къуралгъынчы, бютеудунияда таулуланы бирикдирген, къолдан келгенни эте, кюреше барайыкъ. Сени джазгъанларынгы окъуб, къууаныб турама - халкъыбыз деген адамла бардыла алкъын.
Адилхан, Эркин, Тинибек дегенча джашлагъа бюсюреу.

Халкъыбызгъа джарарыкъ кеме, къайыкъ болса да, ишлерге кюреше барсакъ, дуния тенгизинде батыб кетмезбиз. Бу тюбюнде назмумда да аны айтыргъа кюрешеме. Эсен бол.

АКЪ КЕМЕМИ КЮРЕШЕМЕ ИШЛЕБ

Къара кюн адамланы, башха джанланы да,
Къутхарыр иннет бла
Бир акъ кеме ишлеб кюрешеме.

Билмейме,
Кимни, нени, къачан, къаллай ахырзамандан
Къутхараллыкъды мен ишлеб кюрешген кеме.
Унух файгъамбарны кемесине,
Кязим хаджини къайыгъына,
Джырчы Сымайылны къанатлысына
Ушаргъа, ушамазгъа да болур ол.

Ол акъ кемеге
Джаралы джугъутурну да,
Джаралы ташны да,
Джангыз терекни да,
Башы кёкге джетген Минги Тауну да
Алыр умутум барды.

Ол акъ кемеге
?Джаралы джугъутурну? да,
?Джаралы ташны? да,
?Джангыз Терекни? да,
Башы кёкге джетген ?Минги Тауну? да
Алыр умутум барды.

Бютеу адам улуну
Дини, тили, тарихи бла,
Бютеу Джерни
Тауу, тюзю, тенгизи бла
Ол акъ кемеме
Алыргъа излейме,
Къутхара къара кюнден ?
Ахырзамандан.

Къоркъууум да барды:
Ол акъ кемени ишлеб бошаргъа
Заманым джетмей къалса,
Мен башлагъан ишни
Ахырына джетдирирге
Адам да табылмай къалса...

Огъай,
Аман джора этгенча да кёрюнмесин.
Аллай сагъышла бла ишим бёлюнмесин.
Къолдан келгенни этейим мен:
Болгъан къадарда сау-эсен,
Къаджыкъмай ишлей, кюреше барайым.
Тёшекде тюл, эшикде,
Аякъ юсюнде, ат юсюнде
Сермеше ёлгенледен болайым.

Хакъ джолдан таймай барыргъа
Кючюм джетерми? Джетер:
Мадар этсем,
Аллах да къадар этер.

Дин-тил-джурт ючюн баргъан
Къазауатдама:
Юлюшсюз къалмам
Дуниядан, ахратдан да.

Боракъ атым кёкден къарайды кишнеб ?
Къутхарыргъа хазырды джанымы.
Ким ийгенин да билеме аны.
Алай а, мен борчлума къутхарыргъа дунияны ?
Акъ кемеми кюрешеме ишлеб.
 
Салам !
Бу тема, бу халда барса зараны джокъду. Джырчы болургъа излегенлени мыйыларын уятырча, аллай ПОЭЗИЯДЫ Билалны джазгъаны.
Кесекден, мен да, Билалны чыгъармачылыкъ ишинден ачыкъ сёзню,болумума кёре айтырыкъма. Эркинлигим барды бу Поэтибизни
юсюнден хапар айтыргъа

Сапар Ёзден. Басханстан.
 
Билал Лайпан
Алейкум салам
ДЖуртда джаннгыз терек атлы назму китабынгдан сала турама быланы Кеси разылыгьынгыда алмай Бек джаратыб салама разы бол! Заман табылыб турса китабны барын саллыкма Елбрусоыд салама десе електрон китаб етиб да ийерме окурга сюйгенле болур

Ёзге, билемисе, Къарачайда назму окъугъан да, назму джазгъан да бек аз болгъанды. Бу барыудан барса, къарачай басма тил къуруб къалыр деб да къоркъуу барды. Халкъ аны ангылаб, бир тиюшюннюк болур, къачан болса да - кеч болуб къалмаса.

Болум мында да алайды окъурга сюйген азды Бир бирледе бошму кюрешебиз деб акъылымада келеди Дагьыда сизлени джазганларыгызны окъусам кёл баса да къууанама
 
ШАТ

Алейкум салам
ДЖазганларынгы барында джаратыб окъуйма Аллах къаламынгы джити етсин
 
tenebek Ас-салам!
http://as-alan.com/index/index.php?option=com_cont ent&view=article&id=281:2009-01-17-21-41-23&catid= 60:2008-07-26-18-30-37&Itemid=101

Былайгъа къарасанг - бютеу китабларымы кёрлюксе. Том 2 Сен айтхан китабдан эмда башхаладан къуралгъанды. Андан къараб, джаратхан назмуларынгы сала барыргъа боллукъса, кесинг сканерге уруб кюрешмей дегенлигимди. "Эльбрусоид" кесини электрон кютюпханесине- библиотекасына салама десе, джол ачыкъды.

Кюреше барсакъ - хар не да таб болур.
Эсен кёрюшейик.
Билал
 
ФАРЫЗ ДА, СЮННЕТ ДА...

Аллах бирди,
Файгъамбар хакъды,
Дуния хаухду ?
Ишек джокъду.

Киши да къаллыкъ тюлдю бу дунияда,
Бу дуниядан файгьамбарла да кетгендиле.
Аллахны келечилери ? ала ?
Адам ючюн къазауат этгендиле.

Адам улуну къутхарыргъа кюреше,
Кеслери кёб къыйынлыкъ, азаб кёргендиле.
Джанларын-къанларын бизлеге юлеше,
Файгьамбарла алай джашагьандыла, ёлгендиле.

Бизге да алай джашаргъа керек ?
Бир-бирибизни кёлтюре, джакълай.
Бир-бирибизге болгъанлай билек,
Амандан кесибизни, хоншубузну да сакълай.

Кюрешейик алай джашаргъа.
Иннетибизни ? ишибизни
Аллах-адам да джаратыр кибик.
Страницы: 1
Читают тему (гостей: 1)

 

Написать нам