***
«Назму» деген джюрек къанны – тамчысы,
«Поэт» деген ёз халкъыны – джалчысы.
ТЁРТТИЗГИНЛЕ
Фахму деген ол Аллахны нюрюдю,
Бергенине кеси кесед юлюшню.
Кимге – уртлам, кимге джетген – бал аякъ,
Бирсиге да, къалам эт деб, кюн таякъ…
***
Сёзле къалдыла,
Джукъланды сезим.
Джюрекге билек –
Тёзюм бла тилек.
***
Джюз джылгъа чыкъгъан терекле кибик,
Сюйюб айтылгъан тилекле кибик,
Кёрюнедиле чомарт адамла –
Халкъны тарихин джазгъан къаламла.
***
Кюн чыкъса тюшген кёлекке кибик,
Кёрюне, бугъа, джашайды умут.
Джашау джоллагъа джюрекни тигиб,
Ахыр тылпыу бла кетеди кюйюб.
***
Бюгюн кюнде эмегенлик этгенле,
Зулмулукъну хар азабын чегерле.
Тюзлюк ючюн, азаб джолун ётгенле,
Игиликге эшик ачыб кетерле.
***
Тынгылайды сансызлыкъ, тынгылайды…
Ол дунияда къуру кесин ангылайды.
Къарау сокъур кёзлери, джюреги да,
Дагъан бола билмейди билеги да.
***
Ётген джолдан къоркъма! Къара башындан!
Джашагъанса тигим эте ашынгдан.
Кёкден, кюнден алгъанса энчи юлюш –
Сакъалынгда джылтырай таза кюмюш.
***
Бу дунияда «насыб» деген,
Ол дунияда джандет болур.
Насыблыла бир аздыла бу дунияда,
Джандет эшик кимге ачылыр ол дунияда?!
***
Даулет джашау боламыды, билмейме…
Аны кёрген, биле болур джууабын…
Къулачымы кёкге ачыб, къууанчлы,
Нек эсе да бир бек келди джырларым.
***
Къарайма да тёгерекде къууанч аз,
Хар не да кёб, къууанч а аз, джокъ кибик.
Мен къууанчха бир бек тансыкъ болгъанма…
Анамача…
***
Кечмеклик тилер заман джетгенди,
Сеземе аны джюрек халымдан.
Алгъы бурун онгсузладан тилейим,
Ызы бла Аллахдан, ёз джанымдан.
***«Къарачай поэзияны антологиясын» джарашдырыб бошай айтылгъан сёзле
Джазыучула меннге къарнаш болдула,
Эгеч болдум, назмуларын къайтара.
Джюреклерин къол аязгъа салгъанча,
Кёрюндюле…
Ол а мени джюрегиме джанаша.
***
Сабий бешик бауун тешер,
Терекден къоз бишиб тюшер.
Замандан тарихни къатлай,
Джашау барад, джурча, атлай.
***
Джашлыкъда джуртунг, атангча.
Къарт болсанг, татлы балангча.
Туугъан джеринг – сынынг, сырынг,
Ананг этген бешик джырынг.
***
Дерт этмейин дерс этерге эсгерген,
Ол джюрегин бёрю кибик улутмаз.
Дерт ол берчди, ауур джюкдю, джауурду.
Аны эсгерген кечмекликни унутмаз.
***
Алтын кёзюу бери къайтмаз,
Биз къайтабыз анга эсде.
Алтын джазым, гурушха джокъ
Экибизни арабызда.
***
Булбуллу тангны туугъаны –
Гюлчюкню «къол аязында».
Марал джангурну ызлары –
Джашлыкъны «нюр джаягъында».
***
Джарыкъ ышара билгенинг ючюн,
Билгенинг ючюн къууана,
Разыма сезе билгенинг ючюн,
Билгенинг ючюн сукълана.
***
Мыйылары, джау гыбытча, чайкъала,
Оюмлары, къуругъан кёлча, таркъая.
Гудучула тоханала ишлейле,
Эришгенден бир-бирлерин тишлейле.
***
Тангны ауазы – джазны аязы
Джюрегим бла ётдюле.
Аладан джырла, хапарла тууа,
Узакъгъа, кенгнге элтдиле…
***
Ашхы ишлеге бурулуб эси, кёлю
Рахатлыкъгъа къуллукъ этсин джаш тёлю!
Таза иннет, адеб-намыс, адамлыкъ
Келтирсинле анга насыб, кёб байлыкъ.
***
Элтелгенимча, алыб барама
Заман джюрекге къалагъан джюкню.
Бирде кесиме деу кёрюнсем да,
Бирде элтелмей къалама тюкню.
***
Джаным мени къайтырыкъды Аллахха,
Джюрегими адамлагъа бергенме.
Тюз иннет бла, джырым бла муратдан
Билгенимча, сизге тилек этгенме.
***
Хаух дунияда мен джазалгъан китабчыкъ
Джылы нюрмю, сууукъ джелми келтирир?..
Тузсуз хантча, татыусузму болур ол?
Огъай, огъай! Дамлы сёзден толсун ол!
Тотуркъулланы Алийни уланына этилген алгъыш
Туугъан улан кёб сакъланнган бир Алан,
Ол халкъына – Аллахдан келген салам!
Атасыча, чомарт болсун, баш болсун!
Аты айтылгъан ётгюр джигит джаш болсун!
Акъылманла акъыл сорур нарт болсун!
***
Ашхам джулдуз бюгюн мени нёгерим,
Аны бла кёкдед мени джюрегим…
Джулдуз ушакъ сёзсюз эмда сезимсиз,
Джерге тансыкъ болгъан эдим тёзюмсюз.
***
«Тёзюм» деген, ол – Аллахха баш салгъан,
Хар тёзген да бармаса да «тёш ашаб».
Тёзюмлюмю, тёзюмсюзмю игиди?
Айталмайма, ёмюр джарымны джашаб…
***
«Ёретинлей ёледиле терекле»,
Джыгъылмайла ахыр тылпыу тыйыла.
«Болушугъуз!» - деб чакъырмай, сансызлай,
Джан ачыуну кёлтюрелле джангызлай.
***
Туугъан джерни табигъаты,
«Къарачай» деб сыйлы аты…
Аладыла къууандыргъан,
Насыб бард деб ийнандыргъан.
***
Джыры бла тюйюмчекни тешиучю,
От бла сууну бир-бирине эшиучю,
Ай бла кюнню бир-биринден букъдурмай
Тюбетиучю, сюйген джерим, сен джаша.
***
Ёсе келиб, къолгъа къалам алгъаннга,
Оюм эшиб, андан оюу салгъаннга,
Джашау беред башха тюрлю соруула,
Кёб чыгъалла аны аллына буруула.
***
Танг бла, ай бла поэт ушакъ нек этеди?
Джюрек сырын ол алагъа нек элтеди?
Джангызлыкъны нек сынайды эл арада?
Терен сезиб, нек абынад кенг талада?
***
Сабийлигим келиб къонду эсиме –
Сары башлы бир сейирлик чыпчыкъчыкъ.
Тёрт джанына къарай келиб, ызы бла
Къууандырды, джазча, джарыкъ джыры бла.
***
Кёб зат айтдынг сен ол джангыз тизгин бла,
Тюбсюз кёлча, терен эди магъана…
Сёзню кёбю, арытхан бла къоймайын,
Чанчылады бирде болуб чыгъана.
***
«Назму» деген джюрек къанны – тамчысы,
«Поэт» деген ёз халкъыны – джалчысы.
ТЁРТТИЗГИНЛЕ
***
Фахму деген ол Аллахны нюрюдю,
Бергенине кеси кесед юлюшню.
Кимге – уртлам, кимге джетген – бал аякъ,
Бирсиге да, къалам эт деб, кюн таякъ…
***
Сёзле къалдыла,
Джукъланды сезим.
Джюрекге билек –
Тёзюм бла тилек.
***
Джюз джылгъа чыкъгъан терекле кибик,
Сюйюб айтылгъан тилекле кибик,
Кёрюнедиле чомарт адамла –
Халкъны тарихин джазгъан къаламла.
***
Кюн чыкъса тюшген кёлекке кибик,
Кёрюне, бугъа, джашайды умут.
Джашау джоллагъа джюрекни тигиб,
Ахыр тылпыу бла кетеди кюйюб.
***
Бюгюн кюнде эмегенлик этгенле,
Зулмулукъну хар азабын чегерле.
Тюзлюк ючюн, азаб джолун ётгенле,
Игиликге эшик ачыб кетерле.
***
Тынгылайды сансызлыкъ, тынгылайды…
Ол дунияда къуру кесин ангылайды.
Къарау сокъур кёзлери, джюреги да,
Дагъан бола билмейди билеги да.
***
Ётген джолдан къоркъма! Къара башындан!
Джашагъанса тигим эте ашынгдан.
Кёкден, кюнден алгъанса энчи юлюш –
Сакъалынгда джылтырай таза кюмюш.
***
Бу дунияда «насыб» деген,
Ол дунияда джандет болур.
Насыблыла бир аздыла бу дунияда,
Джандет эшик кимге ачылыр ол дунияда?!
***
Даулет джашау боламыды, билмейме…
Аны кёрген, биле болур джууабын…
Къулачымы кёкге ачыб, къууанчлы,
Нек эсе да бир бек келди джырларым.
***
Къарайма да тёгерекде къууанч аз,
Хар не да кёб, къууанч а аз, джокъ кибик.
Мен къууанчха бир бек тансыкъ болгъанма…
Анамача…
***
Кечмеклик тилер заман джетгенди,
Сеземе аны джюрек халымдан.
Алгъы бурун онгсузладан тилейим,
Ызы бла Аллахдан, ёз джанымдан.
***«Къарачай поэзияны антологиясын» джарашдырыб бошай айтылгъан сёзле
Джазыучула меннге къарнаш болдула,
Эгеч болдум, назмуларын къайтара.
Джюреклерин къол аязгъа салгъанча,
Кёрюндюле…
Ол а мени джюрегиме джанаша.
***
Сабий бешик бауун тешер,
Терекден къоз бишиб тюшер.
Замандан тарихни къатлай,
Джашау барад, джурча, атлай.
***
Джашлыкъда джуртунг, атангча.
Къарт болсанг, татлы балангча.
Туугъан джеринг – сынынг, сырынг,
Ананг этген бешик джырынг.
***
Дерт этмейин дерс этерге эсгерген,
Ол джюрегин бёрю кибик улутмаз.
Дерт ол берчди, ауур джюкдю, джауурду.
Аны эсгерген кечмекликни унутмаз.
***
Алтын кёзюу бери къайтмаз,
Биз къайтабыз анга эсде.
Алтын джазым, гурушха джокъ
Экибизни арабызда.
***
Булбуллу тангны туугъаны –
Гюлчюкню «къол аязында».
Марал джангурну ызлары –
Джашлыкъны «нюр джаягъында».
***
Джарыкъ ышара билгенинг ючюн,
Билгенинг ючюн къууана,
Разыма сезе билгенинг ючюн,
Билгенинг ючюн сукълана.
***
Мыйылары, джау гыбытча, чайкъала,
Оюмлары, къуругъан кёлча, таркъая.
Гудучула тоханала ишлейле,
Эришгенден бир-бирлерин тишлейле.
***
Тангны ауазы – джазны аязы
Джюрегим бла ётдюле.
Аладан джырла, хапарла тууа,
Узакъгъа, кенгнге элтдиле…
***
Ашхы ишлеге бурулуб эси, кёлю
Рахатлыкъгъа къуллукъ этсин джаш тёлю!
Таза иннет, адеб-намыс, адамлыкъ
Келтирсинле анга насыб, кёб байлыкъ.
***
Элтелгенимча, алыб барама
Заман джюрекге къалагъан джюкню.
Бирде кесиме деу кёрюнсем да,
Бирде элтелмей къалама тюкню.
***
Джаным мени къайтырыкъды Аллахха,
Джюрегими адамлагъа бергенме.
Тюз иннет бла, джырым бла муратдан
Билгенимча, сизге тилек этгенме.
***
Хаух дунияда мен джазалгъан китабчыкъ
Джылы нюрмю, сууукъ джелми келтирир?..
Тузсуз хантча, татыусузму болур ол?
Огъай, огъай! Дамлы сёзден толсун ол!
***
Керти эсе, Тейри эшик ачылгъан,
Тола эсе, ол кёзюуде айтылгъан,
Байлыкъ, сый да келир элле ишлесем,
Ёксюз этме бир баланы, деригем.
***
Талай кесек этди мычхы терекни.
Биреу алды терезеге-эшикге деб,
Экинчи да – туудугъуна бешикге деб,
Ючюнчю уа – къабырына керекге деб.
***
Эки «эшикни» арасыды адам ёмюр,
Экисин да кеси ачмайд – тюлмюд сейир?
Алгъа ачылгъан – «эшиги» тыбырыны,
Экинчи уа – ёмюрлюк къабырыны.
***
Туугъан кюнюм тюшмей къалды эсиме,
Бек къыйналдым, гурушха этдим кесиме –
Ол кюнюмю анама нек бермедим?
Эки кёзюн ол кюн нечик кёрмедим?..
***
Адамлагъа эшитдирирге талпына,
Джюрегимде согъулгъан макъамланы.
Мыдах, джарыкъ эселе да, ашыгъа,
Назму тилге кёчюреме аланы.
***
Ёлюм, сени юсюнгден
Джазайым деб, олтурдум.
Джашау, сеннге джыр эте,
Уллу бетни толтурдум.
***
Сюйген адамы къайда къалса да,
«Кёзкёрмездеди», демейди джюрек.
Къайда эсе да – биргесиндеди,
Тюз тёрюндеди!
***
Джилек тахта чакъгъанды.
Гюлчюклери – кёзчюкле.
Джаздан хапар айталла,
Чапракълары – сёзчюкле.
***
Джырлагъан бла джылагъан
Бир къош болдула.
Джылагъан хорлаб джырны,
Бирча болдула.
* * *
Терен къарда, узакъ джолда къалгъанча,
Тарбуууннга нек тыяды джюрегим?
Чыртда келмейд, джашауумдан седретиб,
Мыдахлыкъ бла джукъгъа джасакъ тёлерим.
* * *
Ай да, Кюн да тутулалла кёзюу бла,
Джаз бошалыб, къач келеди – джокъ мадар.
Тарбуууннга тутмакъ этме кесинги,
Чыныгъыргъа юрен, джюрек, не къадар.
* * *
Кёк бла джерни орунларын алмашдырыб,
Сен эсинги сезимледе аджашдырыб,
Неле айтаса? Не уа къайры бараса?
Сен акъланы ортасында къараса...
* * *
Аяз сылагъан сыйдам бауурун
Суукъарын кёзлеу тутханды кюннге.
Булутдан чыгъыб, кюнден чыгъыныб,
Кюн таякъ тепсейд аны юсюнде.
* * *
Мен джашауну тюшелмедим эбине,
Ол кесича, мен кесимча, джашадым.
Джол узакъды, деб турсам да кесиме,
Танг аладан тюшюб къалдым ингирге.
* * *
Насыб бизге марда бла берилмей,
Къуюлсаед, кюн нюрюча, башындан…
Ол заманда, насыбды деб, билмейин,
Сансыз этиб, кетерикмек къатындан?
* * *
Сабий тюрсюн терк бугъунад заманда,
Джашлыкъ, гюлча, къартлыкъ, тюшча,
келелле.
Тюрлю, тюрлю бет алса да тюрсюнюнг,
Сезимлеринг хар неге да тёзелле.
***
Тотуркъулланы Алийни уланына этилген алгъыш
Туугъан улан кёб сакъланнган бир Алан,
Ол халкъына – Аллахдан келген салам!
Атасыча, чомарт болсун, баш болсун!
Аты айтылгъан ётгюр джигит джаш болсун!
Акъылманла акъыл сорур нарт болсун!
***
Ашхам джулдуз бюгюн мени нёгерим,
Аны бла кёкдед мени джюрегим…
Джулдуз ушакъ сёзсюз эмда сезимсиз,
Джерге тансыкъ болгъан эдим тёзюмсюз.
***
Сёз бла сезим… Экисинден эшебиз
Бешик джыр бла алгъыш, иги джора да.
Сезим бла сёз… экиси бла салабыз
Ёмюрлюкге кетмез уллу джара да.
***
Нарт джырыча, нарт сёзюча келишсе,
Мени назмум шам халкъымы тинине.
Андан башха джокъду мени талпыуум,
Меннге насыб – анга къуллукъ этиуде.
***
Джаз келди да, дуниягъа гюл тёкдю…
Къач келди да, алтын чапракъ джаудурду.
Къыш – къары бла, джай акъкъанат тангы бла
Бар насыбны барын бери аудурду.
***
«Тёзюм» деген, ол – Аллахха баш салгъан,
Хар тёзген да бармаса да «тёш ашаб».
Тёзюмлюмю, тёзюмсюзмю игиди?
Айталмайма, ёмюр джарымны джашаб…
***
«Ёретинлей ёледиле терекле»,
Джыгъылмайла ахыр тылпыу тыйыла.
«Болушугъуз!» - деб чакъырмай, сансызлай,
Джан ачыуну кёлтюрелле джангызлай.
***
Туугъан джерни табигъаты,
«Къарачай» деб сыйлы аты…
Аладыла къууандыргъан,
Насыб бард деб ийнандыргъан.
***
Къара чачда чыммакъ джаулукъ…
Къалай ариу кёрюнеди!
Акъ чачда къап-къара джаулукъ –
Джюрегинги эритеди.
***
Джыры бла тюйюмчекни тешиучю,
От бла сууну бир-бирине эшиучю,
Ай бла кюнню бир-биринден букъдурмай
Тюбетиучю, сюйген джерим, сен джаша.
***
Ёсе келиб, къолгъа къалам алгъаннга,
Оюм эшиб, андан оюу салгъаннга,
Джашау беред башха тюрлю соруула,
Кёб чыгъалла аны аллына буруула.
***
Танг бла, ай бла поэт ушакъ нек этеди?
Джюрек сырын ол алагъа нек элтеди?
Джангызлыкъны нек сынайды эл арада?
Терен сезиб, нек абынад кенг талада?
***
Сабийлигим келиб къонду эсиме –
Сары башлы бир сейирлик чыпчыкъчыкъ.
Тёрт джанына къарай келиб, ызы бла
Къууандырды, джазча, джарыкъ джыры бла.
***
Кёб зат айтдынг сен ол джангыз тизгин бла,
Тюбсюз кёлча, терен эди магъана…
Сёзню кёбю, арытхан бла къоймайын,
Чанчылады бирде болуб чыгъана.
***
Тёрт джанымда кёргеними
Тёрттизгиннге салама.
Тёрт джаныма, тёрден къараб,
Энтда дерсле алама.