ПОЭТЛЕ

Джашау бу тюйюуден тюйсе,
Джюрек бу кюйюуден кюйсе
Не къалыр адамдан?
Не ючюн тюеди джашау,
Не ючюн кюеди джюрек,
Не ючюн?

Джуртда Джангыз Терекни кесгенча
(Поэт а ? къуру да Джангыз Терекди)
Кесселе да поэтни,
Къарчаны Ташы къалгъанча
Къалыр поэтни сёзю.

Хоу,
Поэт ? халкъыны Къадау Ташыды,
Джангыз Терегиди Джуртуну.
Адамланы бары ючюн тюеди аны джашау.
Адамланы бары ючюн кюеди аны джюреги.

Былай джазылады сыйлы Къуранны
"Поэтле" деген сурасында (26,70):
"Ма айтды ол атасына эмда халкъгьа:
Кимге табынасыз сиз?"

Ма ол соруу къыйнайды поэтни.
Ма ол соруу ючюн къыйнайдыла поэтни.

ДЖЕР ДА, КЁК ДА ДЖОКЪДУ СЕННГЕ

Къуруй эсенг сен зарлыкъдан,
Къуру эсенг халаллыкъдан,
Къуйругьу эсенг элияны,
Башын марагьан дунияны,
Башы эсенг сюркелгенни,
Аягьындан ала сюелгенни,
Сора,
Джер да, кёк да джокъду сеннге...
Джулдуз тутаргьа къурукъ алдынг,
Эки дуниядан да къуру къалдынг...
Джер да, Кёк да джокъду сеннге.

КИМДИ, НЕДИ ТЕРЕЗЕДЕН КЁРЮННГЕН?

Шорбат чыпчыкъмыды тереземе къоннган,
Кёгюрчюн сыфатха кирген мёлекмиди?
Гырджын бурхула бермей анга,
Илгиздик этерге керекмиди?

Ол Аллахны сыйлы саламы огъай,
Шорбат чыпчыкъ огьуна болсун.
Къабыргьада къакъ къабыргьагьа къарайд:
Ачды хариб, ашасын, тойсун.

Меннге юйсюз къалыргьа тюшсе,
Юйюм джаугьа тюл, джаныуарлагьа къалсын,
Шорбатына чыпчыкъ юйюр орналсын.

Адам къартайса да, джашау къартаймаз.
Тюзлюк мени ызына къайтарса,
Алагьа келиширме, алагьа илеширме...
Саулукъда гырджынымдан ёзденлик этиб,
Осуятымда ? санымы-джанымы юлеширме.

Шорбат чыпчыкъмыды тереземден къарагьан,
Кёгюрчюн сыфатха кирген мёлекмиди?
Огьесе, джарлы ана намазлыкъда
Аджашхан джашына этген тилекмиди?!

ДЖЫРЛАЙДЫ ДЖАННИ МОРАНДИ
М. Т.

Джанымы джаный боран да,
Тюнгюлюб залгьа атлайма.
Джырлайды Джанни Моранди
Анга мен сенсиз тынгылайма.

Джырлайды урумлу закий.
Мен ? кёлю къалгъан сабий,
Харс ургьаным да бек шош:
Сени орнунг турады бош.

Джанымы джаный боран да,
Белгисизликге атлайма.
Джырлайды Джанни Моранди
Мен а кесиме тынгылайма.

БОЛМАЗМА КЪУЛ

Бёрюкёз ата бла
Кюнкёз анадан
Джаратылгьан ул ?
Болмазма къул.

Къадар, къаллай сынау да ий,
Къууанчыма, джарсыуума ?
Джазыуума кесимме бий!

Келиб джерге тиерик болсам да,
Таша кючге ёшюн тирерик болсам да,
Ёрлерме ёрге, кёкге минерме.
Мен ? Эрме.

Тилими тартыб алсала да,
Орнуна башха салсала да,
Сёлеширме ана тилимде.
Джети кесек этселе да,
Хар кесегим бирер хариф болуб
Къарачай сёзню къурай сюелир.

Дуния къарачай тилде сёлешмез.
Къарачай сёлешсе да ана тилинде
Озуб джетерикди, мени насыблы этерикди.
Алай а, бу мазаллы-гитче джерде
Бир тил, бир тилли къалса,
Къарачай тил да къаллыкъды,
Къаллыкъды ма бу назмум да.

СЮЙМЕКЛИК

Сюймекликге тёшек болса ёлче,
Сюймеклик болады бечел.
Сюймеклик ? джазгъы джашил кырдык,
Киши аны эталмаз бичен.

СУУУКЪ КЁРЮНМЕЗ

Джаз. Джазыуунгу джаз.
Джай. Къучагьынгы джай.
Къач. Сюйгенинге къач.
Къыш сууукъ кёрюнмез.


КЪАЧ

Заман
Адамланы къоллары бла
Чапракъланы тёбе этиб,
От салгьанды.

Джалан терекле,
Бетлеринден къанлары къачыб,
Тютюнлей джаннган, чапракъ отха къарай,
Сын болгьандыла,
Къартла кетген кюнлерине къараб,
Шум болгьанча.

Кюе тургьан къызыл-сары чапракъланы
Джашил джанлары, джашил умутлары
Барадыла кёкге, - чексизликге кетиб.

Къачны ызындан джаз келликча,
Сабийле отну юсю бла
Ары-бери чынгаб ойнагьанлыкъгъа,
Табигьатны мыдахлыкъ кючлеб турады.

ДЖЕР БЛА ТАУ

Тау не къадар уллу, мийик болса да,
Аз да кесин уллу кёрмей, тынгылайды.
Аны алай мийик эталгьан джер
Джокъ этерге боллугьун ол ангылайды.

Джер тюлмюдю тауну кёлтюрюб тургьан,
Мийик кёкге тиретген да тёппесин?
Уллу, мийик да халкъны кючю бла болгьан
Халкъдан ёрге чырт да салмасын кесин.

ТАШ БЛА ТЕРЕК

Къая ташда ёсген терек эсем да,
Ташдан онглу болмагьанымы билеме.
Таш юсюнде джашау этдим десем да,
Таш кетгенлей кетерими кёреме.

АТА ДЖУРТ

Сабийлигимде да излелле
Чыбыкъныча бюгерге.
Къуршоуларын да юзюб,
Дагьыда сюелдим ёрге.

Энтда излейле бюгерге,
Къолларындан а келмез:
Чыбыкълыкъда бюгюлмеген,
Къазыкълыкъда бюгюлмез.

АРИУ КЪЫЗ

Ариу къыз орамны барады,
Ызы джюрекде къалады.
Барады джарыкъ ышара,
Адамлыгъыбызгъа ышана.

Ариу къыз, насыблы, барады
Терекле анга шыбырдай,
Джюрекни ичин барады,
Марал санлары къалтырай.

Cay орам анга къарайды,
Ариулукъ деген алайды.
Акъ чагъадыла терекле,
Умутла кибик джюрекде.

Ариу къыз орамны барады,
Ариу сёз андан тууады,
Орам да ариу болады,
Ариу къыз орамны барады.

ДЖАЗ БОЛУРМУ?

Джаным джазгъа сау чыкъса,
Кёрюрсюз мени джау джыкъса.
Быллай аман къышдан сора
Ёлюм деген боллукъ болмаз.

Джангыз
Умутну шорбат чыпчыкълары
Юшюмейин бир къалсала.
Джылыу излей, думп болуб кетмей,
Джурт да ? джазды деб, турсала.
Джазны сакълаб бир турсала,
Сыйыт-къычырыкъ да этмей.

...Келе тургъан джаз болурму?
Къарт эсем да джаш болурма,
Джаш эсем да баш болурма.
Келе тургъан джаз болурму?!

ФАХМУКЪАУЛА

Биз ? белкъаула,
Сиз ? тилкъаула,
Ала ? джалкъаула,
Барыбыз да фахмукъаула.

ОРУН БАРМЫДЫ?

Джангы, бир сёз къошмады ана тилине,
Джангыз бир сабий бермеди туугъан халкъына,
Сынгар бир къазыкъ урмады туугъан джеринде...
Къабыр орун бармыды анга Ата джуртунда?

КЪАЗАКЪ БЁРЮ, БЁРЮ ТОН ДА БОЛДУМ

Орта Азияны бачхасында туудум,
Къычырыгъым уятды Евразияны.
Поэзияны къазакъ бёрюсю болдум,
Бёрю тону да болдум Поэзияны.

Къарачайлы эркиши болгъаны ючюн,
Джанлыдан да эрши кёрдюле.
Джандет джуртун къолгьа джыяр ючюн,
Джесирлеб тюзлеге сюрдюле.

Кау-куу этиб чачдыла анда,
Артда бирге джыйылыры къалмазча.
Къарачай деб не тил, не миллет
Джер джюзюнде ёмюрде болмазча.

Бойнубуздан тагъылгъан ит болгьандан эсе,
Бёрю болургъа разы болдукъ,
Къул-къарауаш болуб джашагьандан эсе,
Ёлю болургъа разы болдукъ.

Не айтырыкъ эселе да ахратда,
Джашаугъа, заманнга кёре тюрлендик.
Дуния ит болуб чабхан сагьатда,
Биз да бёрю болуб чабаргъа тюзелдик.

Тас болмай къайытдыкъ ызыбызгьа ?
Кавказыбызгъа къучакъны джая.
Минги Тау этегинде бёрю улугьаны
Джауларыбызны энтда санларын къыяд.

Бизге энтда джанлыгъача къарайла,
Бир кишиге болмасакъ да хыянат.
Бойсунургъа унамагьан миллетбиз ?
Къарачай халкъ уллу Аллахха аманат!

Бюгюнюбюзню, тамблабызны да эсгере,
Эсгере кёбюбюз къалгъан Азиябызны,
Поэзиябызны къазакъ бёрюсю болдум,
Бёрю тону да болдум Поэзиябызны.

ИШ ТЫНДЫРМАЙ ЁЛМЕЙИК

Уллу ишле этерге
Къоймайды бизни джашау.
Ууакъ-тюек къайгъыда
Кетиб барады заман.

Ким Къарачай шахарны
Излей эди джасаргъа,
Ким халкъыны юсюнден
Тарих китаб джазаргьа.

Бирини да мураты
Толмагьанлай барады.
?Секир токъмакъ, ур токъмакъ? ?
Къайгьы кючлеб турады.

Къарын къайгьы, юс къайгъы,
Джер къайгъы, да юй къайгъы
Аягьынгдан алады.
Ненча фахму ичинден
Кюйюб кёсеу болады.

Бу болумда бармазла
Санат къууанчла, тойла.
Ёмюрде да чыкъмазла
Ол Пушкинле, Толстойла.

Хей, бу къыйын, терс джашау
Кёб фахмуну тюб этди.
Закий Джырчы ? Сымайыл да
Ол затха джарсый кетди.

Аны да аямад джашау,
Бизлени къой, Аны да.
Ол а ? башхасы джокъ ?
Поэзиябызны джаныды.

Алай а, бизге къалай
Джашаргъа кереклисин,
Чыдаргъа, кюреширге,
Джазаргьа кереклисин

Осият этиб кетдиле
Кязим, Сымайыл, Къайсын.
Ол закийледен-файгьамбарладан
Таш бла тюйюлмеген къайсыд?

Алай а, таш бла ургъанны да,
Аш бла урдула ала.
Джуртха джанлары къурман,
Халкъ деб, турдула ала.

Тилибиз, сыйыбыз ючюн,
Тин къазауат этдиле.
Миллетибиз дегенлей,
Ол дуниягъа кетдиле.

Кюрешдиле бизни ючюн,
Джанларын къурман этиб.
Биз сыйлайыкъ аланы
Сёзлерин Къуран этиб.

Не къазауат, не сюргюн
Бюгалмады аланы.
Биз тыйыншлы болайыкъ
Шыйыхларына тауланы.

Арбаз къынгырд демейик,
Къалам джазмайд демейик.
Уялайыкъ аладан ?
Иш тындырмай ёлмейик.

Джер бла Кёкню арасында,
Халкъ бла Хакъны арасында
Биз келечи болалсакъ,
Халкъыбызны Джазыуун,
Аллах айтыб, джазалсакъ,

Тыйыншлы бола да кетербиз
?Джаз?Джазыу?Джазыучу? деген атха.
Сакъ болайыкъ къуру да,
Халкъны халкъ этген затха.

Дин, тил, джурт, тарих, адет ?
Бу бешисини бирлигид
Халкъ, кърал деб къуратхан ?
Ол кимге да белгилид.

?Хасауканы? джазгьанны
Юзюгюнден болайыкъ.
Къарыусуз сылтауланы
Къахмелеге къояйыкъ.

Нартладан, аланладан
Джукь бар эсе джюрекде,
Тюк алырбыз джунчумай,
Учхан къушдан ма кёкде.

Аны бла джазарбыз
Суратын хакъыбызны.
?Хайт? десек, Аллах берир
Муратын халкъыбызны.

КЪАЗАКЪ БЁРЮ (1993-1998) назмула ЮЧЮНЧЮ ТОМДАН


БАШХАЛЫКЪ

1
Поэзиябызны
Мен ? ёз джашы,
Сен ? кёз джашы...
Башхалыгьыбыз олду.

2
Мен къобузда къылны кёрдюм,
Сен къобузда гылны кёрдюнг ?
Башхалыкъ олду.

3
Ол а, къобузда
Къылны, гылны да тюл, ?
Кёкню кёрдю, Кюн таякъны кёрдю.

Айтыр сёзюн
Аллах ауузуна салды ?
Насыб берди, къанат берди.

Ахырында,
Ол Поэзия ючюн
Джанын берди.

Поэзияны
Ёз джашы да тюл,
Кёз джашы да тюл,
Джаны болуб къалды.
Башхалыкъ андады.

КЪЫЛ КЪОБУЗНУ ГЫЛ КЪОБУЗ ЭТГЕННГЕ

Къыл къобузунгу гыл къобуз этдинг сен...
Сокъурансанг да,
Ёлтюрген заманынгы артха къайтаралмазса,
Сатылгъан, джоюлгъан фахмунгу
Энди бетин чыгьаралмазса,

Джыйгъан байлыгьынгы уа ?
Джыргъа, назмугъа, макъамгъа буралмазса:
Къаядан тюл, джашаудан тюл,
Поэзиядан, Поэзиядан кетдинг сен.

Хоу,
Къыл къобузну гыл къобуз этиб къойдунг сен.
Фахму кьудретинги, ёзден бетинги джойдунг сен.
Къыл къобузну къул къобуз этдинг сен,
Иймандан чыкъдынг? Поэзиядан кетдинг сен.

Ай медет а...
Джети къат кёкден кетдинг ?
Аллах берген фахму бла
Ибилисге къуллукъ этдинг.

Хей,
Кюн къобузну кюл этген джарлы,
Джандетин джаханим этген джарлы,
Кимден да бек кесинг кюе болурса...
Джазгьанымы джылай джаздым, окъурса.

КЪАРА ТАНЫГЪАН КЪАРАЧАЙ

Дуниягъа билим, къара джай,
Къара таныгьан Къарачай,
Келечи халкъ Къарачай,
Къурейш халкъы Къарачай.

Бирле келтирелле бизни Шумерден,
Бирле андан джууугьуракъдан.
Хар ким кёлюне келгенни айтады,
Мен а билеме: тюшгенбиз Кёкден.

Биз ? Тейри миллети,
Мен ? Тейри адамы.

КЪЫТМИР улу БОЙНАКЪ

Къытмир улу Бойнакъ ? тулпар туугьан басхан парий,
Кёб къазакъ бёрюню джетиб, тюбге басхан парий,
Джыйын джанлы бла да джангыз кеси талашыргъа базгъан парий, Минги парий ? Къытмир улу джигит Бойнакъ.

Ит джыл туууб, кюнден-кечеге ёсдюнг,
Тонгуз джыл кёб кьабанны-амантишни кесдинг.
Чычхан джыл чычхан огьуна иймединг стауатха,
Ёгюз джыл уста болдунг, хазыр болдунг къазауатха.

Къаблан джыл тенглик этдинг къабланлагъа.
Къоян джыл сен джакъ болдунг къоянлагьа.
Сарыубек джыл Кюнню, Айны джелимаууздан къутхардынг, Джылан джыл а ? уу джыланланы бирин къоймай джылатдынг.

Ат джыл, эчки джыл малла тюзде да къалдыла,
Сен саулукъда ала кюушеннгенлерин бузмай турдула.
Маймул джыл, хораз джыл да гёзетчилигинги къоймадынг, Джуртха джау джибермединг, ёзден бетинги джоймадынг.

Ит джыл келди чархча тёгерек айланыб,
Къарачайда, Малкъарда атынг айтылды сыйланыб.

...Сени ёлтюрдюле асры къайыр болгъанынг ючюн,
Джуртунга, миллетинге хайыр болгъанынг ючюн,
Халалны харамдан, акъны къарадан айыргъаньнг ючюн,
Джанынг ? Кёкден, къанынг ? ёзден болгъаны ючюн,
Ёзденликни-Эркинликни джакълагъанынг ючюн.
Ёлтюрдюле ханнга, патчахха чабханынг ючюн,
Ала салгъан амантишлени къабханынг ючюн.

Ёлдю Бойнакъ ? ёзден атадан-анадан тулпар туууб,
Минги Тауну бузларын эмиб ёсген парий,
Кёб сатлыкъны-амантишни богьурдакъларын кесген парий.

Энди бош итле кёл кенгдирелле къош итге ?
Аны акъылсызгъа, оюмсузгъа тергейле.
?Стауатны сайламай, бизнича базукну сайласа,
Бюгюн да джашаб турлукъ эди, ? дейле, ?

Ол болгъанны джау этиб кетди бизге,
Аны дертин энди бизден аллыкъла.
Кючлюлени чурукъларын джалайыкъ,
Къытмир улу Бойнакъны аманлайыкъ ?
Ол заманда биз сау-эсен къаллыкъбыз,
Таб, чын, саугъа, къуллукъ да аллыкъбыз.

Сюйген джерлерине элтиб бизни такъсынла, ?
Джурт да, джукъ да керек тюлдю бизге.
Джангыз аллыбызгьа бирер сюек атсынла, ?
Аны кемирейик да, къуйругъубузну булгъайыкъ.
Джёбелейик, къансыйыкъ ? гаджилеге ушайыкъ,
Алай бла башыбызны сакълайыкъ.

Итча чабханыбызны, юргенибизни да кьояйыкъ ?
Бойнакъны юзюгюнденди деб, аман атха чыкъмайыкъ.
Кючлюлени тиллерин, адетлерин алайыкъ ?
Парийча тели, шашхан болмайыкъ?.

Джуртларындан, халкъларындан эсе,
Ана тиллеринден, азатлыкъдан эсе,
Была сынджырны, сюекни сайладыла,
Къул джашауну, къул халини сыйладыла.

Не адетди артыкълыкъгъа бойсуннган, тёзген?
Къалмагьанмыд бу джуртлада бий, ёзден?
Бизнича тюлмюлле ингилиз, чууут, орус-орман?
Ким ючюн, не ючюн этди Бойнакъ джанын къурман?!

КЪАЗАКЪ БЁРЮ

Улуйма мен, къазакъ бёрю,
Джангызма мен.
Къаблан кёллю азат тёлю,
Къайдаса сен?!

Кюрешдим мен, къазакъ бёрю,
Джара, таб кёбдю ? кёрюрсюз.
Умут сизденди джаш тёлю,
Сиз джыйын бола билирсиз.

Таудан тюзге, тюзден таугъа
Чабыб эндим, чабыб чыкъдым.
Тынгы бермей турдум джаугъа ?
Джангыз кесим кёбню джыкъдым.

Кесинден ишленнген чюйдю да,
Ол къаты агъачланы джаргъан.
Кесибизни итледиле
Мени да джюрегими джаргъан.

Мен бир кере элге кирдим,
Кёзлеримде элия джана.
Сынджырда къарнашларымы кёрдюм,
Ала меннге хырылдаб чаба.

Мен эм къайыр итге бардым:
? Джазыкъ, бойнунгдан тагъылыб
Не заманнга дери турлукъса,
Ол мыжыкъ иенге табыныб?

? Мени сынджырым кюмюшденди,
Къалгъанланыкъы уа ? темирден.
Алтын сынджырлы боллукъма
Бошасам сенича бёрюден, ?

Деб къансыды, юрдю, чабды,
Ёзге сынджырын юзалмады.
?Алтын? деб, силегейлерин чачды,
Къул болгъанын сезалмады.

Иеси чыкъды юйден ?
Ит мени кёргюзтюб тил этди.
? Шкокдан ат, не мени бошла,
Бёрюден бошайыкъ, ? деб, кёл этди.

Ол сюрюб, мен да къачыб, ?
Эл узакъда артда къалды.
Сора ызыма айланыб
Аны богъурдагъындан алдым.

Ол джалынды, джалбарды:
? Кесме, ? деди, сау къой деди.
Алтын сынджыр да сени болсун,
Ит джорукъкъа бой бер, ? деди.

Мен аны ашхы таладым,
Сора бираз сорукъдум.
Арбазына сюйреб барсам,?
Бир къуджур ишге джолукъдум.

Итден толу эди арбаз.
Ала Акъ юйню иесини
Чурукъларын джалай элле,
Къуйрукъларын булгъай, къансый.

Хар бири дыгалас этеед,
Кюмюш тегенеге къысылыргъа,
Кюмюш сынджыргъа тагьылыргьа.

Бир-бирин аманлай элле,
Ол оруннга иймез ючюн.
Акъ юйню неси айтды:
Талашыгъыз да ким хорласа,
Кюмюш сынджыргъа ол тагьылыр.
Къазакъ бёрюню ким тутса,
Алтын сынджыр а ? аныкъыды.

Сора талашыу башланды.
Бир-бирин джулкъуб, кесиб,
Башлы-тюблю бола, хырылдай,
Кюрешдиле. Турдум тёзюб.

Болалмай арагъа кирдим;
- Сынджыр ? алтын, кюмюш болса да,
Не башхасы барды сизге, ?
Анга тагъыллыкъсыз сора.

Бёрю, ит да бир болайыкъ,
Джуртубуз ючюн кюрешейик,
Баш бошлукъ ючюн сермешейик ?
Къул болгъаныгъыз боллукъду.

Олсагьат итле бирлешдиле:
? Бу къан тёкдюрюрге излейди.
? Бизни къырдырыргьа башлагьанды.
? Талайыкъ къазакъ бёрюню,
Къралны онг кёзю болайыкъ,
Сюек, алтын сынджыр алайыкъ.

? Огъай, ? дедим, ? мен кесими
Сизге талатдырлыкъ тюлме.
Меннге чабхан биригизни
Алыб келгенме, къарагьыз.

Мен тагъылыб ёсмегенме,
Бойнуму сынджыр кесмегенди.
Бёрю кесин къул этдирмез.

Сиз а ? итлесиз, къулласыз.
Акъ юйню иесин джалагъыз.
Аякъ джолну къатын сакълагъыз.
Мен кетдим. Джолубуз башха.

Кетдим мен ? къазакъ бёрю,
Тагьылгьанла бары ? бирсиз.
Умут сизденди джаш тёлю,
Сиз джыйын бола билирсиз.

Улуйма мен къазакъ бёрю ?
Байламлыма Тейри бла, Кёк бла.
Джерибиз тар тюлед, ай медет,
Тар джюреклиле асры кёбле.

Эркинликни ауушдурмам
Тойгъан джериме, ышыкъгъа.
Ёлюб кетсем да бойсунмам
Джер юсюнде бир мыжыкъкъа.

Кёб богъурдакъны юзерме
Азау тишлерим тюшгюнчю.
Не къыйынлыкъкъа да тёзерме
Джаш тёлю джетгинчи, бишгинчи.

Анга атылгъан окъну
Чынгаб кесиме алырма.
Эркинликни-азатлыкъны
Суу-суратыча къалырма.

Тейрисин унутхан бар эсе,
Аны алырбыз терисин, ?
Дейме Мингини башындан
Мен ? Алан джуртну бёрюсю.

Джарым патчахланы, Амантишлени
Малкъардан, Къарачайдан къууарбыз.
Биз алан эсек, адам эсек,
Алан къралыбызны къурарбыз.

СОРУУ

Къолу уллу ? асыу,
Аягьы уллу ? джарсыу,
Джюреги уллу уа?!

ТАМЧЫ ДА ТЕШЕД ТАШНЫ

Тама-тама,
Тамчы тешеди ташны.
Джылай-джылай,
Къыз да хорлайды джашны.

Тиширыуну джыламугьу
Эр джюрекни тешеди...
"Тамчы да тешед ташны",
Нарт сёз эсге тюшеди.

ШЫБЫЛА

Тейрини чёмелтаягьы ? шыбыла.

КЁЛТЮРГЮЧ БЕЛГИ СОРУУ БЕЛГИГЕ БУРУЛАДЫ

Хар нени да билеме деб, турады джашлыкъ,
Ол, кёлтюргюч белгича, джашнайды.
Кёб затха джууаб табалмай, бюгюледи къартлыкъ.
Къартлыкъ ? соруу белгиге ушайды.

Джашны да бюгерикди заман,
Ёлюм тюзетирикди артда.
Нечик къыйын къадарлыды Адам ?
Адамланы кёреме отда.

Адам къолла от тилле болуб,
Болушлукъ излегенча узалалла.
Тамблабыз къурумдан, джалындан толуд,
Адамла, къуругъан мырдылача, джаналла.

Адам улу ? от тюшген чегет,
Зар, иймансыз джюрекле кюелле,
Аманла бла бирге игиле да ёлелле,
Адам ахрат азабын чегед.

"Не ючюн?!" ? Адам кёклеге дау салады.
Кёлтюргюч белги соруу белгиге бурулады.

ДЖАШЫНЫУ

Джангурдан джашынама деб,
Тенгизде къайыкъны башы тюбюне этиб,
Тюбюне киргенни кёргенмисиз?
Сени къуршалаб тургьан сюймеклигимден,
Кесинги сезимлерингден да
Сен алай джашыныргьа кюрешесе...

СЕН КИМГЕ, НЕГЕ ТАБЫНАСА, ХАЛКЪЫМ?!

Джыйырманчы ёмюр тауусулады,
Къарачай а къайдан чыкъгъанын билмейди алкъын.
Ол бедишликге, тумакълыкъгъа къара,
Алимлеринг къайдалла, халкъым?!

Джыйырманчы ёмюр тауусулады,
Къарачай а къраллыгьын къайтаралмайды алкъын.
Ол хомухлукъкъа, къарыусузпукъкъа къара,
Джигитлеринг къайдалла, халкъым?!

Джыйырманчы ёмюр тауусулады,
Къарачай а джолун кёралмайды алкъын.
Да не болуб къалгьант да Сеннге,
Акъылманларынг къайдалла, халкъым?!

Ахырзаман джууукълашады,
Муслиманлыкъ а, бизден кериди алкъын.
Иги адетлерибиз да седирегенле,
Имамларынг къайдалла, халкъым?!

Джыйырманчы ёмюр тауусулады,
Къарачай а, башына бош болалмайды алкъын.
Меннге не зат этерге керекди
Сен уяныр, сакъланыр ючюн, халкъым?!

Джыйырманчы ёмюр тауусулады,
Къарачай а, кесин эсгералмайды алкъын.
Къыйын къадары да бир джукъгъа юретмейд...
Сен кимге, неге табынаса, халкъым?!

"МИНГИ ТАУ" дергини-журналны башчысы
БЕГИЙ улу АБДУЛЛАХХА

Кюнден-кюннге бу затха барама бегий:
Малкъарда сау болуб Абдуллах Бегий,
Ёзден сёз таулада джыгьыллыкъ тюлдю,
Дуния аллында бетибиз къызарлыкъ тюлдю.

Бий Поэзияны къанаты, ауазы ?
Абдуллах, мен ёлсем, Сен къылдыр джаназы.
Халкъын, Джуртун сюйгеннге азаб тюлдю ахрат,
Ай марджа, бетими Минги Таугьа кьаратыб асрат.

"Минги Тау" дергини да, сал джасдыкъ орнуна,
Сени бла ёхтемлене болур, таб, Къарча огьуна.
Къатыбызгьа да, къулла тюл, бёрюле келсинле,
"Эркинликден баш зат джокъ дунияда",- десинле.

Сен ? бизни адабиятны Хасаукачысы, Умары,
Сен къул сезимни, къул сёзню тюлсе унарыкъ.
Кязим хаджи, Джырчы Сымайыл, закий Къайсын,
хакъикъатчы Дуда улу ?
Бюгюн Сеннге, бары Сеннге таяналла, ышаналла Бегий улу.

"Биз бурхубуз, букъубуз"-, деген къуллагъа,
"Огьай, халкьбыз, адамбыз",- деб, джууаб бересе.
"Бир Аллахдан башха джукъгъа табыннган,
Муслиман да, эр да тюлд"-, деб, джууаб бересе.

Сейир этиб турама сени кюрешинге,
Сен ? Къарачай-Малкъар къралны джюрек уруууса, отуса.
Алай а, бир къауумла келиб сенден от алгъан кьой,
Ол отну джукълатыргьа дыгалас этелле.

Ёзге ол от, Сен саулукъда джукъланмаз,
От джилтинле джюреклеге тюшелле.
Таулучукъла "хайт" деб, ёсюб джетелле ?
Къарачай-Малкъар ? кърал болмай къалмаз.

Нартладан, ас-аланладан джетген байракъны,
Джангыз кесинг ёрге тутуб тураса.
Амантишлеге, манкъуртлагъа, къуллагьа чамланыб,
"Ёзденлик-эркинлик-кишилик!",- деб, тураса.

Сен чыгъаргьан ол "МИНГИ ТАУ" дергини,
Магьанасын толу билген кесингсе,
Ол тас болгъан къазакъ бёрю, дертинги
Сатлыкъладан ала айланад, билемисе?

Терс иннетле тамырындан кесилмей,
Ол тюрк бёрю Минги Таугьа къайытмаз.
Бегий улу, биягьынлай кесингсе,
Сен сау болсанг, мен ёлсем да къайгъырмаз...

АКЪ КЪАНАТЛЫ КЪАДАРЫБЫЗ КЪАРАЧАЙ

Къумладан къарлагьа дери,
Шумер къаладан Къарча къалагъа дери,
Къалюбаладан ахырзаманнга дери ?
Къарачай.

Джёгетейле да ? Джетегейле дегенча,
Теберди да ? Тейри берди дегенча,
Къарачай да ? Къар, Ай, Кюн, Ай дегенча.
Джер да, Кёк да ? барысы да ? Къарачай.

Биз саулукъда Кёкге узатыб джюрютген,
Биз ёлгенде сын таш болуб сюелген,
Джаннга ? тёнгек, Халкъкъа ? Джурт деб, берилген,
Акъ къанатлы къадарыбыз Къарачай.

Башлыгьынг ? акъ, джамчынг ? къара некди экен?
Джашау, ёлюм ? бары кёзюуд, не этгин,
Умут акъды, ёлюм къарад, не этгин,
Эй акъ башлыкъ, къара джамчы Къарачай!
Акъ башлыгъым, къара джамчым ? Къарачай!

КЪРЧ

КЪ Р Ч ? Къурч
ааа й ? АЙ
Къурч, Ай ? Къарачай.

ТЮРКИЕ. 31 ДЕКАБР 1997 - 01 ЯНВАР 1998. ИЗМИР

Ораза да, Джангы Джыл да
Бирден башландыла быйыл.
Бу затда бир магьана бармыды?

АХЫРЗАМАН КЁРЮНЮУЛЕ

1
Къуругъан сууну ызына къараб,
Ахыр кюнюме сагъыш этеме.
2
Къуругъан кёлню тюбю чёлде
Ёлген балыкъла
Мен бошуна ийген кюнлеге ушайла.

3
Кёл къуруй туруб, ол балыкълагьа
Джетген къыйынлыкъны кёзге кёргюземе.

4
Биз насыбдан умут юзсек,
Кёлюбюз, сына, къуруй,
Сезимлерибиз, ёлюб къалалмай,
Ол чабакълача, къыйынлашалла.

5
Ай медет Аллах!
Ол къуругьан кёл ? тауусулгьан джашау.
Ол балыкъла ? адамла.
Мен ахырзаманнга къараб турама.

СЕНДЕ ДЖАШАУ, КЪУУАНЧ ЭТЕРБИЗ

Къарачай джердеди, кёкдеди,
Талай къычырым мийикликдеди.
Минги Тауну этегиндеди,
Хар бир таулуну джюрегиндеди.

?Ання?, деб, джылайды сабий,
?Ання? деб, кюледи сабий.
?Ана тилибиз, джуртубуз ?
Къарачай? деб, урады джюрек.

Ёлгенибиз, сауубуз да - Сенде,
Тюненебиз, тамблабыз да - Сенден.
Аллах айырмасын Сенден,
Юйюбюз, кюнюбюз ? Къарачай.

Не сермеше ёлюб кетербиз,
Не Сени джангыдан кърал этербиз.
Сенде джашау, къууанч этербиз,
Атала джурту Къарачай!..

ДОКТОР МУСТАФА ДОММАЙЧЫ

Болдум назмучу, миллетчи,
Болдум джулдузчу, Айчы.
Унутдум къайгьыны, джарсыуну ?
Измирде окъудум джазыуну:
Доктор МУСТАФА ДОММАЙЧЫ.

Доммайчыны туудугьу бла тюл,
Биз тарих бла тюбешдик.
Доммайчы сёлешген тилде ?
Къарачай тилде сёлешдик.

Джуртха къайытханлай, Доммайчыны
Къабырына ашыгьырыкъма.
?Туудугьунгу кёрдюм Тюркде? деб,
Мен бир тюз аскерчи аскер башчыгьа
Хапарны тюзюн айтырыкъма.

Ол, къурч ауазы къалтырай, сорур:
Тюркге нек кёчгенле?- деб,
Джуртларын къоюб нек кетгенле?- деб,
Темир джаны тынгысыз болур.

Дагьыда сорур:
Ана тиллерин билемилле?- деб,
Ата джуртларын джокълаймылла?- деб,
Бир-бирлерин джакълаймылла?- деб,
Къарачайчылыкъны сакълаймылла?- деб.

Дагьыда:
Къарачай джашаймыды, джашарыкъмыды?- дер,
Анга кимден, неден къоркъуу барды?- дер.

Сора бизден бек къаты сорур:
Тили, тини да джашнар ючюн,
Къарачай джашар ючюн,
Насыблы, зауукълу джашар ючюн,
Не этгенсиз сиз? Не этесиз сиз?

Деу Доммайчыны бу соруууна,
Ата-бабаланы бу сорууларына
Биз къаллай джууаб бере билейик,
Сыйлы къарнашым МУСТАФА ДОММАЙЧЫ?!

Ала бердиле бизге бу тилни, Джуртну да,
Аладан кёчдю бизге адет да, тёре да..
Бизден а не къалыр туудукълагьа,
Не къалыр? Эшитемисе,
Доммайчыны туудугьу Доммайчы?!

Бизге уяныргьа джетгенди заман.
Къарачайгъа джаныбыз къурман.
Халкъ хастады, джетгенди заран.
Керекди оноу, керекди дарман.
Не айтырса, доктор Мустафа Доммайчы?

Да сау къал доктор Мустафа Доммайчы.
Не мында, не Джуртда
Кёрюшюрбюз, Аллах айтса.
Хошча къал, доктор МУСТАФА ДОММАЙЧЫ.

МЕН КЪАРАЧАЙЛЫМА

Кюндюз Кюнюм,
Кече Айым ?
Халкъым, Джуртум ?
Къарачайым.
05. 03. 1998

ТЁРТ ТАУЛУ

Тёрт таулуну билеме мен,
Дуния да биледи:
Мухаммад алейхиссалам.
Кязим хаджи. Джырчы Сымайыл.
Назмучу Къайсын.

Къуран.
Джаралы джугьутур.
Минги Тау.
Джаралы таш.

Ой джарлы дуния.
Джаралы дуния.

Кёкге джууукъ мийик таула.
Къайсын. Кязим. Сымайыл.
Мухаммад алейхиссалам.
22.07.1998 Мекка-Бызынгы- Чегем-Учкулан

ДЖЮРЕГИМ

Къышхы сууукъ чууакъ кече
Къая башында Айгьа къараб,
Улуй тургьан къазакъ бёрю,
Нечик иги англайма сени.

АХЫРЗАМАННГА ДЖУУУКЪЛАША

1.
Сауладан тюнгюлюб бошаб,
Ёлгенлени кёреме тюшюмде.

2
Саула ёлгенлеге сукъланалла,
Ёлгенле уа ? саулагьа.

3
Саула ёлгенледен къоркъалла,
Ёлгенле уа ? сауладан.

МОСКВАДА ДА ТАУЛАДАЧА ТУРАМА

Айран ичеме, эт, хычын ашайма,
Москвада да тауладача джашайма.
Москвада да таула бла джашайма,
Алай бла таулу адамгъа ушайма.

Беш ууахты намазымы къылама,
Джума кюнледе татар межгитге барама.
Муслиман джыйылыулагьа къалдырмайын джюрюйме,
Кесимден онгсузгьа болушама, эрийме.

Бар затымдан ёзденлик этеме, юлешеме,
Халкъым, ахлум деб, къайгъырыргъа кюрешеме.
Бир да къоймайма къолдан келгенни аяб,
Ауузумдан тюшмейди къуран сура, аят.

Сыйлы Къуранны кюрешеме окъургъа.
Джолдан ётерге болушама сокъургьа.
Болушалмагьаныма да "Аллах болушсун" дейме,
Уллу Аллахдан ийман насыб тилейме.

Къоркъсам да, "хаджи" атха тыйыншлы болмам деб,
Дагьыда, файгьамбар джуртун бир кёрмей къоймам деб,
Джол чыкъгъанлай,
Меккягъа, Мединагъа да бардым, чабханлай.
Джарлы анам сау болса, къууаныр эди къалай.

Исламны беш фарызына да тюз турургьа кюреше,
Гяуур къралда да муслиман болургьа кюреше,
Москваны да Къарачай этерге кюреше,
Джашайма, ийман тилей Аллахдан.

"Бисмиллях" бла башлайма хар ишими,
Кишиден да джашырмайма бедишими ?
Джигит Харунну осиятын бузгьанма,
Иншаллах, тюзетирме деб базама.

Мен Аллахдан тилейме кечмеклик.
Тюз джолдан аджашдырмаз сюймеклик
Тюрк-муслиман халкъыбызны
Уланы болгъанлай къалама.
Москвада да тауладача турама.

НЮР ТАУДАН МИНГИ ТАУГЪА САЛАМ

Ма Нюр Тау ? Джабаль ан-нур!
Къайда да тур ?
Джюрегинги къыбылагьа бур!

Хира дорбун ?
Файгьамбарыбыз алейхиссалам
Былайда эшитиб тургьанды Аллахны Сёзюн.

Бу мийик Тауну башына чыгъыб,
Хира дорбунну аллында
Намаз къылдыкъ, Тилек этдик.

Эсиме тюшдюле Кавказ таула:
Минги, Кязим, Сымайыл, Къайсын
Ташла-джашла да тюшдюле эсиме ?
Огьай, хорланмазбыз биз!

Файгьамбар да таулу эд,
Мен да таулулай къалама.
Аны азанчысы болгьанлай къалама.

Кёреме
Нюр Таудан Минги Таугьа
Тартылгьан джанкъылычны: Аллаху акбар!
Джюрекле иймандан толалла ?
Биз хорларбыз: Аллаху акбар!

ТЮРК ДУНИЯСЫ ЭРКИН БОЛУР, ИНШАЛЛАХ!

Ёмюрде джукъланмаз, мутхуз да болмаз
Тюркню мийик джулдузу, джарыкъ Айы.
Ас-салам алейкум, боз къуртла къууанчы ?
Эрджиес зафер къурултайы.

Тюрк сюеди кенгликни, мийикликни,
Кёкге къараб улуйду бёрю да.
Белгилей бекликни, бирликни,
Боз къуртла джыйылгъанбыз бери да.

Эрджиес тауну тюбю ёзенде
Хар сёз душманнга атылгьан бир окъду.
Бери джыйылгьанла бёрюле-ёзденле,
Итлеге, къуллагъа мында орун джокъду.

Маршла согьулалла, байракъла чайкъала.
Сабийчикле огьуна ? бёрючюклеча.
Сезиледи Тюркню, Тюркешни руху ?
Къартла да сюелелле аскерлеча.

Къазакъ бёрюледен джыйын джанлы къуралыр,
Тюрк дуниясы биригир да, къууаныр.
Тюрк башына боз къурт келир, Иншаллах,
Тюрк дуниясы эркин болур, Иншаллах.
августну 1-2, 1998 джыл

ДЖЫЙЫН ДЖАНЛЫ БОЛУРГЪА КЕРЕКДИ

Джаралы ташда ёсген тереклебиз биз,
Бизге сау, саулукълу болургъа бармыды мадар?!
Урушла, сюргюнле ? бары эсибизде.
Ким биледи энтда не хазырлагъанын къадар?!

Къаяда ёсген тереклебиз биз,
Мийикден къараб кёрюб турабыз ?
Къаяны кюрешелле атылтыб тюбюнден...
Аллахха, дуниягъа да сорабыз:

Тюзлерибизден ыхдыргъанларында
Биз къаялагьа, таулагьа чыкъдыкъ.
Энди тауларыбызны да сыйырыб кюрешелле,
Джерибиз кьалмады артха туракъларгъа.

Нарат тереклеча джууаш джашадыкъ,
Тёзе, сёзге-отха-балтагьа да.
Амма, "ашаса, ашамаса да бёрю ауузу къан",
Тюз джерибизде да терслелле бизни.

"Таш башында джашау этген халкъ" деб,
Бизге алгьыш, махтау этер орнуна,
"Таугъа тыйгъаныкъда да ёлмелле была,
Таудан кёчюргеникде да ёлмелле была.
Ёлмейле" деб, тиш къысыб кюрешелле.

Да не этейик, сюйсек, сюймесек да,
Бёрю болмасакъ ? джашау джокъ бизге.
Бёрю болмасакъ ? джашау джокъ бизге,
Эшитемисиз, тауда терекле!

Сакъланыр ючюн джуртубуз, халкъыбыз,
Сакъланыр ючюн Таш да, Терек да,
Бизге къазакъ бёрюле тюл,
Бизге джыйын джанлы болургъа керекди.

ТЁГЕРЕКГЕ ЭСЛЕБ КЪАРАСАНГ...

Сюркелиб джюрюгенле;
Сюелиб джюрюгенле;
Эмда
Учуб джюрюгенле;
Эмда
Джарыкъча джюрюгенле;
Эмда
Фикирча джюрюгенле.

Къуру бу дунияны кёргенле;
Бир-бирде ол дунияны да сезгенле;
Башха дунияланы да кёрюб тургъанла;
Ала бла байламлы болуб,
Сёлешгенле, кенгешгенле,
Адам улуну дуниясын да
Гюнахдан тазаларгъа кюрешгенле.

Адам дараджагьа джетмегенле;
Адамла;
Эмда
Болгьанны, боллукъну да кёрген
Кераматлыла;
Эмда
Адам дуниясын тюрлендирген,
Адамны ийман бла джашаргьа кёллендирген,
Кёк бла Джерни джууукълашдыргъан,
Аллахны Сёзюн дуниягъа джайгьан Келечиле;
Эмда
Заманны, Аламны да тюрлендирген
Таша кючле;
Эмда...
ОЛ.

БУСАКЪ КИБИК, НАРАТ КИБИК АДАМ БОЛ

Ай джарлы терек!
Бир аман адам келеди
Мычхысы бла, балтасы бла къолунда.

Ай зауаллы терек!
Къачаргьа аягьынг джокъ,
Тутаргьа къолунг джокъ,
Къабаргьа тишинг джокъ,
Дау айтыргъа тилинг джокъ,
Джакъларгъа джагьынг джокъ.

Ол сени кесерге тебрегенди.
Сенде уялары болгьан къанатлыла
Кыскыныкда учалла ары-бери,
Къычырыкъ эте, тёгерекге айланалла.
Не этсинле, харибле, ала да ?
Балаларына джууукълашханды ёлюм.

Къыйынлы терек!
Кёлеккенг огьуна джокъ боллукъду бусагьат.
Шууулдайла, шыбырдайла, къалтырайла чапракъларынг. Сеземисе, ёлюмню? Огьесе,
Сен ? джашау кибик мазаллы,
Ёлюмню башындан къараб,
Аны шылаплыгьына сейирсинеми тураса?!

Эй шохум! Ёлюм да,
Кесине ушаш джапсызлагьа тиймейди.
Сюркелгенлени тюл, сюелгенлени,
Эм игилени, эм уллуланы, эм ариуланы,
Эм джигитлени, эм джитилени, акъылманланы,
Кёкге узалгьанланы,
Эркинлик деб тургьанланы,
Бийлени, ёзденлени къурутады ол да.

Ёлюм зарды. Къаратонду кеси да.
Къурутхан болмаса, джукъ туудурмайды ол.
Кесича аманланы артха къояды,
Эм игилени къурутады ол.

Эй шохум! Ол зар, къаратон гяуурну
Сындыраса, сансыз, бюсюреусюз этиб.
Сен анга тюбейсе нечик тыйыншлы ?
Джылагъанынг, ынгычхагьанынг да джокъ.

Джашадынг бир кишиге болмай заранынг,
Хайырынг тие къанатлыгьа, джаныуаргьа, адамгъа да.
Сейирсинеме сени джашауунга,
Ахыр кюн сенде болгъан чыдамгьа да.

Ёмюрюнг аякъ юсюнде ётдю,
Аякъ юсюнде тюбейсе ёлюмге да.
Сен бизге солургъа хауа бериб турдунг,
Энди юретесе ёлюрге да.

Бешикде джатхан бир улан сабийге
Алгьыш эт деб, манга гоппанны тутдурсала,
"Бусакъ кибик, нарат кибик бир адам
Бол"-, деб, анга алгьыш алай этерме.

Мен кесим да, Аллах алай буюрса,
Не да тилегиме "амин" дегени болса,
Джашаууму тереклеча этерме,
Дуниядан да ала кибик кетерме.

КЪАРА ТАНЫГЪАН КЪАРАЧАЙ

Дуниягъа билим, къара джай,
Къара таныгьан Къарачай,
Келечи халкъ Къарачай,
Къурейш халкъы Къарачай.

Бирле келтирелле бизни Шумерден,
Бирле андан джууугьуракъдан.
Хар ким кёлюне келгенни айтады,
Мен а билеме: тюшгенбиз Кёкден.

Биз ? Тейри миллети,
Мен ? Тейри адамы.

Tinibek
"Къурейш халкъым ? Къарашай" юсюнден бир еки зат джазалыр мыса? Нек денилгенди алай

1985 джыл Москвада ГИТИС-де окъута эдим. Джашагъан фатарымда хоншум араблы эди. Къарашай да, Къурейш да бирча джазыладыла дей эди. Билмейме, алаймыды, тюлмюдю - арабчагъа устала айтсынла.

Ким биледи, ол затмы джаздыргъан болур эди "Къурейш халкъым Къарачай" деб. Унутханма. Алай болмай, сёз сёзню тартыб айтдыргъан эсе да - билмейме. Сёзле бизни эсибизде болмагъан бир магъана да бередиле.

ТОМ ПЕРВЫЙ

ИЗ ТЕТРАДЕЙ:
СЕДЬМОЕ НЕБО, КАМЕНЬ И ДЕРЕВО,
ВОЗВРАЩЕНИЕ СВЕТА
Переводы Аркадия Тюрина

ПОЭЗИЯ ОЗЕРО

Поэзия ? озеро,
Открывшее глаза.
Сердцем пью из него
Отражения,
Ладонью черпаю
Свое лицо
Из глубины.
Велико ли озеро,
Не знаю,
Но, когда пою,
На другом берегу
Огни загораются.
Может, я не пророк,
Чтобы перейти его
Посуху,
Но за всю жизнь
Обойду без посоха
Пространство моего голоса.
А там ? стану
Озером, открывшим глаза...

КАМЕНЬ И ДЕРЕВО

Будь горд,
Потомок вольного народа,
И головы в печали не склоняй!
В тебе живет высокая свобода
Земли, чье имя вечно ?
Карачай!

Ты чужаком здесь не был
Даже мига:
Не словом клятвы связан,
А судьбой,
И власть любви ?
Единственное иго,
Которое признал ты над собой.

Дух предков жив,
Пока живут веками
Те символы, что люди сберегли:
Отважного Карчи Священный Камень
И Древо Неба ?
Страж родной земли.

Пока они народом не забыты
И не осквернены рукой врага,
Незыблемы кладбищенские плиты,
Неколебимы камни очага.

Под звуки
Материнского напева
Еще не знаем в самый первый час,
Что Родины
Единственное Древо,
Став колыбелью,
Обнимает нас.

Оно качает нас
В ветвях зеленых,
Оберегает, как своих детей,
И дерево носилок похоронных ?
Всего лишь
Продолжение ветвей.

Земное Древо
И Небесный Камень ?
Они едины,
Словно Дух и Плоть.
Людей земли,
Что слиты с небесами,
Никто вовек
Не сможет побороть!

И да пребудет Дух
В согласьи с телом!
Да будет плоть Земли
С душой небес!
Пока ты сам
Доказываешь делом,
Что ты живёшь, ?
Народ наш не исчез!

Земля и Небо
Вырастили сына,
Тепло и свет
В тебе одном слились.
Твой край тебе?
И Мекка, и Медина,?
Владей же им
И на него молись.

ПОДНИМАЙ СВОЮ ЗЕМЛЮ ИЗ ПРАХА

Темным берегом выйди в рассветную рань,
Оглянись на дороги, что пройдены.
Это щепки, что в море уносит Кубань ?
Слезы древнего Дерева Родины!

Этих щепок в истории нашей не счесть,
За спиной ? словно время разрушено.
Не прострелена грудь ? так поругана честь,
Ходят люди с пробитыми душами.

И давно уж не плачет разбитый баян ?
По волнам ? только белые клавиши...
Это стонет земля, умирая от ран,
Ты ничем зарасти не заставишь их!

Эти щепки на черной поверхности вод ?
Словно шапки безвинно утопленных.
Так похоже, что канул здесь целый народ,
Захлебнувшись последними воплями.

Эти щепки ? как рыбы последней костяк,
Оглушенной спец. динамитом.
Это к морю несет треугольный косяк
Птичьей стаи, так зверски убитой.

Это без вести павших плывут имена
И замученных светлые лица.
Это книги священной текут письмена,
Уходя ? за страницей страница.

Только Камень Карчи
На крутом берегу,
Пошатнувшись, не падает в воду.
Молчаливо он копит презренье к врагу,
Молча дарит он силы народу.

Но не вынес и Камень: воззвал он, крича,
Так, что вздрогнуло все, как на плахе.
"Возвращайся скорее, отважный Карча,
Поднимай свою землю из праха!"