- Мухардан ач ычхынмаз.
- Дуния малгъа сатылма, кесингден телиге къатылма.
- Садакъачыны джаны – къапчыгъында.
- Билгенни къолу къарны джандырыр.
- Суугъа – таянма, джаугъа – ийнанма.
- Джюрекден джюрекге джол барды.
- Нафысынгы айтханын этме, намысынгы айтханын эт.
- Башынга джетмегенни сорма.
- Къонакъ кёб келюучю юйню, къазаны отдан тюшмез.
- Аш кетер да бет къалыр.
- Уллу атлама – абынырса, уллу къабма – къарылырса.
- Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
- Арпа, будай – ащды, алтын, кюмюш а – ташды.
- Махтаннган къыз, тойда джукълар.
- Кёлсюзден сёзсюз тууар.
- Къозулугъунда тоймагъан, къойлугъунда тоймаз.
- Сабийликде юретмесенг, уллу болса – тюзелмез.
- Къая джолда джортма, ачыкъ сёзден къоркъма.
- Баш болса, бёрк табылыр.
- Сангырау къулакъ эл бузар.
- Сёлеш деб шай берген, тохта деб, сом берген.
- Алтыннга тот къонмаз.
- Тойгъанлыкъ къойгъа джарашады.
- Кирсизни – саны таза, халалны – къаны таза.
- Хар зат кесини орнуна иги.
- Акъылсызны джууукъгъа алма, акъыллыны кенгнге салма.
- Тойгъан джерге джети къайт.
- Адамны артындан къара сабан сюрме.
- Къаллай салам берсенг, аллай джууаб алырса.
- Татлы тилде – сёз ариу, чемер къолда – иш ариу.
- Урунуу – насыбны анасы.
- Дуния мал дунияда къалады.
- Къартны сыйын кёрмеген, къартлыгъында сыйлы болмаз.
- Айранны сюйген, ийнек тутар.
- Адам туугъан джеринде, ит тойгъан джеринде.
- Алгъанда – джууукъ, бергенде – джау.
- Ана – юйню кюн джарыгъы.
- Ишин билген, аны сыйын чыгъарады.
- Чоюнну башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
- Джангызны оту джарыкъ джанмаз!
- Байлыкъдан саулукъ ашхыды.
- Адамгъа аман кюн соруб келмейди.
- Кесине гебен этелмеген, биреуге черен эте эди.
- Къанны къан бла джуума, аманны аман бла къуума.
- Орну джокъну – сыйы джокъ.
- Тилчи тилден къаныкъмаз.
- Ач къарным, тынч къулагъым.
- Байдан умут эте, джарлыдан ёгюз багъасы къорады.
- Ёлген ийнек сютлю болур.
- Тамырсыз терекге таянма – джыгъылырса.
"СУУУН ИЧИБ, ТАШЫН ДЖАЛАБ ТУРСАКЪ ДА..."
09.02.2011 22:01:41
Къара дегьен окуулу, билимли. Къара тенгиз окуулу билимлилени тенгизи. Кобанны джолун тюрлендирип Аланланы (Къараланы окуулу билимлилени) Къара тенгизлеринден айырып...
|
|
|
|
10.02.2011 01:40:01
Tinibek
Ас-салам! Бек теренден келтиресе, джахил адам ангыламазча. Алай болса да, ангыларыкъ ангылар. |
|
|
|
10.02.2011 21:19:49
Алейкум Ас-Салам, Sabr!
КЪарачай Кобан назмунг аламатты! "Ак сёздю." "Ак сёзле Аллахдан келедиле - Файгамбарла билгендиле аны, Аны поетле да биледиле." Назмуну окуганымда Тюркде Неджип Фазыл'ны Сакаря назмусу есиме келди. Сакаря (Биз Закар дейбиз) да Тюркде Кобанджа уллу сууду, Каратенгизге тёгюледи. Карачай ел Белпынар'ны джуугундан чыгьады, Карачай ел Якапынар'нын джанындан озуп кетеди. 1900'лени башында Сакаря сууну тёгерегинде уллу казауат болганды. Ингилтере, Франса, Италя, Руся джыйылып Тюрк топракланы кючлеген сагьатларында. Сонралары Тюрклени карыусуз коюп, юсюне Юнанны ийгенеле. Ол казауат. Тюркле дженгенеле. "САКАРЯ ТЮРКЮСЮ URL Инсан бу, су мисали, кыврым кыврым акар я; Бир янда акан беним, ёбюр янда Сакаря. Су инер ёкушлардан, хеп басамак басамак; Бенимсе алын язым, ёкушларда сусамак. Хер шей акар, су, тарих, йылдыз, инсан ве фикир; Олуклар чифт; биринден нур акар; биринден кир. Акышта деметленмиш, бюйюк, кючюк, кâинат; Шу чыкан булута бак, бу инен суя инат! Факат Сакаря башка, ёкуш му чыкыёр не, Куршундан бир йюк бинмиш, кёпюктен гёвдесине; Чатлыёр, йыртыныёр ёкушу сёкмек ичин. Хей Сакаря, ким демиш суя вурулмаз перчин? Раббим истерсе, сулар бюклюм бюклюм бурулур, Сыртына Сакарянын, Тюрк тарихи вурулур. Ейвах, ейвах, Сакарям, сана мы дюштю бу йюк? Бу дâва хор, бу дâва ёксюз, бу дâва бюйюк!.. " деп барады. Сакаря назмуда аллай сёзле барды. "Суу нормалде енгишге барады. Сакаря там терсине енгишге бармайды, ёрге чыгьып барады. Чатлайды, джыртынады ёрге чыгьар ючюн..". Алайлай Кобан да нормалде енгишге Каратенгизге барырга керегьеди, терсине зорла ёрге чыгьартырга кюрешедиле, кыйнайдыла Билал Лайпан'дан еки назму: " КУРАН СЁЗ Карачай - Карашауай - Каара джай. Бу сёзледе (Сёзде!) - ДЖер, Кюн емда Ай. Бу Сёзде - Кара суу, Кара тенгиз, Кара халк. Бу Сёзде - Ак суу, Ак тенгиз, Ак халк. Бу Сёзде - уллулук, мийиклик, тазалык. Бу Сёзде - джулдуз тамыр, нарт тамыр. Минги Таулу Минги таулу Минги халкым. Келген джолунг да, барлык джолунг да джашыныбла сени атынгда, Бютеу кадарынг-джазыуунг джазылыбды сени атынгда, Не етеринг да айтылыбды сени атынгда. Куран Сёз, аманат Сёз, керамат Сёз - Карачай. ФАЙГАМБАРЛА бла ПОЕТЛЕ. Акъ Сёзле Аллахдан келедиле - Файгьамбарла билгендиле аны, Аны поетле да биледиле. " Терен джазмайын, тюз джазып койсам кёбле кюлюрге де болурла, быллай зат болур му деп КЪараны маганасы теренди. КЪара сёз пайгамбырыбызны юсюнден Кур'ан'дан Теурат'дан келеди. Базы алимле Арапча "икра"ны чакыр манасына келгенин де айтадыла. (Херкесни тинге чакыр.) ДЖебраил алейхисселам биринчи пайгамбарыбызга (с.а.в.) келгенинде Икра дегьенди. Былай боллугу Теврат'да да алгадан джазылганды. Икра деп джанглыз оку деген болмаз. Бери къара, манга, айтканларыма есинги иги бер, кесинге кел, оку, англа, есинги джый, коркма... Бизде КЪара'ны да айны маганалары барды. КЪара, Икра'ны Ибраничесиди. Аланлада КЪара'ны джери айрыды. Адам ат болуп бизде КЪара'ны тюрлю вариантлары барды: КЪара, Чорна, Оку. Башка тилледе быллай атла бармыды. Аллаху Тагъаланы сейир затларындан: ол хапар а Мусса файгъамбаргъа келген китабда - Тауратда эртдеден джазылыб болгъанды. Библияда, Исаи деген китабда, 29 главада 12 аятда аны юсюнден орус тилде къалай айтханын тамам андача берейик. Анда уа ма былай сейир тукъум айтылады, тамам артда болгъаныча: "И передают книгу тому, кто читать не умеет, и говорят: "Прочитай её" - и тот отвечает - "Я не умею читать", - деб. Да, ма алай Мусса гъ. с. ны заманындан башлаб, Мухаммад гъ. с. ны келлиги, анга китаб да бериллиги, аны окъуй-джаза да билмези белгили болуб, 1500 джыл чакълы бирни аны аллына къараб, сакълаб тургъандыла. 96 Суура Алгъалакъ - Къан кесек. Бисмиллахиррахманиррахим 1.Джаратхан Раббинги аты бла окъуб башла! (Мухаммад Къуранны). 2.Инсанны уюгъан къан кесекден джаратхан. (Ананы хатхусунда джабышгъан суу кесекчикден джаратхан). 3.Окъу (айт), сени Раббинг бек чомартды. 4.Ол (адамны) къалам бла джазаргъа юретген, 5.аны (ары дери) хапары болмагъан затха (Къураннга) юретген. КУРАН-Ы КЕРИМ ( АРАПЧА - ЛАТИН ХАРФЛИ ) 96 - АЛАК Бисмиллахиррахманиррахим 1. Ыкре' бисми раббикеллезий халак 2. Халекал'инсане мин 'алак 3. Ыкре' ве раббюкел'екрем 4. Еллезий 'аллеме билкалем 5. Аллемел'инсане ма лем я'лем. "Таулу КЪарачай Таулу Малкар" деп джыр барды. Анда да сейир сёзле барды: "Кёкте кёрюнген сени суратынг Кур'ан джазыуга бек ушай Юсюнгде сыйлы Аллахны аты ДЖазылган Малкар КЪарачай Аллах мухрун салган джуртум" Бу джырны сёзлерин джазганга соррукларым бареди). Куран джазыуга ушаган неди. Кёктен не кёрюнеди. Сыйлы Аллахны аты калайда кёрюнеди, джазылганды... Сайлау берилгенди дегененг. Малкарда башка джерледе болатурганлага караганынгта джуртну саклаялган кыйынды. Аланла башларына еркин заманлада тёре болганды, не кыйын заманда да адамлыгы болмаганла Карачай-Малкар'да джашаялмагандыла. Еркинлик кеткенден, оноу башкалага озгандан сора терси бола тебрегенди. Енг азындан адамлыкны, тилни сакларга керекти. Була сакланса, калганла ызына да келир, келтирилир. Карачайлы Карачайлыга аманлык етмезге керекти, игилик етелмеесе де. Аманлык етеесе ол Аланланы джауду, кесине Аланма да деесе. "Алан тюлсе, кимесенг де аны бил." Ёргедеки джырда кысхадан айтып койганды: "Кесинги сакла Аллах саклар". Кёб джаздым( разы бол. Бир сорругум даха бареди. Кобанны картасы бармыды, ески джангы. Чыгьып барган джерин, Караденгизге, Азау'га дёкюлген джерин кёргюстген. Аллахха аманат |
|
|
|
Читают тему (гостей: 1)