Translit
Белгили, аламат курорт мюйюшге Долинск деп нек айтылады
22.08.2017
0
837
Онтогъузунчу ёмюрню ахыр жылларында Нальчикде жашагъан интеллигенция жерчилик бла кюреширге итиннгенди. Сатып алгъан участкаларында энчи колония болуп орналгъанлагъа «толстовчула» деп айта эдиле. Бир-бирле уа андан сора гитче хуторла къурагъандыла. Ол кезиўде аллай бешиси болгъанды, халкъда алагъа «культурные одиночки» дегендиле.
Бир талай жылдан аладан жаланда бири къалады, башхаланы уа адамлары жерлерин сатып, ким къайры болса кетедиле. Ол къалгъан хуторгъа уа башчылыкъ этген ючеўлен болгъанды: инженер-технолог Долинский, юй бийчеси Екатерина Долинская эмда бир агроном. Нальчикни къатында ала 50 десятина алып, анда юй салгъандыла, мюлк да къурагъандыла.
Ала жерчилик бла кюреширге таўкел эдиле, алай юзмез къатыш сары топуракълы толуракъ аны бардырыргъа артыкъ иги келишмегенди. Болсада ала жерни сюрюп, урлукъланы хар тюрлюсюнден саладыла, битимлеге да иги къарайдыла. Аны хайырындан будайдан эмда тахта кёгетледен аламат тирлик жыядыла, болушургъа уа адамланы да чакъыргъандыла. Жаланда иги сортланы ёсдюргенлери ючюн продукцияларын алыргъа сюйгенлени саны кёп болгъанды.
Ызы бла аламат терек бахча да къурагъандыла. Будайны, кёгетлени, жемишлени сатып, жыл сайын иги хайыр тюшюргендиле. Тийреде къолайлылагъа тергелселе да, бирсиледен айырылмазгъа кюрешгендиле. Кюн сайын ишге аслам заманларын бёлгендиле.
Жайда эртте тургъандыла, мюлклеринде жумушлагъа къарагъандыла, къышда уа отуннга баргъандыла, малларына сакъ болгъандыла. Ингир сайын газетлени, журналланы окъуй, ушакъла бардыргъандыла.
Болсада 1893 жылда кюнлени биринде сылтаў чыгъып юйню башчысы Россейни башха губерниясына кёчюп кетеди. Андан сора ол ызына къайтмайды. Бир жылдан а агроном аўушады. Юйде Екатерина Долинская кеси жангыз къалады.
Орус жамаўатны арасында юйюрню сыйы бек жюрюген эди. Ол себепден тийреде жашагъанла аны терк-терк жокълагъандыла, къоншулары андан жерчиликге, терек бахчачылыкъгъа да юйреннгендиле. Жерини эки тенгинден бирин Екатерина ортакъгъа бергенди. Бир-бир участкаларын а сатханды.
1913 жылда Долинск посёлокда курорт къураў жаны бла биригиў ишлеп башлайды. Анга башчылыкъ этгенлени санына Марко Вовчокну эри М.Д. Лобач-Жученко, эки класслы училищеге таматалыкъ этген Баканеев эм бир къаўум устаз киредиле. Алай шахарда жашагъанла уа анга артыкъ ыразы болмайдыла. «Терские ведомости» газетде аны юсюнден: «Нальчик энди курортсуз къаллыкъ слободагъа ушаш болургъа боллукъду», - дей эдиле.
Долинскни курорт тийре этерге кюрешгенликлерине, ол болуму бла хуторгъа ушагъанды. Солургъа келгенле уа, аны кёрюп, бек сокъураннгандыла. Мекямла, жолла эм башха инфраструктура тийишли халда болмагъаны ючюн мында солургъа артыкъ сюймегендиле. Бу болумну сылтаўларындан бири жерлени асламысы энчи иеликде болгъанында эди.
Кёп да бармай Владикавказны темир жолларыны келечилери, слободада жашагъанла бла оноўлашып, мында электростанцияла къураргъа, суў ызла да тартыргъа умут этедиле. Атажукинледен терек бахчаны сатып алып, анда курорт мекямла ишлерге план да бар эди. Алай къабарты бийле жерден айырылыргъа ашыкъмагъандыла. Дагъыда бери 1913 жылда компания Котляревская-Нальчик темир жолну да тартады. Алай Биринчи дуния урушну башланнганы мында курорт къураў муратха уллу чырмаў салады.
Алай бла жумушакъ хаўасы, гара суўлары болгъан Долинск ХIХ ёмюрню жарымындан бери белгили болса да, мында керти да даражалы курорт къуралыр ючюн аслам заман керек болгъанды.
1922 жыллада бу тийреде бир ненча солуў юй ишлегенди. Бираздан а Долинскни юйлеринде туберкулёздан аўругъанлагъа багъарча биринчи санаторий ачылгъанды. Аны баш врачы Ольга Лепешинская болгъанды. 1936 жылда РСФСР-ни Совнаркому Долинскни къырал магъанасы болгъан жерге къошады. 1964 жылда уа ол битеўсоюз къыйматы болгъан курортча тергелип башлайды.
Интернетни материалларына кёре Курданланы Сулейман хазырлагъанды,
Комментариев нет