Расширенный поиск
9 Июля  2025 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Билгенни къолу къарны джандырыр.
  • Ханнга да келеди хариблик.
  • Дууулдаса – бал чибин, къонса – къара чибин.
  • Таукелге нюр джауар.
  • Айныгъанлы алты кюн, тогъайгъанлы тогъуз кюн.
  • Ишлегенде эринме, ишде чолакъ кёрюнме.
  • Эринчекге кюн узун.
  • Туз, гырджын аша, тюзлюк бла джаша.
  • Айтхан сёзюне табылгъан.
  • Джаханимни кёрмей, джандетге кёл салмазса.
  • Ач къарынны, токъ билмез
  • Кёзден кетген, кёлден да кетеди.
  • Эки элинги тыйсанг, джети элде махталырса.
  • Таула не мийик болсала да, аууш табылыр.
  • Орундукъ тюбюнде атылсам да, орта джиликме, де да айлан.
  • Сёз сёзню айтдырыр.
  • Ашхы болсанг, атынг чыгъар, аман болсанг, джанынг чыгъар.
  • Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
  • Окъдан джара эртде-кеч болса да бителир, сёз джара, ёмюрге къалыр.
  • Сормай – алма, чакъырылмай – барма.
  • Эки ойлашыб, бир сёлешген.
  • Акъыллы эркиши атын махтар, акъылсыз эркиши къатынын махтар.
  • Ётюрюкню башын керти кесер.
  • Этек чакъмакълары баш джаргъан, сёлешген сёзлери таш джаргъан.
  • Тау башында, тау болмаз, джангыз терек, бау болмаз.
  • Ауурну тюбю бла, дженгилни башы бла джюрюген.
  • Ачыу алгъа келсе, акъыл артха къалады.
  • Оюмсуз атлагъан, аджалсыз ёлюр.
  • Суугъа – чабакъ, къаягъа – ыргъакъ.
  • Юй кюйдю да, кюйюз чыкъды, ортасындан тюйюш чыкъды.
  • Аджашхан тёгерек айланыр.
  • Хар сёзню орну барды.
  • Тойгъан джерден туугъан джер игиди.
  • Къызбайны юйюне дери сюрсенг, батыр болур.
  • Къарын къуру болса, джюрек уру болур.
  • Къонакъ аман болса, къонакъбай джунчур
  • Байлыкъ тауусулур, билим тауусулмаз.
  • Ариуну – ауруу кёб.
  • Тойгъанлыкъ къойгъа джарашады.
  • Аджал соруб келмез, келсе, къайтыб кетмез.
  • Иги бла джюрюсенг, джетерсе муратынга, аман бла джюрюсенг, къалырса уятха.
  • Нарт сёз къарт болмаз.
  • Таш ата билмеген, башына урур.
  • Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
  • Адамгъа аман кюн соруб келмейди.
  • Айтхан – тынч, этген – къыйын.
  • Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
  • Эринчекни аурууу – кёб.
  • Терек ауса, отунчу – кёб.
  • Ашына кёре табагъы, балына кёре къалагъы.

Белгили, аламат курорт мюйюшге Долинск деп нек айтылады

22.08.2017 0 3107
Онтогъузунчу ёмюрню ахыр жылларында Нальчикде жашагъан интеллигенция жерчилик бла кюреширге итиннгенди. Сатып алгъан участкаларында энчи колония болуп орналгъанлагъа «толстовчула» деп айта эдиле. Бир-бирле уа андан сора гитче хуторла къурагъандыла. Ол кезиўде аллай бешиси болгъанды, халкъда алагъа «культурные одиночки» дегендиле.

Бир талай жылдан аладан жаланда бири къалады, башхаланы уа адамлары жерлерин сатып, ким къайры болса кетедиле. Ол къалгъан хуторгъа уа башчылыкъ этген ючеўлен болгъанды: инженер-технолог Долинский, юй бийчеси Екатерина Долинская эмда бир агроном. Нальчикни къатында ала 50 десятина алып, анда юй салгъандыла, мюлк да къурагъандыла.

Ала жерчилик бла кюреширге таўкел эдиле, алай юзмез къатыш сары топуракълы толуракъ аны бардырыргъа артыкъ иги келишмегенди. Болсада ала жерни сюрюп, урлукъланы хар тюрлюсюнден саладыла, битимлеге да иги къарайдыла. Аны хайырындан будайдан эмда тахта кёгетледен аламат тирлик жыядыла, болушургъа уа адамланы да чакъыргъандыла. Жаланда иги сортланы ёсдюргенлери ючюн продукцияларын алыргъа сюйгенлени саны кёп болгъанды.

Ызы бла аламат терек бахча да къурагъандыла. Будайны, кёгетлени, жемишлени сатып, жыл сайын иги хайыр тюшюргендиле. Тийреде къолайлылагъа тергелселе да, бирсиледен айырылмазгъа кюрешгендиле. Кюн сайын ишге аслам заманларын бёлгендиле.

Жайда эртте тургъандыла, мюлклеринде жумушлагъа къарагъандыла, къышда уа отуннга баргъандыла, малларына сакъ болгъандыла. Ингир сайын газетлени, журналланы окъуй, ушакъла бардыргъандыла.
Болсада 1893 жылда кюнлени биринде сылтаў чыгъып юйню башчысы Россейни башха губерниясына кёчюп кетеди. Андан сора ол ызына къайтмайды. Бир жылдан а агроном аўушады. Юйде Екатерина Долинская кеси жангыз къалады.

Орус жамаўатны арасында юйюрню сыйы бек жюрюген эди. Ол себепден тийреде жашагъанла аны терк-терк жокълагъандыла, къоншулары андан жерчиликге, терек бахчачылыкъгъа да юйреннгендиле. Жерини эки тенгинден бирин Екатерина ортакъгъа бергенди. Бир-бир участкаларын а сатханды.

1913 жылда Долинск посёлокда курорт къураў жаны бла биригиў ишлеп башлайды. Анга башчылыкъ этгенлени санына Марко Вовчокну эри М.Д. Лобач-Жученко, эки класслы училищеге таматалыкъ этген Баканеев эм бир къаўум устаз киредиле. Алай шахарда жашагъанла уа анга артыкъ ыразы болмайдыла. «Терские ведомости» газетде аны юсюнден: «Нальчик энди курортсуз къаллыкъ слободагъа ушаш болургъа боллукъду», - дей эдиле.

Долинскни курорт тийре этерге кюрешгенликлерине, ол болуму бла хуторгъа ушагъанды. Солургъа келгенле уа, аны кёрюп, бек сокъураннгандыла. Мекямла, жолла эм башха инфраструктура тийишли халда болмагъаны ючюн мында солургъа артыкъ сюймегендиле. Бу болумну сылтаўларындан бири жерлени асламысы энчи иеликде болгъанында эди.

Кёп да бармай Владикавказны темир жолларыны келечилери, слободада жашагъанла бла оноўлашып, мында электростанцияла къураргъа, суў ызла да тартыргъа умут этедиле. Атажукинледен терек бахчаны сатып алып, анда курорт мекямла ишлерге план да бар эди. Алай къабарты бийле жерден айырылыргъа ашыкъмагъандыла. Дагъыда бери 1913 жылда компания Котляревская-Нальчик темир жолну да тартады. Алай Биринчи дуния урушну башланнганы мында курорт къураў муратха уллу чырмаў салады.

Алай бла жумушакъ хаўасы, гара суўлары болгъан Долинск ХIХ ёмюрню жарымындан бери белгили болса да, мында керти да даражалы курорт къуралыр ючюн аслам заман керек болгъанды.

1922 жыллада бу тийреде бир ненча солуў юй ишлегенди. Бираздан а Долинскни юйлеринде туберкулёздан аўругъанлагъа багъарча биринчи санаторий ачылгъанды. Аны баш врачы Ольга Лепешинская болгъанды. 1936 жылда РСФСР-ни Совнаркому Долинскни къырал магъанасы болгъан жерге къошады. 1964 жылда уа ол битеўсоюз къыйматы болгъан курортча тергелип башлайды.

Интернетни материалларына кёре Курданланы Сулейман хазырлагъанды,

(Нет голосов)

  • Нравится

Комментариев нет