Ана тил
21.02.2012
0
19639
Абайханланы Танзиля,
Орджоникидзе поселокну Орта школуну 8-чи классыны сохтасы
Ана тил - адамны ата-анасы, ата-бабалары, миллети сёлешген тилди. Адам талай тилни билирге болады, билалгъан да этеди. Билирге да керекди. Алай а эм багъалы, адамны кесини энчи тили - ана тилиди. Анга «ана тил» деб да бош айтылмайды.
Адам сагъыш, оюм ана тилинде этеди. Ана тилни макъамы адамгъа джылыу, кюч-къарыу, саулукъ береди. Ана тилинде джырлаучуланы, тынгылаучуланы да кёллери джарыкъ, джашаулары узакъ болуучусу эртде эсленнгенди. Аланы адеблиликлери, намыслылыкълары да уллу болады. Ала ата-бабаларыны сыйларын мийикде тутадыла, аланы тин байлыкъларын «сата» айланмайдыла.
Адам къайсы тилде сёлеширге ёч эсе, ол миллетни адамыды деб бош айтылмайды. Сабийлигинден башлаб, сёлешген тилни юсю бла адамгъа ол миллетни миллет ангысы сингиб, тини, къылыгъы да анга кёре къуралады.
Миллет да тилини юсю бла сакъланады. Тили унутула барса, - ол миллетни адамлары башха тилледе сёлеше турсала, - ол миллет седиреб, тил тас болса, миллет да тас болады. Миллети болмагъанны уа тюз, таза халиси да, сыйы да болмайды. Ол себебден, ана тилин билмеген, сюймеген адам - ол миллетин, ата-бабаларын, ата-анасын, кесин да учуз, сыйсыз этеди (анга сатлыкъ хали дерге боллукъду).
Ана тилим(Семенланы Исмаил)
Тил дегенинг адам джанны башха джанданСыйлы этген,Тил дегенинг хар инсанны билим берибАлгъа элтген,Тили болгъан бу дунияны патчахыды,Тёрюндеди.Болмагъан а баш баулуду, хайуанныКеминдеди.
Поэтле ана тилни юсюнден айтыргъа, аны терен джашау магьанасын чертерге аны ючюн кюрешедиле.
Аман тил барды дерге джарамаз, хар тилде да кесича бир игилик болур, алай а, хар кимге да кесини тили ариу кёрюнюучюсю хакъды.
Бизни тилибиз а, къарачай-малкъар (алан) тил, дунияда бек эртделеден огъуна бек кенг джайылыб тургъан тюрк тиллени эм эртдегили бутагъыды. Бек эртдегили, бай, сейир, таза тилди. Аны алимле эртде ачыкъ этгендиле.
Бизни хар бирибиз бу сейир тилибизни иги билирге, сакъларгъа,
кесибизден гитчелеге билдирирге борчлубуз.
Ана тилим(Мамчуланы Дина)
Ана тилим - тауларымы къадау ташы,Намысымы,насыбымы сыйлы башы,Ана тилим - джюрегими булбул джыры,Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры.Ана тилим да, Ата джуртум да бирдиле меннге.
Биз Къарачай-Черкес респуликада джашайбыз. Бизни республикабыз Россияны эм ариу джерлерини бириди. Мен джай атам бла Бийчесыннга чыкъгъанымда, бир сейир болгъан эдим. Кече джулдузла къолунг бла узалыб джетерча, алай чууакъ кёрюне эдиле. Кюндюз мийик къаяланы тюбюнде къарасанг, джашил талада, аланы ичлери бла кюмюшча джылтырагъан суула, суу секиртмеле, алача джылтырагъан акъ къанджалбаш юйле.Мен къууанама быллай джуртда туугъаныма кесими да бу табигъатха ушарым келеди.Ариу
да, къарыулу да,билимли да,намыслы да болсам, табигъатны ариулугъуна келиширик эдим...
Бизни республиканы адамлары мамырлыкъны сюйген адамладыла.Ала бир-бирине болушадыла, къууанчны, къайгъыны, да бирге этедиле, байрамланы бирге бардырадыла.
Джуртум, десем сабий болуб, къучакълайма анамы, солдат болуб, чегибизни сакълама, анна болуб унутама джукъуму...
Джуртум десем, тауча болуб терен кёлюм, хар джарсыудан сакълайд мени деу халкъым. Джуртум десем, ненча тилде, ненча джыргъа сейирсиниб тынглайма...
Нюр тюрсюнлю, татлы тилли Ата джуртум,
Кёкюрегингде ёсдюргенсе сен мени.
Ышан меннге , Джуртум-джаным,
Джаным-сенденд! Джаным-сендед!
Адам джерни сюйген адет эсе, сюеме сени, адам джерни сюйген борч эсе, сюеме сени, адам джерни сюйген дерт эсе, сюеме сени…
Адам джерни сюйген бедиш эсе да, ыйлыкъмайма кишиден - сюеме сени, кёк наратланы, кёк булутланы, туугъан джуртум!
Школчула ана тилде джазгъан чыгъармаларын энтда саллыкъбыз интернет-порталыбызда.
Комментариев нет