Расширенный поиск
28 Ноября  2023 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Кёбню кёрген – кёб билир.
  • Этни бети бла шорпасы.
  • Адам къыйынлыгъын кёлтюрюр, зауукълугъун кёлтюрмез.
  • Ишленмеклик адамлыкъды.
  • Эринчекни аурууу – кёб.
  • Ойнаб айтсанг да, эслеб айт.
  • Дуния аламаты сен эсенг да, игиме деб айтма.
  • Тил – кесген бычакъ, сёз – атылгъан окъ.
  • Байлыкъ тауусулур, билим тауусулмаз.
  • Кёлю джокъну – джолу джокъ.
  • Къартха ушагъан джаш – акъыллы, джашха ушагъан къарт – тели.
  • Ашхы сёз таш тешер.
  • Ишин билген, аны сыйын чыгъарады.
  • Джолунга кёре – джюрюшюнг, джагъанга кёре – юлюшюнг.
  • Иги сёз – джаннга азыкъ, аман сёз башха – къазыкъ.
  • Къыз келсе, джумуш эте келеди, къатын келсе, ушакъ эте келеди.
  • Нёгерсизни джолу узун.
  • Эркишини аманы тиширыуну джылатыр.
  • Кюн кёрмеген, кюн кёрсе, кюндюз чыракъ джандырыр.
  • Джумушакъ терекни къурт ашар.
  • Насыблы элин сюер, насыбсыз кесин сюер.
  • Кёкдеги болмаса, джердегин кёрмейди.
  • Халкъгъа джарагъан, джарлы къалмаз.
  • Билимли ёлмез, билимсиз кёрмез.
  • Ишге юренсин къоллары, халкъ бла болсун джоллары.
  • Къатын къылыкъсыз, эр тынчлыкъсыз.
  • Биреуню эскиси биреуге джангы болмайды.
  • Сютню башын джалагъан къутулур, тюбюн ичген тутулур.
  • Чомартха хар кюн да байрамды.
  • Алтыда кюлмеген, алтмышда кюлмез.
  • Азыгъы аз, алгъа къабар, аты аман, алгъа чабар.
  • Тамчы таш тешер.
  • Адамны сыфатына къарама, сёзюне къара.
  • Терек ауса, отунчу – кёб.
  • Ариу сёз – къылычдан джити.
  • Соргъан айыб тюлдю, билмеген айыбды.
  • Уруну арты – къуру.
  • Малны кют, джерни тюрт.
  • Бичгенде ашыкъма, тикгенде ашыкъ.
  • Сёз – кюмюш, джыр – алтын.
  • Билимсиз иш бармаз.
  • Ач – эснер, ат – кишнер.
  • Джуртун къоругъан озар.
  • Артына баргъанны, къатына барма.
  • Зар адамны насыбы болмаз.
  • Уллу сёлешме да, уллу къаб.
  • Мураты болгъанны джюрек тебюую башхады.
  • Аш хазыр болса, иш харам болур.
  • Сабийликде юретмесенг, уллу болса – тюзелмез.
  • Кийимни бир кюнню аясанг, минг кюннге джарар.

Ана тил

21.02.2012 0 19639  Т. Абайханланова
Абайханланы Танзиля,
Орджоникидзе поселокну Орта школуну 8-чи классыны сохтасы  

Ана тил - адамны  ата-анасы, ата-бабалары, миллети сёлешген тилди. Адам талай тилни билирге болады, билалгъан да этеди. Билирге да керекди. Алай а эм багъалы, адамны кесини энчи тили - ана тилиди. Анга «ана тил» деб да бош айтылмайды.
Адам сагъыш, оюм ана тилинде этеди. Ана тилни макъамы адамгъа джылыу, кюч-къарыу, саулукъ береди. Ана тилинде джырлаучуланы, тынгылаучуланы да кёллери джарыкъ, джашаулары узакъ болуучусу эртде эсленнгенди. Аланы адеблиликлери, намыслылыкълары да уллу болады. Ала ата-бабаларыны сыйларын мийикде тутадыла, аланы тин байлыкъларын «сата» айланмайдыла.
Адам къайсы тилде сёлеширге ёч эсе, ол миллетни адамыды деб бош айтылмайды. Сабийлигинден башлаб, сёлешген тилни юсю бла адамгъа ол миллетни миллет ангысы сингиб, тини, къылыгъы да анга кёре къуралады.
Миллет да тилини юсю бла сакъланады. Тили унутула барса, - ол миллетни адамлары башха тилледе сёлеше турсала, - ол миллет седиреб, тил тас болса, миллет да тас болады. Миллети болмагъанны уа тюз, таза халиси да, сыйы да болмайды. Ол себебден, ана тилин билмеген, сюймеген адам - ол миллетин, ата-бабаларын, ата-анасын, кесин да учуз, сыйсыз этеди (анга сатлыкъ хали дерге боллукъду).

Ана тилим
(Семенланы Исмаил)

Тил дегенинг адам джанны башха джандан
Сыйлы этген,
Тил дегенинг хар инсанны билим бериб
Алгъа элтген,
Тили болгъан бу дунияны патчахыды,
Тёрюндеди.
Болмагъан а баш баулуду, хайуанны
Кеминдеди.

Поэтле ана тилни юсюнден айтыргъа, аны терен джашау магьанасын чертерге аны ючюн кюрешедиле.
Аман тил барды дерге джарамаз, хар тилде да кесича бир игилик болур, алай а, хар кимге да кесини тили ариу кёрюнюучюсю хакъды.
Бизни тилибиз а, къарачай-малкъар (алан) тил, дунияда бек эртделеден огъуна бек кенг джайылыб тургъан тюрк тиллени эм эртдегили бутагъыды. Бек эртдегили, бай, сейир, таза тилди. Аны алимле эртде ачыкъ этгендиле.
Бизни хар бирибиз бу сейир тилибизни иги билирге, сакъларгъа,
кесибизден гитчелеге билдирирге борчлубуз.

Ана тилим
(Мамчуланы Дина)

Ана тилим - тауларымы къадау ташы,
Намысымы,насыбымы сыйлы башы,
Ана тилим - джюрегими   булбул  джыры,
Миллетими нюр чырагъы, сыйы, сыры.
Ана тилим да, Ата джуртум да бирдиле меннге.

Биз Къарачай-Черкес респуликада джашайбыз. Бизни республикабыз Россияны эм ариу джерлерини бириди. Мен джай атам бла Бийчесыннга чыкъгъанымда, бир сейир болгъан эдим. Кече джулдузла  къолунг бла узалыб джетерча, алай чууакъ кёрюне эдиле. Кюндюз мийик къаяланы тюбюнде къарасанг, джашил талада, аланы ичлери бла кюмюшча джылтырагъан суула, суу секиртмеле, алача джылтырагъан акъ къанджалбаш юйле.Мен къууанама быллай джуртда туугъаныма кесими да бу табигъатха ушарым келеди.Ариу
да, къарыулу да,билимли да,намыслы да болсам, табигъатны ариулугъуна келиширик эдим...
Бизни республиканы адамлары мамырлыкъны сюйген адамладыла.Ала бир-бирине болушадыла, къууанчны, къайгъыны, да бирге этедиле, байрамланы бирге бардырадыла.

Джуртум, десем сабий болуб, къучакълайма анамы,   солдат болуб, чегибизни сакълама, анна болуб унутама джукъуму...
Джуртум десем, тауча болуб терен кёлюм, хар джарсыудан сакълайд мени деу халкъым. Джуртум десем,   ненча тилде, ненча джыргъа сейирсиниб тынглайма...

Нюр тюрсюнлю, татлы тилли Ата джуртум, 
Кёкюрегингде   ёсдюргенсе    сен мени.
Ышан меннге , Джуртум-джаным,
Джаным-сенденд! Джаным-сендед!

Адам джерни сюйген адет эсе, сюеме сени, адам джерни сюйген борч эсе, сюеме сени, адам джерни сюйген дерт эсе, сюеме сени…
Адам джерни сюйген бедиш эсе да, ыйлыкъмайма кишиден - сюеме сени, кёк наратланы, кёк булутланы, туугъан джуртум!



Школчула ана тилде джазгъан чыгъармаларын энтда саллыкъбыз интернет-порталыбызда.

(Голосов: 10, Рейтинг: 4.2)

  • Нравится

Комментариев нет