Расширенный поиск
9 Июля  2025 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Этек чакъмакълары баш джаргъан, сёлешген сёзлери таш джаргъан.
  • Окъуусуз билим – джокъ, билимсиз кюнюнг – джокъ.
  • Сууда джау джокъ, кёб сёзде магъана джокъ.
  • Ишлемеген – тишлемез.
  • Ашда уялгъан – мухар, ишде уялгъан – хомух.
  • Суу да къайтады чыкъгъан джерине.
  • Билимсиз иш бармаз.
  • Тюкюрюк баш джармаз, налат кёз чыгъармаз!
  • Джангыз торгъай джырламаз.
  • Тёзген – тёш ашар!
  • Чомарт къолда мал къалмаз.
  • Тил джюрекге джол ишлейди.
  • Аш кетер да бет къалыр.
  • Тамбла алтындан бюгюн багъыр ашхы.
  • Ауругъанны сау билмез, ач къарынны токъ билмез.
  • Тыш элде солтан болгъандан эсе, кесинги элде олтан болгъан игиди!
  • Джогъун бар этген, барын бал этген.
  • Ушамагъан – джукъмаз.
  • Юреннген ауруу къалмаз.
  • Адамны сыфатына къарама, сёзюне къара.
  • Онгсузну – джакъла, тенгликни – сакъла.
  • Малны кют, джерни тюрт.
  • Джашны джигитлиги сорулур, къызны джигерлиги сорулур.
  • Аманнга игилик этсенг, юйюнге сау бармазса.
  • Тёрде – темир таякълы, къаяда – чыпчыкъ аякълы.
  • Узун джолну барсанг, бюгюн келирсе, къысха джолну барсанг, тамбла келирсе.
  • Ачыкъ джюрекге джол – ачыкъ.
  • Таугъа чыгъаллыкъ эсенг, тюзде къалма.
  • Ашарыкъда сайлагъаннга – чий гырджын.
  • Джумушакъ терекни къурт ашар.
  • Айтхан – тынч, этген – къыйын.
  • Арыгъан къош чамчы болур.
  • Джолунга кёре – джюрюшюнг, джагъанга кёре – юлюшюнг.
  • Чомартны къолун джокълукъ байлар.
  • Ач уят къоймаз.
  • Юйюнг бла джау болгъандан эсе, элинг бла джау бол.
  • Ашхы тенг джолгъа салыр, аман тенг джолдан тайдырыр.
  • Сёз садакъдан кючлюдю.
  • Терек ауса, отунчу – кёб.
  • Иги бла джюрюсенг, джетерсе муратынга, аман бла джюрюсенг, къалырса уятха.
  • Иги джашны ышаны – аз сёлешиб, кёб тынгылар.
  • Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
  • Кёл – къызбай, къол – батыр.
  • Босагъа таш юйге кирмей эди, тыбыр таш эшикге чыкъмай эди.
  • Сагъыш – къартлыкъгъа сюйюмчю.
  • Шапа кёб болса, аш татымсыз болур.
  • Татлы сёз – балдан татлы.
  • Рысхысына кёре, джаш ёсер, къышлыгъына кёре, мал ёсер.
  • Элни кючю – эмеген.
  • Тешигини къатында, чычхан да батыр болур.

Къой юлюшле

12.01.2004 0 14850

 Башлаланы Руслан джараштыргъанды

 

"Хар элни мал союуу башха" деб бизни къарачай-малкъар миллетни нарт сёзю барды. Былай, бир джыйылыу болгъан джерде бу мал союуну юсюнден ушакъ, ёчешиу тохтамайды.  Биз да сейир этген болмаса, бу ёчешиуню тохтатайыкъ деген иннетибиз джокъду. Ол себебден, билген адамладан да сора, китаблагъа да къарай къой мал санланы атларын тизгинлеб ачыкъларгъа кюрешейик . 

  

Къой

Баш

Мыллык

Ич

Аякъла

 

 

 

 

 

 

 

 

Онг баш джарты

Сол баш джарты

Джаякъла

 

 

 

 

Омраула

Джапхакъ

Къабыргъала

Бут

Къуйрукъ

 

 

 

 

 

 

 

 

Ашалыучула

Ашалмаучула

Бойун омрау

Шеше омрау

Кегей омрау

Къуйрукъ омрау

 

 

 

Джау орун къалакъ

Къысха илик

Базукъ

 

 

 

 

Ногъана

Биринчи башлы ийеги

Экинчи башлы ийеги

Джамсыз ийегиле

 

 

 

Тешикли джан сюек

Тешиксиз джан сюек

Орта илик

Ашыкъ илик

 

 

  • Ёпке
  • Ёнге
  • Баур
  • Бюрекле 
  • Джюрек
  • Къарын
  • Сангылчакъ
  • Ашхын
  • Къара ичегиле
  • Бютёу ичеги
  • Джаулу ичеги

Ёт

Къуукъ

Джюрекни кулакълары

Джуакъла

(Гениталии)

 

 

 

 

Хар сюекни, санны  аты болгъаны къойну джашауун тынч этмегенлигине, дараджалаб къурманлыкъда эркиши бла тиширыуну арасын къайтарыб энтда бир кере ачыкълайды.

 

Тиширыугъа

Эркишиге

Ашыкъ илик

Джау орун къалакъ

Тешикли джан сюйек

Джаякъ

Баш джарты

Ногъана

Тешиксиз джан сюйек

Биринчи башлы ийегиле

Къысха илик

Экинчи башлы ийеги

 Орта илик

Базукъ

 

Тамада эркишини аллына джау орун къалакъ бла  баш джарты, бири биринден артыкъ айырылмай салынады.

 

Баш джарты кеси юлюшге саналады: ол къартха сый бериу - "сен башса, сыйынг кимден да башды" дегенни кёргюзеди.

 

Эки тепси бар эсе, тамадаларына  бирер баш джарты бла бирер джау орун къалакъ салынады.

 

Андан аргъысына уа сыйлыракъ сюекле - юлюшле: джан сюек - терт кесеги барыда, ногъана, башлы иеги, шеше омрау, къысха илик, дагъыда башха юлюшле тамададан онг джанына берилиб тебрейдиле, къалгъан сюеклени этни джеткенине кере къошакъгъа да теджейдиле. Тамада тиширугъа - ногъана, андан арысына ашыкъ илик, джаякъ, башлы иеги, шеше омрау, базук, омраула - джетгенине кере салынадыла.

 

"Ання джиджджя бишемиди?" деб, артыкъсыз да бек сабий заманда, от джагъаны къатын сакълагъан кюнле бек кёб адамны эсинде тура болурла. Омрауланы биширгенден сора да аланы ашайбыз деб да кёб заманны ашыргъан да болурсуз. Сора ол омураула къойну сыртында къуру да ашар ючюн къуралгъанча,  адам кесича хар бёлегине биршер ат атаб биягъы тепсини джасайды.

 

Къойну омрауу "ашалыр ючюн" талай бир бёлекге  бёлюнеди. Айтыргъа, баш джанындан башлаб ийегиле башланнгынчынга дери омрауну бёлеклери бойун омрауладыла. Аланы татыулары алай иги болмагъанлары себебли сыйлары да алай уллу тюлдю. Артыкъсыз да бек, омрауну башгъа джалгъаннган, къойну кесген заманында бычакъ тийген джери.  

 

Дагъыда омрауну, ийегиле джалгъаннган джери болады.  Алайыны уа сыйы да иги татыуу да иги.Омрауланы атлары уа анданда иги - шеше омраула. Шеше омрауладан сора кегей омраула башланадыла. Аланы да джокъду бир хаталары. Кегей омраула бла къуйрукъну арасында дагъыда бир къауум омрау бёлекге къуйрукъ омраула дейдиле.

 

Омраула бёлеклеге юлешиннген кибик къойну эки къабыргъасы да ийегилеге юлешинедиле.  Сол къабыргъаны онг къабыргъадан алай уллу башхалыгъы джокъду (чам). Быланы да баш джанындан башлаб айтайыкъ:

 

Биринчи юч ийегини аты ногъана (1). Адамланы кёбюсюню айтыуларына кёре, ногъана тамада тиширыугъа салынады. Алай болгъанлыгъына бир къауумла эркишиге да салыргъа болады дейдиле.

 

Ногъанадан сора биринчи башлы ийегиле башланадыла (2). Андан сора экинчи башлы ийегиле (3). Биринчилени да, экинчилени да санлары экишер ийеги бла толадыла.

 

Аладан къалгъанларына быгъын не да джамыз ийегиле дейдиле (4).

 

 

АШЫГЪЫЗ ТАТЛЫ БОЛСУН!

 

(Голосов: 1, Рейтинг: 3)

  • Нравится

Комментариев нет