Расширенный поиск
26 Июля  2024 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Ханы къызы буюгъа-буюгъа киштик болду.
  • Къайтырыкъ эшигинги, къаты уруб чыкъма.
  • Эркишиге тары кебек танг кёрюнюр.
  • Чоюнну башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
  • Эте билген, этген этеди, эте билмеген, юретген этеди!
  • Айран ичген – къутулду, джугъусун джалагъан – тутулду.
  • Бети – къучакълар, джюреги – бычакълар.
  • Ата Джуртун танымагъан, атасын да танымаз.
  • Ёпкелегенни ашы татлы болады.
  • Айранын берсенг, челегин да къызгъанма.
  • Сагъыш – къартлыкъгъа сюйюмчю.
  • Башы джабылгъан челекге, кир тюшмез.
  • Ачыу алгъа келсе, акъыл артха къалады.
  • Къарнынг къанлынга кийирир.
  • Олтуруб кёрюнмей эди да, ёрге туруб кёрюне эди.
  • Таукел адам тау тешер.
  • Башсыз урчукъ тюзюне айланмаз.
  • Ким бла джюрюсенг, аны кёзю бла кёрюнюрсе.
  • Сангырау къулакъ эл бузар.
  • Эки къатын алгъанны къулагъы тынгнгаймаз.
  • Кёл – къызбай, къол – батыр.
  • Адам сёзге тынгыла, акъыл сёзню ангыла.
  • Джолунга кёре – джюрюшюнг, джагъанга кёре – юлюшюнг.
  • Уллу суу бла уллу ауруудан башынгы сакъла.
  • Къатын байлыкъны сюер, эр саулукъну сюер.
  • Айтханы чапыракъдан ётмеген.
  • Юйюнг бла джау болгъандан эсе, элинг бла джау бол.
  • Эл тойса, тоймагъан, эл къойса, къоймагъан.
  • Асхат ашлыкъ сата, юйдегиси ачдан къата.
  • Хар зат кесини орнуна иги.
  • Окъ къызбайны джокълайды.
  • Билим ат болуб да чабар, къуш болуб да учар.
  • Тойгъандан сора, ашны сёкме.
  • Башланнган иш битер, къымылдагъан тиш тюшер.
  • Элге къуллукъ этмеген, элге ие болмаз.
  • Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
  • Адамны аманы адамны бети бла ойнар.
  • Тамырсыз терекге таянма – джыгъылырса.
  • Къанны къан бла джуума, аманны аман бла къуума.
  • Ашха уста, юйюнде болсун
  • Игиге айтсанг – билир, аманнга айтсанг – кюлюр.
  • Сютден ауузу кюйген, суугъа юфгюре эди.
  • Мухардан ач ычхынмаз.
  • Терек ауса, отунчу – кёб.
  • «Ма», - дегенни билмесенг, «бер», - дегенни билмезсе.
  • Ёлюр джаннга, ёкюл джокъ.
  • Эрни эр этерик да, къара джер этерик да, тиширыуду.
  • Таугъа чыгъаллыкъ эсенг, тюзде къалма.
  • Баш – акъыл ючюн, акъылман – халкъ ючюн.
  • Адебни адебсизден юрен.

Талантливый ремесленник и поэт-любитель

27.10.2015 0 2915  Кучукова М.
Увлеченные своим хобби

В кружке «Сделаем сами» при Доме культуры с. Былым Эльбрусского района каждый день собираются Къууанч Мирзоев, Салим Отаров, Заур Мизиев и Хаджибий Узденов, ученики местной школы. Ребята занимаются с энтузиазмом и большим желанием: это заметно по тому, как загораются их глаза, когда они рассказывают о посещаемых ими уроках. 



Глядя на изделия, изготовляемые на занятиях, даже не верится, что они сделаны руками школьников. Здесь предметы старинной домашней утвари, части сбруи (конской упряжи) из обработанных и искусно сплетенных кусков кожи и дерева, изготовленные по особым правилам. Это всё то, чему их научил наставник Исса Кудаев, а сейчас ребята уже пускают в ход свою фантазию, добавляя новые элементы в существующие образцы. 





Исса Азизович Кудаев, филолог по образованию, увлёкся ремеслом много лет назад, когда стал работать в горах. Шаг за шагом, в течение долгого времени, он постигал азы и законы плетения, обработки, причём, разбирался во всем самостоятельно, и его, наверно, можно назвать самоучкой в этом деле. Он с восторгом отзывается о детях, которые у него обучаются -  рассказывает, что они погружаются в процесс работы по максимуму, а один из мальчиков уже планирует в будущем поступать на факультет декоративно-прикладного искусства. Такая вдохновленность, конечно, очень радует учителя, и ему хочется ещё больше расширить спектр знаний ребят. Тем более, что тех, кто занимается таким древним искусством, сохранённым нашими предками, очень мало, и также мало кто из молодёжи выражает желание ему обучиться. Кто знает, может, у мальчиков еще появится возможность увеличить спектр своих навыков и получить больше знаний, ведь они периодически получают призовые места на различных фестивалях и конкурсах.



Строки, посвящённые жизни

Исса Азизович, кроме того, что учит ребят ремеслу, также пишет стихи на родном языке. Приводим ниже его строки, посвящённые родной земле, а также написанные в благодарность врачам, оказавшим ему вовремя неоценимую медицинскую помощь. 


Акъхалатла, намыс сизге…

Ауруу бла докторгъа саусуз
Ишана келеди, къарыусуз…
Болушурла акъхалатла,
Созула, кюнлеча, сагъатла…

Терезеде уа Шакъашил – 
Чыраны акъ, тёшю жашил…
Ёхтем! Къарайды бийикден,
Жокъла, дегенча, эриксенг.

Акъхалатла тинте, къарай, 
Кереклиде – уютуп туурай…
Багъа дарман бла башханы
Махтау излетмейди ашхыны!

Кече да, кюн да – жукъусуз,
Себеп тапхынчынга – саусуз…
Салгъанча бешикге – ана! 
Болуп къайда да биргенге – жаны…

…Ачый, тыкъсый – тёзюм бошалгъанда,
Амалсыздан - аман айтылгъанда,-
Ариу бла жапсара  жюрегинги,
Таянчагъынг болуп билегинге…

Жангыз да доктор бла кесинг –
Келе-кете, бирде – эсинг,
Тангны къалай бла атханын,
Ауруу экигизге хорлатханын…

Махтау! Ыспас хорлагъаннга!
Шагъатды сынагъан – анга,
Билесиз – доктор бла кесинг,
Не кюн сынап, келесе сен!

Ёчюлмезлик намыс – тёлюгюзге!
Акъхалатла, насып юйюрюгюзге!
Къыйын кюнде – болуп биргебизге,-
Жарыкъ тангла атсын сизге!!!

…Ажал. Мен. Доктор. Ючюбюз
Болуп теппе-тенг кючюбюз:
Ажалны бу жол хорладыкъ!
Врачым да, мен да, къууандыкъ…

*****
Жер башында жашай тургъан
Кёпню кёрмей къалмайды.
Сейир тюйюлдю алай болгъаны, 
Жашау жеринде турмайды.
Окъуулула кёпдю энди,
Докторла, профессорла…
Танышдым биреу бла мен да,
Устаракъла добар айтырла.
Сау болсун,Зухра деген!
Огъурлу Жан, Аллах сюйген.
Игилик кёрсюн аны ёсдюрген.
Къоркъады андан  ёлюм деген.
Гырхы къызчыкъ Уллу Чегемден,
Кеси миллетимден.
Арый, тала, билмегенлей,
Кече-кюн да, эринмегенлей…
Дарманы, сёзю да балхам!
Шагъат болур, менлей, жатхан…
Хырха болуп, бууулуп – 
Тёзер онг – тауусулуп,
Бузлай саным, билегим,
Дыккы ишлей жюрегим…
Ийман шахадат айта,
Эс ташлай да, къайыта…

Зухурачыкъ сау болсун,
Жашау зауукъдан толсун.
Ачды жангыдан кёзюмю…
Башхалыкъ къошайым сёзюме:
Томачыкъ - таулу къызчыкъ.
Къайда къалдынг, алтынчыкъ!
Ёхтем къушну эки къанаты,
Болуп бир-биригизден къаты – 
Ненча жанны къалдырдыгъыз?
Ненча онгсузну аякъландырдыгъыз?!
Сыйырып ажалны къойнундан,
Тутуп бузлауукъ къолумдан.
«Керексе, - деп, - миллетге…
Табын, тёре – адетге…»
Миллетни ёхтемлик къызлары,
Малкъарны жарыкъ жулдузлары!
Биринг  - Чегем Тарындан,
Биринг - Бахсан Аузундан.
Минги-Тау да эки башлы…
Къайры къарайдыла иги жашла?
Адетли, ариу къылыгъыгъыз, 
Жандауурлукъ - байлыгъыгъыз…
Ёз жашау,байлыкъ - ол ишди.
Аттым ишлеген - бедишди!
Аллах болушсун сизге!
Жарыкъ тангла - ёмюрюгюзге.

Ыразылыкъ билдире сизге - 
Насып, рахатлыкъ юйюрюгюзге.
Аллах иги жораласын;
Айтхан - Къудай улу Хыйса.

*****
Къаспот къая, ёмюр келечиси!
Ёхтем къарайса башындан элге. 
Кёпню кёрген! Айта башла кесинг,-
Ушакъ бардырайыкъ, тюшгюнчю кетерге…

Арып, талып – санга жетгинчи,
Тансыкълап келгенме, къатынга, - 
Къууана, бурунгулу къартны кёргенча,
Буюгъа турама аллынгда. 

…Жарым ёмюр сени этегингде – 
Жолда-къолда, жастыкъ бола ташынг,
Мал ызындан жаяу жюрегинде – 
Уллу Аллахха жетгенди алгъышынг.

Мамыр жашау, саулукъ да тежединг,
Насып юлюш, намыс да сен бердинг.
Сукъланмайын киши байлыгъына,
Чамланмайын жашау ауурлугъуна…

Шошлукъ бийлеп, сёлешмейин къая,
Барады кюн да Зырдагъат бла, узая.
Кёпню кёрген атам, анам да жокъ…
Къалай ючюлейик, киши да айтмай жукъ?

Быллым элим! Болмаз бизден азы къартла
Ёсе барса да Эл, къурай жангы журтла.
Кетелле замансыз – элни перекети!
Кетелле игиле – жарлы эте миллетни.

Кёрюп айтырыкъла: къала азы-аздан. 
Хапар сурарыкъгъа туууп жашдан, къыздан:
Тюзлюкден ийменмей – кертини 
Сагъына – унутмай эртдени,
Аз некди къартыбыз?
Тюрт нек эди халкъыбыз?


Алмалыдан чыгъа да, акъ къаягъа жетсенг,
Къол аязча турады Былым, – жаша эсен.
Къобуп тангны бурну бла – 
Кесинг кёрлюксе сен:
Къая саламлаша кюн бла,
Ишара, ачар бетин…
Жашайды миллетим бла,
Сакълай тау адетин…
Миллет кёпге тёзгенди,
Юлгю ала сизден.
Кёрюрге да термилгенди,
Сарын сала, кенгден.

Барын да болгъаныча
Санап тебрегенде,
Ачып башлайды алгъадача
Жарам жюрегимде…
Ата-аналагъа келген кюнню
Сынамасын башха.
Зулмулугъун озгъан ёмюрню
Айтырчады къаргъышха.

Мадина КУЧУКОВА,
Нальчик

(Голосов: 5, Рейтинг: 5)

  • Нравится

Комментариев нет