Расширенный поиск
19 Апреля  2024 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Иги джашны ышаны – аз сёлешиб, кёб тынгылар.
  • Къарнынг ауруса, ауузунгу тый
  • Сютден ауузу кюйген, суугъа юфгюре эди.
  • Бозаны арты дауур болур.
  • Сютню башын джалагъан къутулур, тюбюн ичген тутулур.
  • Нафысынгы айтханын этме, намысынгы айтханын эт.
  • Алтыннга тот къонмаз.
  • Кёб къычыргъандан – къоркъма, тынч олтургъандан – къоркъ.
  • Алгъанда – джууукъ, бергенде – джау.
  • Акъыллы айтыр эди, акъылсыз къоймайды.
  • Ойнаб айтсанг да, эслеб айт.
  • Айтылгъан сёз ызына къайтмаз.
  • Ашхы тенг джолгъа салыр, аман тенг джолдан тайдырыр.
  • Игини сыйлагъан адетди.
  • Иги адамны бир сёзю эки болмаз.
  • Этни бети бла шорпасы.
  • Ач да бол, токъ да бол – намысынга бек бол.
  • Биреуню къыйынлыгъы бла кесинге джол ишлеме.
  • Ышармагъан – кюлмез, кюлмеген – къууанчны билмез.
  • Мал кёб болса, джууукъ кёб болур.
  • Ётюрюк хапар аякъ тюбю бла джюрюйдю.
  • Айтхан сёзюне табылгъан.
  • Тойгъа алгъа да барма, тойда артха да къалма.
  • Тилчиден кери бол.
  • Тилчи тилден къаныкъмаз.
  • Ауругъаннга – кийик саулукъ, джетген къызгъа – чилле джаулукъ.
  • Тай асырагъан, атха минер.
  • Таукел къуру къалмаз.
  • Аманны къуугъан, аманлыкъ табар.
  • Магъанасыз сёз – тауушсуз сыбызгъы.
  • Къолунгдан къуймакъ ашатсанг да, атаны борчундан къутулмазса.
  • Тойгъан антын унутур.
  • Ишленмеген джаш – джюгенсиз ат, ишленмеген къыз – тузсуз хант.
  • Шапа кёб болса, аш татымсыз болур.
  • Мени джылытмагъан кюн, меннге тиймесин!
  • Кюлме джашха – келир башха.
  • Хантына кёре тузу, юйюне кёре къызы.
  • Чабакъсыз кёлге къармакъ салгъанлыкъгъа, чабакъ тутмазса.
  • Ана къолу ачытмаз.
  • Кюн – узун, ёмюр – къысха.
  • Кийиминг бла танылма, адамлыкъ бла таныл.
  • Билим – акъылны чырагъы.
  • Иги – алгъыш этер, аман – къаргъыш этер.
  • Эринчекни эр алмаз, эр алса да, кёл салмаз, кёл салса да, кёб бармаз!
  • Кеси юйюмде мен да ханма.
  • Акъдан къара болмаз.
  • Билим насыб берир, билим джолну керир.
  • Адамны адамлыгъы къыйынлыкъда айгъакъланады.
  • Юй кюйдю да, кюйюз чыкъды, ортасындан тюйюш чыкъды.
  • Къулакъдан эсе, кёзге ышан.

Талантливый ремесленник и поэт-любитель

27.10.2015 0 2838  Кучукова М.
Увлеченные своим хобби

В кружке «Сделаем сами» при Доме культуры с. Былым Эльбрусского района каждый день собираются Къууанч Мирзоев, Салим Отаров, Заур Мизиев и Хаджибий Узденов, ученики местной школы. Ребята занимаются с энтузиазмом и большим желанием: это заметно по тому, как загораются их глаза, когда они рассказывают о посещаемых ими уроках. 



Глядя на изделия, изготовляемые на занятиях, даже не верится, что они сделаны руками школьников. Здесь предметы старинной домашней утвари, части сбруи (конской упряжи) из обработанных и искусно сплетенных кусков кожи и дерева, изготовленные по особым правилам. Это всё то, чему их научил наставник Исса Кудаев, а сейчас ребята уже пускают в ход свою фантазию, добавляя новые элементы в существующие образцы. 





Исса Азизович Кудаев, филолог по образованию, увлёкся ремеслом много лет назад, когда стал работать в горах. Шаг за шагом, в течение долгого времени, он постигал азы и законы плетения, обработки, причём, разбирался во всем самостоятельно, и его, наверно, можно назвать самоучкой в этом деле. Он с восторгом отзывается о детях, которые у него обучаются -  рассказывает, что они погружаются в процесс работы по максимуму, а один из мальчиков уже планирует в будущем поступать на факультет декоративно-прикладного искусства. Такая вдохновленность, конечно, очень радует учителя, и ему хочется ещё больше расширить спектр знаний ребят. Тем более, что тех, кто занимается таким древним искусством, сохранённым нашими предками, очень мало, и также мало кто из молодёжи выражает желание ему обучиться. Кто знает, может, у мальчиков еще появится возможность увеличить спектр своих навыков и получить больше знаний, ведь они периодически получают призовые места на различных фестивалях и конкурсах.



Строки, посвящённые жизни

Исса Азизович, кроме того, что учит ребят ремеслу, также пишет стихи на родном языке. Приводим ниже его строки, посвящённые родной земле, а также написанные в благодарность врачам, оказавшим ему вовремя неоценимую медицинскую помощь. 


Акъхалатла, намыс сизге…

Ауруу бла докторгъа саусуз
Ишана келеди, къарыусуз…
Болушурла акъхалатла,
Созула, кюнлеча, сагъатла…

Терезеде уа Шакъашил – 
Чыраны акъ, тёшю жашил…
Ёхтем! Къарайды бийикден,
Жокъла, дегенча, эриксенг.

Акъхалатла тинте, къарай, 
Кереклиде – уютуп туурай…
Багъа дарман бла башханы
Махтау излетмейди ашхыны!

Кече да, кюн да – жукъусуз,
Себеп тапхынчынга – саусуз…
Салгъанча бешикге – ана! 
Болуп къайда да биргенге – жаны…

…Ачый, тыкъсый – тёзюм бошалгъанда,
Амалсыздан - аман айтылгъанда,-
Ариу бла жапсара  жюрегинги,
Таянчагъынг болуп билегинге…

Жангыз да доктор бла кесинг –
Келе-кете, бирде – эсинг,
Тангны къалай бла атханын,
Ауруу экигизге хорлатханын…

Махтау! Ыспас хорлагъаннга!
Шагъатды сынагъан – анга,
Билесиз – доктор бла кесинг,
Не кюн сынап, келесе сен!

Ёчюлмезлик намыс – тёлюгюзге!
Акъхалатла, насып юйюрюгюзге!
Къыйын кюнде – болуп биргебизге,-
Жарыкъ тангла атсын сизге!!!

…Ажал. Мен. Доктор. Ючюбюз
Болуп теппе-тенг кючюбюз:
Ажалны бу жол хорладыкъ!
Врачым да, мен да, къууандыкъ…

*****
Жер башында жашай тургъан
Кёпню кёрмей къалмайды.
Сейир тюйюлдю алай болгъаны, 
Жашау жеринде турмайды.
Окъуулула кёпдю энди,
Докторла, профессорла…
Танышдым биреу бла мен да,
Устаракъла добар айтырла.
Сау болсун,Зухра деген!
Огъурлу Жан, Аллах сюйген.
Игилик кёрсюн аны ёсдюрген.
Къоркъады андан  ёлюм деген.
Гырхы къызчыкъ Уллу Чегемден,
Кеси миллетимден.
Арый, тала, билмегенлей,
Кече-кюн да, эринмегенлей…
Дарманы, сёзю да балхам!
Шагъат болур, менлей, жатхан…
Хырха болуп, бууулуп – 
Тёзер онг – тауусулуп,
Бузлай саным, билегим,
Дыккы ишлей жюрегим…
Ийман шахадат айта,
Эс ташлай да, къайыта…

Зухурачыкъ сау болсун,
Жашау зауукъдан толсун.
Ачды жангыдан кёзюмю…
Башхалыкъ къошайым сёзюме:
Томачыкъ - таулу къызчыкъ.
Къайда къалдынг, алтынчыкъ!
Ёхтем къушну эки къанаты,
Болуп бир-биригизден къаты – 
Ненча жанны къалдырдыгъыз?
Ненча онгсузну аякъландырдыгъыз?!
Сыйырып ажалны къойнундан,
Тутуп бузлауукъ къолумдан.
«Керексе, - деп, - миллетге…
Табын, тёре – адетге…»
Миллетни ёхтемлик къызлары,
Малкъарны жарыкъ жулдузлары!
Биринг  - Чегем Тарындан,
Биринг - Бахсан Аузундан.
Минги-Тау да эки башлы…
Къайры къарайдыла иги жашла?
Адетли, ариу къылыгъыгъыз, 
Жандауурлукъ - байлыгъыгъыз…
Ёз жашау,байлыкъ - ол ишди.
Аттым ишлеген - бедишди!
Аллах болушсун сизге!
Жарыкъ тангла - ёмюрюгюзге.

Ыразылыкъ билдире сизге - 
Насып, рахатлыкъ юйюрюгюзге.
Аллах иги жораласын;
Айтхан - Къудай улу Хыйса.

*****
Къаспот къая, ёмюр келечиси!
Ёхтем къарайса башындан элге. 
Кёпню кёрген! Айта башла кесинг,-
Ушакъ бардырайыкъ, тюшгюнчю кетерге…

Арып, талып – санга жетгинчи,
Тансыкълап келгенме, къатынга, - 
Къууана, бурунгулу къартны кёргенча,
Буюгъа турама аллынгда. 

…Жарым ёмюр сени этегингде – 
Жолда-къолда, жастыкъ бола ташынг,
Мал ызындан жаяу жюрегинде – 
Уллу Аллахха жетгенди алгъышынг.

Мамыр жашау, саулукъ да тежединг,
Насып юлюш, намыс да сен бердинг.
Сукъланмайын киши байлыгъына,
Чамланмайын жашау ауурлугъуна…

Шошлукъ бийлеп, сёлешмейин къая,
Барады кюн да Зырдагъат бла, узая.
Кёпню кёрген атам, анам да жокъ…
Къалай ючюлейик, киши да айтмай жукъ?

Быллым элим! Болмаз бизден азы къартла
Ёсе барса да Эл, къурай жангы журтла.
Кетелле замансыз – элни перекети!
Кетелле игиле – жарлы эте миллетни.

Кёрюп айтырыкъла: къала азы-аздан. 
Хапар сурарыкъгъа туууп жашдан, къыздан:
Тюзлюкден ийменмей – кертини 
Сагъына – унутмай эртдени,
Аз некди къартыбыз?
Тюрт нек эди халкъыбыз?


Алмалыдан чыгъа да, акъ къаягъа жетсенг,
Къол аязча турады Былым, – жаша эсен.
Къобуп тангны бурну бла – 
Кесинг кёрлюксе сен:
Къая саламлаша кюн бла,
Ишара, ачар бетин…
Жашайды миллетим бла,
Сакълай тау адетин…
Миллет кёпге тёзгенди,
Юлгю ала сизден.
Кёрюрге да термилгенди,
Сарын сала, кенгден.

Барын да болгъаныча
Санап тебрегенде,
Ачып башлайды алгъадача
Жарам жюрегимде…
Ата-аналагъа келген кюнню
Сынамасын башха.
Зулмулугъун озгъан ёмюрню
Айтырчады къаргъышха.

Мадина КУЧУКОВА,
Нальчик

(Голосов: 5, Рейтинг: 5)

  • Нравится

Комментариев нет