Жомакъла

Акъ жугъутур

Эртте-эртте, бек сансыз-санаусуз заманлада, Минги тауну башы айры болмагъанды. Юсюнде да, бусагъатдача, къанга бузла жылтырамагъандыла.

Минги тау бек бийик тауду - аны тёппеси кёкге тирелип турады. Ол себепден камсык жулдузчукъла учуп келип, тёгерегинде бугъумуч ойнарга сюйгендиле. Терен чатлагъа тюшюп, аланы ичинде гинасууча жылтырап баргъан кирсиз тау суулада жууунуп тургъандыла.

Минги тауну тюз тёппесинде, мазаллы билеу къаяны тюбюнде, бир жашил дуппурчукъ болгъанды. Алайдан узакъ болмай да къая тюбюнде, жилямукъча, кирсиз къара суучукъ чыгъып тургъанды. Къара сууну къатында, аузун ёзеннге айландырып тургъан, къошун жартыча тёгерек, сыйдам дорбунда, тюгюне чал уруп бошап, чыммакъ агъаргъан къарт жугъутур юйдегиси бла бирге жашагъанды.

Эчки улакълары бла деппанда отлай тургъан заманда, жютю мюйюзлю, жютю кёзлю, ётгюр жюрекли ата жугъутур ышаннгылы къалауур болуп тургъанды.

Кюнлени биринде, жугъутур сюрюу деппанда отлай тургъанлай, кёкню къара булутла жабып, жауун жаууп башлагъанды. Тауда жауун кёпге бармаса да, жугъутур юйдегисин дорбун ичине жыйгъанды. Кёп турмай, жауун тохтап, кёк жангыдан чууакъ болгъанды.

Дорбуннга къысылып, эригип тургъан улакъчыкъла, бу шошлукъну керюп, тышына чыгъаргъа кюрешгендиле. Была дорбундан чыгъар-чыкъмаз, неден эсе да къоркъуп, юркюп, ары-бери секирип башлагъандыла.
- Не болду балалагъа? - деп, къарт жугъутур сескекли болгъанды.
- Кёремисе, майна, не эсе да бир мазаллы акъ зат бизни таба келе турады, - дегендиле улакъла.
Акъ жугъутур эрлай дорбундан чыкъгъанды. Кертиси да, тюз Минги тауну кюн чыкъгъан жанындан бир жылтырауукъ акъ къыппа была таба тенгереп келе болгъанды. "Ярабин, бу мазаллы акъ къыппа не зат болуп чыкъды," - деп сорду.

- Эй, жигитле, бизни журтубузгъа жау кирип келеди, сермешиуге хазырланыгъыз! - деп буюргъанды ол. - Эм алгъа урушха мен кесим кирликме. Мен ёлсем, жауну аллына чыгъарсыз!
Олсагъат Акъ Жугъутур мюйюзлерин билеп башлагъанды. Мюйюзлери жютю болгъанлай, деппанга чыгъып, аякълары бла жерни къазып башлады. Жугъутурну бурун тюбюнден чыкъгъан тылпыу туман болуп жайылгъанды. Сора Акъ Жугъутур, тобукъланып, башын энишге буруп, мюйюзлерин да аллына айландырып, секирип туруп, жаугъа мыллыгын атханды.

Мазаллы жютю мюйюзлери бла ол келе тургъан акъ къыппаны сермегенди. Олсагъат къыппа эки жарылгъанды. Къыппаны бир жартысы учуп, кёкге чыгъып кетгенди. Башха жартысы уа, чыгъа барып, ызына тюше келип, тюз Минги тауну тёппесинден ургъанды. Олсагъат пелиуан тауну тёппеси ортасындан жарылып, тау эки башлы болгъанды.

Алауган тайны къалай тутханды

Нарт элден узакъ болмай, бир уллу кёл болгъанды. Ол кёлден кюн ортада эки тай чыгъыучу эдиле. Чыгъып, тёгереклерин сымарлап, сора кёлге кирип, тёп тёгерегине жюзюп арысала, ызларына - кёлге ташайып кетгендиле.

Нарт элде эр кишиле ол тулпар тайлага кёзлери къарап, къалай тутаргъа билмей, кёп сагъыш этгендиле. Бир кюн элде киши къалмай, бирер кючлю аркъан да алып, кёлню жагъасына баргъандыла да, бирери бирер чунгур къазып, алагъа кирип букъгъандыла.

Алауган а ол кюн элде болмагъанды. Тайла чыгъар заманны аллы бла эр кишиле аркъанларын къолларына чырмап, тайла кёлден чыгъып, тёгереклерине къарай тебирегенлей, аркъанланы тайланы бойюнларына марап атхандыла. Атханлыкъа уа, бир деп бири да аркъанын тайланы бойнуна тюшюралмай, тюнгюлюп келгендиле.

Бу хапарны эшитип, экинчи кюн тюш заманда, къылдан эшилген кючлю аркъанны да биргесине алып, Алауган кёлню жагъасында букъгъанды. Бир чунгургъа кирип, сакълай тургъанды да, заман жетгенлей, кёлден бир тору тай бла бир кёк тай чыкъгъанларын кёрюп, башын энишге букъдуруп, аркъанын алда баргъан тору тайга силдегенди, алай а аркъан кёк тайны бойнуна тюшгенди.
Алауган не къаруун да салып, тайны кесине тартханды. Тайны кесине жууукъгъа келтиргинчи, базыкъ къылдан эшилген аркъаны созулуп, халыча, иничке болгъанды. Тайны алай чыгъаргъаны бла, эрлай сермеп, бир къолу бла жюгенни тайны башына кийдиргенди. Жюген бла тартып, юйюне жетгенди да, къарындашларындан къалгъан ат жерни тайны сыртына салгъанды.

Юч айылны да къаты къысып, къамичисин да къолуна алып, секирип тайгъа миннгенди.
Минсе, аллай тайгъа минсин, элдеги атланы бир айгъа жюрюгенлери чакълы бир жерге бу тай бир атлап къойгъанды. Аллай жюрюк тай болгъанды Алауган кёлден чыгъаргъан кёк тай. Тайны кесине юйретгинчи, аны иги арытып, жууаш этип, элине къайтып келгенди.

Атны атына Гемуда атагъанды.
Нарт элни адамлары, жыйылып, Алауганнга эшитдире:
- Бу санча муну къалай тутду, жамауатдан кючлю къалай болду? - деп бек сейир-тамаша болгъандыла.
- Мен эр кишиме! - деп жууап бергенди Алауган да.
- Алауганнга эришип, сау элни эр кишиси жыйылып, биягъынлай, кёлде къалгъан тору тайны тутаргъа мурат этип, аркъанларын да алып, кёлню жагъасында бугъуп, марагъандыла. Алай а тору тай кёлден чыкъмай къалгъанды.

Батыр жашчыкъ

Эртте-эртте бир тул къатынны жашы болгъанды. Ол жаш бир жолда анасына айтханды: "Анам, манга бир бишлакъ кесек бер". Анасы: "Берейим, жашым", - дегенди.
Жаш, бишлакъ кесекни да алып, суу бойнуна баргъанды. Ол заманда эмеген суугъа келе болгъанды. Жашчыкъ эмегенни кёргенди да, бишлагъын алып, сыгъып тебирегенди. Эмеген, жашчыкъны не бла жубаннганына сейирсине, аны къатына келгенди. Жашчыкъ сыкъгъанында, бишлакъдан суу чыгъаргъанды.

Ол заманда эмеген бек къоркъгъанды. Жышчыкъны къолундагъы бишлакъ болгьанын эслемей, акъ таш суннганды да, ташны сууун сыгъып чыгъарады деп, сейир этгенди. Сора жашчыкъ эмегеннге:
- Мени аркъанга миндир да, суудан ётдюр, - дегенди.
Эмеген жашчыкъны айтханын этгенди, сууну бирси жанына ётдюргенди. Жашчыкъ эмегенни къоркъгъанын кёргенди, аны бла безирерге мурат этип, айтханды:
- Мен уллу иш бла сизге барама, аркъанга кётюр да, эмегенле тургъан жерге элт.
Жашчыкъны керти да къарыулу, кючлю болгъаннга санап, эмеген анга бой салгъанды. Ичинде да сууу бла гыбытны аркъасына атханды, жашчыкъны бойнуна миндиргенди, кётюрюп, эмегенлеге баргъанды.

Ол заманда эмегенле нени юсюнден эсе да даулаша болгъандыла. Суугъа баргъан нёгерлери жашчыкъны кётюрюп келгенин кёргенлеринде, бек къууаннгандыла.
- Ой, сен бизге нечик татлы къабынчыкъ келтиресе! - дегендиле. Жашчыкъны кётюрюп келген эмеген, бек къоркъуп:
- Сабырланыгъыз! Ол адамланы пелиуаныды, бизге оноу бла келеди. Суу бойнунда бу адам ташны сыгъып, сууун чыгъара тургъанлай кёргенме. Мени къатымда аны бек деменгили, онглу болгъанын кёргенимде, мен аны буйругъуна бой салгъанма, аны излегенин толтургъанма. Сиз да аны ачыуландырыргъа кюрешмегиз, бизни барыбызны да къырып салыр, - дегенди.

Эмегенле жашчыкъгъа тиймегендиле. Жашчыкъ эмегенледе бир къауум кюнню тургъанды.
Бир жолда эмегенле жашчыкьны сынаргъа деп, оноулашхандыла. Анга гаммеш гыбыт берип, суу келтирирге суу бойнуна жибергендиле. Жашчыкъ къоркъмагъанды да, гаммеш гыбытны да алып, суугъа кетгенди. Эмегенле аны ызындан жашырын къарагъандыла.
Жашчыкъ эмегенлени алдаргъа умут этгенди. Къымыжа болгъунчу тешиннгенди, кийимлерин суу жагъада къойгъанды, кеси уа гаммеш гыбытны да алып, сууну ортасына киргенди. Гыбытны кёпдюрюп тебирегенди. Кёп заман озгъанды, алай ахырында гаммеш гыбытны кёпдюрюп, тёп-тёгерек этгенди. Башын къаты къысханды. Аркъасына кётюрюп, суудан чыгъаргъанды жюгюн суу жагъада зыгъыр юсюне атып, кийиннгенди.

Ол гаммеш гыбытны сыртына салып, акъырын-акъырын эмегенлени дорбуну таба тебирегенди.
Эмегенле уа жашчыкъны неле этгенине къарап туруп, энди гаммеш гыбытны суудан толтуруп, алып келеди деп, бек къоркъуп, сейирсинип, къарап тургъандыла. Ол кезиуде сакъ жауун жетип келе болгъанды. Эмегенлени алай сейирсинип, къоркъуп къарагьанларын эслеп, жашчыкъ биягъы аланы алдаргъа умут этгенди. Келтире келип, гаммеш гыбытны ёзен жерге атып жибергенлей, сакъ жауун жетип, тийрени басханды. Жашчыкъ жауунну жауа тургьаны бла хайырланып, гыбытны башын бошлагъанды. Жауун бошалыргъа, гыбытны да жели чыгъып тауусулгъанды. Жашчыкъ а, акъырын-акъырын атлай, кюле-кюле, дорбуннга баргъанды. Аны  дорбуннга киргенин керюп, эмегенле бирем-бирем ары жыйылгъандыла.

Эмегенлени таматасы, жашчыкъны къатына келип:
- Адам улу, ахшы улан, суу келтирмей нек келгенсе? - деп соргъанды. Жашчыкъ, хыликке этип кюле:
- Суу келтирмей келген дегенинг а неди? Суу келтирмеген эсем, ол баргъан ырхыла неледиле? - деп, ырхыланы кёргюзтгенди.
Эмегенле бютюн да бек къоркъгъандыла да, гаммеш гыбытха къарагъандыла, алай аны ичинде сууу болмай, кеси да жибип, аны тёгерегинде уа жууукъ кёллени кёргендиле. Келип, таматаларына айтхандыла.

Олсагъатда жаугъан жауун жашчыкъ, келтире келип, жерге атхан гыбытны ичинден тёгюлген сунуп, эмегенле бек къоркъгъандыла. Тамата эмеген жалынып соргъанды:
- Да, адам улу, ахшы улан, сен бизни суугъа алдырып къоя эдинг да. Алай нек этген эдинг? Жашчыкъ:
- Да, сиз мени бош масхарай эдигиз: адам улуда къонакъны жумушха ийген адет жокъду. Алай мен, аны ючюн сизни бла сёлеше турмагъанлай, баргъан эдим. Эмеген улулары мени аллыма чыгъып къарагъанлары ачыу тийип, жюрегиме жетди да, андан этдим. Сизни къайгъыландыргъан эсем, айып этмегиз, алай терслик а кесигиздеди, - дегенди.
Ол кюнден башлап, эмегенле жашчыкъдан бек къоркъуп, аны сыйлы кёрюп тебирегендиле. Андан сора да бир талай кюн озгъанды. Эмегенле биягъы къонакъны энтда да бир сынаргъа умут этгендиле. Жашчыкъ жукълап тургъан заманда, аны юсюне къайнар суу къуяргъа оноулашхандыла. Ала алай оноулаша тургъанларында, жашчыкъ кёзлерин къысып, жукъламай, оноугъа тынгылап тургъанды.

Жашчыкъны уа не жылыны, не сууукъну жибермеучю аллай бир сейир жабыуу болгъанды. Ингирликде жашчыкъ кесин жукъугъа жарашдыргъанды. Эмегенлеге эслетмей, жабыуун юсюне жабып, аны юсюне да чепкенчигин атып, жукъларгъа жатханды. Кече болгъанды.
Эмегенле, жашчыкъны жукълагъанын билип, келтирип, уллу къазан бла бир суу къуйгъандыла. Жашчыкъ къымылдагъанды. Ол къымылдагъанлай, эмегенле жан-жанына секиргендиле да, букъгъандыла. Жашчыкъны тюбюне суу ётгенди, сора ёрге шош къопханды да, арлакъгъа барып жатханды. Бир кесекден жашчыкъ жукълагъанды.

Эмегенле бютюнда бек къоркъгъандыла. Алай къоркъгъандыла, алай къоркъгъандыла, сау кечени узунуна кёзлерине жукъу кирмей, тангнга чыкъгъандыла.
Эрттенликде жашчыкъ къобуп барып, эмегенлени таматаларына айтханды:
- Адам улула сизге къонакъгъа келселе, сиз алагъа былай къарарыкъ эсегиз, энди ала сизге къонакъгъа келмезле. Эмегенлени таматасы бек къоркъгъанды да:
- Не болгъанды сыйлы къонагъыма? - деп соргъанды.
- Болуп а не болгъанды, сизни къошугъуз бюрчеледен топпа-толуду, - деп жууаплагъанды.
- Не болгъанды?
- Бюгече бюрчелеригиз жукъларгъа къоймагъандыла. Жашчыкъны алай айтханын эшитгенлеринде, эмегенле сейир-тамашагъа къалгъандыла, бютюн бек къоркъгъандыла.

Дагъыда бир талай кюн озгъанды.
Биягъы эмегенле жыйылгьандыла да, жашчыкъны бир зат бла сынаргъа тебирегендиле. Кече, адам улу жукълап тургьанлай, аны башындан уллу ташла тёнгеретирге деп оноулашхандыла. Эмегенле алай оноулаша тургъанда, жашчыкъ а кесин жукълагъан кибик сундуруп, эмегенлени оноуларына жашырын тынгылап тургъанды.
Эмегенле сакълагьан кече жетгенди. Жашчыкъ ол кечеге кесин хазырлагъанды. Кече болгъады, барысы да жукъларгъа жатхандыла. Жашчыкъны уа дагъыда бир сейирлик жабыуу болгъанды - ташдан, темирден да къоруулагъан.

Жашчыкъ кесини сейирлик жабыуун юсюне жапханды, аны юсюне да чепкенчигин атханды да жатханды. Кече арасында эмегенле чардакъдан уллу ташланы жашчыкъны юсюне атып тебирегендиле. Аланы дауурларына жашчыкъ уяннганды да, алайдан къобуп барып, башха жерде жукълагъанды. Алай бла жашчыкъгъа жукъ эталмагъанларында, эмегенле бютюнда бек къоркъгъандыла. Асыры къоркъгъандан, сау кечени узунуна жукъламагъанлай, тангнга чыкъгъандыла.

Эрттенликде эмегенлени таматасы келип, къонакъгъа: - Ахшы къонагъым, бюгече уа тынч жукъладынгмы? - деп соргъанды. Жашчыкъ да:
- Сизни чардагъыгъыз осал кёре эдим, кече ортасында топуракъ агъып тебиреди да, ол бираз тынчлыкъсыз этди ансы, башха хатам жокъ эди, жукълагъан а бек аламат этгенме, - деп жууаплагъанды.

Алайда эмегенле арталлы да къоркъуп, не этерлерин билмей, энди бу къоркъууду, къонакъны юйюне атландырып, кеслерини башларын андан къутхарыргъа оноу этип башлагъандыла. Эмегенлени аллай къайгъыгъа киргенлерин а жашчыкъ жашырын тынгылап, эшитип тургъанды.
Бир эрттенликде аланы таматалары, тогъуз башлы эмеген, къонакъны кесине чакъыртгъанды.
- Адам улу, ахшы улан, - дегенди тогъуз башлы эмеген, - сен, бизни багъалы къонагъыбыз, бизге жумуш бла келген болурса. Жаныбыз жанынга къурман, не кереклинг бар эсе да айт, билдир. Жашчыкъ айтханды: - Мени сизге уллу жумушум да жокъду, алай адам улуланы кичи жашы къатын алады да, мени сизге анга къалынлыкъ жыя ийгендиле. Эмегенле бек сейирге къалгьандыла. Тогъуз башлы эмеген:
- Да, ол бек иги ишди. Адам улуну жюреги не затны сюеди? - деп соргъанды.
- Артыкъ кёп да тилемейди. Ючлю гаммеш тулукъ бла бир чий алтын берсегиз, болур, - деп жууаплагъанды.

Эмегенлеге ол бек къыйын кёрюннгенди, алай мадарлары къалмагъанды, болгъан алтынларын бирге жыйгъанларында, бир ючлю гаммеш тулукъ бла бир болгъанды. Аны бергендиле. Жашчыкъ айтханды:
- Да, сау болугьуз, алай бу тулукъну мен элге кесим элтип барыргъа ушагъыулу тюйюлдю. Биригиз келсин да, мени да, тулукъну да элтсин.
Жашчыкъны элине барыргъа эмегенлени бири да унамагъанды. Сора чёп атхандыла. Чёп атханларында, жашчыкъны элине элтирге эмегенлени бек мазаллысына тюшгенди. Къоркъса да, эмеген боюн салгъанды... Тулукъну аркъасына кетюргенди, жашчыкъны да бойнуна миндиргенди да, кючден-бутдан элге жетдиргенди.

Элни къатына жетгенлей, биягъы жашчыкъ эмегенни къоркъутургъа мурат этгенди да, айтханды:
- Быллай къонакъ келгенин мени элим билмейди. Мен алгъаракъ барайым да, къонакъбайланы хазыр этип турайым. Сен а мени ызымдан акъырын-акъырын келе тур. Айтып къояма, менден къачаргъа умут этме. Не аямасанг да, къачып менден къутулалмазса. Экинчи айланып къолума тюшсенг а, жанынг сау къалмаз. Къуру сени бла къоймам - эмегенлени битеу тукъумун тауусурма, тукъумсуз этерме.

Алай айтып, жашчыкъ алгъа кетгенди, эмеген да аны ызындан, гаммеш тулукъну да кётюрюп, къоркъа-къоркъа, элге келгенди.
Ол келирге, жашчыкъ анасына барып, аны бла сёлешип, не зат этерин юйретип, дагъыда эмегенни аллына баргъанды. Эмегенни юйюне элтгенди. Эмеген, гаммеш тулукъну эшик артына сюеп, къонакъбай кёргюзтген тапчаннга олтургъанды. Жашчыкъ анасына:
- Анам, эмеген улу узун жолну жолоучу болгъанды, ач да, арыгьан да болур. Бир сыйла, - дегенди. Анасы:
- Не ашаргъа сюйерик болур, жашым, эмеген улу? - деп соргъанды.
- Да, ол къакъланмай тургъан эмеген бутну шишле, - дегенди жашы. Анасы:
- Да, аурууунгу алайым, тюнене къонакъла келген эдиле да, эмеген бутну алагъа ашатханма. Къакъ этилген эмеген этлени угъай дерик тюйюл эсе, бусагъат аш этеим, -  дегенди.
- Къакъ эмеген эт ашармы эдинг, эмеген улу? - деп жаш эмегеннге соргъанлай, ол, къоркъгъандан тёзалмай, секирип къобуп, къачама деп, юйню эшиклерин да ууатып чыгъып, мыллыгын тюзге атханды. Жашчыкъ:
- Ой, о-ха-хай... жибермегиз эмеген улуну! - деп къычыргъанды.
Элден узайгъандан сора, эмеген ёпке солуу этип, уллу ёзенде къачып баргъалай, тюлкючюк аллына тюбегенди. Эмегенни алдар мурат этгенди да: - Эй, жол болсун, эмеген! - дегенди. Эмеген ашыгъышлы:
- Сау бол, тюлкю! - деп жууап бергенди.
- Былай ашыгъып къайдан келесе? Къайры бараса?
- Аллах, аллах... Башымы кючден къутхарып келеме...
- Не болгъанды?
Жашчыкъ бла эмегенни арасында болгъан ишлени хапарларын эмеген тюлкюге айтханды. Тюлкючюк, аны хыликке этип, кюле:
- Ой, ой, сен а, не бош затдан къоркъгъан эдинг. Мен аны ненча кере алдагъанма. Ол энди манга тюбесе, манга жол къоюп айланады... Ха-ха-ха... Сени уа нечик иги алдагъанды, - дегенди.
Тюлкючюкню алай хыликке этгени эмегеннге бек ачыу тийгенди. Тюлкючюк айтханды:
- Энди, андан эсе, арыгъан да этген болурса, манга кел да, ауузланнган да, солугъан да эт, артда уа алай бара барырса.

Эмеген тюлкюню айтханына ыразы болгъанды. Экиси да тюлкюню юйюне барабыз деп тебирегендиле. Кеч болгъанды. Бара-бара кетгендиле да, тюлкючюк эмегенни биягъы жашчыкъны элине элтгенди, тюлкючюк а жашчыкъны юйю элни къыйырында болгъанын билгенди да, тюзюнлей анга элтип баргъанды:
- Эй, эшиклени ачыгъыз! - деп къычыргъанды. Жашчыкъ, туруп, эшиклени ачханды. Тюлкючюк: - Кир юйге, кир, къонакъ, - деп жарыкъ болгъанды. Эмеген, жашчыкъны эслемей, юйге киргенди. Тюлкючюк жашчыкъгъа айтханды:
- Да, ол эрттеден тургъан борчум ючюн муну аллыкъ эсенг, келтиргенме, - дегенди.
Тюлкючюк алай айтханда, эмеген, биягъы жашчыкъны таныгъанды да, бек мардасыз къоркъгъанды.

Жашчыкъ тюлкюню камсыкланнганын да ангылагъанды, эмегенни къоркъутургъа:
- Да, тюлкю, мен сени жанынга тиерге сюймейме, алай мен санга бир башлы эмеген келтир демеген эдим, - дегенди.
Жашчыкъ алай айтханлай, эмеген тёзалмай, къачама деп, юйню бир къабыргъасын да оюп, арбазгъа чыгъаргъа, тюлкючюк, ызындан жетип:
- Уй, жибермегиз! - деп къычырып, сермеп жауурунундан тутханлай, эмеген тюлкюню да алып къачханды. Тюлкючюк не кюрешген эсе да, кесин ычхындыралмагъанды. Эмеген тюлкючюкню да алгъанлай, эмегенлеге баргъанды.

Аланы кёргенлеринде, эмегенле бек къууандыла. Тюлкючюк, кесини болумуну къоркъуулугъун эслеп, ычхынып къачаргъа тебирегенди. Алайлай, аны алып келген эмеген, сермеп, тюлкючюкню аягъындан тутханды да, жибермегенди.
- Эй, жууугъум, - дегенди эмеген тюлкючюкге, - энди сен бизни къолубуздан ычхынмазса. Сени этгенлигинги мен санга унутмам, - дегенди. Эмегенле барысы да бирден:
- Гитчечик болса да, татлы къабынды. Хайдагъыз, тюлкючюкню шишлейик, - деп башлагьандыла.
Ол заманда биягъы тюлкючюк эмегенлени алдаргъа тебирегенди:
- Энди мен сизни къолугъуздама. Манга не сюйсегиз да этерге боллукъсуз, алай ары дери сизден тилеригим барды, - дегенди.
- Айт, - дегендиле.
- Сиз мени шишлерден алгъа, бир кесекчикге эркин этигиз.
- Не этериксе?
- Кеси керегиме чыгъарыкъма, - дегенди. Эссиз эмегенле тюлкючюкню тилегин къабыл этгендиле.
- Терк къайт, - дегендиле.
Тюлкючюк, эшикге чыкъгъанлай окъуна, къачханды да кетгенди.

Эмегенле сакълагъандыла, сакълагъандыла, тюлкючюк а къайтмагъанды. Ол заманда аны тюлкю хыйласын ангылагъандыла. Алай кеч болгъан эди. Чыгъып, тёгерекге жайылгъандыла, излегендиле, тюлкючюкню уа къайдан табарыкъ эдиле.
Жашчыкъ бла анасы, ырысхылы болуп, ашап-жашап къалгъандыла. Акъылсыз эмегенле уа къурлай къалгъандыла.

(Жуукъ заманда башха жомакъланы къошарыкъбыз)