Ёзденлени Альберт

КЪАРАЧАЙ

Игинге джюрекден къууана,
Булутдан чыкъгъан кюнча джашнай,
Мен джырлайма санга ийнана,
Тиними Меккясы - Къарачай!

Аманынг болгъанда къыйнала,
Кючюкню макъамын мурулдай,
Мен джашайма санга ийнана,
Насыбсыз насыбым - Къарачай!

Башха болмай, джюрек джюрюшюм
Къагъытха тюшгеннге ушагьан
Тауларым - Аллахдан юлюшюм! -
Дей, насыбды меннге джашагъан.

Тынгылайма джарыкъ мыдахлыкъ
Джырына къошулгъан Къобаннга.
Кёрюмю къырдышын сыларыкъ
Аязынг да къууанчды манга!

Болмай тот хар чалкъынг, орагъынг
Чалсынла бойсуна заманнга!
Санларым къошуллукъ топурагьынг
Алтындан багъалыды манга!

"Хасаука" бла "Умар" джырларынг,
Джазылгъанча къараб Къур'аннга,
Кёрню кёрмесин джыр бурагъынг,
Чырт бойсунмасын ол заманнга!

Джюрегинг къууанчдан джырласын,
Джылагъан да керек болгъанда,
Чайыры асламдан джыласын
Тамызыкъ чырагъынг тыбырда!

Болалсам да уста джюрютген
Илкерге учарыкъ кемени,
Хунангы тешигин бегитген
Мен бармакъ ташчыгъынгма сени!

                      1991 дж.

КЪУРАН

Дунияда китабладан
Бар акъыл сёзлени алсакъ,
Табыб аллай уллу базман,
Барын бир джанына салсакъ,
Бир джанына да Къуранны
Салсакъ, (сёзю болмаз аны)
Ауур болур барысындан,
Кеси джангыз сыйлы Къуран!

Акъылманны бурун айтхан
Акъыл сёзлери - Къуранда!
Акъылманны бюгюн айтхан
Акъыл сёзлери - Къуранда!
Акъылманны энди айтыр
Акъыл сёзлери - Къуранда!
Адам акъыл джетелмезлик
Акъыл сёзле да - Къуранда!
                 
                  1986 дж.

ТАУ КЪУШНУ УЯСЫ

Ата Джуртум къучагъын джаяд,
Халкъларын ийнакълай.
Тау къушну да уясы къаяд,
Уямса, Къарачай!

 Ойрасы:
Мен джырлайма, джюрекден келген
Ауазыма тынгылай.
Джашна! Джаша, къонакъны сюйген,
Джомакълы Къарачай!

Тау башлача мийикди сени
Адебинг, намысынг.
Бу таулада туугъаным мени -
Олду баш насыбым!

 Ойрасы.
Къайда болсам да, терк къайтырма,
Кюсеб къучагъынгы.
Ахыр тылпыуум бла да айтырма,
Къарачай, атынгы!

 Ойрасы.

                     1980 дж.

ТЮЕЛЕ
 

(Къойчуланы Володиягъа)

Ата Джуртха элтген джолла кесилиб,
Онглуракъла чыкъдыкъ энтда бир джазгъа.
Тюе джыйын барад къумну тизилиб,
Ала бара болурламы Кавказгъа?

Башчы тюе кёллендиред джыйынын,
Тири атлайд ант этгенча талмазгъа.
Башчы болса, бир оноугъа сыйыныб,
Сюркелиб да джетер эдик Кавказгъа.

Кесинг онгсуз болсанг, кимге не айыб?!
Кюн таякъ да - къамчид мында онгсузгъа!
Тюеле уа кетгендиле ташайыб,
Ала джетген болурламы Кавказгъа?

Джол азыгъы боллукъ эсек да джолда,
Кюрешейик башха джуртда къалмазгъа.
Ёлмей джетген, насыб кёрген, ол анда
Ёлгенледен салам айтыр Кавказгъа!

Бу джуртсузлукъ барад бизни тюб этиб,
Энтда саулай чыгъарбызмы биз джазгъа?
Ёлгенлени сыртыбызгъа джюк этиб,
Атланайыкъ, мадар табыб, Кавказгъа!

Ёлгенлени джюреклеге джюк этиб,
Атланайыкъ, мадар табыб, Кавказгъа!..

                           1985 дж.

КЕЛЛИК ТЁЛЮГЕ

Джангы джетиб келгенле
Джангы джырла этерле.
Эскиликге кюлгенле
Кюлкюлюкге джетерле, -

Ол - джашауну джоругъу,
Бойсунмагъан джокъ анга.
Ана тилни къорлугъун
Джутдурмадыкъ заманнга, -

Тилден, динден тоймагъан,
Джол бериучю аманнга,
Адеб, намыс къоймагъан,
Бу джелмаууз заманнга!

Къуру аны ючюн, сиз,
Сау болугъуз! - десегиз
Да, разыбыз - разы биз
Сизге, келлик тёлюбюз!

               1992 дж.

МЕН   СЮЙМЕЙМЕ
                "Я не люблю..."
                        В.Высоцкий

Мен сюймейме, къоллукъну
Мор иннет бла кийгенни.
Мен сюймейме боллукъну
Хаман алгъа билгенни.

Мен сюймейме джууабы
Табылмазлыкъ джомакъны!
Мен сюймейме халкъыма
Тере боллукъ къонакъны!

Мен сюймейме хар джуртха
Джуртумду! - деб айтханны,
Мен сюймейме манкъуртха
Саугъаланы такъгъанны!

Мен сюймейме бабасы
Этген юйню ойгъанны,
Кеси ючюн баласын
Ёксюз этиб къойгъанны!

Мен сюймейме мушулдаб,
Терлеб ашагъанланы.
Халкъгъа келген бушуудан
Кери джашагъанланы!

Мен сюймейме патчахха
Аккылсыз ийнаннганны!
Мен сюймейме Аллахха,
Джокъду, деген инсанны!

               1984 дж.

ЭРИНЧЕК АСКЕРЧИК

Джазгъы кюнню таягъы
Терезеден ургъанды.
Аскерчик а орнундан
Бек къыйналыб тургъанды.

Бетин, къолун киштикча
Джуугъан атлы этгенди,
Баппусу бла къолунда,
Ол дерслеге кетгенди.

Айючюкча томала,
Сабыр-сабыр барады,
Терк джюрюмей, тенгини
Бек джюрегин джарады.

Ачыуланыб тенгчиги,
Аны къоюб кетгенди,
Аскерчик а кечигиб
Дерслерине джетгенди.

"Эринчек!-деб устазы,
Урушады Аскерге,-
Бу халили тынчкойну
Таб алмазла аскерге".

Чамланады устазы,
Аскер ёрге къарайды,
Люстралагъа олтургъан
Чибинлени марайды.

            1974 дж.

ДЖАШ ТЁЛЮГЕ

Ашыкъмагъыз, сиз къоркъмагъыз замандан,
Мюрзеу да кюз джыйылады сабандан,
Джаз бла джайны чегиндебиз алкъын биз,
Ашыкъмагъыз, келир керти кюнюбюз.

Мадар болса, дунияны аулагъыз,
Хар миллетни игилигин сайлагъыз,
Келтиригиз халкъыбызгъа окъууну,
Къурутугъуз "тукъум айыргъан ууну"!

Бирликдеди, бирликдеди кючюбюз!
Аны билмей ёлгенд бизни кёбюбюз.
Сюймесенг да, эт ахлунга адамлыкъ,
Башха халкъгъа этмегенлей аманлыкъ.

Танкга къама ургъан - болур ол кюлкю!
Кёбню кёрген чууут халкъдан биз юлгю
Алайыкъ да, халкъыбызны сакълайыкъ,
Биз акъыл бла Джуртубузну джакълайыкъ.

                          1992 дж.

ДЖЫРЧЫ БЛА АРБАЧЫ

"Арба кибик барад джашау"
              Алийланы Шахарбий.

Ие болгъан "джашау" деген арбагъа,
Мени джырым джырлансын! - деб буюрад.
Мадар болмай башха джырны джырларгъа,
Арбачыны джырын джырлайд джамагъат.
Арбачы да ёхтемлениб ышарад,
Джюгенни да тюз тутаргъа унутуб.
Джанкъылычны сюрген кибик халкъ барад,
Насыб излеб, белгисизге джол тутуб.

Бу болумну эслеб джырлайд бир инсан:
"Былай барсакъ, тирелирбиз къаягъа!"
Тюшюрелле аны джашау арбадан,
Баям этиб атын джети дуниягъа.
Чархны джолдан терсейтсе уа арбачы,
Халкъ инджилиб, даулар джарыкъ кюнлени.
Эсге тюшюб джолда къалгъан ол джырчы,
Арбачыдан сыйырырла джюгенни.

Халкъ барады джашау деген арбада,
"Чархы - заман, кегейлери - ёмюрле",
Халкъ барлыкъды кюн сау болуб аламда,
Арбачыла кетерле да келирле...
Хар адам да тенгди джашау арбада,
Джырлай билген къоркъмасын да джырласын!
Халкъ кючю бла джыр къуралсын арада,
Ол джыр халкъгъа къыбламача джарасын!

                           1984 дж.

КЪАРТ АТАМЫ ОСИЯТЫ

                          Бадахланы Керимге

Чууакъ кёкден кёлек тигиб кийсенг да,
Джулдузладан тюйме этиб тиксенг да,
Сен ыйлыкъма атанг кийген кийимге,
Къапталында аны халы тюймеге!

Сен ыйлыкъма топуракъ башлы юйлеге,
Сен ыйлыкъма атанг ёсген тийреге,
Сени сыйынг, намысынг да - алада,
Джашасанг да накъут-налмаз къалада!

Чий алтындан чурукъланы кийсенг да,
Джанынг саудан эсгертменги кёрсенг да,
Сен ыйлыкъма атанг кийген чабыргъа,
Тау Джуртунгда эрле къазар къабыргъа!

Башха халкъны тебен этиб кюрешсенг,
Тукъум сайлаб халкъны эки юлешсенг,
Ана тилни учуз этиб сёлешсенг,
Адамлыгъынг джокъду, анга ыйлыкъ сен!

Бир онгсузну аякъ тюбге теблесенг,
Ачхалыд деб, шиндиклид деб сый берсенг,
Джолоучугъа сатыб берсенг айранны,
Таулу тюлсе, ким эсенг да, бил аны!

Чагъыр ичиб, таулума! - деб къычырсанг,
Джутлугъунг бла дуния малгъа сатылсанг,
Намыс, адет кете барыр сенден кенг,
Сагъыш эт да, бу затлагъа ыйлыкъ сен!

Туудукъларым, сизден ахыр тилегим:
Эки кесек болгъан мени джюрегим -
Бирге болсакъ Къарачайым, Малкъарым,
Къычырырсыз, эшитирча къабырым!

                          1983 дж.