Форум

Каллай бир кеб сезню билмегеними англаб барама))

Цитата
Katik пишет: Аланла, срочно нужно знать ответ на вопросы)) 1). Что означает наше слово "Зынтхы"? 2). Как по карачаево-балкарски "Овес"? Бильген бир жазыгъыз))

англамадым, Хуштан меннге ма бу джууабында зынтхыны овёс болгъанын джазгъан ушай эди:

Цитата

хуштан пишет: Машалла,кёбюсюн тюз кёчюргенсе. Была барыда къарайчача джюрюген атларыдыла.Сёз ючюн: Шхылды -ишкилди(брусника) тюйюлдю,аныда эки тюрлюсю болады . Хурзукда бек кёб ёседи;текелемюйюз(улитка)тюздю;залыкъылдыныда эки тюрлюсю белгилиди къарачайча,тау залыкъылды(рододендрон)мундан шай этиледи,тюз залыкъылдыны уууу барды,муну шкок от(порох) этген заманда хайрланадыла; къара къайын-черёмуха тюйюлдю; гелеу бла зынтхы эки тюрлю магъананы тутхан сёзледиле: зынтхы (овёс) ;хвоя(зыгыт); гелеу -тамам татымлы хансды,орусчасын билмейме; нарт сёз : "Гелеу кёрсенг джер сорма,келбет кёрсенг эр сорма"; тары ариуланса тюй болады,орусчасын билмейме; тополь -бусакъды .Сталинграт сермешден сора шихарда бир бусакъ дерек сау-саламат къалгъанды. Ол терекни юйретиб ,кёб джердеда орнатхандыла, саутха да атагъандыла "Тополь-М";эмен-дуб. Эсен бол!

Айтханын тюзге санамагъанмы эдинг, огъесе эслемегнмисе? Мен зынтхыны овёс болгъанын билмей эдим, алайды неда алай тюлдю деб, айталлыкъ тюлме. Хуштаннга шаннгандан ары билгеним джокъду.

Тылмач,
всезнайка,
Сау болугъуз!)

Цитата
всезнайка пишет: хоу, овес зынтхыды. Балдыргъан, гелеу, кюндюшю болгъан бичен иги болады

ой бадыргъан къурусун ,ол уллу къаура болуб къалады . Мал аны ашамайды;гелеуу болса керти татымлы бичен болады ;кюндюш кебсе ууу къалмайды да мал аны ашайды. Сора гелеу ,хансны таныгъанлыкъгъа орусча атын билмейме. Билген бар эсегиз бир айтыгъыз.

Цитата

хуштан пишет: Цитата Тылмач пишет: хуштан , районланы эм эллени ол сен джазгъан атлары кърал джаны бла бегиб болмай, халкъны аузунда джюрюй болур эдиле деб соргъанлыгъым эди. Сорууума джууабынг: "Хоу, халкъыбызда алай джюрюй эди" болур, тюз англады эсем. А къачан, кимле айтханла бу атланы? Мен чырт эшитмегенме быллай атланы айтханны, сёз ючюн. Кесинги бир кесекчик танытсанг, боллукъ эсе. Эм азы бла бусагъатда къайдаса, тамада къауумданмыса, не бла кюрешесе кибик затланы айтырза излегенинг чакълы бир къысха джууаб. Огъай десенг, сюйгенингча. Тылмач айыб этме. Мен уллайгъан адамма, кесим кесиме да айыб эте башлагъанма джазыб . Эльбрусойт сайтха да кёб болмай джолукъгъанма. Кёб затданда хапарлы тюйюлме(нени къалайгъа джазыллыгъын да толу билмейме). Хаман миллетге джарагъан джумуш этиледи деб эштиучен эдим .Кесим Къызыл Октябрь элде джашайма . Ишингден бет джарыкълы бол . Игиликге джолукъ.

хуштан , районланы эм эллени ол сен джазгъан атлары кърал джаны бла бегиб болмай, халкъны аузунда джюрюй болур эдиле .Энди тюзю мен, Теберди ёзенде эллени атларын ким хачан айтханындан хапарлы тюйюлме. Ёзге бу эл атла бюгюда джюрюйдюле бир къууанчха ,бушуугъа барсакъ да Къабакъ Джашагъан,сынты деб сёлешинеди. Район юсюнден да кёлюме келгенни бир айтаыйм. Азийягъа кетгинчи Учкулан район болгъанды, Мыкаян Шахар ,Акъ Къала . Азийядан къайтханлай термилиб,талпыб тургъан халкъ барын "Къарачай" этиб къойгъанды : Къарачай район(Учкулан район); шахар Карачаевск(Микоян Шахар);Новый Карачай(Акъ Къала);газет Къарачай .Мени сартын эски атлары къайтса иги эди.

хуштан, сени бу Эльбрусоид сайтны сёзлюгюнден да хапарын болмаз, гелеуню сора башха кёб сёзню орусчасы, орус сёзлени къарайчасы барды. Сайтны ал бетине кирсенг, ортаракъда онг джанында сёзлюзню кёрлюксе. Гелёуге анда ма былай джазылыбды:

гелеу - бот. типчак; горная трава ~ кёрсенг джер сорма, келбет кёрсенг, эр сорма посл. когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля, когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж (т. е. земля хорошая, муж хороший)

Гелеуден къаллай бичен болгъанын билмейме, типчак уллу биченнге джараулу хансха ушамайды. Интернетде къарадым да, отлаугъа татымлы болгъанча, тохтаусуз ёсюб баргъанча кёрюнеди.

Андагъы болгъан сёз да тюздю деб айталмайма. Анда-мында бек тюз болмагъан сёзле, къайдам джетишмеген сёзле да бардыла. Билген бар эсе билдирсинле деб джазылыбды. Аллай джетишмеген зат кёрген болса, электронный почталарына, къайдам, башха тюрлю болса, билдирирге боллукъдула (телефон бла, офисге къайтыб айтханча...)


Къаракъайын а черёмухады. Эльбрусоидни сёзлюгюнде да барды, черемуха деб, джазсанг къара къайын чыгъады. Къара къайын джазсанг а джукъ да чыкъмайды.

ВКонтакте сайтда да ма быллай бетни эследим бусагъатда https://vk.com/qarachay_malkar_til . Мында да кёб зат барды, алай а бир-бир сейирирек, бек келишмеген затла да чыгъадыла. Сёз ючюн, шибижиге - чибижи деб джазылыбды...

типчак - гелёу ма быллайыракъ хансды. Тюрлю-тюрлюлери да бола болур...

Хуштан, сау келигиз! Джангы кирген эсегиз, танышайыкъ. Кимсиз? несиз? Кимладансыз? Не джумуш баджарасыз?

Цитата
хуштан пишет: Кесим Къызыл Октябрь элде джашайма . Ишингден бет джарыкълы бол . Игиликге джолукъ.

Октябрчыланы табыб да къоярса былайда

Цитата

Тылмач пишет: хуштан, сени бу Эльбрусоид сайтны сёзлюгюнден да хапарын болмаз, гелеуню сора башха кёб сёзню орусчасы, орус сёзлени къарайчасы барды. Сайтны ал бетине кирсенг, ортаракъда онг джанында сёзлюзню кёрлюксе. Гелёуге анда ма былай джазылыбды: гелеу - бот. типчак; горная трава ~ кёрсенг джер сорма, келбет кёрсенг, эр сорма посл. когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля, когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж (т. е. земля хорошая, муж хороший) Гелеуден къаллай бичен болгъанын билмейме, типчак уллу биченнге джараулу хансха ушамайды. Интернетде къарадым да, отлаугъа татымлы болгъанча, тохтаусуз ёсюб баргъанча кёрюнеди. Андагъы болгъан сёз да тюздю деб айталмайма. Анда-мында бек тюз болмагъан сёзле, къайдам джетишмеген сёзле да бардыла. Билген бар эсе билдирсинле деб джазылыбды . Аллай джетишмеген зат кёрген болса, электронный почталарына, къайдам, башха тюрлю болса, билдирирге боллукъдула (телефон бла, офисге къайтыб айтханча...) Къаракъайын а черёмухады. Эльбрусоидни сёзлюгюнде да барды, черемуха деб, джазсанг къара къайын чыгъады. Къара къайын джазсанг а джукъ да чыкъмайды. ВКонтакте сайтда да ма быллай бетни эследим бусагъатда https://vk.com/qarachay_malkar_til . Мында да кёб зат барды, алай а бир-бир сейирирек, бек келишмеген затла да чыгъадыла. Сёз ючюн, шибижиге - чибижи деб джазылыбды...

Тылмач,сау бол. Нарт сёзню сёзлюкде гелеу ~ кёрсенг джер сорма, келбет кёрсенг, эр сорма посл. когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля, когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж (т. е. земля хорошая, муж хороший) тюзге санамайма.Нарт сёзню биринчи джарымы тюздю (когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля ) экинчи джарымы ( когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж) .Мен ангылагъандан ,баш ийе(муж),юй бийче (жена) быланы юсюнден бармайды сёз .Къарачай тышырула кеслерин кёрмюч халда джюрютмегендиле ол кёзюуледе. Къыз къызны орамда адам джыйлгъан джерде бек аз кёргендиле (тойда болмаса) .Биреуню къатынына келбетли тышырыунг барды да алан,деген накъырда , тыйншлы болмаз бюгюнлюкдеда. Бизни ата-бабаларыбыз бу нарт сёзге салгъан магъананы мен былай ангылайма: "келбет кёрсенг, эр сорма" келбет, деген сёз эркиши адамгъа багъа берген сёздю."келбет кёрсенг, эр сорма"бу биз миллетни келечелерине ,тыш джерледе, башха миллетлени ичинде айлансанг ,адамны.миллетни иннетин къалай бирирге боллугъуну (алгоритимиди). келбетли деген сёзню магъанасы: огъурлу,хыянатсыз,ышангылы адам .орусча: приветливый, гостеприимный ,добродушный человек (человек которого можно не опасаться). келбет кёрсенг, эр сорма" эр деген сёз былайда : войн,защитник, люди, народ деген магъананы тутады . Къысхасы : увидишь кельбет можешь не опасаться , можешь не спрашивать какой это народ. Нарт сёзню тамашалыгъы :хар адам кесича ангылайды ,алая сёзлюкге тинтиб,сюзюб.магъанасын айыртыб тюшюрюрге керекди .

Цитата
всезнайка пишет: Хуштан, сау келигиз! Джангы кирген эсегиз, танышайыкъ. Кимсиз? несиз? Кимладансыз? Не джумуш баджарасыз? Цитата хуштан пишет: Кесим Къызыл Октябрь элде джашайма . Ишингден бет джарыкълы бол . Игиликге джолукъ. Октябрчыланы табыб да къоярса былайда

Сау бол .Танышынг кёб болсун. Мени тукъумум Джуккаладанды . Танышханны джорукълары къалай болгъанды Къарачайда ? Ким,къалай,къайда танышдыргъанды? Танышлыкъны юсю бла бу сёзле, не магъананы тутадыла; джууукъ,тенг,шагъырей,таныш,билиш,татах,джыгра,шох,джердеш,джолаш,къазанлашхан,эт-джен,нёгер,джёнгер д.а.к.

Katik, ))) таб келишдирдинг))

Цитата

Тылмач пишет: Цитата хуштан пишет: Тылмач,сау бол. Нарт сёзню сёзлюкдегелеу ~ кёрсенг джер сорма, келбет кёрсенг, эр сорма посл. когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля, когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж (т. е. земля хорошая, муж хороший) тюзге санамайма.Нарт сёзню биринчи джарымы тюздю (когда видишь типчак, то не спрашивай, какая земля ) экинчи джарымы ( когда видишь румяную женщину, то не спрашивай, каков муж).Мен ангылагъандан ,баш ийе(муж),юй бийче (жена) быланы юсюнден бармайды сёз .Къарачай тышырула кеслерин кёрмюч халда джюрютмегендиле ол кёзюуледе. Къыз къызны орамда адам джыйлгъан джерде бек аз кёргендиле (тойда болмаса) .Биреуню къатынына келбетли тышырыунг барды да алан,деген накъырда , тыйншлы болмаз бюгюнлюкдеда. Бизни ата-бабаларыбыз бу нарт сёзге салгъан магъананы мен былай ангылайма: "келбет кёрсенг, эр сорма" келбет, деген сёз эркиши адамгъа багъа берген сёздю."келбет кёрсенг, эр сорма"бу биз миллетни келечелерине ,тыш джерледе, башха миллетлени ичинде айлансанг ,адамны.миллетни иннетин къалай бирирге боллугъуну (алгоритимиди). келбетли деген сёзню магъанасы: огъурлу,хыянатсыз,ышангылы адам .орусча: приветливый, гостеприимный ,добродушный человек (человек которого можно не опасаться).келбет кёрсенг, эр сорма" эр деген сёз былайда : войн,защитник, люди, народ деген магъананы тутады . Къысхасы : увидишь кельбет можешь не опасаться , можешь не спрашивать какой это народ. Нарт сёзню тамашалыгъы :хар адам кесича ангылайды ,алая сёзлюкге тинтиб,сюзюб.магъанасын айыртыб тюшюрюрге керекди . айтханынг магъаналыды, сёз джокъ

Тылмач, айыб этме, сен орусча айтдынг :айтханынг магъаналыды, сёз джокъ (слов нет). Теберди ёзенде "Къайракълыкъ" деб къышлыкъ барды.Къайракъылыкъны хансы асламысына гелеудю ,андан тамам татымлы бичен болады. Аны ючюн къайракълыкъны биченин ,мюрзеу орнуна тутхандыла (малны бек семиртгени ючюн).Бизни ата-бабаларыбыз халал къыйын была мангылай тер атыб ,кёбюсюне малчылыкъ санагъатда урунгандыла. Ол себебден мал тутарыкъ джерни таблыгъыны уллу магъанасы болгъанды.Нарт сёзде:"Гелеу кёрсенг джер сорма : дегенни магъанасы ,мал тутаргъа,ёстюрюрге джараулу джерди соруб да айланма деб билдиреди бизге нарт сёз. Къарачай нарт сёзледе терен магъана,ойюум,лагъым барды.Тюз ангылаб джашаубузда аланы(нарт сёзлени) эскериб (применять ) атлай билсек, абынмазбыз ,бетибиз уялмаз,джюрегибиз къыйналмаз деб мени келеди алай кёлюме. Нарт сёзле минг джылланы узагъына миллетни бишындан ётюб ,эскериб, сынаб, сезиб айтылгъандыла. Ата-бабаларыбызны безге къойгъан джашау сынамлары, джюгек ауазлары ," Теири" тилеклериди. Биз кесибизни къалай тутаргъа ,джюрютюрге, джашашау джолубуз. Тылмач,ол себебден нарт сёзлени ,аз-аз форумгъа ("Кэлигиз ана тилибизде сёлешейк") салыб ким, къалай ангылагъанын кёрюб,кёлюбюзге келгенни джазайкъ.. Андан сора , эсиме тюшгени бла бир айтайым. Сен форумну атына "ана тилибизде (къарачай)сёлешейк деб атагъанса. Ол къалай болургъа керекди? Бир белгили алим (атын эсиме тюшюралмайма) ЮНЕСКО да уллу доклад этгенди . Кёб миллетле тиллерин тас этиб барадыла (кърачай тил да аланы тизиминдеди) буну баш чуруму (причинасы) неди деген соругъ джууаб этген . Къысхасы бла айтсакъ ол айытудан: тиллери джокъ болуб баргъан миллетле, кеслерини тиллеринде (кеслерини сёзлери бла ) башха тил бла сёлешедиле (на иностранном языке) . Сёз ючюн: джангур джауады (къарачайча);дождь идет (орусча) къарачайча былай айтсыкъ (джангур барады).ол терсди. Сют этиледи (къар.) ;суд идёт(орус.) ;къарачайча былай айтсыкъ (сют барады) бу терсди. д.а.к. Кёбюсюне биз къарачай сёзле бла орусча сёлешебиз . Ангыбыз, кесичилигибиз,къарачайчылыгъыбыз (менталитет) орусха бурулуб барады . Къарачайча сагъыш этмей тебрегенбиз. Бу ойюумла мени эсиме келгенлей тура эди анга мисал (подтверждение,пример) а табмай эдим . Алимни оюйумун эштгенли мен анга толу ийнанганма. Тылмач форумну ал сёзюнде кесинге салгъан борчунга мен да бир борч салыргъа излейме. Аланла, былайда нени юсюнден джазсакъда, кесибизни ана тилибизде джазаргъа кюрешейик. Билмеген сёзлерибиз болса сорайыкъ, алайсыз иш этиб орусча джазылгъан сёзлени кетериб баргъа борчум бардыАллай хатачыкъларымы кече турлукъсуз деб ышанама сизге. Форумда къарачай тилде къарачайча сёлешемидиле экен деб хаман сюзгенлей тур .(контролировать) Къарачай тилде орусча сёлешген болса хыртха(критика) ур.Барыбызда кёлюбюзге келгенни айтырбыз. Эсен бол!

Цитата
Katik пишет: )) Энди ёпкелемегиелле экиси да))

ёбгелегеннге ёбге хычын дейдиле бизде)) алай а ёбгеден хычын этиб чыртда кёрмегенме)) сизде былай айтамыдыла билмейме, алай а ёбге хычынларыгъыз да бола болурму дейме, джангылмай эсем)) ёбге хычынланы излеб эте болурла))

Гъость [в_шкафу], нек ачыуланаса ДыКъылен къарнаш))) къаллай ариу кёгет, айтыугъа кёре татлы да болгъан, кёгетде ушатды сени)) сёзню кеси да къаллай ариуду: Дыгъылен))) андан эсе бу ат болсун сеники)))