"Бусакъла" атлы экинчи китабымдан (1975-1980) назмула
КЕЛИР МУЗЫКА, КЕЛИР!
Джашил музыка, тёгюл, ?
Джарасын унутсун терек.
Джюрекни джулдузгьа кёлтюр, ?
Шош ышарсын тёгерек.
Сыйла, музыка, сыйла, ?
Кёзге кёргюзт кёзлени.
Кийик да уртлайд сайлаб
Ай джуууннган кёзлеуню.
Къайна, музыка, къайна, ?
Тынчлыкъ джокъ джерде, кёкде:
Ит да улуйду, майна,
Буу ёкюрген джюрекде.
Керил, музыка, керил ?
Артда не, алда да не,
Не кёрдюк, не кёрмедик...
Келир музыка, келир.
1975
ДЖЮЗ АТЛЫ
Джашауну кёб аман ныхытында
Кеб тёгюлсе да шейит къаныгьыз,
Джангыз бир кере бир ётсюз сёзню
Эшитмегенди сизден къанлыгьыз...
Джюз атлы болгьанларында:
"Джаугьа джаулукъ этерча болдукъ", ?
Деб къууаннган къарачайлыла,
Къарайма сизге джюрегим толуб.
Таула тубандан кёрюне келгенча,
Кёрюне келесиз кетген кюнледен.
Ёхтемленнген, джюрексиннген да этеме бирча,
Сагьыш этсем сизни юсюгюзден...
1975
ЧОМАЧАЛАГЬА УЗАЛМА
Юреннген атла Орайданы
Тауушундан къутуруб къалгьанча,
Бирде джюрегим урады алай,
Джашау къуру той-оюн болгьанча.
Юреннген ёгюзле Эрирейни
Тауушундан ауур солугьанча,
Кёбюне джюрегим урады алай,
Джашауум ? боюнсхада баргьанча.
Алай а, боюнсха не ауур эсе да,
Чомачалагьа узалма, къадар.
Ауур джюгюмю тартала эсем,
Тыялмайын балчыкъ да, къар да.
Онг бер, джюгюмю джолда
Къоймай, арбазгьа джыяр кибик.
Ой, орайдагьа юреннген атла
Энтда джюрегимде кёб чабар кибик!
1976
ТАУЛУЛА
Кеслерин уллу кёрмейин,
Сыйларын мийик джюрютгенле,
?Оюм ? керти джигитликге,
Джибге къытчасчады? дегенле,
Юй тюб къыйын кюн да къазгьанла,
Юйсюз къала да келгенле,
Тюзню малы тюзде къалса да,
Бёрю ашамазын билгенле,
Шашмай, эрча тюбегенле
Къыйын эм зауукъ кюнлеге ?
"Кеме да минер къайыкъгьа,
Къайыкъ миннгенча кемеге".
Тюшюндюргенди къарт джашны,
Дауу-сюйюр къозгьалгьанда.
Хунагьа джарашмагьан ташны
Сыйы чыкъмагьанды таулада.
Ачылгьан эт джабылса да,
Кёрген кёзню унутмазын
Таулу ангылаб джарашдыргьанды
Эм алгьа юйюн, арбазын.
Джуртуна уа болгьанды бек,
Эт бла тери болгьанча.
Тауну къары да кёрюннгенди
Таулу джюрекге балхамча.
Таулуну кёб затын ойгьанды
Джазыуну тишлилиги.
Алай а, джоялмай къойгьанды
Адамлыгьын, кишилигин.
Кишини къоркъутмай, ишни къоркъутхан
Адамладыла таулула.
Ёлюмден эсе, намысдан къоркъгьан
Адамладыла таулула!
1976
ЧАЛКЪЫДА
Магьана ? гебенди,
Рифма уа ? гырмык.
Назму ? кёк биченди,
Поэзия уа ? кырдык.
ДЖЮРЕК
Джюрек ? джюджек, ёмюрю
Дуниягъа чыгьаргьа излеб,
Уруб, къутуруб, кёкюрекни
Тешалмай, ёлюб кетген.
ДЖУУАБ
Аджашхан турна джыйынны
Къычырыгьы тубанлы кече
Чыгьа баргьан ит улуугьа
Тюбейди эне келиб.
Бири излейди джерден болушлукъ,
Бири уа ? кёкден.
Экисине да джууаб ? къачхы шылпы.
АТАНГА ГОЛИЯ!
Къайгьы, атанга голия,
Эталлыгьынгы аяма.
Тик къабыргьада турсам да,
Сен оялмазлыкъ къаяма.
Заман, аман кёзюнге...
Сен да кюрешдинг аямай,
Къарт а эталмадынг мени,
Къыяматха дери къаяма.
Къайгьы, атынга голия,
Эталлыгьынгы аяма.
Оюлгьан тёрем болса да,
Юсюнге оюллукъ къаяма!
МУХАДЖИР АДАМНЫ САГЪЫШЛАРЫНДАН
Умутдан чабырла кие,
Джаз джалан аякъ чабдым.
Тёппемде джулдуз джау чыракълай джана,
Аны джукълатмай заман къобанындан ётдюм.
Къачхы джелле сюрген джазгьы насыбым,
Сени ол дуниядан бери къайтардым.
Ёлмесенг да, къарт-дамы болмазса?! ?
Кёзлерим джана тургьанлай, къартайдым.
Джаз бетли, джай санлы къууанчым,
Къачхы чапракъла тёшек болдула бизге.
Чексизликге джайылса да къулачым,
Кеч тюбедик. Къышхы къар да кебинчады бизге.
Къар тюбюнде сеземе джанкъозланы ?
Къарт кюнюмде къозгьалгьан сабий кюнлерим.
Джыйын джанлы талагьан джангызланы
Джазгьы джабалакъ джазады кёллерин.
Акь умутдан тигилген чепкеним
Джылтыргъанды. Хазырлары толуб джарсыудан, бушуудан.
Бёркюм да энди къара булутдан...
Алай а, дагьыда не эсе да бир зат
Тюнгюлтмейди, тюнгюлтмейди джашаудан.
?ДЖУУУКЪ БОЛ?,- ДЕМЕ
"Джууукъ бол",? дейди меннге джангызлыкъ,
Чакъыра юйсюз юйюне.
"Сау бол,? сенден назму тууар,
Адам а ? огьай!.."
Сени джауунг да джангыз болсун!
Джулдуз да керек тюлдю меннге,
Кесим джангыз боллукъ эсем анда.
Эм аман джаханим ?
Джангыз адам джашагьан джандет!
Джангызлыкъ ? ёлюмню гулоч таягьы,
Сеннге таяннган ? аманына таянды.
Аллах джангыз эсе, анга да сукъланмайма,-
Адамла бла, адамча джашаргъа излейме.
Джууукъ бол, деме меннге, джангызлыкъ,
Джууукъ бол деме!..
ЁЗЕН СУУЧУКЪ
Тилим джетмей кёлюмдегин айтыргьа,
Сёзлерими кёзлеримде асханма.
Ай джарыгьы тёгюлгенди да таргьа,
Ёзен суучукъ джагьаларын басханды.
Къолларымы джюрегим бла тыйыб,
Джюрегими къолларым бла джабханма.
Айтырымы сеннге айталмай къалыб,
Амалсыздан къая ташны къабханма.
Къаяланы джырыб келген ёзен суу,
Толгьан Айгьа тюбеб ? тохтаб къалгьанды.
Кёлтюрюле, Айгьа уа джеталмай,
Кеси кесинде тунчугьурча болгьанды.
КИМ ЮЧЮН ДЖАНАДЫ ДА?!
Кечени къара бармакълары
Акъ имбашларынгда сени ?
Олду шашдыргьан мени.
Тангны акъ бармакълары
Къара чачынгда сени ?
Къартаймаз ачыуум мени.
Мени уа къол аязымда ?
Сюймеклик аязында ?
Джулдузла джилтинлей, джюрегим
Ким ючюн джанады да?!
КЪАЧХЫ ШЫЛПЫГЬА ? ДЖАЗГЪЫ ШЫБЫЛА
Аман джора этгенлеге
Барды мени чексиз дертим!
Мени туудугьум мени назмуму
Мен джазгьан тилде окъуялмазмы керти?..
Къачхы шылпыгьа ? джазгьы шыбыла
Болурум келди.
Да болдум. Да урдум. Джюрегим джарыла,
Джандым да ёлдюм...
Къарт болмады джаш, кьач болмады джаз,
Къаргьаны да эталмадым къуш.
Ой, энди мени джарлы джаныма, джаралы джаныма
Кёкде, джерде да табылмаз къонуш.
Алай а, башларын кёкге ёхтем тиреб,
Тюзге, тенгизге да тенглегеча къарагьан болмаса,
Джерими таулары, кёлюмю таулары
Не тюз, не тенгиз болмазла, огъай!
Джашау терегинден чапракъча агьарма,
Не, джазгьы къарча, кетерме эриб.
ЁЛЮМ ёлюм да тюлдю, ёлала эсенг,
Ана тилинги ёлюмсюзлюгюне бегиб.
ВЕЛИМИР ХЛЕБНИКОВГЪА
Барады ол алгьа,
Тери джолгьа агьа.
Юсю-башы джалан...
Ёзге джанлаб джолдан
Кетмез, кетмез, огьай,
Къалса, джолда къалыр.
Алай ётмез, ётмез
Юсю бла къанлы.
Айырмай кюн, кече,
Аугьунчу терк барыр.
Джаны джолгьа кёче,
Ол джол болуб къалыр.
Къалса да ол джолда
Къолун алгьа созуб,
Джылын джыры озуб,
Хорлам кибик барыр!
НЕ ДЕБ СЁЛЕШЕБИЗ?!
Мен ? бу джерни ташы эсем,
Сен ? бу джерден ташый эсенг,
Мен ? бу джерни сууу эсем,
Сен ? бу джерден суууй эсенг,
Мен ? туугьан джуртну оту эсем,
Сен ? тойгьан джуртунга отун эсенг,
Мени тилим ? джаным эсе,
Сени джанынг ? джалынг эсе,
Кёлюнг къара джалын эсе,
Не зат юлешебиз сора,
Не деб сёлешебиз сора?!
КЁЗ КЁРЕ
Кёз кёре, къач келе турады:
Кюн да ? мутхуз, джел да къутсуз урады.
Хайыр болмай "кёб джашагьыз" тилекден,
Чапыракъла агъадыла терекден.
Чапыракъланы чапырама кёллерин,
Чакъырама озуб кетген кюнлерин.
Кетген кюнню къайтарыргъа мадар джокъ,?
Чапыракъланы джоппу джыйыб салдым от.
Кёзлеримде, сёзлеримде да ? тютюн...
"Джашау, джашау"деб, джюрексиндим бютюн.
Кёз кёре, къач келе турады...
Мутхуз кюнню къутсуз джели урады.
ГЯХИНИКНИ КЁРЮБ
Джазгьа чыкъгьан малны къууанчы ?
?Джаз ? аны тылпыуундан? дерча.
Къыш узуну къыш бла турушуб,
Энди хорлам къууанчын этгенча.
Джетген джерине мюйюзлерин чанчыб,
Тобукъланыб, гюрюлдеб, топракъны чачыб,
Кюннге, кюнбетге кёзлери джаныб:
Сау-эсен джазгьа чыкъгьанды джаны.
Къышдан къутулгьаннга уа джокъча чырт ёлюм...
Чабады джазгьы хауагьа къууаныб,
Ёлюмню тюл, гяхиникни кёрюб,
Тамбла къууанчха кесиллик ууанык...
ДЖЫР ФАЙГЪАМБАР
Тюз сёзю ючюн къынгыр къарадыла.
Такъмады ибилисни саугьасын.
Тартмады махтау не сый,
Къыл къобузу къалды ызындан сынгсый.
Сынгсымагьанлай джашады дунияда.
Сынмагьанлай кеталды дуниядан.
Джалгьан сёлешмеди джалгьанды деб дуния,
Джалгъа тутмады берилген фахмусун.
Аллахсыз къояргьа кюрешмеди дин ахлусун.
Бир кишиге болмады дерти,
Сюйсенг ? назму эт, сюйсенг ? дууа эт,
Адамлагьа джарай эсе керти...
Кеси уа халаллыкъгьа джырла джырлай кетди,
Адамгьа, адамлыкъгьа джашау тилей кетди,
Джыр файгьамбар!..
УМУТУМ
Умутум, джети къат кёкге учхан
Джулдуз къанатлы умутум, кюйдю да,
Учхан джулдузча, келиб, джерге тийди.
Джаным саулай меннге кёр къазды.
Кеси да, мени сынымча,
Къатыб, таш болгьан джырымча.
Кюйген умутум ? таш къанатлы...
ТАТАРКЪАННЫ КЪЫЛЫЧЫНДА ДЖАЗЫУ
Къыйын кюн таулугьа къолунгу берсенг,
Сеннге керек кюн таулу джанын да берир.
Алай а, таулуну уруб бёркюн тюшюрсенг ?
Таулу уруб башынгы тюшюрюр.
МЕНИ ОРНУМ...
Бычакъны чанчама джерге,
Кёкюрекни бурама джелге.
Чархымда чарсха барады къаным,
Бошла деб къыджырайды джаным.
Джау а келеди къабыргьаны,
Къатлары бла къабырланы,
Къабырлада уа ? ата-бабала,
Таууш келеди ала табадан:
"Къызбай эсенг, бизден тюлсе, къач!"
Джер тебренеди:
"Бычакъны меннге чанчма да, джаугьа чанч!"
Джел сызгьырады:
"Кёкюрекни меннге бурма да, джаугьа бур!".
Таш джарылады:
"Мени бла ура эсенг да, джауну бир ур".
?Кёл къоркъакъ да къол батыр?,?
Деб, кёкюрек кесича айтыр.
Бетими кюйдюре бурулады къаным,
Урушха деб, джаныйды джаным.
"Джандар да джангызед",?атлайма алгъа,
Кишилик оту кёзледе джана...
...Тютюнлей секиреди джарамдан къаным,
Турна таууш эте, айырылады джаным.
Джауну аллын кесе, уюйду къаным,
Джуртсуз къалгьан джауну улуйду джаны.
Мени орнум ? нарт къабырлада.
Кырдык кёгереди тик къабыргьада!
1980