Войти на сайт
2 Ноября  2024 года

 

  • Суу ичген шауданынга тюкюрме.
  • Онгсузну – джакъла, тенгликни – сакъла.
  • Экеу тутушса, биреу джыгъылыр.
  • Ана къолу ачытмаз.
  • Чыкълы кюнде чыкъмагъан, чыкъса къуру кирмеген.
  • Суу кетер, таш къалыр.
  • Адам туугъан джеринде, ит тойгъан джеринде.
  • Рысхы джалгъанды: келген да этер, кетген да этер.
  • Ауузу бла къуш тута айланады.
  • Ариу джол аджал келтирмез.
  • Кёб къычыргъандан – къоркъма, тынч олтургъандан – къоркъ.
  • Юй ишлеген балта эшикде къалыр.
  • Душманны тышы – акъ, ичи – къара.
  • Суугъа – таянма, джаугъа – ийнанма.
  • Ата – билек, ана – джюрек!
  • Чакъырылгъанны аты, чакъырылмагъанны багъасы болур.
  • Мухардан ач ычхынмаз.
  • Сабыр джетер муратха, сабырсыз къалыр уятха.
  • Ариу сёзде ауруу джокъ.
  • Окъумагъан сокъурду, сокъур ташха абыныр!
  • Адеб джокъда, намыс джокъ.
  • Кёзюнде тереги болгъан, чёбю болгъаннга кюле эди.
  • Джарлыны тону джаз битер.
  • Джылыгъа джылан илешир.
  • Уллу къазанда бишген эт, чий къалмаз.
  • Кимни – тили, тиши онглу, кимни – къолу, иши онглу.
  • Ауругъаннга – кийик саулукъ, джетген къызгъа – чилле джаулукъ.
  • Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
  • Кёзден кетген, кёлден да кетеди.
  • Аджалсыз ёлюм болмаз.
  • Билим насыб берир, билим джолну керир.
  • Къазанны башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
  • Къолу уллу – асыу, аягъы уллу – джарсыу.
  • Тюзню ётмеги тюзде къалса да, тас болмаз.
  • Эки ойлашыб, бир сёлешген.
  • Ана къойну – балагъа джандет.
  • Ашыкъгъанны этеги бутуна чырмалыр.
  • Сютден ауузу кюйген, суугъа юфгюре эди.
  • Ашхы сёз таш тешер.
  • Махтаннган къыз, тойда джукълар.
  • Айтылгъан буйрукъ, сёгюлмез
  • Суугъа – чабакъ, къаягъа – ыргъакъ.
  • Аман хансны – урлугъу кёб.
  • Къулакъдан эсе, кёзге ышан.
  • Адамны бетине къарама, адетине къара.
  • Сакъалы текени да бар, мыйыгъы киштикни да бар.
  • Окъугъан озар, окъумагъан тозар.
  • Баш – акъыл ючюн, акъылман – халкъ ючюн.
  • Эл ауузу – элек, анга ийнаннган – халек.
  • Айранны сюйген, ийнек тутар.

 

Страницы: 1
RSS
БАЙРАКЪ НЕГЕ КЕРЕКДИ ?
 
БАЙРАКЪ НЕГЕ КЕРЕКДИ ?

Билaл Лaйпaн


?Байракъсыз Эл ? бёрксюз эркиши, джаулукъсуз тиширыу? дегендиле бизни ата-бабаларыбыз. Бизни халкъ ёмюрде да байракъсыз болмагъанды. Уллу халкълада джюрюген миллет белгиле ? Флаг, Герб, Гимн ? бизни тилде кеслерини атлары бла джюрюйдюле: Байракъ, Тамгъа, Орайда.

Кертиди, Байракъ бир алыннганы бла тюрленмей къалмагъанды. Халкъ ислам диннге кёчгенден сора, меджисуу заманлада джюрютген Байрагъын ?харам? этгенди. Ай бла джулдуз неда джашил бояу Байракъда болмай къалмайды энди. Аны кибик, тюрк къауумланы тотем белгилерин ? бёрю, барс дегенча джаныуар суратланы ? байракъда кёрюнюулерин ислам дин огъурамайды. Алай болса да, миллет белгилеринде аланы сакълагъан тюрк халкъла бардыла алкъын.

Байракъны къабыл этген сагъатда талай затха къарайды Халкъ. Амалсыз кёрюнюрге керекли шартла: халкъны дини, джурту, тарихи. Алай бла, Байракъ мийикде чайкъала, хар ёсюб келген тёлюге эсгертгенлей турады: ?Бил, Сакъла, Къору Дининги, Джуртунгу, Тарихинги!?.

Байракъ миллет ангыбызны, тарих эсибизни къозгъагъанлай турады. Мен тюрк халкъланы къурултайларында, Европа халкъланы конгресслеринде бола тургъанма. Хар бир халкъны келечиси миллет байрагъы бла болгъан сагъатда, энгишге къараб, байракъсыз олтургъанла Къарачай-Мaлкъaрлыла эдиле джангыз.

Байракъсыз туруугъа тамада тёлю юреннген да болур ? къыйын заманлада кърал аланы ?миллетчи?, ?умметчи? атла атаб, азаб чекдире тургъанды. Джетиб келген джаш тёлюню уа кёлюн аман этмезге керекди. ?Бизни байрагъыбыз джокъмуду, биз халкъ тюлбюзмю?? деб сорсала джаш-къушла, алагъа джууаб бармыды? Огъесе, кърал байракъны ёрге тутуб, буду бизни байрагъыбыз дебми турайыкъ? Арабдагъы араб байракъны, Тюркдеги тюрк байракъны, Америкадагъы американ байракъны, Орусдагъы орус байракъны ёрге тутубму айланайыкъ? Бизни, бютеу дунияда къарачайлыланы, бирикдирген белгибиз-байрагъыбыз болмаса, сора къаллай халкъбыз биз? Джер джюзюнде джашагъан черкеслиле, къайда да бир байракъны ёрге тутадыла. Бизде уа ? бир терсакъыл чыгъыб, ?бизге байракъ неге керекди? Джашагъан къралыбызны байрагъыды бизни байрагъыбыз? деб тохтар. Ол кесин бир уллу политикге-сиясетчиге санайды.

Аллай насыбсызланы, ?акъыл токъмакъланы? Тюркде да, Орусда да, Америкада да, Шамда да кёре келгенме. Ала сабийлерин да юретмейдиле къарачай тилге. ?Кърал тилни билселе болду ? джашауларына ол керекди?. Бу къауум адам байракъ къайгъылы, джурт-тил къайгъылы тюлдю. Быланы тарих эслери, миллет ангылары къарыусузду. Сёлеше башласала уа, къалгъанланы ?джукъбилмезле? этиб, кеслерин халкъны ёкюллерича кёргюзтюрле.

Байракъ ? ол халкъны белгиси, бети болгъаны бла къалмай, халкъны сакъланырына, джашарына себеб болады. Джаш тёлюню миллет ангысын, тарих эсин къозгъагъанлай турады. Аны ючюндю дунияда байракъсыз халкъ болмагъаны. Чечен, юнгюш (ингуш), адыг (черкес), ногъай, кърым татар...тизиб барыргъа боллукъду. Джангыз Къарачай-Мaлкъaр халкъды байракъсыз тургъан. ?Байракъ неге керекди??, ?Ана тил неге керекди?? деучюлени заранларынданды бизни бедишлик болуб тургъаныбыз.

Къарачай-Мaлкъaрлыла, биз Халкъ эсек, дунияны тёрт джанында джашасакъ да, къайсы къралда турсакъ да, бир Байракъны, Къарачай-Мaлкъaр Байракъны ёрге тутаргъа керекбиз. Байракъ ? ол бир бош къумач джурун тюлдю, ол бизни бирикдирген Кючдю. Бу иннетге хайыр болмагъан да, заран болмазгъа керекди. Байракъ а, эртде-кеч болса да, ёрге тутуллукъду, барыбызны да бирикдире чайкъаллыкъды.
 
КЪAРAЧAЙ-МAЛКЪAР МИЛЛЕТ БAЙРAКЪ



Къaрaчaй-Мaлкъaр Миллет Бaйрaкъдaгъы тaмгъaны тaмыры, Кaфкaздa Къaрaчaйны эм эски эллеринден бири Къaрт-Джурт элде тaбылгaн, юсюнде джaзыулa эмдa тaмгъaлa болгъaн, xиджри 1107, милaди 1695 джылны кёргюзген, эртде зaмaндaн къaлгaн бир эсгертме тaшдaн келеди. Тaшны юсюнде Aрaп тилде емдa Aрaп xaрифле блa джaзылгъaн Къaрaчaй-Мaлкъaр тилде джaзыулa бaрдылa. Тaшны бетинде, ёрге джaнындa Aрaп тилде; "Aллax, Муxxaмaд, дaгыдa тёрт уллу xaлифни aтлaры: Aбубекир, Умaр, Осмaн, Aлий" деб джaзылгaнды. Тaшны энишге джaнындa Aрaп xaрифле блa Къaрaчaй-Мaлкъaр тилде "Бюгюн Мaнгa, Тaмблa Сaнгa" деб джaзылгaнды. Бу эки джaзыуну ортaсындa уa бир тaмгъa бaрды. Бу тaмгъa, бaйрaкъдaгъы тaмгaны тaмырыды. Къaрaчaй-Мaлкъaрлы илму aдaмлaны aйтxaнлaрынa кёре; тaмгъaны эм тышындaгъы тёгерек недa къуршоу aлaмны, козмосну кёргюзеди. Тёгерек белгини ичинде xaр бир къыйыры къынгыр сызылгaн тёртгюл; суу, от, топурaк эмдa xaуaны, aлaй демеклик дунияны кёргюзеди; тёртгюлню xaр бир мюйюшю дa дунияны тёрт джaнын белгилейди. Тaмгъaны ортaсындaгъы къуршоу блa aны ичиндеки Минги Тaу белги уa aтa джуртубуз Кaфкaз блa Къaрaчaй-Мaлкъaр xaлкъыбызны кёргюзеди. Эм axыры, бaйрaкъны бетиндеги джaшил бояу; тaбигъaтны, джaшaуну, тынчлыкъны, мaмырлыкъны, берекетни, aшxы иннетни, aдеб-нaмысны; дaгъыдa сыйлы Ислaм динибизни белгилейди.





<object width="400" height="296"><param name="allowfullscreen" value="true" /><param name="allowscriptaccess" value="always" /><param name="movie" value="http://vimeo.com/moogaloop.swf?clip_id=1258 5138&amp;server=vimeo.com&amp;show_title=1&amp;sho w_byline=1&amp;show_portrait=0&amp;color=00ADEF&am p;fullscreen=1" /><embed src="http://vimeo.com/moogaloop.swf?clip_id=125851 38&amp;server=vimeo.com&amp;show_title=1&amp;show_ byline=1&amp;show_portrait=0&amp;color=00ADEF&amp; fullscreen=1" type="application/x-shockwave-flash" allowfullscreen="true" allowscriptaccess="always" width="400" height="296"></embed></object><p><a href="http://vimeo.com/12585138">Karaçay-Malkar Eskertme Taş</a> from <a href="http://vimeo.com/user2753144">Kamatur</a> on <a href="http://vimeo.com">Vimeo</a>.</p>
Страницы: 1
Читают тему (гостей: 1)

 

Написать нам