Selam aleykim arkadaşlar,
Elbrusoid'ı sizin için yani Ata yurttan uzak yaşayanlar (Diaspora diyelim) için çeviliyor, Karaçay-Malkar diline latin harfle kullanarak çeviliyor. Ana site sadece değil, Forum da çeviriliyor. Forum Elbrusoid'ın portalının çok önemli bir parçası, belki da en önemli olanlardan birisi.
Sizin yorumlarınızı bizim için çok önemli, lütfen kendi fikirleriniz yazınız:
Mesele:
1) sadece ana dilinde olsa yeterli mi, yoksa Türkçeye ve/ya İngilizceye da çevirmek lazım?
2) diaspora için forumda ayrı bir bölüm lazım mı? Ya da genel ve var olan bölümleri kullanacak mısınız?
Sizden rusça bilen varsa Elbrusoid forumda bu çalışmaya katılabilir misiniz? Konuşalım burada!
Elbrusoid portalı hem yurtiçin hem de yurtdışı anlaşılan portal olsun isteniyor, bir de Diaspora ve atayurtta yaşayan karaçay ve malkarlar kaynaşsın, bir birilerini tanışsın diye bu iş yapılıyor.
ortak dil karaçay-malkar olsun,
harflerin latin veya kirill olması farketmez..
yazılanları anlamak için harfleri çevirmek kolay, başka dili (rusça, ingilizce, türkçe..) ise zor..
перевод: общим языком пусть будет карачаево-балкарский, латиница или кирилица не важно, чтобы понять написанное буквы перевести не сложно, а вот если на другом языке (русский, английский, турецкий) это сложнее.
заметка Суат, очень хорошо знает родной и даже кирилицу, насколько я знаю, но надо думать обо всех тоже . (там ему тоже отписал).
Зукку Пристоп пишет:
и ангыламайма тюркча, не зат джазады? бир кечюр шо.
В кратце, написал для диаспоры в группе на фейсе (более 1700 членов), что форум и портал будет переведен на карачаево-балкарский с латинскими буквами, что ждем ваших мнений, мыслей. Примите участие тоже, форум одна из главных частей портала. Например, 1) хватит ли перевести только на родной (латиницу) или на турецкий, английский необходимо тоже?
2) нужен ли для вас отдельный раздел, или вы хотите использовать уже имеющийся?
Если есть среди вас знающий русский отпишетись в этой теме. Хотим, чтобы Эльбрусоид стал понятен не только для своих, но и для диаспоры, чтобы общались, знакомились, объединялись... примерно так).
Далее пишу те, мнения, что они стали писать на фейсе, с указанием, кто написал.
Orta ara til latin harifleri bla cazılgan Karaçay-Malkar til bolsa bek igi bolur. Latin harifle bla etalmasala kiril harifle bla Karaçay-Malkar tildede bolur. Endi programmala bardıla kirilden latinge haman köçürgen :
Suat Önalan:
Цитата
...evet kiril harfleri biliyorum, herkes bilmiyor fakat öğrenmek zor değil.
öğrenilmese bile yazılar ana dilde olsa, istenilen harflere çevirmek programlarla kolay..
hatta elbrusoid forum sayfasına bir (açılan sayfadaki komple harfleri çeviren bir java-script program) link konulsa, ana dildeki yazılar istenildiğinde latin harflere veya kiril harflere çevrilebilir..
amatör olarak bunun denemesini yapmıştım, olmuştu..
Mesela google chrome browserda, sayfasında türk bayrağına tıklandığında yazılar Türk latin harflere, rus bayrağa tıklandığında latin harflere, alan bayrağa tıklandığında orijinal (yazıldığı gibi ) kalıyor..
ucoz.com sitesi türkiyede açılmıyor, eskiden youtube da olduğu gibi açılabilir..
Джангыз тау тилде джазсынла джазгъанларын, бир-бир сёзлени тюркие тюркчесинден къошсала да ангыларбыз.
Алфавит а - тюрк алфавит бла джаза берсинле. Латин харифлени билмеген джокъду.
Turk пишет:
1) sadece ana dilinde olsa yeterli mi, yoksa Türkçeye ve/ya İngilizceye da çevirmek lazım?
İslam.
Meni sartın har ne ana tilden bolsa razıma. Bizge kerek bolgan tas bola bargan ANATİL'ibizdi Bilese da kaysı til bolsa da birbirine köçürülgen zamanda maganası türlenmey kalmaydı artıksız da nazmulanı kesi tilinde maganasın tabdırgan bek kıyın boladı. Har til kesine tüzdü
Цитата
Turk пишет:
2) diaspora için forumda ayrı bir bölüm lazım mı? Ya da genel ve var olan bölümleri kullanacak mısınız?
Bölümleni barına da süyüb koşulurga bollukbuz Anatilde bolsa.
Sau boluguz! Siz kesing fikirlerinizi buraya direk yazarsanınz çok çok igi bolur .
Benim karaçayca zayıf malesef, bundan dolayı ben türkçe yazıyorum, ama siz anatilde yazıp herkes anlar.
Bu sayfada bütün komentleri toplanıp, hangi dilde bolursa bolsun türkçe olsa bile ya da ingilizce olsa bile sonra diğer arkadaşlara ruşçaya çevirmek mümkün. Önemli olan yorumları bolsun .
Suat Önalan:
Цитата
Bir başka teklif: Elbrusoid (forum) sayfalarında karaçay-malkar sözler (cümleler, metinler) diğer ortak dillere ait (rusça, ingilizce, türkçe..) sözlerden format olarak ayrılsa iyi bolur..
Mesela karaçay-malkar sözlerin (metinler) fontları siyah, diğerlerinin (rusça, ingilizce, türkçe..) fontları mavi olabilir; veya bir ariel olurken, diğer tahoma olabilir, ya da font büyüklükleri farklı olabilir..
Böylece sayfa komple literate (harfleri değiştirildiğinde; krill<->latin) edildiğinde Sadece Karaçay-Malkar sözlerin (metinlerin) harfleri değişir diğerleri orijinal yazıldıklarıyla kalır.. Daha sonra istendiğinde rusça, ingilizce, türkçe sözler google translate benzeri programlar ile farklı dillere çevrilirken, karaçay-malkar metinler aynen kalır..
Sayfalardaki Karaçay-Malkar sözlerle, diğer dillerdeki metinler format farkları; kiril-latin dönüşümünü yapan programlar tarafından hemen ayırt edileceğinden bu mümkün olur..
БУ ТЮРК АЛФАВИТ БЛА ДЖАЗЫЛГЪАННЫ ОКЪУЯЛМАЗЛЫКЪ ТАУЛУ БАРМЫДЫ КАВКАЗДА?
NİSAN ADURHAY
Gönderen
Birinçi qaraçay PAŞANI-generalnı Magometlanı Soltannı sözü
Tuwğan cerimi bir uwuç toprağın
Duwa ornuna cürütdüm köküregimde.
Andan sıylı medal, orden da coq
Dedim, uruşla otuna kirgenimde,
Andan bağalı zat coqdu dedim
Curtsuz qalğanlanı körgenimde.
Curtuma, halqıma tüz bolurğa küreşdim...
Qazawat örteni ne terslik tütünü
Cabalmadıla menden anamı türsünün.
Qıynalğan, açığan közüwümde ol,
"Balam" deb kelib qatıma süeldi.
Ol uwuç topraq, anamı türsünü
«Hayt» de deb, elden cazılgan qağıtla
Köb qıyınlıqnı boynun bururğa
Es da, küç da berdile menñe.
Onowlandan toğuzu cığılğan cerde
Alğa barırğa borbayım cetdi ese,
Anı üçün da razılıgım
Tuwğan atama-anama, curtuma.
Ne caşırıw, men da qorqdum
Ölürge, saqat bolub qalırğa da.
Alay a, barından da bek qorqganım -
Qaraçayğa tamğa tüşüreme deb.
Cigitni mahtawu qralğa, duniyağa,
Homuhnu bedişi üyüne, eline.
Artıq da batır bolurğa küreşdim
Saq bolğandan milletime.
İç caw bla tış caw, eki tirmen taşça
Un eterge izlesele da bizni,
Baş tüzlükge iynanñanlay turduq:
Boşlamadıq kesibizni,
Taşlamadıq esibizni.
Suwsab uzathan tawlu tişirıw
Mahtawğa tül, senñe terildim.
Kölüm ne igi bolğan künlede da
Taw başlağa, Hurzukga termildim.
Cılı, çını bla da em tamadağa -
Tawlanı generalissimusu - Miñi Tawğa
Sıy berib, askerçiça ötdüm.
Ana tilimi men da bir sözü,
Ata curtumu men da bir taşı,
Qoldan kelgença qulluq etdim.
Çırtda meni işegim coqdu
Caşarına halqıbız, tilibiz.
Anı üçün etdik qazawat,
Anı üçün qırıldı köbübüz.
Alay saqlanır duniya tınçlığı,
Caşaw sabanı alay saqlanır.
Qayda bolsaq da unutmayıq
Qaydan çıqğanıbıznı, kim bolğanıbıznı,
Unutmayıq adam bolğanıbıznı -
Adam ulusu alay saqlanır
Türkiye'nin yaşayan en büyük tarihçilerden birisi. (Один из самых крупных историков в Турции - мое прим. один из самых, так как много равных и не менее титулованных есть, как среди земляков из диаспоры, так и среди турок, например Казим Миршан, Кырзыогълу и другие)
İkinci dünya savaşı mültecilerinden olan KARAÇAY-TATAR ailesinin 1947'de DRAU FACİASININ yaşandığı Avusturya'da, Bregenz'de vatansız olarak doğmuş olduğunu belki de pek çoğunuz bilmemektedir. (Drau Faciası: Avusturya-Drau'da ki aralarında çok sayıda Karaçaylılarında bulunduğu Kuzey Kafkasya'lı mültecilerin bulunduğu kamptaki, tüm Kuzey Kafkasyalıların Rusya'ya teslim edilme antlaşması sonucu yaşanan çarpışmaların, intiharların, katliamların yaşandığı feci faciadır). Avrupa'nın göbeğinde kendisine yeni bir vatan arayan bu mülteci aile, başka herhangi bir ülkenin vatandaşlığını alma imkânına sahip bulunurken, Türkiye'yi seçti ve İlber, bu seçim neticesinde Türk vatandaşı oldu. 2 yaşındayken ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. İlk ve orta öğrenimini İstanbul Avusturya Lisesi'nde tamamladı. 1965 yılında Ankara Atatürk Lisesi'nden mezun oldu.
Prof. Ortaylı'nın yakın arkadaşları ve meslektaşları bazen yazılarında bazen televizyon programlarında, Prof. Ortaylı'nın KARAÇAY-TATAR ailesinden geldiğini dile getirmişlerdir. Karaçay tukumunun (sülale adının) Ortabayları olduğu bir kaç yerde dillendirilmiş olsa da tukumu hakkında kesin bilgi yoktur.
AKADEMİK KARİYERİ:
1969 yılında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni ve Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi'nin tarih bölümünü bitirdi. Viyana Üniversitesi Slavistik ve Orientalistik Bölümü'nde öğrenim gördü. Yüksek lisans çalışmasını Chicago Üniversitesi'nde Prof. Dr. Halil İnalcık ile yaptı. Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde "Tanzimat Sonrası Mahallî İdareler" adlı tezi ile 1974 yılında doktor, "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfûzu" adlı çalışmasıyla 1979'da doçent oldu. 1982 yılında devletin akademik politikalarına tepki olarak görevinden istifa etti. Bu dönemde Viyana, Berlin, Paris, Princeton, Moskova, Roma, Münih, Strazburg, Yanya, Sofya, Kiel, Cambridge, Oxford ve Tunus üniversitelerinde misafir öğretim üyeliği yaptı, buralarda seminerler ve konferanslar verdi. 1989'da Türkiye'ye dönerek profesör oldu ve 1989-2002 yılları arasında Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde İdare Tarihi Bilim Dalı Başkanı olarak görev yaptı. Yerli ve yabancı bilimsel dergilerde 16. ile 19. yüzyıllar arası Osmanlı tarihi ve Rus tarihi ile ilgili makaleleri yayınlandı. 2002 yılında Galatasaray Üniversitesi'ne, iki yıl sonra ise Bilkent Üniversitesi'ne konuk öğretim üyesi olarak geçti. Şu anda Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Bilkent Üniversitesi Hukuk Fakültesinde Türk Hukuk Tarihi derslerini vermektedir. Galatasaray Üniversitesi Senato üyesidir. Ayrıca İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı Kapadokya Meslek Yüksekokulu Mütevelli Heyeti üyesidir.
2005 yılında Topkapı Sarayı Müzesi başkanı oldu. 7 yıl bu görevde kalan İlber Ortaylı 2012 yılında yaş haddinden emekli oldu ve görevi Ayasofya Müzesi başkanı Haluk Dursun'a devretti.
Ortaylı, Uluslararası Osmanlı Etütleri Komitesi yönetim kurulu üyesi ile Avrupa İranoloji Cemiyeti ve Avusturya-Türk Bilimler Forumu üyesidir.
Tarih Vakfı ve Afet İnan ailesinin işbirliğiyle iki yılda bir verilen Afet İnan Tarih Araştırmaları Ödülü’nün 2004 yılındaki sahipleri Prof. Dr. İlber Ortaylı'nın da içinde bulunduğu jüri tarafından belirlenmiştir. 2009 yılında İzmir Kitap Fuarı'na katılmıştır. Milli Saraylar Daire Başkanlığı'nın Dolmabahçe Sarayı'nda düzenlediği Vefatının 150. Yılında I. Abdülmecit ve Dönemi Uluslararası Sempozyumu'nda açılış ve kapanış oturumlarına katılmıştır.
Ortaylı; Türkçe; ileri seviyede Almanca, Fransızca, İngilizce, İtalyanca ve Rusça; orta seviyede Osmanlıca, Sanskritçe, Sümerce, Hititçe, Çince, Kırım Tatar Türkçesi, Karaçay Türkçesi, Slovakça, Romence, Sırpça, Hırvatça, Boşnakça, Arapça, Farsça, Latince, İbranice, Sırpça, Antik Yunanca, ve Yunanca bilmektedir.
TELEVİZYON PROGRAMLARI VE YAZILARI:
2004 yılında TRT 2'de başlayıp TRT Türk'te haftasonları yayınlanan "İlber Ortaylı ile" adlı belgeseli sunmuştur. NTV'de "İlber Ortaylı ile Tarih Dersleri" adında bir program yapmıştır. Günümüzde Bloomberg HT kanalında "İlber Ortaylı ile Zaman Kaybolmaz" adlı bir program hazırlamaktadır.
2000 yılından beri Pazar günleri Milliyet gazetesinde, aylık Atlas Tarih ve üç aylık Doğu Batı dergilerinde makaleler yazmaktadır. Bir dönem yayınlanan Popüler Tarih ve Tarih ve Toplum dergilerinde ve Habertürk gazetesinin Habertürk Tarih ekinde de makaleleri yayınlanmıştır. Halen Doğu Batı ve NTV Tarih dergilerinin danışma kurulu üyesidir. İlber Ortaylı, Milliyet Sanat'a verdigi bir röportajında, kitaplığında 30.000 civarında kitabı oldugunu ve bunların 5.000'ini Galatasaray Üniversitesi'ne bağışladığını ifade etmiştir.
ALDIĞI ÖDÜLLER:
Prof. Dr. İlber Ortaylı, Osmanlı Tarihinde Aile isimli eserinin yanı sıra, tarih alanında 1970’li yılların başlarından itibaren yaptığı çalışmaları, yayınladığı makaleler ve kitapları, tarih biliminin yaygınlaştırılması çabaları, tarihi her yaştan Türk insanına sevdirme konusundaki faaliyetleri, yurtdışındaki bilimsel etkinlikleri ve Türk tarihçiliğinin uluslararası alanda önemli bir ismi olması da göz önüne alınarak tarih dalında 2001 Aydın Doğan Ödülü'ne değer bulundu.
2006 yılında İtalya'da Lazio bölge yönetiminin başlattığı ve her yıl devam etmesi öngörülen Akdeniz Festivali'nde, toplumsal ve kültürel tarih alanındaki "Avrupa ile Akdeniz arasında Lazio" ödülünün Prof. Dr. İlber Ortaylı'ya verilmesi uygun görülmüştür.
2007 yılında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin imzasıyla Rusya Federasyonu tarafından Rus dilini ve kültürel mirasını yayan, ülkelerin ve halkların birbirlerine yaklaşmasını sağlayan kişilere verilen Puşkin Ödülü'ne Türkiye'den Ortaylı layık görülmüştür.
ESERLERİ:
Tanzimat'tan Sonra Mahalli İdareler (1974)
Türkiye'de Belediyeciliğin Evrimi (İlhan Tekeli ile birlikte, 1978)
Türkiye İdare Tarihi (1979)
Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu (1980)
Gelenekten Geleceğe (1982)
İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı (1983)
Tanzimat'tan Cumhuriyet'e Yerel Yönetim Geleneği (1985)
İstanbul'dan Sayfalar (1986)
Studies on Ottoman Transformation (1994)
Hukuk ve İdare Adamı Olarak Osmanlı Devleti'nde Kadı (1994)
Türkiye İdare Tarihine Giriş (1996)
Osmanlı Aile Yapısı (2000)
Tarihin Sınırlarına Yolculuk (2001)
Osmanlı İmparatorluğu'nda İktisadi ve Sosyal Değişim (2001)
Osmanlı Mirasından Cumhuriyet Türkiyesi'ne (Taha Akyol ile birlikte, 2002)
Osmanlı Barışı (2004)
Barış Köprüleri: Dünyaya Açılan Türk Okulları (2005)
Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek-1 (2006)
Kırk Ambar Sohbetleri (2006)
Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek-2 (2006)
Eski Dünya Seyahatnamesi (2007)
Avrupa ve Biz (2007)
Batılılaşma Yolunda (2007)
Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek-3 (2007)
Mekân ve Olaylarıyla Topkapı Sarayı (2007)
Tarihimiz ve Biz (2008)
Tarihin İzinde (2008)
Tarihin Işığında (2009)
Türkiye'nin Yakın Tarihi (2010)
Defterimden Portreler (2011)
Tarihin Gölgesinde (Taha Akyol ile birlikte) (2011)
Yakın Tarihin Gerçekleri, Timaş Yayınları (2012)
Cumhuriyetin İlk Yüzyılı 1923-2023, Timaş Yayınları (2012)
HAKKINDA Kİ İLGİNÇ KÖŞE YAZILARI VE TV SÖYLEŞİLERİ: (Alıntı)
Murat Bardakçı:
Şans eseri "Türk" oldu!
Dostum, yahut arkadaşım olduğu için söylemiyorum: Türkiye'nin gelmiş geçmiş en önemli tarihçilerinden olan Prof. Ortaylı'nın akademik kurumlar tarafından dünya çapında bir Türk bilim adamı olarak kabul edilmesi, çeşitli ülkelerdeki üniversitelerin eğitim kadrosuna şeref üyesi seçilmesi, meselâ son olarak geçen sene Rus Bilimler Akademisi'nin üyeliğine getirilmesi ve bütün bunların bir Türkiye Cumhuriyeti vatandaşına lâyık görülmesi, sadece tesadüflerin eseridir ve Türkiye için bir şanstır.
İlber'in, İkinci Dünya Savaşı mültecilerinden bir TATAR-KARAÇAY ailesinin 1947'de Viyana'da vatansız olarak dünyaya gelmiş bir çocuğu olduğunu belki bilmezsiniz.
Avrupa'nın göbeğinde kendisine yeni bir vatan arayan bu mülteci aile, başka herhangi bir ülkenin vatandaşlığını alma imkânına sahip bulunurken, Türkiye'yi seçti ve İlber, bu seçim neticesinde Türk vatandaşı oldu. Ortaylı ailesi Türkiye'yi seçmemiş olsaydı, karşımızda şu anda İngiliz, Alman, yahut Amerikan vatandaşı bir "Proffesor Ortayli" bulunacak ve bu yabancı âlimin eserlerini, Türkçe'ye yapılmış tercümelerinden okuyacaktık!
Üstelik, işin bildiğinizi zannetmediğim bir başka tarafı daha var: Prof. Dr. İlber Ortaylı, Türk Tarih Kurumu'na hâlâ üye olarak kabul edilmiş değildir!
Ve, bütün bunlardan sonra küçük bir soru: Önümüzdeki Eylül ayında Ankara'da yapılacak olan uluslararası kongrenin ana konuları arasında bulunan "Yurtta Sulh Cihanda Sulh Sürecinde Müzik" başlığı müzikolojik bakımdan acaba ne anlama geliyor? Birileri müzik ve müzik tarihi konusunda kitaplar yazan ama böyle bir başlığın esrarına bir türlü vâkıf olamayan bendenizi bu konuda lutfen irşâd edebilirler mi?
Kaynak: Sabah Gazetesi
Birinçi qaraçay PAŞANI-generalnı
Magometlanı Soltannı sözü
Tuwğan cerimi bir uwuç toprağın
Duwa ornuna cürütdüm köküregimde.
Andan sıylı medal, orden da coq
Dedim, uruşla otuna kirgenimde,
Andan bağalı zat coqdu dedim
Curtsuz qalğanlanı körgenimde.
Curtuma, halqıma tüz bolurğa küreşdim...
Qazawat örteni ne terslik tütünü
Cabalmadıla menden anamı türsünün.
Qıynalğan, açığan közüwümde ol,
"Balam" deb kelib qatıma süeldi.
Ol uwuç topraq, anamı türsünü
«Hayt» de deb, elden cazılgan qağıtla
Köb qıyınlıqnı boynun bururğa
Es da, küç da berdile menñe.
Onowlandan toğuzu cığılğan cerde
Alğa barırğa borbayım cetdi ese,
Anı üçün da razılıgım
Tuwğan atama-anama, curtuma.
Ne caşırıw, men da qorqdum
Ölürge, saqat bolub qalırğa da.
Alay a, barından da bek qorqganım -
Qaraçayğa tamğa tüşüreme deb.
Cigitni mahtawu qralğa, duniyağa,
Homuhnu bedişi üyüne, eline.
Artıq da batır bolurğa küreşdim
Saq bolğandan milletime.
İç caw bla tış caw, eki tirmen taşça
Un eterge izlesele da bizni,
Baş tüzlükge iynanñanlay turduq:
Boşlamadıq kesibizni,
Taşlamadıq esibizni.
Suwsab uzathan tawlu tişirıw
Mahtawğa tül, senñe terildim.
Kölüm ne igi bolğan künlede da
Taw başlağa, Hurzukga termildim.
Cılı, çını bla da em tamadağa -
Tawlanı generalissimusu - Miñi Tawğa
Sıy berib, askerçiça ötdüm.
Ana tilimi men da bir sözü,
Ata curtumu men da bir taşı,
Qoldan kelgença qulluq etdim.
Çırtda meni işegim coqdu
Caşarına halqıbız, tilibiz.
Anı üçün etdik qazawat,
Anı üçün qırıldı köbübüz.
Alay saqlanır duniya tınçlığı,
Caşaw sabanı alay saqlanır.
Qayda bolsaq da unutmayıq
Qaydan çıqğanıbıznı, kim bolğanıbıznı,
Unutmayıq adam bolğanıbıznı -
Adam ulusu alay saqlanır
Eskiden w, ğ, q harfleden de hayırlanıp köçüreyem.. Endi w, q harfleden hayırlanmayma (alanı ornuna u, k salama) Amerikan İngliiz bolganından okurga kıyın bolganından.. Türkçede ğ'ge cumuşak g deyle, y ge cuuk bolur; karaçay-malkar tildeki гъ ese kalın g bolur, belki arap harfledeki ayn gayn dakı gayınga uşaş bolur, andan ğ harfden de hayırlanmayma.. Kalın g ornuna g' salınsa da boluk bolur belki..
Endi bılay köçüreme kirill harfleden Türk latin harflege:
MAGOMETLANI SOLTANNI SÖZÜ
Birinçi karaçay PAŞANI-generalnı
Magometlanı Soltannı sözü
Tuugan cerimi bir uuuç topragın
Duua ornuna cürütdüm köküregimde.
Andan sıylı medal, orden da cok
Dedim, uruşla otuna kirgenimde,
Andan bagalı zat cokdu dedim
Curtsuz kalganlanı körgenimde.
Curtuma, halkıma tüz bolurga küreşdim...
Kazauat örteni ne terslik tütünü
Cabalmadıla menden anamı türsünün.
Kıynalgan, açıgan közüuümde ol,
"Balam" deb kelib katıma süeldi.
Ol uuuç toprak, anamı türsünü
«Hayt» de deb, elden cazılgan kagıtla
Köb kıyınlıknı boynun bururga
Es da, küç da berdile mennge.
Onoulandan toguzu cıgılgan cerde
Alga barırga borbayım cetdi ese,
Anı üçün da razılıgım
Tuugan atama-anama, curtuma.
Ne caşırıu, men da korkdum
Ölürge, sakat bolub kalırga da.
Alay a, barından da bek korkganım -
Karaçayga tamga tüşüreme deb.
Cigitni mahtauu kralga, duniyaga,
Homuhnu bedişi üyüne, eline.
Artık da batır bolurga küreşdim
Sak bolgandan milletime.
İç cau bla tış cau, eki tirmen taşça
Un eterge izlesele da bizni,
Baş tüzlükge iynannganlay turduk:
Boşlamadık kesibizni,
Taşlamadık esibizni.
Suusab uzathan taulu tişirıu
Mahtauga tül, sennge terildim.
Kölüm ne igi bolgan künlede da
Tau başlaga, Hurzukga termildim.
Cılı, çını bla da em tamadaga -
Taulanı generalissimusu - Mingi Tauga
Sıy berib, askerçiça ötdüm.
Ana tilimi men da bir sözü,
Ata curtumu men da bir taşı,
Koldan kelgença kulluk etdim.
Çırtda meni işegim cokdu
Caşarına halkıbız, tilibiz.
Anı üçün etdik kazauat,
Anı üçün kırıldı köbübüz.
Başta men de tüzge sanap ğ - Q, - w etiuçenem.. Köple çarladıla, okugan kıyındı boladı, türk harfle ble köçür dep.. Türkiyadakı tül, Amerikadakı Karaçay Malkarlıla da köp çarladıla, w, q harle ble okurga kıyın boladı, alanı keter dep.. Men de ala bla daulaşıp, eng sonunda alaga hak berdim, men de ala izgençe etip tebredim.. kısha u ornuna u, къ ornuna k etip. W, Q harfle bile cazıp okuy bilgen Amerikada caşagan Karaçay Malkarlıla okuna cüzde 90-99 deyim w, q harfleni oguramaydıla..
Türkçe de de kalın k, bla ingiçke k bardıla, arap harflede bolganıça türlü h la bolganıça.. Söz üçün Kasım dakı k bla kitap, kilim, kâtip teki k la türlü tauşla bolganlıkga, Türkçe barına da kuru k salınıp koyuladı..
Karaçay-Malkar alfabedeki kısha u, normal u da bir u bla belgilenedi, tauşları türlü bolsa da. Negese Karaçay-Malkar alimle alay bolurun tıyınşlı körgendile. Bir bilgenleri boluredi..
Гъ ge (cumuşak g) ğ etip turganımda bir kaumla Karaçay Malkar tilde Türkçedeki cumuşak ğ coktu degenele, Türkçedeki f, v harfle bolmaganıca degenele.. гъ ge (cumuşak g) ğ denilse boluredi belki, гъ ua Karaçay-Malkar tilde tübemegenme..
Türk latin harfleni de Türklü alimle kuragandıla.. Kuru Türklü bolup da kalmayın Osmanlıda köp cüz cıllada caşap kelgen Ermenileni tuuduklarından alimle de bolgandıla Türk latin harfleni kuraganlanı içinde.. Ol alimleden başçı bolup işlegenleden biri bolgan Ermeni soyat (tukum at)soy atın Dilaçar (Til açıuçu) dep algandı.. Agop Martayan Dilaçar.. Dilaçar, Ermeniçe em Türkçeni canında İngilizçe, Yunança, Spanyolça, Nimetsçe (Almança), Rusça em Burgarça tilleni bilgen alim bolgandı.. Mustafa Kemal'ge soyat Atatürk bolsun degen adamdı. Agop'ga Dilaçar soyatnı da Atatürk bergendi..
Сени кириллден латин харифлеге кёчюргенинг - Тюркде, Америкада къарачайлыла ючюн этесе. Ала алай болурун излей эселе, алагъа табыча болсун. Джангыз, ана тилибизни къаты тауушларын джумушакъ айтыб, окъуб турурла деген къоркъууум барды. Дудаланы Махмуд (Рамазан Къарча) 1970-чи джыллада Йылмаз Наурузгъа джазгъан мектубунда Къ-ны К`(ишарети бла) болсун деб джазгъанды.
Алай а, къайтарама: Джуртдан тышындагъылагъа табыча болсун - латин харифле бла окъурукъ аладыла.
K' g' le etip de körgenem. Ol sagatta da sözle köp bülünüp kalayele.. Ho tüz aytasız, ol korkuu da bolur.. Bir de söz üçün k ornuna q etilse, ızına Kirill harflege köçürgen sagatta tüzüçe Къ boladı, Къ k etilse ua ızına köçürgen sagatta kuru К bolup kaladı.. W, Q türk harflede bolgayedi tınç bollugedi.. Negese 100 cıl algakı Türk alimle w, q harfleni izlemegendile, tıyınşlı körmegendile.. Siz aytıuçalay 'koş da tüzele tüzele baradı' deysiz, alay bolup barrık bolur.. Suu colun tüzüçe tapkınçı.. Sauluk Esenlikle Sabr aga, barıbızga da Karaçay Malkar.. )
(Нг)-ны джерине (ŋ)-ны, (гъ)-ны джерине (ğ)-ны, Q-q не да (къ)-ны джерине (Қ) не да (К)-ны (джюрют). Быллай ишаратланы (карактерлени) матбаачыла (басмачыла) ючюн зор тарафы (джаны) барды. Амма, Анкарада Дил Курумуну матбаасында (басма юйюнде) была бар эдиле. Мени “Къарачай-Малкъар Тюрклеринде Хайыуанджылык ве Бунлар иле илгили Геленеклер” исимли (атлы) китабымда ол там (толусу бла) алай эди. Эсингде эсе аны бир бети къарачайча, бир бети да тюркча эди. Ол китаб сенде бармыды, билмейме. “Карачай-Малкъар Тюрклеринин Фаджиасы” – Махмут Асланбек, деген китабчыгъым сенде болур. Муну тюркча джазгъан эдим (1950).
Энди мен сау болмай кете эсем, кёб джазгъаным, топланмай (джыйылмай), нешретилмей (басмаланмай) къалады:
1.1950-1954-леде Алихан Кантемирни “Бирлешик Кафкасия” дергисине орусча джазгъан макалаларым (статьяларым).
2.1956-1961-леде Мюнхен Институтда джазгъан затларым. Аладан “Кузей Кафкасияда Геносид)”- 20-27 сайфа (бет) ингилизчагъа кёчюрюлгенди. Къалгъанлары Орус, Тюрк, Герман тиллеге кёчюрюлгендиле. “Кафкас” деген меджмуада (журналда) [азериле, эрменлиле, гюрджюлюле бла бирге чыгъара эдик], мында да 7-8 узун макалаларым чыкъгъандыла: 1936-1938 джыллада Шимал Кафказияда Темизлеме (Къоратыу) ишлени юсюнден, Култур-Маариф (окъуу-юретиу) ишлени юсюнден да. Бу меджмуада (журналда) макалаларым топланып (джыйылыб) чыкъса, 100-120 бетлик ингилизча бир китаб боллукъду. Русияда Маариф (окъуу-юретиу) болумну юсюнден да талай рапорум институтну орусча чыкъгъан меджмуаларында (журналларында) къаладыла. Талай затым, Институтну тюркча чыкъгъан “Дерги” атлы меджмуасында (журналында) басылгъандыла.
1967-1973 джыллада Барасбийни баш редакторлугъу, мени да экинчи редактор сыфатында ишлеген заманымда, хар хафта (ыйыкъ) сагъат чакълы, орусча текст джазыб, радиода окъуб тургъанма, башха кюнлюк дуния хапарла да айры.
1971’де Барасбий пенсиягъа чыкъгъанындан сора, кесим баш редактор болуб, 1973-де пенсиягъа чыгъыб, ишден айырылгъынчы, ол ыйыкълыкъ джазыуларымы джазыб тургъанма. Былада мен Шимал Кафкасияны бютёу проблемаларын къаламгъа алгъанма.
Хар джыл сайын джазгъанымы бир джилтде (томда) джыйыб, 6 джилтни (Америкагъа биргеме) алыб келгенме. Барасбийникилени да аны кибик айры келтиргенме.
Бу санагъанларымы асламы тюркча эм къарачайча болса эди, сен бу ишни этер эдинг. Амма, не келсин, тюлдю. Алай болса да, сен ол фольклорну, экибизни атыбыз бла чыгъаралсанг да, мени толу разы этериксе. Аллах сеннге аиленг (юйдегинг) бла бирге саулукъ, хар ишингде муваффакийет (онг) берсин...
Yeni toplantılar AKBİR her yıl büyük toplantı’nın (Ullu Cıyının) yani sıra birde yıllık küçük bir toplantı (Giççe Cıyın) düzenliyor. Büyük toplantı 3 gün süren, bütün aktivitelerin bir yerde olan ailelere yönelik bir festival şeklinde düzenleniyor. Küçük toplantılar daha fazla gençlere yönelik olup, 3 gün süren şehir gezisi içeren ve gidilen şehirdeki kalan halkımızdan olan ailelerin ziyaretlerini içeriyor. Bu şekilde büyük toplantıya gelemiyen aileler ziyaret ediliyor ve halkımızın yaşadığı yerleri görmeyi ve birbirimizi daha iyi tanıyıp kaynaşmayı sağlıyor.
Şehir gezisi Bu yılın küçük toplantısı (Giççe Cıyın) 4-5-6 Ekim tarihlerinde Brüksel’deydi. Cuma akşamından başlayıp Avrupanın farklı ülkelerinden misafirler Brüksele gelmişlerdi. Brükselde yaşayan halkımızın bir kısmı ile birlikte akşam yemeğinde Bahçe ailesinin evinde toplanıldı. Büyük neşe, leziz yemekler ve tatlı sohbetlerle dolu geçirildi bu akşam. Gece Atomyom ziyaret edildi ve orada da keyflı anlar geçirildi.
Cumartesi sabah, Bahçe ailesinin evinde bu sefer kahvaltı için toplanıldı. Kahvaltıya Hollanda, Belçika, Almanya ve Kafkasyadan misafirler katıldılar. Kahvaltıdan sonra, şehir merkezine geçip, orada tarihi semtler gezildi.
Kafkasyadan misafirler Akşam programı için salonda toplanıldı. Brükselde yaşayan halkımızdan aileler ve yurt dışından katılan misafirler, büyüğüyle küçüğüyle, salonda yaklaşık 60 kişilik bir topluluk oluşturdu. Evde hazırlanmış geleneksel yemeklerle (hıçınlar, börekler) zengin bir sofra sunuldu.
Geleneksel konuşmalar (Algış ;) Kafkasyadan bu etkinlik için gelen araştırmacı/yazar Rashid Hatuev 2012 yılında yayınlanmış olan KARACAEVO-BALKARSKAYA SİMBOLİKA isimli kitabı hakkında anlatırken Karaçay-Malkar halkının tarihi hakkında bilgiler verdi. Bu halkların birliğini gösteren Tekmet isimli semboldende bahsetti. AKBİR derneğine bu sembolü gösteren bir bayrak ve aynı sembolü içeren bir rozet’ten tüm katılımcılara hediye etti.
Eğlence (Toy) Büyükler ve sonrada küçükler geleneksel iyi dilekli konuşmalar (algış ;) yaptılar. Karaçay-Malkar dansları (tepsev) yapıldı ve Altan Şen‘in keman solo gösterileriyle akşam neşe içinde geçirildi.
Nostaljik Pazar Pazar sabahı, toplu kahvaltıdan sonra Brükselin nostaljik mahallelerinin birinde kurulan antika pazarı ve alış veriş merkezi gezildi. Öğle vaktinden sonra katılımcılar tekrar evlerinin yollarına koyuldu. Böylece güzel bir hafta sonu noktalanmış oldu.
Sonuç ve önümüzdeki Ullu Cıyın (2014) AKBİR Brüksel gezisiyle tanışma ve bilgilendirme hedefine ulaştı ve gelecek büyük toplantı için herkesi şimdiden heveslendirdi. 18-19-20-21 Nisan 2014 tarihlerinde Frankfurt civarında organize edilecek büyük toplantıya herkes davetlidir.
Contact Information:
AKBIR (Association of Karachay-Balkarians in Europe)
AKBIR (Avrupalι Karaçay-Malkarlılar Birliği)
. (там ему тоже отписал).
