[b:7b2461d1ad]МАУЛУТЛАНЫ МЕЖГИТДЕ ЭТСЕК[/b:7b2461d1ad] Бюгюннгю къарачайлылада муслиманчылыгъына ачыкъдан ассылыкъ этерик хазна киши болмаз. Анча джылны совет габдешде багъылгъан атеизмни ёгюзю, бюгюнлюкде кеси кесинден харам болду. Махтау Аллахха болсун! Болса да, бу статьямда башха затха эс бёлдюрюрге излейме ? шериятны излегени бла бизни миллет адетлерибизни келишген-келишмеген тёрелери. Сёз ючюн, ёлгенни юсюнде джюрюген ауур адетлерибиз. Къарачай маулутланы юслеринден айтылыр, джазылыр керекли къалмагъанды ? терс, заранлы, джоюмлу адет болгъанына барыбыз да тюшюнебиз. Алай а, аны ючюн деб, не хызен, не аш-суу тохтамайды. Мени сартын, аны юсюнде дин къуллукъчула бла джамагъат бир ачыкъ келишим этер керекли джарсый турабыз. Не джашырыу, миллетибизни аты муслиманнга айтылса да, кёбюбюз Аллахны бирлигине ийнансакъ да, бирер сылтау бла намазларын, фарызларын этмегенле да аз тюлдюле (мен ол сылтауланы юслеринден айтыргъа да излемейме ? алагъа хар ким кеси энчи джууаб берликди). Амма, дуниясын ауушдурмазлыкъ киши джокъ, ауушсакъ а барыбыз да ? муслиман, барыбызгъа да шерият керек болады: джаназы, садакъа, дуа, маулут? Ол заманда да, къаст этгенча, шериятны, фарызланы бузуб кюрешебиз! Не бла? Миллет адетлерибиз бла! Бабаларыбыздан къалгъан болсала да, меджисуулукъ заманладан къалгъан адетлерибиз бла (бюгюн бирибиз да чабмайбыз ?бабаларыбыздан къалгъанды? деб, тери чабырланы салам буштукъла бла киерге, ёгюз арбаланы да къойгъанбыз бабаларыбызны тарих хапарларында). Ашхы миллет адетлеге не сёз, аланы сакълау борчубузду! Болса да, Аллахны аллында, энчи адамлача, юйдегиле-юйюрле, миллетле да джууаб берлик затла бардыла. Аланы бири ? миллет бирден этген неда этер керекли этмей къойгъан ишлери ? миллетни энчи адетлери. Джангылсам, билгенле тюзетирле, мен ангылагъан бла миллетни юч амалсыз шарты барды ? шини, тили, адети. Была барысы да миллетге бир кёзюуге дери сынаугъа, себебге хаух берилген хазналадыла, была барысы да Аллахны мюлкюдюле. Ол мюлкню къалай джюрютгенибизге анда, мында да толу джууаб берлигибизге ишек да болмасын. Билмген болмаз, алай а таблыгъы келгени бла мен да сагъыныб къояйым: шериятха къаршчы келген адет ? ол меджисуулукъну, джахилликни мухуруду, аллай адетле тамырлары бла къораб неда тюрлениб, шериятха бойсунургъа керекдиле. Ол фарызды! Биз а не фарызгъа, не уаджибге, не сюннетге джетишмеген затланы юслеринде кесибизге джарсыу, азаб чыгъарыб джашайбыз. Эшта, терсибизни, джангылычлы джерибизни тюзете, игисине тырмаша барсакъ, адам борчубуз да, миллет борчубуз да дженгиллене барырла? Къарачай адамны ангысында, ийнаныуунда да къабырладан, ёлгенледен сыйлы хазна неси болмаз бу дунияда. Болса да, бу ётген 10-15 джылны ичинде, аман бла ? иги бла, биринчи юч кююню дуасы къабырладан межгитлеге джыйылдымы? Джыйылды! Къуран окъугъанлагъа да, тынгылагъанлагъа да, шериятны шартларына керти болуугъа да, адам айтыб айталмазлай, бек уллу себеб, ашхы иш болду. Шукур Аллахха! Маулутну юсюнде уа, не айтыла турса да, баргъаныча барыб турады, таб, айтыла барса, ауурдан ауур бола да барады. Баш сылтаугъа тиширыула айтыладыла ? юй оноу аладады, адам айтханнга сыйынмайдыла, иманлары къарыусузду? Джюз сылтау ? бир джууаб: тиширыуладыла терс! Таб джууабды, не? Юйде бир тиширыууна айтханын этдирелмеген эркишиле, маулутха джыйылгъан джюз тиширыугъа (сау тиширыу аскерге) айтханларын этдирелмезликлерине, ийнаныгъыз, мени да джокъду ишегим! Ол себебден, бу чотну сылтауун башха затлада излерге керекбиз, джууабын да башхаладан сакълайма. Ол юч кюнню къабырладан межгитге джыйгъанча, бу 52-чи кюнюнде этилиучю маулутну да межгитге нек болмайды джыяргъа? Почтальонну атыча, арбаз-арбазгъа джюрюмей, къайсы маулутну да межгитде этиб къояргъа нек болмайды? Аны юсю бла чыгъарыкъ ашхылыкъланы башхала да айтырла, мен а кёлюме келгенича тизейим. [b:7b2461d1ad]Биринчиси[/b:7b2461d1ad], баш сылтаугъа тиширыула салына эселе - ала юйлеринде чабакъ суудача эселе, ?суудан? чыгъарайыкъ ? межгитде тиширыулагъа оноу берилмейди, аны ким да биледи. [b:7b2461d1ad]Экинчиси[/b:7b2461d1ad], имамны оноуу межгитде джорукъду ? аш-суу джюрютмегиз десе, межгитде мюрзеу бюртюк да джюрюрюк тюлдю ? аны бла хызенле да, керексиз тепсиле да ?ёлюдюле?. [b:7b2461d1ad]Ючюнчюсю[/b:7b2461d1ad], юй иесини арбазында этилген маулутда хар ким аш-суу къайгъылы болуб, этилген маулутну эшителмей къаладыла, ол бир джанындан. Бирси джаны бла уа, кимини мекямы уллу, кимини гитче, ол 9-10 окъурукъ адамдан сора бёлмеге да киши сыйыналмай, дуния бла бир джунчуулукъ, табсызлыкъ болуб, этилген маулут биягъы джамагъатха джетмей къалады. Межгитде уа эркишиси, тиширыуу да, хар ким кесини орнунда, тынгылы эшитген да, къошулгъан да этиб, къылыннган маулутну сууаблыгъын да аллай бир мийик дараджалы этерлей мадар боллукъду. [b:7b2461d1ad]Тёртюнчюсю[/b:7b2461d1ad], энчи арбазда бирерибиз бирер мюйюшде, отоуда, бауда, къазан къыйырда энчи болуб, дуния ушакъгъа сингиб къалыучанбыз. Алай бла дин джыйылыуну баш джоругъун бузуб, гюнах да алабыз. Межгитде дуния ушакъ этген адет джокъду, джангы адетни да киши къураялмаз ? барыбыз да бир залда, барыбыз да ачыкъ кёз туурада болабыз. Бузукъчуну бек дженгил орнуна саллыкъдыла. [b:7b2461d1ad]Бешинчиси[/b:7b2461d1ad], ауузда джюрюгенича айтсам, иги ангылашыныр: ?бюгюн аны-муну маулутуду; аны-муну маулутуна барыб келебиз? деб сёлешебиз. Башыбызгъа ауузубуз бла гюнах ала тургъаныбызны уа эслеген да этмейбиз! Маулут къуру да Мухаммат файгъамбарныкъыды (с.а.с.), къылыннган маулутубузну ёлгенибизге джангыз да сууаблыгъын тилейбиз. Межгитге джюрюучю болсакъ, бир джангы ауаз да эшитирге, ол затланы араларын айырыргъа да, керексиз гюнах алмазгъа да себеб болур. [b:7b2461d1ad]Алтынчысы[/b:7b2461d1ad], юйде къылыннган намаз бла межгитде къылыннган намазны дараджалары тенг болмагъаны хакъды. Маулутну да межгитде этсек, Ин-ша Аллах буюрса, аны дараджасы да анча мийик болур, ёлгенибизге джетерик сууабы да аны кибик ёсер. Бютеу дыгаласыбыз ол ауушхан джарлы ючюн эсе! [b:7b2461d1ad]Джетинчиси[/b:7b2461d1ad], тутуб алыб намазгъа ийилиб къалалмай, джумагъа къошулуб къалалмай тургъан къауумла да болурла? Маулутлагъа, дуалагъа межгитге джюрюй башласала, ким билсин, тюшюнюрге ол да бир ашхы себеб болур, ?юйреннген? аякъ кеси атлаб да къалыр межгитни босагъасындан. [b:7b2461d1ad]Сегизинчиси[/b:7b2461d1ad], адамла да, маулут да межгитде эселе, ол джарлы юйню арбазы да тебленмез, джоюлмаз, джарсымаз. Аны да къулакъгъа алмай, ?Джоюлама!? деген, кеси берсин джуабын ? аны не диннге, не маулутха, не апенди къауумгъа, не маулутха келиб тынгылагъанлагъа бир тукъум бир джууукълугъу джокъду. Маулутдан (ол 3 кюнден сорача) хар ким кесини юйюне, джумушуна чачылыб кетселе, къайсы бирине хызен ташырыкъдыла?! [b:7b2461d1ad]Тогъузунчусу[/b:7b2461d1ad], ахыры, бу затла болур ючюн, Дин управление кесини имамларына бу затны (дагъыда иги затла да къоушб) буюрукъ халда берирге керекди. Тюз джамагъатха айтханы ётмегенликге, имамлагъа, апендилеге сёзлери тынгылы ётеди, аллай бир эркинликлери барды. Айтханда да, бирем-бирем айтмай, бютеу республикагъа бир белгили кюнден башлаб бютеу маулутланы межгитледе этерге, ?юй маулутлагъа? джюрюмезге, деген халда этилсе, сен-мен демегенлей, бирден тынчыракъ джолгъа чыгъыб кетерге болурбуз, Аллах болушса. Джангурда, къарда, сууукъда, танг къаралдыда кёз да кёрмей, аякъ да тутмай, къабырлада неллей бир джунчуй эдик барыбыз да?Эшта, ол юч кюнню дуасын межгитге джыйгъанлары дин къуллукъчуланы эм уллу хорламлары болур бюгюнлюкде. Энди межгитни джылы мекямларында саныбыз джибимейди, юшюмейди, джаныбыз джарсымайды. Алай а бу маулутлада зырафына джоюлгъан ашха-суугъа, мюлкюбюзге, тыйыншлы джерине берилмеген садакъаларыбызгъа, тыйыншлы болмагъанлай ашагъан хызенлерибизге берлик джууабыбызны джарсыуу ол сан джарсыуларыбыздан эсе ненча кереге ауур болур, экен?! Аны айтханым, Дин управление да, элде имамла да бу маулутланы межгитге джыйыугъа джораланныкъ кюрешлерин алгъындан эсе (къабырладан межгитге джыйыу кюрешлеринден эсе) кёбге деменгили да, биригиб да, къаджыкъмай да бардырыргъа керекдиле. Биз а, тюз джамагъат, башыбызгъа игиси келген заманда, эмизик къозу артына ыхтырылгъанча этмей, тюзге тюз дерге, игиликге, ашхылыкъгъа бойсуна билирге керекбиз. Аллах тынчы бла берген динибизни кесибиз ауур этсек, джууабыбыз, базман джюгюбюз да ауур болмазмы? Аллах сакъласын барыбызны да аллай джюкледен! [b:7b2461d1ad]АКЪБАЙЛАНЫ Харун[/b:7b2461d1ad]