ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН. И Н Ж И Б Ю Р Т Ю К Л Е. Кёчюрмеле

elbars 02.03.2022 23:56:42
Сообщений: 2271

Хурметли окъуучу, бу акъыл-учукъ сёзлени окъуп башлардан алгъа, бир-эки сёз айтыргъа сюеме. Бу китап – китапла китабыды, кёп айтхылыкъ чыгъармаланы инжи бюртюклеринден тизилген тамаша боюнчакъ. Аны жазгъанла – битеу адам улусуна белгили, фарс тилли шайырла, акъылманладыла – таматалары Рудаки IX-чу, кичилери Бахар а – XX-чы ёмюрде жашагъан. Айтхылкъ шайырла бла бирге, мында белгисиз акъылманланы къачан эсе да бирде айтхан акъыл сёзлери да бардыла. Ёмюрден ёмюрге аууздан ауузгъа ёте, халкъ аланы бюгюннге дери, сыйлы кёрюп, сакълагъанды.

Кесигиз билгенликден, акъыл-учукъ сёзлени бири да – нарт сёзлени да алагъа къошуп – не салым[1], не таза ахыр хакъ тюйюлдю. Кече кюнню ёнгюча[2], хар нени да эки бети-жаны. Бир бир акъыл сёзлени оюмлары, кёз къарамлары уа бизни бюгюннгю ангылауубузгъа чюйре окъуна келеди. Алай анга сейир этерге керек болмаз – андан бери, не азындан, XII ёмюр озгъанды.

Алайды да, багъалы окъуучу, китапны ачханса, аны ахырына дери окъуп чыкъсанг – санга саугъа, манга уа насып болур деп умут этеме.

[1] Салым – тёре, закон.

[2] Ёнг – затны башха жаны, оборотная сторона.

elbars 02.03.2022 23:58:22
Сообщений: 2271

l. ЖАШАУ МАГЪАНАСЫ

* **
Адам, къартлыкъ жетип къалгъынчы,
Аны ёлюм женгмез сунады.
Да къуш да бийикде талгъынчы,
Къанат кючюн сёнгмез[1] сунады.

(Кисаи)

***
Жерде жашау сыйлы,
Алай кюнлюкдю.
Андан махтау сыйлы,
Ол – ёмюрлюкдю.

(Фирдоуси)

***
Хау, жалан да от, жауун, боран
Махтаугъа жетдирмейле заран.

(Фирдоуси)

***
Таныкълы[2] алим эсе да ол,
Акъылман а болалмаз, кеси
Бармагъан эсе жетмиш да жол,
Туз да, бал да татмагъан эсе.

(Фирдоуси)

***
Хата шо бир кюн бир
Къайтыр иесине,
Азап берир, темир
Бугъоуча, кесине.

(Фирдоуси)

***
Чагъыр бла къызыл къан бир тюйюл.
Аямай тарт, къан ичме ансы.
Салам кибик жанып да къалма, бил:
Сен топракъдан жаратылгъанса.

(Фирдоуси)

***
Тенгим, дуньяда алай жаша,
Ахыры да ёлмезликча.
Сен ёмюрюнгю алай боша –
Жашауунг юзюлмезликча.

(Унсури)

[1] Сёнгмез – азаймаз.

[2] Таныкълы – халкъ таныгъан, узнаваемый, известный.

elbars 03.03.2022 18:16:00
Сообщений: 2271

***
Билсин улан да, къарт киши да, хау:
Бирден сора берилмейди жашау.

(Фаррухи)

***
Билмей тургъанлай къадар
Аллай тюйюмчек тюер,
Эталмаз анга мадар
Не уста да. Бош кюер.

(Гургани)

***
Тенг тюйюлдю хар адам да, бил.
Кёрчю, бармакъла да тенг тюйюл.

(Асади Туси)

***
Алай жаша: «Ол итди!» – деп,
Киши къаргъыш этмезча,
Бушууунгда, кюлюмсюреп,
Кёл кенгдирип кетмезча.

(Асади Туси)

***
Кир эсе да суу илипинде,
Сюзюлюр, таза болур, бара.
Не ауур эсе да, бир кюнде
Сау болур кюйюп тургъан жара.

(Асади Туси)

elbars 05.03.2022 19:07:35
Сообщений: 2271

***
Эр эсенг, халкъгъа жарат
Ётюнгю, кючюнг барда.
Кералмазса сен къанат,
Къарт болурса да артда.

(Асади Туси)

***
Ат жоргъалатып бара,
Кетме чал къартны озуп.
Бир кюн, дайым ауара
Къартлыгъынг жетер, тозуп.

(Насир Хосров)

***
Адамгъа сенден татлы,
Багъалы да жокъду жукъ,
Жай эрттенча къууатлы,
Къудретли да азатлыкъ.

(Хакани)

***
Къадар жолун кесип, ары
Кетип тебрегеннге
Жарамайды дарман-дары,
Алсанг да жюз минге.

(Низами)

Изменено: elbars - 05.03.2022 19:11:16

elbars 06.03.2022 19:37:08
Сообщений: 2271

***
Къарт тюйюлбюз да, къалмаз
Тиймей туманда да кюн.
Биз эталмазлыкъ болмаз
Муратларыбыз ючюн.

(Низами)

***
Да жашау ауур бирде.
Бир тюрленмейди, медет.
Не къыйын ишни да эт,
Жокъ аны тынчы жерде.

(Сузани)

***
Бош жилтин эсе да ол,
Алауган кючю уа бар.
Досум, сен анга сакъ бол
Ансы от салып къояр.

(Аттар)

***
Къажаулукъну оту жана
Башлагъанлай, ёчюр аны.
Жилтин ёртен болуп кетер,
Жарлы ана сыйыт этер.

(Аттар)

***
Алыкъа жашса да, къара
Къартха, кючюн тауусханнга да.
Жашау къыстау кетип бара,
Болушурла жашла санга да.

(Аттар)

elbars 07.03.2022 17:56:40
Сообщений: 2271

***
Ёзгелеге тирмен бурду
Ол жолатлы[1] адам.
Ауур жюк элтгенлей турду,
Кетгинчи дуньядан.

(Аттар)

***
Санга жара салды эсе да,
Зорлукъ этип,
Шугут[2], жара алды кеси да,
Хорлукъ этип.

(Аттар)

***
Уру къазады биреулен, талакъ
Солуу этеди къарангы кече.
Шуёхуна хата-палах биче,
Ол кесине эшеди буугъалакъ.[3]

(Руми)

***
Чалдиш азабында
Тургъан сейир чыпчыкъ,
Къанат азатындан
Билсе эди бир жукъ
Мадар этер эди,
Учуп кетер эди.

(Руми)

***
Амырынг[4] уллуду, кёп,
Бохчангда ахчанг а – аз.
Бош алданма, досум, чёп
Къаягъа тиреу болмаз.

(Руми)

[1] Жолатлы – кимни сёзюне да ийнанып къалгъан, доверчивый.

[2] Шугут – огъурсуз.

[3] Буугъалакъ – ат къылдан эшилген ау, аскер керек; боевая сеть из конского волоса.

[4] Амыр – желание.

elbars 08.03.2022 21:51:28
Сообщений: 2271

***
Келген кетеди, – хакъ.
Жалан да дуньяда
Жашап турлукъду халкъ
Махтау берген адам.

(Саади)

***
Игиле, аманла да жашап кетдиле,
Игиле – игилик, аманла – аманлыкъ этдиле.
Не къалады да сора, кетсек ёзюбюз? -
Ол этген ишибиз, ол айтхан огъурлу сёзюбюз

(Саади)

***
Аякъ тюпде къумурсхадан
Башхамыды халынг?
О пил басхан жарлы адам,
Алайды амалынг.

(Саади)

***
Сыйлы жерден, къумда кюе,
Азап бла, жети ыйыкъ
Келген эсенг да, ол тюе
Сенден шо жюз кере шыйых.

(Саади)

***
Энди тюнене узакъды,
Тамбла уа жетмей. Бил:
Дайым бизники – бу чакъды.
Ол да, тенгим, аз тюйюл.

(Саади)

***
«Эрттеги тукъумбуз биз!» – десе,
Махтанып сырсыз, къутсуз,
Айт: «Шо не къадар эски эсе,
Ол къадар инжи мутхуз».

(Саади)

Изменено: elbars - 08.03.2022 21:52:41

elbars 10.03.2022 23:43:06
Сообщений: 2271

***
Адамла бла иги жаша къуру,
Ажалгъа, жетсе, кючюнг къарырча,
Сюегинг чирип, кёрде муру
Болгъанда да адамла бла къалырча.

(Амир Хосров)

***
Кёгетин алама деп,
Терекни эзген,
Экинчи кере, излеп,
Жукъ тапмазса сен.

(Амир Хосров)

***
Жаша, жиляй да къууана.
Жаша толу, кючюнг барда,
Жаша, жашау – къысха. Аны
Къайтаралмазса сен артда.

(Хафиз)

***
Дунья – татлы. Терек бахча чагъады,
Алай сен хаух адамса, хаух – мында.
Къууан сен бюгюн тал ауанагъа да,
Жатып аны жашил салыкъынында.

(Хафиз)

***
Башы чал жаш тюйюл –
Уланча жыр айтмаз.
Юзмез жутхан суу, бил:
Сууканына[1] къаймаз.

(Хафиз)

[1] Суукан – исток.

elbars 12.03.2022 23:46:26
Сообщений: 2271

***
Аз эсе да бюгюнню санга
Бергенин ал, тенгим, табу эт да.
Тюнененг кетгенди туманнга,
Тамбланг а жетмегенди энтда.

(Ибн Йамин)

***
Сен юйден кюле чыкъсанг,
Ышарыр, кюлюр орам.
Кесинг не деп къычырсанг
Аны къайтарыр бора.[1]

(Джами)

***
Жашау – китап. Тарыкъмай, китапха
Къара, окъу, излеме да сылтау.
Андан жашаууна хайыр тапхан
Адам керти да насыплыды, хау.

(Джами)

***
Залимге антлы эсенг да,
Ачыргъа болукъса сен да.

(Джами)

***
Халкъына къарайды хан.
Залими – тёгеди къан.
Сабанчы бла къабан
Бирча сюрмейле сабан.

(Навои)

[1] Бора – эхо.

elbars 16.03.2022 22:12:32
Сообщений: 2271

***
Былай сордум кёпню кёрген къартха:
– Нени санайса эм сыйлы затха?
– Адам баласына акъылды эм сыйлы.
– Акъыл жокъда уа? – Адепни сайла.
– Да ол да жокъ эсе уа, не этгин?
– Болсун алтын, кюмюш ахчанг эркин.
– Жарлы, мискин эсем а, не амал?
– Да сора, досум, жат да ёл да къал.

(Алишах Самарканди)

***
Балалыкъдан чыкъсанг, ёсе,
Баям болур бир зат:
Жаз башы иги эсе,
Сау жыл да – аламат.

(Бинои)

***
Къутсузду юй, суууп эсе тыпыр.
Къара сокъурду гынттылы гыбыр[1].
Тёшек – гулла, жангыз кесинг эсенг а.
Жанжат эсенг а, юй санга – къабыр.

(Бедиль)

***

Биреуню эркинлик сырына

Аз да жетмей эсе зараны,

Ол керти да азатды, аны

Къууанабыз ёхтем жырына.

***

Да жашау бла азат магъанасы

Бир болгъан, къырал да, жамауат да,

Жашасын къууанч кёрюп, насып

Юлюшлерин табып, не аламат да.

***

Ташдан темир сыкъгъан а, бал

Сыкъгъанча бош тюйюлдю, тынч.

Бир темирден алфха къылыч,

Этди уста, эшекчикге уа – нал.

***

Ётер сейир ариу жайнау[2] заман,

Озар, суугъа тохтар да, кериуан.

Юч жыл кетер, жети, сегиз да…

Ызларындан а – кесибиз да.

***

Сен эр эсенг, ёле-къала жашама,

Къама сууур, отха да кир!

Ёмюрюнгю сыйсыз эрлей бошама –

Намысынга къондурма кир!

***

Не дегин жаудан къачып келеген

Баштёбен, сыйсыз жашха,

Намысынг бла бирге ёлгюн

Деп сындыргъандан башха.

***

Этме чал къартны терен

Акъылын сансыз.

Абынчакъ[3] болурса сен,

Шуёхум, ансыз.

***

Къайтмайды, сакълама, тамаша

Жашлыгъынг. Аны толу жаша.

Къарт гуппур болуп барады жол,

Эшта, жашлыгъын излейди ол.

***

Сен, атынг эсде къалырча, тап жаша,

Сен ахыр сагъатынгы алай боша –

Бу дунья сенден угъай да, сен андан

Къутулгъан кибик, безип отдан, къандан.

***

Къыйын – махтау алгъан,

Палахлагъа къалып.

Аякъ тюбю болгъан,

Кёрдюк, – такъыйкъалыкъ.

***

Терс жол – кенг, иги ойла.

Тюз а – ёр, аны сайла.

***

Кёрге кирди жазыкъ,

Бушуу къалды жерде.

Акъыл-эсге азыкъ

Болады ол бирде.

***

Жыжым юзюлсе – да алай да болады –

Къысабыз, тапсыз тюйюмчег а къалады.

***

Жашау – къыйын: бушуу болады,

Къууанч да – той, байрам, бала.

Ачы кюнлеринги да багъала –

Къайтмазгъа кетедиле ала да.

[1] Гыбыр – гурмук, неуживчивый.

[2] Жайнау – жаз башы чагъыу.

[3] Абынчакъ – терк-терк абыныучу.

elbars 17.03.2022 21:08:13
Сообщений: 2271

ll. ИШ. ХУНЕР. ТАКЪЫШ[1]

***

Насыпха ишни юсю бла барады жол.

Насыпха элтген жолну салгъан да – къол.

(Абу Шукур)

***
Ишни халын терге алгъа,
Алай а салма болжалгъа.

(Абу Шукур)

***
Кемлик сынамазса, гиреж[2] болуп сен.
Артда, арысанг а – солурса эсен.

(Фирдоуси)

***
Иш бла келеди къолайлыкъ.
Алайсыз жомакъды, тюш – байлыкъ.

(Фирдоуси)

***
Сен, досум, кёл салып
Ишлемесенг, зая
Боллукъду жашауунг,
Заманынгы ая.

(Фирдоуси)

***

Жарты къойма, ишге сюел танг бла,
Ким биледи не боллугъун тамбла.

(Фирдоуси)

***
Муратынга, сен таймай,
Барып турсанг – жетерсе.
Насыбынгы, тынчаймай,
Табып, къууанч этерсе.

(Фирдоуси)

[1] Такъыш – труд.

[2] Гиреж – къажымагъан, настойчивый, настырный.

elbars 21.03.2022 23:27:05
Сообщений: 2271

***
Адам, къартлыкъ жетип къалгъынчы,
Аны ёлюм женгмез сунады.
Да къуш да бийикде талгъынчы,
Къанат кючюн сёнгмез[1] сунады.

(Кисаи)

***
Жерде жашау сыйлы,
Алай кюнлюкдю.
Андан махтау сыйлы,
Ол – ёмюрлюкдю.

(Фирдоуси)

***
Хау, жалан да от, жауун, боран
Махтаугъа жетдирмейле заран.

(Фирдоуси)

***
Хата шо бир кюн бир
Къайтыр иесине,
Азап берир, темир
Бугъоуча, кесине.

(Фирдоуси)

***
Тенгим, дуньяда алай жаша,
Ахыры да ёлмезликча.
Сен ёмюрюнгю алай боша –
Жашауунг юзюлмезликча.

(Унсури)

[1] Сёнгмез – азаймаз.

[2] Таныкълы – халкъ таныгъан, узнаваемый, известный.

elbars 21.03.2022 23:40:04
Сообщений: 2271

***
Эрттен, ингир ауур ишде талгъан,
Эрни алдамайды къолай.
Жашау бергенине разы болгъан
Тенгим, кимден да сенсе бай.

(Асади Туси)

***
Эринчекге сен не гитче ишчик да бер,
Аны да ол жарты-къурту этип кетер.

(Асади Туси)

***
Мытыр эсенг, къолай жашау этмезсе,
Ташдан кюмюш, къыйналмай, эритмезсе.

(Асади Туси)

***

Хошлукъ табаса ишингден.

Хакъы азчыкъ эсе да, ол

Асыуду кёп да, досум, жол

Бара, тапхан кюмюшюнгден.

(Насир Хосров)

***

Къолунг жарашмагъан ишге

Урунма сен – къалырса бедишге.

(Насир Хосров)

***

Усталыкъдан уллу байлыкъ къайда?

Ишангылыды налмасдан да ол.

Излеп да бош кюрешме, жокъду къол

Къыйынынга жетген халал файда.

(Насир Хосров)

***

Къолдан келмез ишни алып

Сен турма дайым къыйналып.

(Насир Хосров)

elbars 22.03.2022 22:49:39
Сообщений: 2271

***

Ашай эсенг биреу салгъан

Тёрекледен, кёгет алып,

Кесинг терек бахча салып,

Башхаланы кёлюн алгъын.

(Масуд Сад Салман)

***

Сен таш тюйюп келесе ингирде:

Къуралыргъа болурса сен алыкъа.

Ташдан алтын къусукъ чыгъып бирде,

Къууаныргъа болурса сен алыкъа.

(Санаи)

***

Мытырлыкъны арты алайды –

Аны басынчакълыкъ малтайды.

(Аттар)

***

Не уллу ишни да ахыры болады,

Да тамчы тама-тама, челек толады.

(Руми)

***

Байлыкъ алтын тюйюл,

Байлыкъ – хунерди.

Дебер сакъал тюйюл,

Акъыл деберди.

(Саади)

***

Алай къыйынды, жарсыуугъа,

Къую къазгъан суусуз жерде.

Иши зыраф болмаз, суугъа

Жетер да къуючу бирде.

(Саади)

***

Атмай тюнене урлукъ,

Эринип къалгъанса,

Тамбыла атарса, жукъ

Алалмазса ансы.

(Саади)

elbars 24.03.2022 17:14:26
Сообщений: 2271

***

Киши жардам[1] этерми деп

Ашырма кюнюнгю.

Хайт де да, сен кесинг сюеп

Къоярса юйюнгю.

(Саади)

***

Тёгерсе да, эринмей, тер,

Бара-бара, шинжи

Гокка болур, тамыр иер,

Чагъар да, чигинжи.

(Саади)

***

Хау, ишле, бош турма –

Ач къалмазса сен.

Дуньяны къыдырмай

Эр болмазса сен.

(Аухададдин Аухади)

***

Эринчек, кёлсюз да эр

Чогъежлик сууун ичер.

(Амир Хосров)

***
Кючсюнюп, тыкъсып, алай
Тур да сен,
Табалмазса как угъай,
Худур да – сен.

(Хафиз)

***
Итинесе, адыргы чаба,
Сен муратынга.
Сора айландыр аны таба
Досум, атынгы.

(Хафиз)

***
Сен ишле, патчах да, хан да
Жашлыгъынг бирге къадар.
Къарт къуртсуз алма жалан да
Жаш бутакъчыкъда табар.

(Джами)

***
Не чырмау чыкъса да ол,
Эр эсе, кери этеди.
Не къыйын эсе да жол,
Ол муратына жетеди.

(Бедиль)

[1] Жардам – болушлукъ.

elbars 25.03.2022 18:27:50
Сообщений: 2271

***
Сёзден ишни ахырына, билебиз, жол
Узакъды: Багъдаддан Ракка дериди ол.

***
Болмайды къолу, буту да
Гыржынны, ашны.
Кёп, игиди да умутуду
Ол мытыр жашны.

***
Кесинги аяп турсанг,
Бор[1] да – турч[2].
Кёлюнгю ишге бурсанг,
Неди – къурч?

***
Аперим гиреж жашха:
Турмайды ахыр да бош.
Гам бола ташы ташха,
Сюелип барады къош.

***
Жигит жигитлигин этер,
Махтау а ызындан жетер.

***
Талмай ишлейик,
Тарыкъмай! Хайда!
«Ишди, иш – дейик, –
Саулукъ, къолай да!».

***
Жетип сабан иши,
Жер къаралтхан киши
Хоншусундан арпа
Тилемейди артда.

***
Гынттылы, сен бош этесе дау.
Иш бла келедиле ыспас, махтау.

***
Не иш да бармаз тири
Аллына къайтып турса.
Бири бир айтып, бири
Башхасын айтып турса.

***
Жаш къыйыкъ салды да биринчи ташны,
Хунасы къынгыр болду жашны.

***
Ишсиз, кючсюз табылгъан –
Желге, суугъа къабылгъан.

***
Жокъду, досум, шинжисиз
Байрымгюл жерде.
Да талан[3] да жокъ ишсиз,
Досум, бил – жерде.

[1] Бор – мел.

[2] Турч – чоюн, чугун.

[3] Талан – удача.

elbars 28.03.2022 13:55:58
Сообщений: 2271

***
Жанаша кёрмезсе сен сырлы
Билимни алтын бла десек
Терс болмабыз. Акъылман – жарлы,
Бай адам а сайды бир кесек.

(Шахид Балхи)

***
Хау, фахму бла билимди
Жюрекге жарыкъ саллыкъ.
Аласыз, бир айтчы, кимди
Бурлукъдан[1] къутулаллыкъ?

(Рудаки)

***
Акъыл кёзю – жютю. Ёмюрледен
Бери адамланы жакълайды.
Къоруйду ол залим бёрюледен,
Аман къылыкъладан сакълайды.

(Абу Шукур)

***
Атынгы билиминг, къаламынг
Узакъгъа айтдыргъанды, болса да,
Акъылман кишини келямын
Сансыз этмегин, бош айтылса да.

(Абу Шукур)

***
Къарангылыгъын билген –
Олду акъылман деген.

(Абу Шукур)

***
Сен юй сала, мурдоруна сакъ бол. –
Оюлургъа боллукъду ол.

(Фирдоуси)

***
Жашауун артха киши къайтаралмаз,
Билимсиз кетер, алим да сау къалмаз.
Билирге уа тийиншлиди хар кимге да:
Къарангы окъуулугъа тенгши болмаз.

(Фирдоуси)

***
Акъылынг жокъда, айыр,
Тынгылагъанынг – хайыр.

(Фирдоуси)

***
Эс этмез жигитге да хата,
Болмаса, ма олду хората.

(Фирдоуси)

***
Чийсил эсе да хапарда
Алыкъа сёлешген сёзю,
Да ачыла кёпге кёзю,
Акъыл кирир, башы барда.

(Фирдоуси)

***
Зат билмеген кёлтен
Этерми жукъ?
Билмез бла ёлген –
Эки жууукъ.

(Асади Туси)

[1] Бурлукъ – невежество.

elbars 01.04.2022 20:33:05
Сообщений: 2271

***
Акъылманладан дерсли
Жашса сен. Болса да – шарт
Буду: къарт сенден эсли –
Хау, кёпню кёргенди къарт.

(Асади Туси)

***
Жюз жулдуз да бошду, жаш,
Ай чыкъса, кёрдюк аны.
Жюз да къол этмез бир баш,
Бош, ойнай эталгъанны.

(Гургани)

***
Хурметли алим адам эсенг,
Жашауунг – керти да тынчыракъ.
Жюз сохта окъут да, жюз чыракъ
Жандырырса, алим, сен кесинг.

(Катран)

***
Сен хайт десенг, жазыкъ да, къул да
Болмазса, бурлукъдан къутул да.

(Насир Хосров)

***
Сауут-саба тапхан да тынчды
Билимлиге – къайгъы кёрмез.
Алай а бил: алтын къылыч да
Санга окъуу-билим бермез.

(Насир Хосров)

***

Билим – шуёхха да тюбе,

Жаугъа да тюбе – жардамынгды.

Тапмазса аныча кюбе,

Аныча болмаз адамынг да.

(Насир Хосров)

***

Болсанг да сен бийик

Биледиле уста:

Эсинг кесинг кибик

Тюйюлдю, ол – госта[1].

(Насир Хосров)

***

Уллу акъылманды акъыл батманы,

Айтхан сёзю айча, жулдузча жанады.

Таза къошунда болучуду жалан да

Таза, тазана[2] суу, билебиз аны.

(Насир Хосров)

***

Алтын да – бош. Анда

Жокъ тюк тенгли акъыл.

Керти алтын асыл

Къартны акъылында.

(Насир Хосров)

[1] Госта – алаша адам, карлик.

[2] Тазана – харыкъ ётдюрген, прозрачный.

elbars 07.04.2022 16:54:39
Сообщений: 2271

***

Бурлу[1] жашны юсюн-башын жангы

Этип махта, кёкге чыгъар, алай,

Бир айтчы, тенгим, акъылман къалай

Боллукъду ол дорбуча къарангы?

(Насир Хосров)

***

Билимден ёзге

Шо бир зат, бир жукъ

Бермейди бизге

Тауча уллулукъ.

(Насир Хосров)

***
Адепсиз эсе акъыл,
Жокъ аны жарар халы.
Адеплик бла акъыл –
Балжия бла балы.

(Санаи)

***
Сен сормагъын иги
Билгенинги, сынап.
Эссиз тенгим, ушап
Къалырса телиге.

(Саади)

***
Акъыл бла насып – эки тууай[2].
Акъыл жокъда – насып да жокъ, угъай.

(Саади)

***
Жарау этдиргеним талып,
Жаяу болсун – атда,
Мени илишаннга алып
Тохтай эди артда.

(Саади)

***
Атасындан байлыкъ умут этеди,
Улан, иги аты бла бирге.
Байлыкъ – айлыкъды, бил, эрип кетеди,
Акъыл къалады кетмей ёмюрге.

(Саади)

***
Окъуй кетип, уллу билим алдынг.
Багъасына дунья мюлкю да – аз.
Табылгъаныча тас болур алтын,
Билим а урланмаз, не тас болмаз.

(Саади)

***
Сыйлы жерге эшек да жол
Баргъанды, хау, тёзюп жюкге.
Алай ары жетгенликге
Эшек кепде къалгъанды ол.

(Саади)

[1] Бурлу – невежественный.

[2] Тууай - близнец

elbars 09.04.2022 13:09:15
Сообщений: 2271

***
Жукъ айтырыгъы
Къалдымы телини?
Сёз жумдуругъу
Алдымы телини?

(Саади)

***
Сен не ахшы акъыл келсе да эсинге,
Ашыкъма да, сабырлыкъны сайла,
Аны ызы бла келлик акъыл-ойла
Мажал а болмазламы де да кесинге.

(Амир Хосров)

***
Бурлукъду сокъурлукъ,
Кирге тюртеди ол.
Окъуу – жарып турлукъ
Чыракъ, барырча жол.

(Аухададдин Аухади)

***
Акъыл жолу узунду бек:
Башдан энип къолларынга,
Андан а аякъларынга
Жетер ючюн заман керек.

(Джами)

***
Къарангыны жарыкъ этген
Устаз дерс бермесе, окъумаса сохта,
Андан да кёп болур эди жерде нохта,
Кишен, иер да жюрютген.

(Джами)

***
Аз къыйналмагъанса ансы,
Сен уллу билим алгъанса.
Къыйынынг тюйюлдю тас:
Сен хазна къоллу болгъанса.

(Бинои)

***
Къарачы бир суху суугъа:
Ол ыз таудан тюзге салады.
Бирде акъыл ханнга угъай,
Сабанчыгъа келип къалады.

(Алишах Самарканди)

***
Къартла барысы да, бил,
Акъылман, закий тюйюл.

***
Сен кимден да къарыулу,
Болургъа сюесе.
Эшта, акъылынг уллу,
Болмазын билесе.

***
Закий, уллу болур ючюн
Улан кёл салыргъа керекди.
Жандауулу болур ючюн
Жюрек къыйналыргъа керекди.

***
Телилик деген къыйын аурууду, хау.
Аллайны эталмайды хаким да сау.

***
Бурлукъ, къарангылыкъ да – тюш.
Билим а – жарыкъдан юлюш.

elbars 13.04.2022 00:06:40
Сообщений: 2271

Vl . СЁЗ

***
Айтылгъан сёзде –
Бал да, туз да.
Къарагъан кёзде –
От да, буз да.

(Абу Шукур)

***
Лал[1] кибик сёзюнг да болмасын мууал.
Лал – женгил, алай а багъалыды лал.

(Абу Шукур)

***
Къой, ууу болгъан сёз айтма:
Кёз чыгъар, тёз, айтма.

(Абу Шукур)

***
Сёзню сыйлагъыз, жерибиз – кёрде.
Сёзден сора жукъ къалмайды жерде.

(Фирдоуси)

***
Къылыкъсыз сёзюн тыя билген
Къоркъмайды орам сёзден, тилден.

(Фирдоуси)

***
Тюйюлсе да гыбыр –
Жаншама бош.
Сен тынгыла сабыр,
Жауап бер шош.

(Фирдоуси)

***
Лал эсе да аузунгдан чыкъгъан сёз, бил:
Эс, акъыл сайда, лалынг багъа тюйюл.

(Фирдоуси)

***
Хората сёзде, жюксюз сёзде бютюн да
От, жылыу да жокъ, ёресине тютюндю.

(Фирдоуси)

***
Бирде кёпню кёрген чалбаш келям
Эте эди жаш-къуш сохталагъа:
«Сакъ болугъуз сёлешгенде, баям,
Къабыргъаны да барды къулагъы.

(Фирдоуси)

***
Къамадан, къылычдан да кючлюдю къалам.
Аладан жюз кере акъыллы да – баям.

(Фирдоуси)

***
Жыр тууар ючюн жюрек,
Эшта, аурургъа керек.

(Унсури)

***
Къулакъ эшитгеннге ийнанма да,
Кёз кёргеннге ийнан.
Кёлсюз къарындашха таянма да,
Керти тенге таян.

(Гургуни)

[1] Лал (фарс.) - накъут

elbars 18.04.2022 15:03:15
Сообщений: 2271

***

Сенга тюрт-мюрт этмезлерин сюе эсенг,

Былхымсызла сёлешмегин кесинг.

(«Кабус-наме»)

***

Сёз тилингден учду эсе,

Къайда къонар? Билген – кеси.

(Асади Туси)

***

Жаз атма сабаннга

Къачда ормазынгы.

Тюрт этме адамгъа:

Излер онгмазынгы.

(Насир Хосров)

***
Юйренмеген атха иер
Салып, минесе сен.
Сёзге алай бир минчи, эр,
Кишиме дей эсенг.

(Насир Хосров)

***
Акъылман биледи этерин,
Кёл салып, алтын жыя.
Сёзлени алтын юзмезлерин,
Жюреги бла элей, тыя.

(Насир Хосров)

***
Жалан да сёлешсе адам
Ачыкъ болады багъасы.
Башхамыды ауанадан,
Турса тынгылауну басып?

(Насир Хосров)

***
Хау, сёз бизге – къууанч, насып да.
Хау, сёз таза, хилтерча[1] кир.
Кёрюрсе хайыры асып да,
Кёрюрсе хатасы озуп да. –
Игилиги амалыгъыча бир.

(Насир Хосров)

***
Жукъ сормай эселе,
Тилсиз болгъан иги.
Чакъырмай эселе,
Акъсакъ болгъан иги.

(Масуд Сад Салман)

***
Тюз адам болурса, кюзгюден юйрен да –
Кёрмегенинги къатлама сен да.

(Низами)

***
Чалдишге къайтып кирмез
Чыпчыкъчыкъ, къачхан эсе.
Сыр тасханг къайтып келмез
Тилингден учхан эсе.

(Саади)

***
Кюйюк, кёзбау адам ариу
Тиллиди, бил, таны.
Балгъа къошуп берелле уу,
Унутма сен аны.

(Саади)

[1] Хылтер – багуш, сор, мусор.

elbars 20.04.2022 17:52:44
Сообщений: 2271

***
Сакъалы, башы да акъ,
Дайым къууатлы
Акъылман бла ушакъ –
Шербетден татлы.

(Саади)

***
Эрди дейбиз мардасы баргъа.
Бир тохтамай жаз да, къыш да,
Мыстысыз-тузсуз жармаларгъа
Бек устады тутуйкъуш да.

(Саади)

***
Терсди, иш бара эсе,
Насихат къургъан,
Дайым тюз этип кесин,
Бездирип тургъан.

(Саади)

***
Илипиннге жетгенди бир сокъур,
Анга къарап, мыйыкъ бураса сен а.
Намысынгы, – ол бар эсе, – халынг бокъур,
Жаннган отха ата тураса сен а.

(Саади)

***
Сыйлыса, баш! Тилинг – къорунг, алай
Ол бир бирде былай этеди:
Озады жолукъгъанларын талай,
Таягъ а – ол санга жетеди.

(Саади)

***
Саламча къабынып, артда ажым этген
Кишиле кёре келгенме, хау, алай,
Сабырлыкъ этип, артда ажым этген –
Аллайгъа тюбемегенме мен, угъай.

(Амир Хосров)

***
Шатык болса да айтханы,
Жамауатны сагъайтханы, –
Сёзюн махтай, сен не да де, –
Омакълыгъы – тюзлюгюнде.

(Джами)

***
Сёз бере, сыйын антха.
Ол – тёре, жол жокъ артха.

(Джами)

***
Башха палах сёзден жетеди,
Жюрегинге – кёзден жетеди.

(Джами)

***
Узун сёзлю дауурбасха тынгыласын,
Айтырымы кёлкъалдысыз ангыласын.

(Джами)

***
Жюрегинг таза эсе,
Не да, беккяхынча, кир.
Келямынг аны кеси,
Бош, эслемей сездирир.

(Джами)

elbars 23.04.2022 20:35:01
Сообщений: 2271

***
Жюз кере да жютю –
Къайтарама дагъы –
Бичакъны аузундан
Ауузну бичагъы.

(Хилоли)

***
Жалан да сёз аны ачыкъ,
Баям, туура этеди:
Ичинг кюнлюдю, не да –
Сууукъ кирши, балчыкъ.

(Хилоли)

***
Да аузун тели тыйып турсун,
Серлигин билдирмей дуньягъа.
Къоз къуру эсе да, эс бурсун
Ким да: жарылгъынчы ол – багъа.

(Бедиль)

***
Къылыч женинге
Жара салады,
Сёз жюрегинге
Жара салады.

(Мактаби)

***
Хакъ сёз, керти сёз
Ауур кёрюнеди.
Амалынг неди? –
Эрсе да, тёз!

(Каани)

***
Ачы сёз жаулукъ туудурур,
Жаулугъ а – ол къан жуудурур.

***
Жюз сёзге жангыз фикир сыйындыргъан,
Кемсе акъылдан.
Бир сёзге шо жюз фикир сыйындыргъан, –
Сенсе акъылман!

***
Сёз берип артда уа сёзюнге ёлген,
Сен сатхычса, бек сыйсызса сен.

***
Бал татлы эринледен
Тёгюлген ачы сёзле –
Шинжиле, ташла, бизле, –
Тиймей, хош жаша эсен.

***
Тилибиз – жютю къылыч,
Жокъ аны къыны.
Сакъ жюрютмеген эрни
Тёгюлюр къаны.

***
Кюрешип, къама бла къылыч
Этмегенни сёз къурайды тынч.

***
Тилинг къызгъанч, сёзюнг да аз
Киши эсенг – башынг таймаз.

***
Къарт бла ушакъ этсенг,
Акъыллы болурса,
Ит бла ушакъ этсенг,
Ит къылыкъ алырса.

elbars 28.04.2022 12:34:05
Сообщений: 2271

V. ШУЁХЛУКЪ БЛА КЪАЖАУЛУКЪ

***
Жарсып, багъа эсенг да жиляннга,
Не сени халаллыгъынг анга.
Харам тенгинг а жиляндан аманды,
Ол, тап тюшсе, палах этер санга.

(Рудаки)

***
Балны да сен уугъа сана,
Жауунг бере эсе аны.

(Абу Шукур)

***
Дослугъунгдан хайыр кёреме деп,
Санга шуёх болгъан жашдан сакъ бол.
Жангыз къоюп кетер жетген кюнде,
Тенгинг угъай, къанлы жауунгду ол.

(Абу Шукур)

***
Жангы тенгинг сатханды деп,
Сен бош сейир этесе ансы
Аны бла, жаугъа тюбеп,
Сен кёп кереми къутулгъанса?

(Абу Шукур)

***
Тенгинги къарангылыгъыды жау.
Жокъ шуёхлукъгъа андан уллу сынау.

(Дакики)

***
Эки тенг даулашхан заманда
Мидир[1] да артыкъды анда.

(Фирдоуси)

***
Аманны иши къайда да – бир.
Атынга аны бла къондурма кир.

(Фирдоуси)

***
Жауунгу шуёх этген къыйынды, хау.
Шуёхунг а тынч болады жау.

(«Кабус-наме»)

***
Иши бла угъай,
Сёзю бла тенгни
Ашыр да къой, алай
Жюрюй берсин кенгни.

(Асади Туси)

***
Тенгинг айтхан ачы
Сёзню, тартынмай, ал.
Аны тышы ачы,
Ичи уа, досум – бал.

(Насир Хосров)

***
Тенги урушханда,
Эсли тенг тынгылар.
От, уу да жокъ анда,
Анда ачы бал бар.

(Насир Хосров)

[1] Мидир – посредник, примиритель

elbars 06.05.2022 12:54:59
Сообщений: 2271

***
«Гитчеди, къарыусузду, кёр,
Жауум!» – деп къууаннган,
Жилтин – гитче, алай а жер
Аз кюймеди андан.

(Насир Хосров)

***
Иги бла болурса сен иги,
Аман бла – аман болурса.
Жигит бла болурса сен жигит,
Асыл бла – адам болурса.

(Насир Хосров)

***
Жангы шуёхунга эслеп къара –
Ол болмасын не зар, не учхара.

(Насир Хосров)

***
Дослукъда хар не, хар зат уллу,
Дайым магъана, къыймат уллу.
Бетибиз – намысыбыз анда,
Ол кёзбау болмаз бир заманда.

(Насир Хосров)

***
Болма тенгинге артыкъ къаты,
Барды юзюлюп къалыр заты.

(Насир Хосров)

***
Бош ышанма сен адамланы
Бу эки къауумуна да: не –
Тенглеринги жауларына,
Не жауларынгы тенглерине.

(«Калила бла Димна»)

***
Жау жууукъ эсе,
Бол къаргъача сакъ.
Къалауур жукъу
Гудугъа – чыракъ.

(«Камила бла Димна»)

***
Жоргъанг халжарда къадыргъа тюбегенди.
Къадыр къылыкълы, жюрюшлюдады энди.

(Саади)

***
Къууанчынгда къарындашла
Къайдадыла жиляуунгда?
Къалкъанларынг суннган жашла
Чагъыр тарталла жауунгда.

(Санаи)

***
Палах басса жашауунгда,
Антлы тенгинг сени къорур,
Къууанчынгда, бушуунгда,
Ол, таймай, биргенге болур.

(Санаи)

***
Тонунгу кюйдюрме сен, анда
Бюрче кёргенме деп.
Тенгинги да тюртме, халында
Бир бош зиян эслеп.

(Санаи)

elbars 10.05.2022 13:39:18
Сообщений: 2271

***
Жалан да кесчигин сюйген
Шуёх болмаз, алданма сен.

(Санаи)

***
Кесин халкъдан кери,
Узакъ эте кетип,
Болгъанды ол бёрю,
Гыбырлыгъы жетип.

(Санаи)

***
Кёзю – бёрю,
Сёзю уа – ит.
Андан, тейри,
Болмаз жигит.

(Аттар)

***
Шуёхларынг бла чагъыр аякъ ала,
Ойна, жарыкъ да кюл.
Алданма мулжахха, серге, сантха – ала
Санга шуёх тюйюл.

(Аттар)

***
Тели алтакъ[1] бла дос болма ёмюрде.
Душманынгдан да къоркъуулуду ол бирде.

(Руми)

***
Жюрекни бийлер ючюн – аны да бил –
Къаланыча алыргъа керек тюйюл.

(Саади)

***
Хар неге да чек, марда барда,
Бузукълукъ кийирме хакъына.
Досум, тенгликге да бар марда,
Жаулукъгъа да – анга окъуна.

(Саади)

***
Кёлюн сындырмаса эдим,
Досум къалмаз эди кетип.
Жауум да жер къаны этип,
Къоймаз эди мени дедим.

(Саади)

*
Намыс этгенликге жауунг санга,
Досумду деп ышанма сен анга.

(Саади)

***
Биреу, босагъангдан атлап,
Салам берди эсе санга,
Къанлы жауунг эсе да, тап,
Намыс берип тюбе анга.

(Саади)

***
Акъыллы шуёхун кётюрюр
Ызындан.
Акъылсыз а маскеча юрюр
Ызындан.

(Саади)

[1] Алтакъ – ненадёжный.

Изменено: elbars - 10.05.2022 13:41:31

elbars 19.05.2022 20:32:29
Сообщений: 2271

***
Сен кеч: тенгингди ол,
Къыйналма энди бош.
Жарыкъ узат да къол:
«Хош кел!» – де хош.

(Амир Хосров)

***
Хар жашны да, къол бере эсе,
Шуёхунг сунаса сен къуру да.
Хар чокъуракъны да инжиси
Болмайды, хау, кёбюсю къуруду.

(Амир Хосров)

***
Омакъды байрымгюл.
Тенгинг эсе да, сен
Ачый турлукъса, бил,
Шинжилеринден.

(Аухададдин Аухади)

***
Тенгни угъай, кенгни да, чёп
Тенгли къыйнамагъанма мен,
Кёп ачыгъанма да, бир кёп,
Антлы, талы тенглеримден.

(Хафиз)

***
Тас болду насыбынг –
Къаралыкъ кёлюнгде.
Тас болду шуёхунг –
Къурулукъ элингде.

(Хафиз)

***
Душманынг анда-мында да – минг.
Хо да, – биргенге антлы тенгинг.

(Хафиз)

***
Сен алданма кёзбаугъа, –
Палахха къалмазса.
Ызындан чыгъар къаугъа, –
Бош къутулалмазса.

(Джами)

***
Бушу келип къалса,
Заяча,[1] терк жетип,
Кёп турмайын кетип
Къалыр, досунг болса.

(Джами)

***
Шуёх бушууунгда керек.
Къууанч сагъатынгда
Шуёх, таныш да кёпдю бек,
Ойнайла къатынгда.

(Джами)

***
Унутман[2] адам эсе тенгинг,
Дослукъгъа уллу кёллю эсе,
Кюнча жарыса да тюбесе –
Узагъынгды ол, кенгинг.

(Васифи)

[1] Зая – къар юзюлген, лавина

[2] Унутман – унутуучу адам, забывчивый.

elbars 24.05.2022 15:24:24
Сообщений: 2271

***
Шуёхсуз бизге – къыйын.
Тёгюле адам къаны,
Барды жау, душман жыйын,
Биз унутмайыкъ аны.

(Шохин)

***
Башларын къыйпай, къыстау
Жауларын къырады эр.
Ансы, – огъурсузду жау –
Ёз башы жерге тюшер.

(Хилоли)

***
Досунгу жанынгча кёр,
Кёзюнгеча бол да сакъ.
Душманынг сагъыш этер
Билерден алгъа бичакъ.

(Сайидо)

***
Шуёхуна уру къазгъан
Эслеп атлай, барады жол:
Кесича бир эшек анга
Уру къазгъан сунады ол.

(Иредж Мирза)

***
Эки тенгни арасына
От салма сен, жаулукъ.
Жарашырла да шуёхла,
Башынг болур даулукъ.

***
Хазнамыды бармакъ кеси?
Сынады тынч, жангыз эсе.
Жумдурукъгъа къысылсала
Бир кёрчю, кёрчю, сынсала.

***
Къаргъагъа, бир айт, неге керекди гюл,
Аламат ийисчиги да неди, не?
Кёзюне къайда хырт-мырт да илине,
Ол булбул бла андан шуёх тюйюл.

***
Тенгине шекли болгъан,
Чыкъ биргесине жолгъа.

***
Жол бара, намыс билген жигит
Аманнга къысха тюбеп къалды.
Бир акъыл алгъынчы ол аман, иги
Харамдан жетмиш заран алды.

***
Тенглерингде
Къайсы шуёх, къайсы кёлтен,
Жетген кюнде
Бир ажымсыз билирсе сен.

***
Бирди сени жауунг –
Кёпдю сени жауунг.
Жюздю сени тенгинг –
Азды сени тенгинг.

***
Жауланы тюрлюлери
Юч боладыла.
Кесинги душманларынг,
Тенгинги душманлары,
Жауланы да тенглери –
Ма быладыла.

***
Жауунг гумулжукдан гитче, алай аны,
Пилден угъай, таудан да уллугъа сана.

***
Тенгингден кери турдунг –
Жауунгу къууандырдынг.

***
Харип, тенглеринг, шуёхларынг
Жокъ – жиля.
Аллай ауруудан дарман-дары
Жокъ – жиля.

***
Шуёхлукъ тууса да сылтаусуз,
Къажаулугъ а туумайды даусуз.

***
Тенглеринг бла
Дауургъа-даугъа
Къалма, айрылыкъ
Жауунга – саугъа.

elbars 31.05.2022 20:01:29
Сообщений: 2271

***
Къаргъа – устазыбыз: чучхуйду, къычырады,
Бизни къуру да багушха тартып турады.

(Рудаки)

***
Кишиге да жетмесин хатанг. –
Ахшыгъа иги бла атады танг.

(Абу Шукур)

***
Кишиге хыны, ачы сёлешме, –
Гюнахлы ишле бла кюрешме.

(Фирдоуси)

***
Эталмазынгы этерме деме,
Хар сёзюнг керти болсун.
Бош гюнахчыкъны эслеме,
Бош да кечме уллусун.

(Фирдоуси)

***
Да нелигин итлик этген,
Тёлей туруп билирсе сен.

(Фирдоуси)

***
Итлигингден адам жарсып,
Тапмазса ёмюрде насып.

(Фирдоуси)

***
Биз элте жашау жюкню,
Ол ауур кёрюнмей,
Себейик игиликни
Урлугъун, эринмей.

(Фирдоуси)

***
Жюрегинде къырслыкъ оту жана, ол сер
Башхаланы, кесин да урходук этер.

(Унсури)

***
Жангыз уртлам этген
Эсенг да, шауданнга
Чёпчюк да атма сен,
Ыспас да эт анга.

(Асади Туси)

***
Игилик этерме деп
Болжаллап тургъан умут, –
Таммай, жаумай, кюкюреп
Узайгъан къургъакъ булут.

(Насир Хосров)

***
Жаш къартны къутхарды,
Кишенлеп палахны.
Бетине ышарды
Жарыгъы Аллахны.

(Насир Хосров)

***
Эт сууап жашауунгда, –
Азмыды жазыкъ:
Кесинги ашлауунгдан
Бер анга азыкъ.

(Насир Хосров)

Читают тему (гостей: 1)

Форум Мобильный | Стационарный