ЛАЙПАНЛАНЫ БИЛАЛ (12. 04. 1955). САЙЛАМА НАЗМУЛАРЫ. БИЛАЛ ЛАЙПАНОВ (12. 04.1955). ИЗБРАННЫЕ СТИХИ.

Sabr 03.05.2014 16:26:58
Сообщений: 7254

2 0

"БИЛАЛ ЛАЙПАН. САЙЛАМАЛАРЫНЫ ЭКИТОМЛУГЪУ" китабны Юбилейиме хазыр этиб къояргъа таукел болгъанма: бир том - къарачай тилде, экинчи том — орус тилде.
Хазыр этген бла къалмай, окъуучу, джазыучу шохларым ала бла эм алгъа былайда шагъырей болсала, иги болур деб, оюм этеме.

___________________________

Мен, Лайпанланы Билал, 1955 джыл апрель айны онекисинде Къыргъызстанны Кок-Сай элинде туугъанма. Алай а, кесими туугъан элиме Къызыл-Къаланы санайма. 1957 джыл сюргюнден былайгъа къайытханбыз. Мен былайда ёсгенме, орта окъулну-школну да былайда битдиргенме. Тёбен элде, дуппур башында, атам-анам ишлеген къанджалбаш юйюбюз бюгюн да турлукъ болур эди, «ветхое жилье» атха чыгъарыб, ачха алыр ючюн, чачыб къоймасала.

Уллу эгечим Айшатны кючюнден, окъургъа-джазаргъа беш джылымда, школгъа баргъынчы, юреннгенме. Сёзлени бир-бирине тагъыб да, ол заманлада башлагъанма. Ол дефтерле эгечимде бюгюн да сакъланалла. Сабийлигими, элими тансыкълагъандан, ол къол джазмаладан бир къауум «назмуну» китабыма салыргъа тыйыншлы кёргенме – аланы тыш къарамлары не ич магъаналары сизни сейирсиндирмезликлерин билсем да…

Экинчи джанындан а - бюгюн назму джазаргъа тырмашханла, аланы джылларында мен да аладан иги джазалмагъанымы кёрюрле да, джазыучулукъ ишге бютюн да таукел болурла... Эртде айтылгъанды да, фахму бир процентди, къалгъан - къаджыкъмай кюрешиу бла келеди. Джазыучулукъ иш бла да - сабан иш блача, бичен иш блача, къаты кюреширге керекди. Сёзден башланнганды хар зат. Сёзге бек сакъ болургъа, уллу сый берирге юретгендиле, юретедиле бизни Кязим хаджи да, Джырчы Сымайыл да, назмучу Къайсын да. Акъсакъалларыбызгъа тыйыншлы болургъа кюрешейик.

Ответы

Sabr 23.03.2015 03:16:09
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЕЛМЕЗ КЪАРТЛЫКЪ, ЁЛЮМ

Азан къычырылса да,
тартылса да салах -
ашыгъама мен:
сакълайды Аллах.

Азан къычырылса да,
тартылса да салах -
игиди кёлюм:
Аллах блады халкъ.

Мен билеме
аллай заманланы,
ибилис джорукъ
бюгюб адамланы,

харам этиб
атын, кесин да,
алыргъа излеб
ангысын, эсин да,

халкъны динсиз, тилсиз,
джуртсуз да этиб,
къум, буз тюзлеге
къуйгъанын элтиб.

Азан таууш джокъ,
салах таууш джокъ,
джаназы къылыу джокъ -
аз къалгъан эдик болургъа джокъ.

Къычырыла эсе азан,
тартыла эсе салах.
къылына эсе джаназы,
этиле эсе некях -
бизни блады Аллах.

Аллах бла болгъан халкъ -
къалай болур талкъ?

Ислам динибиз бар,
Ата джуртубуз бар,
Ана тилибиз сау -
тохтасын джылау.

Дин, Тил, Джурт -
ючден дагъан таймаз.
Шайтан джорукъ-зулму
бизни хорлаб къоймаз.

Халкъ алкъын тирилир,
къурар Юйюн-Элин.
Хакъ бла болгъан халкъгъа
келмез къартлыкъ, ёлюм.

Sabr 24.03.2015 05:10:55
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ЭЛИБ

Алифге таяна ёрге тургъанды адам,
Алифге таяна болгъанды Адам.
Сокъурну таягъыча болгъанды анга элиб.
Сюрюучю таякъ да, муджура да болгъанды анга элиб.
Къадау таш да, Джуртда Джангыз Терек да болгъанды анга элиб.
Кюн таякъ да болгъанды анга элиб.

Къара таныгъан кюнюнден башланнганды тарихи адамны.

АЛЛАХ, БЕР МАНГА БИР КЮЧ

Унутуб хакъны, Хакъны,
чачылыб баргъан халкъны
къайтарырча таубагъа,
къайтарырча таулагъа.
Аллах, бер манга бир кюч,
берлик эсенг да ёнгкюч.

Джетсе фахмум, къарыуум,
мен халкъымы джазыуун
Сен буюргъанча джазыб,
табарыкъ эдим насыб...
Аллай бер манга бир кюч,
берлик эсенг да ёнгкюч.

Олду джюрекде иннет.
Энчи Элин къурмаса,
дин-тил-джурт деб, турмаса,
Халкъ къалай болур миллет?
Тас болгъунчу халкъ тюзде,
Аллах, бир болуш бизге.

Зулму бла, алдау бла,
дунья мал бла, кёзбау бла
Ибилис джорукъ халкъны
алыб ангысын, эсин,
динден, тилден, джуртдан да
кюрешеди айырыб.

Джокъ энчи Юйю-Эли -
джыйыб ангысын, эсин,
халкъ сакълар кибик кесин.
Къайгъысын этген халкъны,
башчысы да джокъ аны.
Болмаса къраллыгъы,
къалай сакъласын халкъ,
халкълыгъын-энчилигин?

Унутуб хакъны, Хакъны,
чачылыб баргъан халкъны
къайтарырча таубагъа,
къайтарырча таулагъа.
Аллах, бер манга бир кюч,
берлик эсенг да ёнгкюч.

Sabr 25.03.2015 03:43:58
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ТЮРМЕДЕ

Сени бойнунгу бууубду джыджым,
меники уа — алкъын кюрмеде.
Талай миллиард адам -
барыбыз да джашайбыз тюрмеде.

Эркин адам джокъду башына,
тагъылыббыз бирер затха биз.
Кетер джол да джокъду тышына -
къуршалабды Кёк деген тенгиз.

Барабыз (къайры?) Джер атлы кемеде,
къатышыббыз ёлгенле, саула да.
Бурхудула тенгизле, таула да
джети къат Кёк бла тенглешдиргенде.

Джер тюрмеден къачар мадар джокъду,
джашау эте келебиз да — ёлебиз.
Тюрмеден къутхаргъан — ёлюмдю, билебиз.
Ёмюрле кетелле, тюрленмейди джукъ да.

Не ючюн тюшгенбиз тюрмеге?
Джомакъ, таурух айтмагъыз джангыз.
Къарауулла - Ай бла джулдуз -
мийикден къарайдыла бизге.

Sabr 26.03.2015 17:16:55
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ИГИ УМУТ

Сагъышым чачылмайды кечеде-кюнде:
гюнахы болмагъан джокъду адам -
джандетден къысталгъан Адам бла Хауаны
туудукъларыбыз...Унутмайыкъ аны:
джашау этерге кюрешебиз сюргюнде.

Джокъду хайыр сынсыудан, джылаудан -
Адам атха тыйыншлы болурбуз:
тюшюнюрбюз, тюзелирбиз, ётербиз сынаудан -
джандет джуртубузгъа къайытырча болурбуз.

Терслемейик бир-бирибизни
келгенде къыйынлыкъ, палах:
гитче от бла кюйдюрюб бизни,
уллу Отдан сакълайды Аллах.

Sabr 27.03.2015 04:41:38
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ТАШ АДАМ

Кюнле, джылла ётедиле арадан...
Хапар сакълай ёзенледен, тауладан,
хапар сакълай ёлгенледен, сауладан,
тенгиз джагъада сюеледи бир адам.

Алдырмай кесин бораннга, джелге,
белине дери батыб джерге,
белине дери кириб кёрге,
тенгиз джагъада сюеледи бир адам.

Ол — къарагъанчады къалюбаладан,
неда — къалгъанчады ахырзамандан.
Джыл, ёмюр да къайсыдыла, къайдам...
Менгир ташха бурулгъанды бир адам.

Адам къандан къызарады тенгиз-терк.
Аны юсю - къуру джаулукъ, къуру бёрк.
Не кёбдюле ачыгъанла зулмудан...
Сын болгъанды тенгиз джагъада адам.

Джашауу да, кюреши да бары — бош...
Джерде зулму къалай болду хакъдан баш?
Джюреги да, тёнгеги да болуб таш,
сюеледи тенгиз джагъада адам.

Ол джумшарча, тирилирча бир заман,
тилленирча, сёлеширча бир заман
келиб къалса, ол адам
айтыр кёб зат — титирерча джер эм Кёк...

Чайкъалады, къатланады тенгиз-терк.
Аны юсю - къуру джаулукъ, къуру бёрк.
Тенгиз къушла - джанлары инсанланы,
къычырыкъ эте толтургъанла къарамны.

Таш адамны ала тартадыла ёрге,
чыгъара къумдан-юзмезден-джерден,
сокъур, сангырау болургъа къоймай аны,
ёлюм джукъудан уята аны...

Бир джангы кёзюую башланады дунияны.

Sabr 28.03.2015 04:31:29
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ЁЛЮМСЮЗ ДЖАНЫМ БУРУЛДУ СЁЗГЕ

Нартла джулдуз таш бла тюшдюле Кёкден,
бошар ючюн Джерде эмегенледен.
Тейри салгъан борчну тындырыб Джерде,
кетдиле учуб ызларына Кёкге.

Мен а, кетмей, къалдым Джерде,
сакъ болуб, къарауул болуб тёгерекге.
Тейри джазгъан къадарыма бойсундум -
Джуртда Джангыз Терекге бурулдум.

Кюрешдим сакъларгъа тийрени-элни,
билсем да бир кюн кесериклерин мени.
Кесими къутхарыргъа уа джокъду мадарым:
не этгин - Кёк джазгъан алайды къадарым.

Минг-минг джыл сюелдим алай,
къыйналгъан джанланы барына джарай.
Бутакъларымы сындыргъанлагъа да чыдаб турдум,
таш бла ургъанны да аш бла урдум.

Тейри адамларын мен сыйлы кёрдюм -
алагъа хауа, кёгет да бердим.
Ибилис джангылтды аладан бирин.
Чокуна афенди: «сакъла, кесме»,- деди.

Анга да тынгыламады ол -
Тейри терекге кёлтюрдю къол.
Тёнгегимден кесине юй этди.
Кёк чамланыб урду да — кюл этди.

Энди башха тюрлю джарар ючюн сизге,
ёлюмсюз джаным бурулду Сёзге.
Джуртда Джангыз Терек кетмеди ахыратха -
къалды дунияда бурулуб китабха.

Sabr 29.03.2015 00:30:10
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ТЕРЕКГЕЧА, ТАШХА ДА БЕРЕМЕ САЛАМ

Арасында Таш бла Терекни
барады ётюб джашауум мени.
Ташдан - Терекге, Терекден да - Ташха:
джолум, джырым да джокъду башха.

Аладыла манга Заман да, Алам да.
Джурт, Халкъ белгиси да,
Кёк, Джер белгиси да,
эки дунияны кёрюнюую да
аладыла манга.

Мен джетиб Ташдан Терекге,
тийгенча болуб джерде Кёкге,
ызыма айланыб тебрегенме.
Мени Ташым сакълайды энди.

Ташдан Терекге къыйын эди джол -
къалюбалада башланнган эди ол.
Мен джетерге кесдиле Терекни,
аманла джардыла джюрекни.

Алай а, Кёк салгъан борчумдан къутулдум -
кесилген Терекни тирилтдим ызына.
Рахатлыкъ да келди джаныма.
Энди Ташха къайтарады джолум.

Ташдан Терекге келтирген джолдан эсе,
Терекден Ташха элтген джолну
узакълыгъы, къыйынлыгъы да — башха.
Узакъ, джууукъ эсе да — джокъду мадар:
къайытыу да — биз бузалмазлыкъ къадар.

Джыйыла тебрегенле Заман бла Алам.
Джууукълаша келеди ахырзаман.
Тейрисине ашыгъады адам.
Терекгеча, Ташха да береме салам.

Sabr 29.03.2015 01:19:22
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ИБИЛИСГЕ КЪУЛ БОЛМАЗ КАВКАЗ

Игилигим — атамдан, анамданды,
аманлыгъым а — кесимденди джангыз.
Ала джолуму джарытханла,
джарытханча Ай бла джулдуз.

Дин да, тил да, адет-тёре да
аладан кёчгенле меннге.
Ала саулукъда кёлюм да
болгъанды, тауумча, Минги.

Джетиджыллыкъ заманларындан
ала къылыб тургъанла намаз.
Аллай адамлары болгъаны ючюн,
бой салмагъанды зулмугъа Кавказ.

Сыйсыз-намыссыз ибилис джорукъ
келтиргенди къаллай бир палах.
Не къыйын кюн да халкъыбыз айтханды:
Аллахдан башха джокъду илях.

Ма аны ючюн имансыз кърал
дерт тутханлай тургъанды бизге -
таб кёзюуню мараб туруб,
къыргъанды, сюргенди, атханды тюзге.

Бош кюреше эди фыргъауун -
Тюзню тюзлюгю тюзде къалмаз.
Тауу да Минги, халкъы да Минги -
ибилисге къул болмаз Кавказ.

Джазыу къайры атса да мени,
Кавказ таула кетмейле эсден.
Джаным - Акъ сёз - Джуртха къайытыр,
тёнгегим къалса да тюзде.

Sabr 29.03.2015 06:44:08
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ДЖАЗ КЕЛЕДИ, КЕЛЕДИ САУЛАГЪА

Бораны да келмей болушлукъгъа,
къыш джатады батыб шошлукъгъа.
Суу болуб, саркъады къаны,
аз-аз чыгъа барады джаны.

Къыяма къыш тыялмай джазны,
ыхдырылады кеси таулагъа.
Ёлгенлеге не этейик ансы,
джаз а келеди, келе саулагъа.

ДЖЫР ДЖЫРЛАННГАН КЪАДАРДА

Тау сууланы макъамлары
кёлтюрелле кёлюмю,
бередиле кюч манга
хорлар кибик ёлюмню.

Минги Таугъа таяныб,
Джырчы джырын джырлайды.
Къалалмайын ийнаныб,
ёрге, тёрге къарайма.

Джокъду ишек, олду ол -
Сымайылды джырлагъан,
ауазы бла , сёзю бла
джерни Кёк бла байлагъан.

Тау суула да суула тюл,-
Сымайылны джырлары.
Толкъун ызындан толкъун -
тыялмазсыз аланы.

«Кёкге джете...» дегенлей,
Джырчы, Тау да кёрюне...
Джыр джырланнган къадарда,
орун джокъду ёлюмге.

Sabr 30.03.2015 03:47:01
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЪАНАРМЫ АДАМ ДУНЬЯДАН?

Бу ариулукгъа бир къара:
сюелелле таула агъара,
зем-зем суула да эне аладан...
Къанармы адам дуньядан?

Бу сейирликге бир къара:
орман чегетле шууулдай,
таза тау суула шоркъулдай...
Не джете болмаз адамгъа?!

Сууу, хауасы да - дарман,
чегети да чегет тюл — орман,
кырдыгы да бош ханс тюл — гелеу...
Бу джуртха сёз табмаз биреу.

Джерни башы, тюбю да - хазна,
Менделеевни чалдышыча туура,
кёрюне туралла элементле,
джуртубуз батыбды берекетге.

Бизни джуртха дуньяны
аны ючюн къарайды кёзю.
Джуртунг болса ариу эмда бай -
аны сакълагъан къыйынды къалай.

Джангыз Терекни кесгенлени
туудукъларындан барды къоркъуу
Къадау Ташха, бютеу джуртха да:
сагъыш этмейле ала джукъгъа да.

Амантишледен, атаджокъладан
келирге боллукъду энтда палах.
Джол ачады ёлюмге джукълагъан:
Манкъурт болгъандан сакъласын Аллах.

Тау башындан къычырама азан,
тау башында къылама намаз.
Шайтанланы къачырама сенден,
Аллах берген джуртубуз Кавказ.

Sabr 31.03.2015 01:22:16
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

САГЪЫШЛА

Экибетлилик, ётюрюк, зарлыкъ
къыйнайдыла, тийген кибик окъ.
Джер меннге этеди тарлыкъ,
кетерге уа — башха джер джокъ.

Ибилис алай джойгъанды халкъны,
ол айырмазча къараны, акъны.
Къахме, гуду эмда мурдар -
хар къайда да ол ючюсю бар.

Ибилисни ууу джетмеген
къалмагъанды бир джер, бир джюрек.
Ахырзаманын иймесе Кёк,
энди къутулуу джокъду андан.

Дуния мал ючюн къазауатла
бошайдыла халкъдан, адамдан.
Адам улусу тюшмейин отха,
тазаланмаз кирден, харамдан.

Не этгин: Хакъгъа, хакъгъа
бойсунмагъан адамла, халкъла
тюшюнюрле тюшселе отха,
алай а джол табмазла артха.

Зулму, ётюрюк, кёзбау
ёлмейле, тийгенликге окъ.
Бу джерден кетерча болгъанма,
кетерге уа — башха джер джокъ.

Нартла уялталла мени да:
«Эркиши къачмайды джаудан.
Къутхарыргъа керекди андан
джюрекни, тийрени, Элни да».

Болушлукъ келсе эди Кёкден:
джюрегими тартыб алыб кёкюрекден,
Минги Тауну бузу бла кесиб,
къара къанын чыгъарыб аны,
Минги Тауну къары бла джуууб,
Минги Тауну сууу бла джуууб,
таза этиб салырча ызына...

Ол заманда ол да Минги
болур эди, къууандыра Элни.

Шыйых, шейит болмаса шайыр,
аны сёзюнден болурму хайыр?
Шайыр джюрек болмаса акъ,
аны сёзю къалай болур акъ?

Себеб излей джаннга, джюрекге,
мен къарайма умут бла Кёкге.

Sabr 31.03.2015 03:51:25
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

СЁЗГЕ КЁЧГЕН ТАШ БЛА ТЕРЕК

Джуртда Джангыз Терекни
Къадау Ташха кёчгенди джаны.
Энди
эки къат сакъ да болуб,
сакъларгъа керекбиз аны.

Терекни кесгенледен Ташха да
къоркъуу болгъанын сезиб,
джанларын Терекни, Ташны да
Акъ сёзге кёчюргенме мен.

Ол эркинликни манга бергенди Кёк.
Сёзде ёлюмсюздюле Таш бла Терек.
Аны ючюн ушайды Сёз да алагъа:
терекча джумушакъ, ташча да — къаты.
«Таш бла Терек» китабны да аты.

Sabr 31.03.2015 03:54:10
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЁРЮБ БОЛМАЙМА...

Кёрюб болмайма мен къулланы,
Аллах джаратмагъанды аланы:
«Аллахдан башха джокъду илях»,-
демейле. Андады палах.

Къуллукъ ючюн боладыла къул,
дунья малгъа урадыла баш.
Аллах эркин джаратхан джанла
къалай боладыла къул-къарауаш?!

Онглуну джалайдыла чурукъларын,
теблерге кюрешедиле онгсузну.
Кёргеним сайын аланы,
кёргенча болама итни, тонгузну.

Аллахха тюл, Ибилисге
этедиле къууаныб къуллукъ.
Къулладан джетеди адамгъа,
бютеу миллетге да къыйынлыкъ.

Дунья намысдан не ахырат азабдан
къоркъмайдыла аз да къулла.
Сатадыла джуртну, халкъны да,
аман хансча джайылыб ала.

Бий эди демегиз Амантишге -
къара джюрекли къул эди ол:
Атаджокъ бла келген эди бирге,
душман аскерге кёргюзтюб джол.

Кёрюб болмайма мен къулланы -
джокъду алада адамлыкъ, муслиманлыкъ.
Аллах джаратмагъанды аланы,
ала Ибилисге этедиле къуллукъ.

Не кир ишден да турмайла артха -
джангыз тюшсюн алагъа капек, шай.
Азат болмаса ичинде шайтандан-къулдан
ёмюрде да эркин болалмаз Къарачай.

Къул халиден айырылмаса,
Эресей да болалмаз эркин.
Башхаланы терслерден алгъа
джюрегине къарасын хар ким.

Аллах барыбызны да джаратханды тенг -
барыбыз да - эркин, барыбыз да — ёзден.
Кеслерин къул, бий этерге кюрешгенлени уа -
къачан да, къайда да — кёрюб болмайма мен.

Sabr 31.03.2015 05:47:05
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ЁКЮНЮУ

Кетгенден сора ётюб заман,
ёкюнеди, къыйналады, тюшюнеди адам:
«Заманында акъыл джыймадым башыма,
Ай, джашаууму ийдим бошуна».

ТАУДА БЛА ТЮЗДЕ

Къобан учуб тюшед да таудан,
сора сюркелиб барады тюзде.
«Таулу тюзде абыныр» деб,
Хамзат айтыучу тюшеди эсге.

ЧЫДА

«Къайгъым — кёб, алай а — саума,
бирде — чёб, бирде уа — таума...».
Джангыз Терек, чыда, аума -
Къадау Ташха таян.

ДЖАШАРГЪА, ЁЛЮРГЕ ДА КЕРЕКДИ АЛАЙ

Джашаргъа, ёлюрге да керекди алай,
кеси кесингден чыкъмазча кёлюнг.
Ёхтемленирча сени бла элинг,
джашаргъа, ёлюрге да керекди алай.

Sabr 01.04.2015 03:44:28
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

АЗАН

«Джуртугъуз джандетди»,- дерле...
Сынагъанча, къарайма таудан:
ташдан, терекден суудан
ариу зат болурму джерде?

Джуртубуз керти да — джандет:
сууу, хауасы да — дарман.
Ёзге къыйналады миллет,
тюзлеге кетеди адам.

Кетерча этиб джандетден да,
кимди, неди къыйнагъан бизни?
Мийик тауну къараб башындан
тансыкълайма джерибизни.

Хакъ бергенни сакъламаса,
джандетсиз къалмазмы адам?
Тёрт дуньягъа джайылгъан халкъны
чакъыра, къычырама азан.

Имамла, шыйыхла, шейитле
Минги Тауда къылалла намаз.
Джуртуна къайытады халкъ,
динине къайытады Кавказ.

Джабаль ан-Нурдан тиеди джарыкъ,
нюр джанады Минги Тауда къар.
Кёкню, джерни да кючлейди таууш:
Аллаху акбар, Аллаху акбар.

Динине, тилине, джерине
бекден бек бола барады Кавказ.
Ёвропаны тёппесинде
къычырама азан, къылама намаз.

Кириб къалгъынчы кёрге,
адамлыкъ, шайырлыкъ борчумдан да чыгъа,
Хакъ сёз бла да, Акъ сёз бла да
адамны тартама ёрге.

Къайытмай къалмаз джандетине
Хакъ сёзге, Акъ сёзге къулакъ салса адам.
Минги Тауну тёпесинден
бютеу дуньягъа къычырама азан.

Азанчы, назмучу да бола,
дуньяда джашадым алай.
«Джандетли болсун» деб айтыр
бир кюн бир манга Къарачай.

Джаназыма сюелирле
Шаркъдан, Батыдан да келиб.
Сёзюм турур джашагъанлай,
мен кесим къалсам да ёлюб.

Sabr 02.04.2015 01:34:39
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ШАЙЫРНЫ ДЖЫГЪЫЛЫУУ

Джарлы парий кюрешсе да юрюб,
тыялмайды:
къышхы сууукъ келеди кириб.

Келеди кириб юйге, джюрекге.
Къарайма Кёкге:
анда да Кюн, къалгъанча суууб,
джылтыраса да, бермейди джылыу.

Къол джазмаларымы этиб тамызыкъ,
от этеме. Тюлмюдю джазыкъ
назмулары бла от этген шайыр?

Ала уа — тюшгенча джаханимге,
тауушсуз къычырыкъ эте,
къарайдыла меннге:
«Нек джаратханенг бизни
отха атарыкъ болуб,
сабийин ёлтюрген боламыды
кесин къутхарыр ючюн?

Огъесе, къыяма къышдан къоркъуб,
бизни — къышха къаршчы назмуларынгы -
отха атыб, джалыныб,
алай бла, къышдан-джаудан
джанынгы къутхарыргъамы излейсе?

Джаудан а джалыныб къалмазса.
Биз тюлмю эдик джанынг да сени?
Джанынгы кесинг отха атыб,
къутхарыргъамы кюрешесе тёнгегинги?

Алай эсе, сен шайыр тюлсе, огъай...».
Айта алай,
кюл болдула, думп болдула назмула.

Чарсдан-тютюнден толгъанды юй.
Арбазда улуйду парий.
Джаны саудан ёлгенча болуб,
отха къараб, олтурады шайыр.

Sabr 02.04.2015 03:08:16
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ТЕРЕКГЕ, ШАЙЫРГЪА ДА ДЖОКЪДУ ЁЛЮМ

Ахыр тохтаууч — къабырла.

Адамдан толуду арба.
Бойсуннганла тюшелле джолда.
Эм ахырында къалама кесим.
Тёрт дуниягъа джайылады эсим.

«Джетдик»,- дейди арбачы.
Ауазы да чыгъады ачы.

...Терен къазылгъан индек.
Излеген кибик къачаргъа
терк-терк урады джюрек.

Къабыр къазыучула эселе да,
джан алыучула эселе да,
сюеледиле тёртеулен.
Не эталайым мен -
къолда, аякъда да — бугъоу.

Ибилис этгенди оноу
адамны тобукъландырыргъа, бюгерге,
бойсунмагъанны уа — ёлтюрюрге.

Бойсуннганла къалдыла сау,
Ибилисге сала махтау.
Бойсуннганланы уа Хакъгъа,
хакъ кертисин айтханланы халкъгъа,
ахыр тохтауучгъа келтирдиле.

Хар ким джолун сайлайды кеси.
Билинир мени да тюзюм-терсим.
Джуртда Джангы Терек бюгюлмеди джерге.
Тюз тургъанлай, тюз болгъанлай къалды Кёкге.

Аны ючюн кесдиле аны.
Къадау Ташха кёчерин а джаны -
билмедиле.
Кесдиле, ёлтюрдюле шайырны.
Аны уа джаны
Акъ сёзде болгъанын билмедиле.

Билмегенлеге билдиреме мен:
Терекге, Шайыргъа да джокъду ёлюм.

Sabr 02.04.2015 15:11:59
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ДЖОЛГЪА ЧЫГЪА

Узакъ, джууукъ!
Айтмагъыз манга бир джукъ.
Мен джангыз тюлме.
Хакъ сёз бла Акъ сёз,
Таш бла Терек
эмда Къобан суу
биргемедиле мени.

Джуртда Джангыз Терекни,
кесилген Тейри терекни
ызына тирилтгенме мен.
Къобанны уа Къара тенгизге
барырча эталмайма аз да:
мыжыкъла кесиб аны джолун,
бургъандыла Азау тенгизге.

Хаджиле зем-зем суудан
алыб келгенча юйлерине.
Къобан суудан мен алай алама,
узакъ джолгъа чыгъа тебресем.

ТЫШЫНДА

Бу тенгиз тюлдю, кёлюмдю -
къатлана, чайкъала тургъан.
Былайда не этесе сен -
сен, таулада туугъан?

Бу сыйыт-къычырыкъ этген
тенгиз къушла тюлдюле, огъай -
дуниягъа чачылыб баргъан
Къарачайды бу, Къарачай.

Чайкала къычырыкъ этелле.
Джан-джанын ашайды тенгиз.
Къайсын тауладан къарайды,
тюзледен къарайды Чингиз.

Къайытханды джуртуна Олжас да.
Тыш къралда турама джангыз.
Нени эсе да ангылата меннге,
Къарайла Кёкден Ай бла джулдуз.

Sabr 02.04.2015 21:25:22
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ДЖАЗГЪЫ УМУТЛА

1
Чирчик эте тебрегенле терекле,
чыпчыкъла да башлагъандыла джырлай...
Не болгъанын а билмейме Кёкге -
ол турады алагъа къараб, джылай.

2
Бизге къараб, турады ол джылай...
Бир кёб сагъыш келеди джюрекге.
Адамгъа, къанатлыгъа, терекге -
хар джаннга хар кюн болсун къолай.

3
Балта, мычхы тауушлагъа да тынгылай,
чирчик эте турадыла терекле.
Умут бла къарай джерге, Кёкге,
чыпчыкъла да турадыла джырлай.

Sabr 03.04.2015 03:29:47
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ДЖОЛ

Ташдан — Терекге,
Терекден да — Ташха:
Джерде поэтге
джол джокъду башха.

Таш эсе — Къадау,
Терек а — Джангыз.
Къарай аладан
Ай бла джулдуз,

барама джашай,
ёле, тириле:
этеме къуллукъ
джангЫз Тейриге.

Таш джарылды,
Терек кесилди:
мен къыйналдым,
терслей кесими.

Таш да болдум,
терек да болдум:
не къыйын эди
адамны джолу.

Джаралы джурну
къутхарды Кязим.
Джаралы ташны
сау этди Къайсын.
Джангыз Терекни
тирилтди Лайпан,
болушлукъ келиб
джулдуздан, Айдан.

Ташдан — Терекге,
Терекден — Ташха:
Джерде поэтге
джол джокъду башха.

Sabr 03.04.2015 14:43:32
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ЁЛМЕЙИН ГУДУ БЛА МУРДАР...

Къарадым да узакъдан, кенгден,
чегетни кёрдюм: ол да сау-эсен.
Баргъанымда уа къатына джууукъ -
къууанчымдан къалмады бир джукъ.

Чегет кёрюнсе да чегетча кёк,
джокъ эди аны ичинде терек.
Къыйынлыкъла темирден-къурчдан,
бошай бошагъандыла агъачдан.

Не этсин джарылмай джюрек:
къалмагъанды тюз ёсген терек.
Джуртда Джангыз Терекден башлаб,
къойгъандыла агъачдан бошаб.

Джангыз, агъачсызла къалгъандыла сау -
балтагъа, мычхыгъа салгъанлА махтау.
Къутулгъанла да бар - ёрлеб къаягъа...
Дертим къурумаз зулмугъа, зорлукъгъа.

Мийик къаядан къарайды терек:
къалгъан-булгъандан къуралырмы чегет?
Башчы болсала гуду бла мурдар,
халкъгъа, джуртха да ёлюм къоркъуу бар.

Чынгылгъа тирелсе джол,
бычакъгъа узалады къол.
Ёлмейин гуду бла мурдар.
Тюз джашаргъа бармыды мадар?!

Sabr 03.04.2015 19:03:38
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ДЖАРЫЛСА ДЖАРЫЛСЫН ДЖЮРЕК

Джарылса джарылсын джюрек:
Халкъгъа, Джуртха да сюймеклигиме,
ала ючюн джашагъаныма, ёлгениме
шагъатларым - Таш бла Терек.

Сёз бла (Хакъ сёз бла да, Акъ сёз бла да)
джаралы джугъутурну къутхарды Кязим,
джаралы ташны сау этди Къайсын,
кесилген Терекни тирилтдим мен да.

Минги Тауну буз сюммеклерин эмиб,
къара сууундан, акъ сууундан да ичиб,
Къара-Шауайдан да бек Назму-Шауай бола,
айныдым, ёсдюм, аякъландым. Сора,
Къобан сууча тюзлеге кетдим,
кёб тюрлю тыйгъычдан ётдюм,
тенгизлени агъына, къарасына да джетдим.

Джуртха да къайыта турдукъ:
Къобан - булут болуб,
мен а — Сёз болуб.

Къайыта турдукъ десем да,
джашадым, юзмей араны.
Хар бир джарамы
таза тау суу бла джуууб,
Къадау Ташны умурундан
балхам этиб, джагъыб,
къара ханс бла да,
терек чапыракъ бла да,
ит-тил-чапыракъ бла да,
Ана тил чапыракъ бла да
байлаб, багъыб, сау эте турдум.

Къобан суудан -
Кёкден эннген дуа суудан -
ичиб,
зарандан, хыйныдан къутула турдум.

Джети башлы эмегенледен да,
эки башлы къушладан да,
темирледен, къурчладан да
азаб чексе да, сау къалгъан халкъым.
Сёзюне кертилиги бла да,
ариулугъу, джигитлиги бла да
Лев Толстойну да сейирсиндирген халкъым.
Минги Таууна, джандет джуртуна
тыйыншлы бола келген халкъым.

Нарт халкъыбызгъа тыйыншлы сёзню,
Мийик джуртубузгъа тыйыншлы сёзню,
ислам динибизге тыйыншлы сёзню,
тюрк тилибизге тыйыншлы сёзню,
кавказ рухубузгъа тыйыншлы сёзню
табыб айталсам, андан сора,
джукъ да керек тюлдю меннге.
Тауубузча, кёлюм да Минги,
халкъыбызча, сёзюм да Минги
боллукъдула ол заманда.

Джарылса джарылсын джюрек.
Халкъгъа, Джуртха да сюймеклигиме,
ала ючюн джашагъаныма, ёлгениме
шагъатларым - Таш бла Терек.

Sabr 04.04.2015 04:06:59
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

СЁЗНЮ ДЖОЛУ

Хакъ сёз Аллахданды,
Акъ сёз да Анданды.
Джангыз,
Хакъ сёз файгъамбарлагъа,
Акъ сёз да шайырлагъа
келиб,
джюреклерине ол нюр джарыкъ
тийиб,
аладан чачылады дуниягъа.

Sabr 04.04.2015 04:12:20
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЪАРАГЪЫЗ ТАШХА, ТЕРЕКГЕ

Кёргенмисиз сиз Таш бла Терекни?
Кёргенмисиз сиз Ташда Терекни?
Табигъатда Сюймекликни
сыфатыдыла ала,
Адам бла Хауаны суратыдыла ала.
Экибизни суратыбыздыла ала.

Атылгъаныкъда джандетден тышына,
джаралы да болуб, джарылгъан да этиб,
асыры кюйгенден, къаралгъан да этиб,
таш болгъан эди джюрегим.
Иймегенлей къолунгдан алманы да,
бир джашил терек болуб,
къабланнган эдинг юсюме...

Терекни аты да - Хауа,
бергени да — солургъа хауа.
Къадау ташны аты уа — Адам.
Къалюбала къарай аладан...

Бу Таш, бу Терек,
саркъыб баргъан Къобан -
джандетни да тюшюредиле эсге.

Аладан къарайла дуния, ахырат.
«Таш бла Терек» деб, китабыма да ат
бош атамагъанма.

Джансыз тюлдюле Терек бла Таш.
Алагъа къарасала къыз бла джаш,
кеслерине къарагъанча болалла,
эслерине къарагъанча болалла,
ёзлерине къарагъанча болалла.

Сокъур этмегиз джюрекни,
сангырау этмегиз джюрекни:
иги болугъуз бир-биригизге,
ачылыгъыз Сюймекликге -
къарагъыз Ташха, Терекге.

ТЕРЕК БЛА КЪЫЗ

Терек сюйгенча ташны,
къыз да сюеди джашны.
Не ючюн?

Ол болгъаны ючюнмю деменгили -
сакълаб, джакълаб балтадан, мычхыдан,
тутханы ючюнмю аны къойнунда?

тутханы ючюнмю аны ёрге,
джулдузлу Кёкге эте джууукъ?

айтмайын джукъ, сюйгенича
кийинирге къойгъаны ючюнмю?

аны шыбырдаууна-шууулдаууна,
бёлмей, тынгылай билгени ючюнмю?

аны джибермей кесинден,
къатылыкъ, джумшакълыкъ да этгени ючюнмю?

Ким биледи.
терекге сорсагъыз,
къызгъа сорсагъыз -
толуракъ джууаб этерле ала,
неда
джюреклерин башхалагъа ачмай,
тынгылаб къояргъа да болурла.

Sabr 04.04.2015 04:15:31
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ХАКЪ ДЖОЛДА БАРМАГЪАН ХАЛКЪ

Эркинлик деб, хаулеликге,
сюймеклик деб, къахмеликге,
учуз этерге излейле Сёзню да,
кеслерича этерге излейле
бизни да.

Динлерин, бетлерин аякъ тюбге атыб,
гюнахха, харамгъа батхандан батыб,
кир мырдыгъа бизни да тартыб
кюрешедиле.

Хапарлары джокъ сыйдан-намысдан:
кёбюсю - манкъурт, хайуан.
Адам тюрсюнлери бар,
окъуулары, билимлери бар,
ийманлары уа джокъ.

Эм уллу джаулары быланы —
баргъанла джолунда Аллахны
Шайтанла сюерле къалай
джашагъанланы Къуран бла, шериат бла.

Бек уллу палах сакълайды быланы,
адам болургъа унамагъан хайуанланы.
Помпеяча джансала отда,
ол заманда тюшюннюк болурла.

Къатлаб айтырыкъма Сёзню:
динди къутхарлыкъ бизни.
Хакъ джолда бармагъан халкъ,
къаллыкъ тюлдю болмайын талкъ.

Sabr 04.04.2015 19:38:11
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

МИНГИ ТАУЛУ БОЛ

Учкуланым айтады:
«Хайда, уч».
Хурзугум айтады
бол деб, хур.

Акъ Къалам айтады:
Халкъынга къала бол.
Къызыл Къалам айтады:
Элинге къала бол.

Тебердим айтады:
Теб.
Къобаным къатлайды:
Къоб.
Басханым буюрады:
бас.

Минги Тауум
къарайды Кёкден:
«Минги таулу
болур ючюн сен,
не этерге кереклисин
джеринг-сууунг айтады сеннге,
Ата джуртунг айтады сеннге,
Ана тилинг айтады сеннге.

Тынгыла алагъа.
Ангыла аланы.
Сакъла аланы.
Ала бла бол.
Минги таулу бол».

Sabr 05.04.2015 03:36:50
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

ХАУА БЛА АДАМ

Хауагъа таяннган Адам,
аякъ юсюне туралырмы,
аякъ юсюнде туралырмы,
эркиши болалырмы?
Таянмагъан а?

Sabr 05.04.2015 03:38:13
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

БИЗДЕН ТЮЛДЮ

Халкъ Хакъын табар ючюн,
Миллет Юйюнде джашар ючюн,
Тилин, Джуртун сакълар ючюн
кюрешмеген бизден тюлдю,
ёз-ден тюлдю, ёзден июлдю.

Sabr 05.04.2015 03:40:02
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЪАДАРНЫ АЛЛЫНДА

1
Джуртда Джангыз Терекни орнунда,
Кёкге къараб, сюелеме джерде.

2
Не сынагъаным айталсам джерде,
не кёргеними айталсам Кёкде,
тюшюралсам аланы къагъытха -
тындыргъаннга санаб борчуму,
атланыр эдим ахыратха.

3
Къадау Таш да тургъаныча турады,
Къобан суу да баргъаныча барады.
Джангыз Терекни орнунда сюелеме.
Мычхы, балта тауушланы эшитеме,
келе тургъанланы да кёреме,
нек келедиле — билеме.
Къачар къарыуум джокъ,
тыяр къарыуум джокъ.
Кёкге къараб сюелеме.

Sabr 05.04.2015 03:41:31
Сообщений: 7254

Bilal LAYPAN

КЕСИ КЕСИМИ КЁЛЛЕНДИРЕМЕ

Джылынама кюнннге,
къууанама кюннге.
Не джетмейди
дуньяда меннге?

Ата джуртум бар,
Ана тилим сау.
Джылау этерча
тюл шойду джашау.

Читают тему (гостей: 1)

Форум Мобильный | Стационарный