Шо, джамагъат, тюз бир сёлешейик

Шо, джамагъат, тюз бир сёлешейик

къарачайлы 24.04.2013 01:42:21
Сообщений: 169

3 0

Былай тарс деб атылыргъа джетиб джазама, арт кёзюуде бир кёб адам, тилибизни орусча бла къатышдыргъанлары джетмей кесин да бир тюрлю айтханлары джюрек къыйнайды. Джюрек къыйнайды дегеним бошду, былай къулагъымы кесгенча болады. БараМЫСА дер орнуна БАраСАМЫ, КелеСЕМИ, СенСЕМИ, ЧыгъаСАМЫ д. а. к. Шо тилеб айтама, сёлешмегиз алай:(
Sabr 24.04.2013 02:15:55
Сообщений: 7254
къарачайлы,

Дагъыда къалай сёлешедиле - бир айт: мен да билмегенлей, Къарачайда бир джангы тил къурала тура эсе уа...
къарачайлы 24.04.2013 13:24:08
Сообщений: 169
Sabr, да неологизмлерибиз да кёбдю, алай а сёз ючюн кёб джаш адам нг тауушну орусча н айры, г айры айтадыла, джангы дер орнуна джан гы болуб чыгъады. Джангы алфавитни билмейме, алгъынгы нъ харифге къайтсакъ керек болур эди, эшта.
ALANULAN 24.04.2013 14:44:32
Сообщений: 856

1 0

Sabr, Саламалейкум Билял!
къарачайлыны айтханына менда бир эки джангы терс сёз къошайым:
тюзю - терси
сёлешген - шёллешген
сагъыш - шагъыш
биз а- биз а уа
Ушакъ - Ошакъ, Ушаш - Ошаш
болур - болурду , болурла-болурдула
тебреген - тербеген
неме - меме
этемисе? - эте?

(эсиме тюшсе ,энтда къошарма бери)




Цитата
къарачайлы пишет:
алай а сёз ючюн кёб джаш адам нг тауушну орусча н айры, г айры айтадыла, джангы дер орнуна джан гы болуб чыгъады.
"нг" харифни "н" -ча айтханлада бардыла.
Изменено: ALANULAN - 24.04.2013 14:47:28

с УВАЖЕНИЕм !
Sabr 24.04.2013 14:44:57
Сообщений: 7254
къарачайлы,

Бары да школда (1-4 классслада) иги окъутмагъанларындан чыгъады.
Н+Г = НГ. Бу затны ингилиз тилде окъусала, тюз айтадыла, не ючюн десенг, окъутхан, ангылатхан этедиле. Ингилиз тилде айталгъан, къарачай тилде нек айталмайды?

5-чи классха дери сабийни тили бурулмаса, артда къыйын болады. Уллу класслада сабийле устазлагъа тынгыларгъа, юренирге да излемейдиле - джашау терсейгенди. "Чыбыкълыкъда бюгюлмеген - къазыкълыкъда бюгюлмез" дегенлейди иш.

Гитче класслада (ал башланнган класслада) тил юретиуге бек къаты болургъа керекди - ол заманда хар не да таб боллукъду.
Алай этилмесе уа - артда кеч болуб къалады.
Неуловимая 24.04.2013 17:45:29
Сообщений: 2567
къарачайлы, хош кел)) Эртдеден бери кёрюнмей эдинг)):браво:
Тюз айтаса, энди хар бирибизнида болушлугъбуз барды - Сёзлюк))))

Верные слова не изящны. Красивые слова не заслуживают доверия. Добрый не красноречив. Красноречивый не добр. Знающий не доказывает, доказывающий не знает. (с) Лао Цзы
Sabr 24.04.2013 18:15:12
Сообщений: 7254
ALANULAN, алейкум салам!

Алай сёлешгенле - Малкъарны "Заман" газетинде ишлеяллыкъдыла: анда хар ким сюйгенича джазады...

Тилибизни "бай" болуб баргъанына сейирсине, 1980-чи джылада журналист Лайпанланы Сейит эшитгенлерин джазгъан эди. Анда джаш адамла бир-бирине " пей, нек пей-мейсе?" деб сёлеше эдиле. Адамла аны окъуб, кюлюб айлана эдиле.

Энди киши кюле болмаз...
Къара чачлы 24.04.2013 20:43:27
Сообщений: 1750
Sabr, ))кюлдюрдюнг, келсинле, Заманда иш табылыр ) бизни жаныбызда уа сезлени жартыларын айтыб къойгъаннга тюзелиб турадыла. Сез ючюн : келе ,бере ,эте, сюе д.а .з. Аны юсюне уа жаш телю сезледе басымланы жерлери бла алышындырады. Къайгъырырчады! Оноуун этерге керекди кеч болгъунчу!

"Къадарны этегинде...","Сени ючюн"...(с)
къарачайлы 24.04.2013 21:16:30
Сообщений: 169
Неуловимая, Сау бол:) Сёзлюк ючюн бек уллу ыспас-бюсюреу, бир бек джарайды:гоккачыкъ:
къарачайлы 24.04.2013 21:17:58
Сообщений: 169
ALANULAN, биз а уа деген терсдими дейсе?:(
къарачайлы 24.04.2013 21:19:05
Сообщений: 169
Къара чачлы, да бизде да бардыла аллайла, бара, келе, ол орусчадан калька болурму деб сагъыш да этгенме, оручада этим бизнича соруу аффикс бла тамамланмайды да.
къарачайлы 24.04.2013 21:20:09
Сообщений: 169
Шойду - Ушайды, бир къауумла шойду орнуна ушайды деб айтадыла.
къарачайлы 24.04.2013 21:25:43
Сообщений: 169
Sabr, да хоу, ана тилни окъутууну дараджасы мийикде болмагъаны хакъды. Ол проблема къуру биз бла къалмай, бютеу гитче халкъланы проблемасы болур! Терслик къуру дерследе тюлдю, ата-анадады, ана тилни бюсюремей, джукъгъа санамай къоядыла, сора сабий не школда къаты къадалыб юретмеселе, не юйде - "балам, бу сени ана тилингди хайда окъу" деб къадалмаса, 6-7 джыл болгъан сабийни миллет ангысы джетиб къайдан тырмашсын?

Цитата
Sabr пишет:
Анда джаш адамла бир-бирине " пей, нек пей-мейсе?" деб сёлеше эдиле. Адамла аны окъуб, кюлюб айлана эдиле.
80-чы джыллада орусчагъа алкъын джангы келише башлаб этгендиле аллай хатала, алгъынча тамыры орус, ахыры къарачай этиб кюрешмей, бютеулей да орусча сёлешиб къоядыла:)
Изменено: къарачайлы - 24.04.2013 21:47:42
Nasib&Namis 27.04.2013 10:44:34
:усипуси: АЛАМАТ ТЕМА !
John Murphy 27.04.2013 19:27:37
Сообщений: 151
Ана тилни унутулуб баргъаны белгилиди. Ол алай нек болуб барады? Ата-ананы ангысызлыгъынданмы? Огъесе школлада устазла ишлерин баджаралмагъанлыкъларынданмы? Мен ангылагъаннга кёре, алайда не ата-ананы, не устазны уллу терслиги джокъду.

Устазланы бек кёбюсю бек кёб школда башха предметледен (къуру ана тил бла ана литература болса уа!) окъутуб да баджармайдыла. Школ окъууну агъачы алгъын замандан бек тюшгенди. Экзаменле, дипломла сатылыб алыннган дунияда устазланы ана тилге (башха предметге да) иги юретмейле деб терслеген дурус иш болмаз.

Сабийни орус тилден, математикадан неда анга кёре магъаналы предметден иги белгиси (оценкасы) болмаса, аннга баш билим алгъан къыйын боллукъду, ишлеген къыйын боллукъду; ана тилин билгени бла билмегенинден а уа аны джашау джолу уллу тюленник тюлдю: профессиясы боллукъду, иши боллукъду (кърал къуллукъ болсун, халкъ мюлк болсун). Бюгюнлюкде къарачай-малкъар тилибиз джамагъат джашауну бир сферасында да адамгъа амалсыз керек болмайды, аны адамгъа керек этген бир закон-джорукъ огъуна джокъду. Тамам тюзюн айтыргъа, ана тилни (иги-аман, аз-кёб болса да) бусагъатха дери шаколлада окъутулгъанын - совет замандан къалгъан анахронизмге санаргъа боллукъду.

Ата-ана эсе сабийин (бусагъатда джангыздан кёб да къураб айланмайла) аннга джашауунда, окъууунда, ишинде керек боллукъ тилге юретирге сюедиле. Аланы аны ючюн терслергеми керекди сора? Ана тилни болумун не ата-ана, не устаз тюрлендиреллик тюлдю. Бютеу гитче европалы миллетлени сынамлары ажымсыз кёргюзтеди: тилни тиргизиу, айнытыу, сакълау - политика ишди, къуру политика адырла болумну тюрлендирелликдиле. Джамагъат джашауну эм аздан бир сферасында закон-джорукъ бла амалсыз халгъа келтирилмесе, тилни келеджеги боллукъ тюлдю...
Albert 29.04.2013 02:02:06
Сообщений: 463
Цитата
къарачайлы пишет:
БараМЫСА дер орнуна БАраСАМЫ, КелеСЕМИ, СенСЕМИ, ЧыгъаСАМЫ д. а. к.
Болгарские турки как раз так и говорят, билеСЕМИ, чыгъАСАМЫ.. может и это верно)?
КёлКёз 29.04.2013 02:38:45
Сообщений: 1697
Цитата
Albert пишет:
Цитата
къарачайлы пишет:
БараМЫСА дер орнуна БАраСАМЫ, КелеСЕМИ, СенСЕМИ, ЧыгъаСАМЫ д. а. к.
Болгарские турки как раз так и говорят, билеСЕМИ, чыгъАСАМЫ.. может и это верно)?
бизде алай селешгенле бла аланы бир тамырлары болургъа боллукъдуму?

Альберт, открыть бы тебе тему "Потомки и предки Алан"? Менича ол хапарны излегенле кёб болурла, бек сюйюб окъуб турлукъ эдик! Бир этсенг а уа алай?

WE WERE BORN TO SHINE
*Чистые помыслы - добрые дела*

КёлКёз 29.04.2013 02:43:38
Сообщений: 1697
Цитата
КёлКёз пишет:
боллукъдуму?
:гыы::гыы::гыы:
ма санга)

WE WERE BORN TO SHINE
*Чистые помыслы - добрые дела*

Albert 29.04.2013 13:25:29
Сообщений: 463
Цитата
КёлКёз пишет:
бизде алай селешгенле бла аланы бир тамырлары болургъа боллукъдуму?

Альберт, открыть бы тебе тему "Потомки и предки Алан"? Менича ол хапарны излегенле кёб болурла, бек сюйюб окъуб турлукъ эдик! Бир этсенг а уа алай?
Тамырыбыз бир болгъанына ишегим джокъду:) Они даже антропологически очень близки нам)

По поводу открытия темы, интересная идея) Аллах айтса ачарма бир кесек замандан))
къарачайлы 29.04.2013 14:24:20
Сообщений: 169
Цитата
Albert пишет:
Цитата
къарачайлы пишет:
БараМЫСА дер орнуна БАраСАМЫ, КелеСЕМИ, СенСЕМИ, ЧыгъаСАМЫ д. а. к.
Болгарские турки как раз так и говорят, билеСЕМИ, чыгъАСАМЫ.. может и это верно)?
Ну вариации могут быть разные, литературный то язык у нас один, и эта форма у нас не всплывшая случайно память предков, а обычная неграммотность
elbars 29.04.2013 15:50:51
Сообщений: 2287

1 0

"Эльбрусоидчиле" кёп зат сизни къолугъуздады. Темаланы жарымын къарачай-малкъар тилде бардырсагъыз (аллай онгугъуз а барды) тилибизни айнытыуда уллу иш этерик эдигиз. Бу акъыл айтыла-айтыла турады, этилмейди ансы.
Хау, орус тилге тюзелгенле алгъа къыйынсынып жазарыкъдыла, алай ана тилге къайтышхан бир бирле суннганча къыйын тюйюлдю.
"Дуния былай турмаз!"
Albert 29.04.2013 23:01:37
Сообщений: 463
Цитата
къарачайлы пишет:
Ну вариации могут быть разные, литературный то язык у нас один, и эта форма у нас не всплывшая случайно память предков, а обычная неграммотность
Согласен, литературный язык один и так говорить, будет правильнее.. это имеет интерес возможно с исторический точки зрения..
къарачайлы 04.05.2013 01:21:28
Сообщений: 169
Бюгюн да эсиме n.il. - мурсагъа къумурсха дегенле кёбдюле, эллиге - эллю)))
Tinsirme 04.05.2013 23:54:51
Сообщений: 226
Цитата
къарачайлы пишет:
Шойду - Ушайды, бир къауумла шойду орнуна ушайды деб айтадыла.
Ашыкъмаикъ!
1 -- алай шойду(?) = Так же (уверенное полувопросительное утверждение).
2 -- алай ушайды? = Ну так же? (вопросительное предположение).

Цитата
Albert пишет:
Болгарские турки как раз так и говорят, билеСЕМИ, чыгъАСАМЫ.. может и это верно)?
Всякие формы не препятствующие однозначной(В ГЛАВНОМ СМЫСЛЕ) трактовке должны сохраниться, а все

что разница меж ними - это оттенки языка(т.е. её богатство, нюансы события).

Цитата
къарачайлы пишет:
Ну вариации могут быть разные, литературный то язык у нас один, и эта форма у нас не всплывшая случайно память предков, а обычная неграммотность


А почему нет? Хазарланы, аланланы, куманланы туудукълары эсебиз? Например с детства знаю три варианта слова "влезть" на...),
а именно -- мим, мин, им. Сам же говорил: "МИН". Причисляют нас также к потомкам гуннов. Но есть историческое свидетельство
что и немало АВАР ушло на северный кавказ спустя 300-400 лет после гуннов (года три(?) назад в поезде мск-мин.в. РЖД вносила
свою лепту в антикавказскую истерию -- по местному радио передавали отрывки какой-то летописи, что авары запрягали в
телеги славянских девушек и разъезжали по деревне. ...., а потом они ушли куда-то на северный кавказ.). Все эти племена
были тюркоязычными, а тогда почему бы и нет?
Abdullah 06.05.2013 15:08:35
Сообщений: 1615
Цитата
къарачайлы пишет:
Шойду - Ушайды, бир къауумла шойду орнуна ушайды деб айтадыла.
алай айтылса терс боламыды?



Цитата
къарачайлы пишет:
Бюгюн да эсиме n.il. - мурсагъа къумурсха дегенле кёбдюле

муну уа тюзелтген бек къыйын боллукъду, бек кёб адам, гитчелигибизден алай юреннгенбиз, къумурсха деген къамжакъгъа уа джюджю)) къатынгдагъы бла сёлешсенг англарыкъ огъуна тюлдюле
Барисбий 06.05.2013 16:11:17
Сообщений: 8

2 0

Цитата
къарачайлы пишет:
Шойду - Ушайды, бир къауумла шойду орнуна ушайды деб айтадыла.
"Ушайды" дегенде чырт терслиги джокъду. Биринчи ушайды деб айтылгъанды, артдан "ушайды" "шойду"-гъа тюрленгенди.
Abdullah 06.05.2013 16:22:18
Сообщений: 1615
Цитата
Барисбий пишет:
"Ушайды" дегенде чырт терслиги джокъду. Биринчи ушайды деб айтылгъанды, артдан "ушайды" "шойду"-гъа тюрленгенди.
:alamat:
Balcibin. 06.05.2013 23:59:35
Сообщений: 12
Ну вариации могут быть разные, литературный то язык у нас один, и эта форма у нас не всплывшая случайно память предков, а обычная неграммотность.

"Ну, вариации могут быть разные, литературный-то язык у нас один, и эта форма у нас - не всплывшая случайно память предков, а обычная неграМотность" - так будет грамотней.
къарачайлы 07.05.2013 00:12:56
Сообщений: 169
Цитата
Барисбий пишет:
Цитата
къарачайлы пишет:
Шойду - Ушайды, бир къауумла шойду орнуна ушайды деб айтадыла.
"Ушайды" дегенде чырт терслиги джокъду. Биринчи ушайды деб айтылгъанды, артдан "ушайды" "шойду"-гъа тюрленгенди.
Мени сартын терсди, тамыры бир болургъа болур, бир сёз бир сёзден къуралыргъа да болур, алай а магъаналары бираз башхаракъды. Аны ючюн ушайды- шойду болгъанды!!!
Барисбий 07.05.2013 00:55:09
Сообщений: 8
Цитата
къарачайлы пишет: Мени сартын терсди, тамыры бир болургъа болур, бир сёз бир сёзден къуралыргъа да болур, алай а магъаналары бираз башхаракъды. Аны ючюн ушайды- шойду болгъанды!!!
Бирди магъаналары. Алай болса да "ушайды"-ны "ушатыргъа" этим (глагол) бла тамыры бирди. "Шойду"-ну уа бир этим бла келишдиралмайса, джокъду аллай."Шойдургъа" деб сёз джокъ ушайды?! Нек десенг, шойду ушайдыны джангы тюрленген формады.
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный