ИНЖИ БЮРТЮКЛЕ

ИНЖИ БЮРТЮКЛЕ

elbars 24.03.2019 17:28:16
Сообщений: 2239
ИНЖИ БЮРТЮКЛЕ
ФАРС ХАЛКЪ БЛА АНЫ НАЗМУЧУЛАРЫ АЙТХАН АКЪЫЛ (УЧУКЪ) СЁЗЛЕ

Хурметли окъуучу, бу акъыл-учукъ сёзлени окъуп башлардан алгъа, санга бир-эки сёз айтыргъа сюеме. Бу китап – китапла китабыды, кёп айтхылыкъ чыгъармаланы инжи бюртюклеринден тизилген тамаша боюнчакъ. Аны жазгъанла – битеу адам улусуна белгили, фарс тилли шайырла, акъылманладыла – таматалары Рудаки IX-чу, кичилери Бахар а – XX-чы ёмюрде жашагъан. Айтхылкъ шайырла бла бирге, мында белгисиз акъылманланы къачан эсе да бирде айтхан акъыл сёзлери да бардыла. Ёмюрден ёмюрге, аууздан ауузгъа ёте, халкъ аланы бюгюннге дери, сыйлы кёрюп, сакълагъанды. Кесигиз билгенликден, акъыл-учукъ сёзлени бири да – нарт сёзлени да алагъа къошуп – не салым[1], не таза ахыр хакъ тюйюлдю. Кече кюнню ёнгюча[2], хар нени да эки бети-жаны. Бир бир акъыл сёзлени оюмлары, кёз къарамлары уа бизни бюгюннгю ангылауубузгъа чюйре окъуна келеди. Алай анга сейир этерге керек болмаз – андан бери, не азындан, XII ёмюр озгъанды. Алайды да, багъалы окъуучу, китапны ачханса, аны ахырына дери окъуп чыкъсанг, санга саугъа, манга уа насып болур деп умут этеме.

Ёлмезланы Мурадин


[1] Салым – тёре, закон.
[2] Ёнг – затны башха жаны, оборотная сторона.
Изменено: elbars - 24.03.2019 17:29:15

Ответы

elbars 21.07.2019 18:58:15
Сообщений: 2239

НАСИЙХАТЛА

*
Медирсе, межгит не жол
Салаллыкъ эди эртте.
Энди олтурады ол
Къарт болуп, ажым эте.
(Ануширван)


*
Азыкъгъа ёлген
Тыкъ ашайды,
Мардасын билген
Кёп жашайды.
(Фирдоуси)

*
Къангада палау болсун, бёрек да,
Досум, тоймай къобаргъа керекди.
(Фирдоуси)

*
Ич, алай сагъыш да эт:
Оздурсанг – жояса бет.
(Фирдоуси)


*
Атылып къалгъанса:
Бош ичесе, бош.
Дамырлыкъ болгъанса,
Чал, зыккыл сархош.
(Фирдоуси)
elbars 22.07.2019 18:19:18
Сообщений: 2239
*
Шайтан болсун ол тёзмеген а. Бил:
Ашыгъышлыкъ игиликге тюйюл.
(Фирдоуси)


*
Не ишни да алма ашыгъып къолгъа,
Кюн тийсин да жылытсын аны алгъа.
(Фирдоуси)


*
Жилтинни ёчюрмединг заманында,
Эл кюйюп кетди аны заранындан.
(Фирдоуси)


*
Шам ариулукъгъа адам багъа, бичим
Бирча бермейди. Алайды:
Чыпчыкъны чурасына[1] къарайды ким,
Ким а – тюгюне къарайды.
(Байхаки)


*
Эс бурмайды кёкде булут
Итни юргенине.
Бёрюлени окъун улут –
Анга ол неди, не?
(Насир Хосров)




[1] Чура - клюв
elbars 23.07.2019 18:56:02
Сообщений: 2239
*
Башынг керек эсе
Алыкъа кесинге,
Тасханг билинмесин,
Салама эсинге.
(Насир Хосров)

*
Кирирден алгъа этеринги
Бил иги: къалай кетеринги.
(Насир Хосров)

*
Кёзге асыуду байрымгюл,
Тилге уа ол татлы тюйюл.
(Гургани)


*
Тауусулуп бара эсе да, ай
Турмайды такъсый, жиляй.
(Масуд Сад Салман)

*
Тасхасын айтмаз батыр, чыдар,
Тасхасы угъай – жаны чыгъар.
(Санаи)

*
Суу къыт эсе – ол къан багъады,
Эркин эсе – бошха агъады.
(Санаи)
elbars 24.07.2019 18:20:26
Сообщений: 2239

*
Аман кёре
Эсе къойчу,
Мухар бёрю –
Кеси къойчу.
(Хакани)

*
Мияланы жаратхан да –
Таш кеси,
Мияланы ууатхан да –
Таш кеси.
(Хакани)

*
Дуньяда къадар жолун
Бармай бир адам къалмаз,
Бир киши бермез къолун
Не да жюгюнгю алмаз.
(Низами)

*
Аузуна къыстау ташыйды
Ашланы.
Мухарлыкъ ауруу башыды.
Бил аны.
(Аттар)

*
Бир жолгъа, тыкълап-тыгъып,
Досум, кёп ашама.
Кесинги ашайды артыгъы –
Телиге ушама.
(Аттар)
elbars 25.07.2019 21:49:05
Сообщений: 2239
*
Хау, амалсызлыкъ жетеди
Бир кюн асланнга да,
Ол аны тюлкю этеди:
Жан татлы анга да.
(Руми)

*
Кёлню алып кетмезсе сен,
Къаннгынчы ич андан эсе.
(Руми)


*
Ол, жауу сырын билмез ючюн,
Тенгине да айтмайды ичин.
(Саади)

*
Ашынг татлы эди хурмача,
Алай а, досум, не хайыр:
Кёзюнг ачы эди турмача,
Бетинг а – чайналгъан чайыр.
(Саади)

*
Эй, дидин, эй, шугут налат –
Ураса элияча.
Да сора сен да бал жалат
Бош урмай, балжияча[1].
(Саади)




[1] Балжия – бал чибин.
elbars 26.07.2019 20:31:39
Сообщений: 2239
*
Тюнене бутунг чыкъгъан, сен азмы
Къыйналдынг, санга бакъгъан а – ким?
Биягъы керек болуп къалмазмы,
Бюгюн сен хыны этген хаким?
(Саади)

*
Тынгылап ариу сёзге,
Сют бермез ийнек бизге.
(Саади)

*
Кёлюнгю жарытхан да –
Чагъыр.
Жашаудан арытхан да –
Чагъыр.
(Аухададдин Аухади)


*
Чагъырдан тели халсыз
Болма сен. Аны да бил:
Не эшек, не ат, не къыз
Телиге башха тюйюл.
(Аухададдин Аухади)

*
Бал – татлы, аны тапмазса бош алай,
Бек ачырса, балжия селпи[1] талай.
(Аухададдин Аухади)

*
Тасханг – къында къама, алай ачхан
Эсенг, ол окъду, садакъдан учхан.
(Джами)

*
Сакъ жауун суху жетди,
Бахчаны талап кетди.
Сел жауун а – сугъарып,
Сабанны жашил этди.
(Джами)

*
Кёрде жатхан жазыкъ,
Кетгенсе сен жашамай.
Туралмадынг ашамай
Артыкъ харам азыкъ.
(Хилоли)

*
Сютге ол суу къошхан киши бютюн
Махтайды, къычыра, сютюн.
(Бедиль)




[1] Селпи – рой.
elbars 27.07.2019 20:01:54
Сообщений: 2239
*
Шинжисиз хурма терек
Къаллайла болур эди?
Хурмасы баям да терк
Тауусулур эди.
(Каани)

*
Чакъгъан терек эдим кете туруп.
Къайтдым артха шинжи юлкю болуп.
Жаханимни кёргенме деме, досум,
Душман элде жангыз кече бугъуп.

*
Атагъа, ол чал къартда,
Тынгыламагъан улан,
Палахха къалыр артда:
Окъ тиер, урур жилян.

*
Чагъыр – къызыл, ичибизге бара,
Да сора некди бетибиз къара?

*
Ичги телилик этдиреди,
Амалсызлыкъгъа жетдиреди.

*
Ичги палахлагъа къабакъ ачады.
Юйден намыс, монглукъ да кенг къачады.

*
Жол тапмазса журтунга,
Жол кюйюн сынамай,
Не иги умутунга –
Къадарынг унамай.
elbars 28.07.2019 23:44:54
Сообщений: 2239
*
Ол кёп кёргенди деп
Зарланма да, сукълан.
Акъыл киргенди деп,
Къыдырышха атлан.


*
Ашны мардалап ашагъан, –
Ол дайым тёрде.
Мухар ийнекге ушагъан,
Эртте да кёрде.

*
Кёп ашагъан –
Аз жашагъан.

*
Ичибиз, чагъыр къуя,
Азыкъдан толуп,
Къалмасын ариу дунья
Мал орун болуп.

*
Ашарыгъынг келе эсе, тартынма, тур.
Эки да тепшекни арасына олтур.

*
Аякъ басардан алгъа,
Къара жолгъа.
elbars 29.07.2019 20:31:49
Сообщений: 2239
*
Къарт къынгыр эсе да, ол жокъну
Бар эте, алыкъа таматады.
Къаллай бир субай, жютю окъну
Жокъ этди къынгыр садакъ – ата да.

*
Парча сархлы эсли киши
Кёпюр излей кетди.
Тели уа, чарыгъын тешип,
Сууну, ойнай, ётдю.

*
Не бийик эсе да тау,
Ыз анга да барды, хау.


*
Уудан башха жукъ жокъ эсе да юйюнгде,
Анга да къууанырса бир кюнде.


*
Жарлы юйге, кюн кирмегени амалтын,
Хаким киреди неда сарынчы къатын.

*
Солууубуз айланнган къадар,
Амырыбыз, умутубуз да бар.
elbars 30.07.2019 17:56:19
Сообщений: 2239
*
Артыкъ махтау,
Кимге да – жау.

*
Къурт, кетерме эсингден,
Терекденди – кесинден.

*
Къонакъгъа ариу тюбе,
Жанынынгдан жарыкъ юбе[1].
Ол юйге кирсин да беча[2],
Чыгъары болсун эбеча[3].

*
Ишлеген къалач
Алыр,
Ышаннган а ач
Къалыр.

*
Кёрген кюледи бокъургъа,
Бокъур кюледи сокъургъа.

*
Индостан узакъ эсе да,
Аз тюйюл аны кёрген.
Эл мазар[4] жууукъ эсе да,
Къайтмайды ары кирген.

*
Мискинни къууду
Черекге бушуу,
Батмады сууда,
Къум болду да суу.

*
Мусаны жолу башха,
Исаны жолу башха.

*
Къатыбызда чыгъады суу,
Алай истемейбиз аны.
Хоншубузну къызы – ариу,
Алай эслемейбиз аны.


(14. 06. 16 – 15. 07. 16)
Налжик




[1] Юбе – вдохнуть.


[2] Бе – вдох.


[3] Эбе – выдох.


[4] Мазар (тюрк.) – къабырла.
Conundrum 31.07.2019 03:24:08
Сообщений: 360
elbars,
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный