Расширенный поиск
29 Марта  2024 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Элни кючю – эмеген.
  • Башы джабылгъан челекге, кир тюшмез.
  • Уллу къашыкъ эрин джыртар.
  • Ёлюр джаннга, ёкюл джокъ.
  • Къарнынг къанлынга кийирир.
  • Эл ауузу – элия.
  • Кирсизни – саны таза, халалны – къаны таза.
  • Акъыл сабырлыкъ берир.
  • Биреу къой излей, биреу той излей.
  • Адам боллукъ, атламындан белгили болур.
  • Окъуусуз билим – джокъ, билимсиз кюнюнг – джокъ.
  • Сормай – алма, чакъырылмай – барма.
  • Ач къалгъандан, кеч къалгъан къолай.
  • Кёб ашасанг, татыуу чыкъмаз, кёб сёлешсенг, магъанасы чыкъмаз.
  • Ана къойну – балагъа джандет.
  • Уясында не кёрсе, учханында аны этер.
  • Тёрдеги кюлсе, эшикдеги ышарыр.
  • Ёлмесенг да, къарт дамы болмазса?
  • Тюзню ётмеги тюзде къалса да, тас болмаз.
  • Билген билмегенни юретген адетди.
  • Эки итни арасына сюек атма, эки адамны арасында сёз чыгъарма.
  • Элде адам къалмаса, ит тахтагъа минер.
  • Эки ойлашыб, бир сёлешген.
  • Окъугъан – асыу, окъумагъан – джарсыу.
  • Байлыкъ келсе, акъыл кетер.
  • Термилгенинги табмазса, кюлгенинге тюберсе.
  • Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
  • Баргъанынга кёре болур келгенинг.
  • Тилчи тилден къаныкъмаз.
  • Джангыз терек къынгыр ёсер.
  • Башланнган иш битер, къымылдагъан тиш тюшер.
  • Дуния малгъа сатылма, кесингден телиге къатылма.
  • Ач келгенни – тойдур, кеч келгенни – къондур.
  • Тюзлюк тас болмайды.
  • Аман эсирсе, юйюн ояр.
  • Ачлыкъда тары гырджын халыуадан татлы.
  • Билим – акъылны чырагъы.
  • Намыс сатылыб алынмайды.
  • Ышармагъан – кюлмез, кюлмеген – къууанчны билмез.
  • Ёлген ийнек сютлю болур.
  • Мураты болгъанны джюрек тебюую башхады.
  • Эллинг бла джау болсанг да, юйюнг бла джау болма.
  • Нарт сёз – тилни бети.
  • Джюрекден джюрекге джол барды.
  • Келлик заман – къартлыкъ келтирир, кетген заман – джашлыкъ ёлтюрюр.
  • Эм уллу байлыкъ – джан саулукъ.
  • Ач да бол, токъ да бол – намысынга бек бол.
  • Байлыкъ болгъан джерде, тынчлыкъ джокъду.
  • Къонагъы джокъну – шоху джокъ.
  • Эртде тургъан джылкъычыны эркек аты тай табар.

Къыйынлыкъда жан сакълагъан эгечле

22.03.2012 4 7796  Х. Бачиев
Бичиланы Хусей



Сауту эл. XIX ёмюр. Мисирланы тукъуму да Саутуда жашагъандыла. Мен бу хапарларын айтырыкъ эгечле да ол тукъумну бек къолайлы юйюрюню - Мисирланы Исхакъны (Чыпчыкъны) бла Таукенланы Айшатны къызларыдыла. Ол къыйын ёмюрде не электричество, не суу, не газ болмагъан заманда (Эриссейни къалайындача) бу эки огъурлу адам жети сабий ёсдюргендиле. Тёрт жаш бла юч къыз: Инал, Иналукъ, Билял, Мутай, Хадижат (Къажау), Фатимат (Хорасан) эм Саният. Ол  къыйын заманда быллай бир сабийни ёсдюрюп, адам этерге къаллай бир жигитлик бла адамлыкъ керек эди!

Жашланы бирлери Иналукъ жашлай къаядан кетип ёлгенди. Иналны уа кеси аскерлерибиз 1944-чю жылны декабрь айында Саутуну къыргъанда ёлтюрлгендиле. Билял бла Мутай Уллу Ата журт урушда жоюлгъандыла. Алай, Билял бла Мутай, урушда жанларын бергенликге, аланы юй бийчелерин, сабийлерин, аналарын, тамата къарындашларын, барысы да жети адам болуп, Саутуну къыргъанда, бир да эримей ёлтюргендиле.

Энди уа хапарыбызны баш жигитлери эгечлеге - Хадижатха (Къажау), Фатиматха (Хорасан), Саниятха кечейик. Уллу къазанда бишген эт чий къалмаз дегенлей, бу юч эгеч да Малкъарда бек сыйлы къызлагъа саналгъандыла. Быланы кёп, менме деген жашла тилегендиле. Болсада, къызланы атасы, Исхакъ, киеулени иги къолайлы юйюрледен сайлагъанды. Таматалары Хадижатны Курнаятда Сараккуланы Къарабашха бергендиле. Ол Курнаятда бек сыйлы, къолайлы юйюрден болгъанды. Малкъарда ол заманда бал чибинчилик бла кюрешген, Къарабаш болмаса, кёп адам болмагъанды. Анга кёре жерлери, малларыда болгъанды.

Исхакъны экинчи къызы Фатиматны алгъа Улбашланы Хамза-хажиге (кесида шыйых болгъанды) бередиле. Алай, Фатимат аны бла бир ай жашагъанлай, Хамза-Хажи ёлюп къалады. Кёп да турмай, Фатиматны тилегенледен бирине, кеси элли - Темиржанланы Баразгъа тийишли кёрюп, анга бередиле. Бараз да, къолундан келген, къолайлы жаш болгъанды.

Эгечлени кичилери Саниятны уа Мамайланы Арапны жашы Мухамматха эрге бередиле. Мухаммат да субай, ариу адам, къолайлы, элде уста мараучу эди. Алай бла юч эгеч, юч да элде, юч да жарагъан юйюрлеге келин боладыла.

Энди ол юч огъурлу да, акъыллы да эгечлени къыйын, алай а, огъурлукъгъа къуллукъ этген къадарларын ачыкъларгъа кюрешейим. 

XX-чы ёмюрню 30-чу жылларында эгечлени таматалары Хадижат, эри Къарабаш эм юйюрю бла Курнаятдан Ташлы-талагъа кёчедиле. Ол жыллада бийик тау элледе жашагъанланы Малкъарны тау этекледе жерлерине кёчюре эдиле. Курнаят да ол санда эди.

Къарабашны юйюрю жангы жерде иги юй да ишлеп, иги аякъ тиреп, жашап башлайдыла. Къарабаш бла Хадижат тёрт жаш бла бир къыз ёсдюргедиле. Ала да иги жерленип, колхозда ишлей тургъанлай, Уллу Ата журт уруш башланады. Кёп да турмай ала юч жашларын – Акъылны, Хадисни, Чорттайны урушха ашырадыла. Къарындашланы таматасы - Амнни уа, саулугъу осалыракъ болгъаны ючюн, комиссия тылда ишлерге къояды.  Хадижат бла Къарабаш не кёп жиляп сакълагъан эселе да, юч жашдан бири окъуна къолларына сау къайтмай, уруш отунда жоюлгъандыла. Аминни юсюнден а жалгъан тил этип биреулен, 1942-чи жылда тутдургъанды. Ол ауруулу адам болгъаны себепли, тутмакъда этген артыкълыкъланы кётюралмай ёледи. Алай бла жазыкъ ана эки жылны ичинде тёрт сюйген баласындан айырылады. Аминни ёлгенин эшитгенден сора, жашларыны ачыуларына ичинден кюйюп тургъанан Къарабаш да 1943-чю жылда дуниядан кетеди. 

«Къыйынлыкъ къыйынлыны сурап келе эди» - дегенлей, 1942 жылда Саутуну кеси аскерлерибиз къыргъанда, Хадижатны анасыны тамата къарындашы Иналны, эки келинин, юч да къарындашдан туугъанланы ёлтюргендиле. Алай бла Хадижат эки жылны ичинде анга бек жууукъ онеки адамын къабып: «Оу, мен!», деп къалады… Башха адам болса эди, ол къадар адамындан бошагъан къыйынлыкъны хазнамы кётюралыр эди. Алай Аллахны болушлугъу бла Хадижат тёзгенди. Белине ботасын къаты къысып, ачы къыйынлыкълагъа кесин бюкдюрмей, къыйынлыкъгъа тюшген башха адамлагъа да болушханды. 

Сауту къырылгъандан сора Ташлы-Тала бла Малкъарны арасында жол юч-тёрт айгъа (жолланы тазалагъан эм башха сылтаула бла) жабылып эди. Жолну ачыкъ этгенлей, Саутуда къырылыуда сау къалгъан жангыз къызы Багъалыны бла Фатиматны (эгечи) эм къарындашындан туугъанланы кёрюрге биринчи келеди Хадижат. Ол Малкъарда эки-юч ай тургъандан сора, 1944-чю жылны март айыда жетди. Халкъыбызны тарыхында бек къара кюнлеринден бири - 8-чи мартны аман тангы да атды.

Багъалы бла Хадижат мирзеу эм бир къауум хапчук да аладыла, аланы санында быстыр тикген машина да. Быланы элтген товар вагонланы эшелону Къыргъызстанны областыны Къызыл-Къая шахарында тёгеди.

Багъалыны къармашыулулугъуну хайырындан, терк окъуна хапчукларын бир барак юйню уллу отууна жыядыла. Экинчи кюн Хадижат, жууукъ-ахулну излей, орамгъа чыгъады. Ол кюн окъуна кеси бла эки къарындашдан туугъанны (Ханипа бла аны эгечинден туугъан сабийни - Бозайланы Мажмудинни) алып келеди. Дагъыда бир эки-юч кюнден биягъы Хадижат тасхачылыкъгъа чыгъып, эки ташлы-талачы тишириуну, Гюзюланы Хадижат бла Саниятны, алып келеди. Бу эки ташлы-талычы тиширыу а эллерини Аргудандагъы къошларындан бир зат алмай, юйлеринден ажашып, Къызыл-Къаягъа алай тюшген эдиле. Алай бла Хадижат, ол къыяма заманда кеслерини юсюне тышындан тёрт адам къошады эм аланы ач заманда кечиндирирге кюрешеди. Ол тышындан къошулгъанланы бир зат бла кеслерине мадар этип, кечинирча ахырыда онглары болмагъанды.

«Адамгъа болушханнга, Аллах болушады»-дегенлей, Багъалы бла Хадижатха да Аллах кеси бир онг бергенди. Багъалы, быстыр тикген машинасы бла кече фуфайкала, чарыкъла тигип, кюндюз аланы сатып, ол ахчагъа аш-суу алып, кеслерин да, къонакъларын да кечиндиргенди.

Ташлы-талачы къызла Талдыкурганда кеси юйюрлерин табып, ары кетгинчи, бир жылдан аслам заманны аланы хар жаны бла да Хадижат бла Багъалы кечиндирип тургъандыла. Ала (Халимат бла Саният) кетгенден сора, Хадижат бла эки къарындашдан туугъан Мисирланы Ахия да келип, алада жашагъанды.


Хадижат Багъаланы (къызын) урушдан къайтхан Темиржанланы Османнга эрге береди. Артда да Багъаланы болушлугъу бла юйюнде тургъан Мисирланы саусуз Ханипагъа, аны къарындашы Ахиягъа эм гитче Мажмудинчикге къарап тургъанды. Ким биледи, алагъа къыйынлыкъ кюнде болушханы эсми тапдыра болур эди Хадижатны кеси къыйынлыкъларын унутдурургъа? Хадижат бла аны къызы этген огъурлу ишни, уллу адамлыкъны, халаллыкъны кёп адам эталмагъанды.

Эгечлени ортанчысы Фатимат Темиржанланы Бараз бла бир юйюр къурагъанларын айтханбыз. Энди аны къадарыны бла огъурлулугъуну ючюнден болсун хапарыбыз. Бараз къолдан уста адам болгъанды. Фатимат бла аны жаргъан ариу юйлери, иги уллу терек бахчалары бар эди. Бир иги жаш бла бир ариу къызны, Мухаммат бла Халиматны, ёсдюргендиле. Адамгъа сукъланмай жашагъандыла. Мухаммат Огъары Малкъарны орта школунда устаз эди. 1940 жыллада алгъа Халиматны Сарбашлагъа эрге бередиле. Ызы бла, кёп да турмай, Османны ариу къызы Суфуйну келтиредиле. Алай, быланы да насыплы жашаулары кёпге бармайды. Насыпларын уллу Ата журт уруш бузады.

Уруш башланып, кёп да турмай, Мухаммат да урушха атланады. Фатимат жангыз жашын не кёп жиляп сакълады эсе да, ол урушдан къайтмады. Астыз-суусуз думп болду сюйген жашы.

Алай, Фатиматны къыйынлыкълыры алда эдиле. Сунмай тургъанлай уруш оту Къабарты бла Малкъаргъа да жетеди. 1942 жылны ноябирьни ахырында бла декабирьни аллында НКВД-ны капитан Накин башчылыкъ этген аскер белюмю, кече жашыртын келип, Саутугъа кирип, къартды-жашды, тишириуду-сабийди демей, жашлары, аталары, къарындашлары урушда къанларын тёге, жанларын бере тургъанлыкъгъа, алларына тюшгенлени аямай къырдыла. Артдаракъ, кечегиде жыйылыу этебиз деп, адамланы бирге жыйып, алгъа къырып, ызы бла жанлары да чыкъгъынчы, патеген къуюп, кюйдюргендиле. Къырыу тохталып, аскерле (кесибизни) артха кетгенден сора, къырылгъанланы асырау башланганда, Фатимат, кюйген мыллыкланы къармай, Халиматны (къызын) алтын сыргъасы бла жыйрыгъыны кюймей къалгъан бир устуккусу бла танып табады. Эри Бараз да кюйгенлени санында эди. Къызыны сыргъасы бла жыйрыкъ устуккусун кебинлеп, къарындаш къабыргъа салгъанды. Эрин да ол халда асыратды. 

Келини Суфуйну уа отоуунда аууур жаралы болуп тургъанлай табады. Туудукъчугъу Мухтарчыкъны уа Фатимат, кеси къойнуна къысханлай, бир терен юйде бугъуп, алай къутхаргъанды ёлюмден.  

Эри бла къызындан сора да бек сюйген анасындан, къарындашларындан, келинлеринден, туудукъларындан бошагъанды ол къырылыуда. Фатиматдан башха ол къыйынлыкъланы кётюралмай, тели болуп окъуна кетер эди. Алай, ол кесин къолгъа алып, битеу кючюн эм амалын аууур жаралы келини Суфуй бла аны жашчыгъы Мухтарны жанларын сау къалдырыргъа бурады. Суфуйну кеси атасы бла анасы кеси юйлерине элтип, къараргъа айтханда да, Фатимат келинин алагъа бермей, кеси къарап тургъанды. Суфуйну аузуна къашыкъ бла къапдырып, хар кюнден жара байлауларын жуууп, алышындырып, кеси таулу дарманла этип бакъгъанды. Къыйын заман эди. Ол заманда Малкъарда не больница, не уа аптека окъуна ишлемей эдиле. Фатимат Суфуйну жанын сакъларгъа не кюрешген эсе да къутхаралмады. Ол юч-тёрт айдан ёледи.

Фатимат бла Мухтарчыкъны алда андан да ачы къыйынлыкъ – кёчгюнчюлюкню къара кюню сакълай эди. Ала кёчюрюлгенде битеу жуукъ-ахлуларындан да айырылып, хазыр этген хапчукларын да алалмай, аты аман бла айтылгъан Тогъайгъа, не юй, не терек, не суу болмагъан, къуу тюзге тюшедиле. Анда да кимле эселе да бирле бла бир жер юйге тюшедиле. Жатаргъа жерлери жокъ, ашаргъа ашлары жокъ. Къайда болса да бир къабын къабар зат тапса, аны Мухтарчыкъгъа къабдыра, аны жанын сакълауну, кесини жанындан алгъа салгъанды. Кёп да турмай, бир-эки айдан, ачлыкъ бир жандан, ауруу, исси хауа да башха жанындан алып, ёхтем Фатиматны ол дуниягъа ашырадыла. Мухтарчыкъны ала бла бир жер юйде жашагъанла Тогъайда сабий юйге бередиле. Сабийлеге ашатыргъа ахыры да худурлукъ болмай калгъанда, анда тургъанланы Южно-Къазахстанская областьны башха жерлеринде сабий юйлеге чачадыла. Таулу анна, ынна Фатиматны къадарын суратладым мен сизге. Къаллай бир кючю бар эди бу таулу тишириуда, аллай бир къыйынлыкъ кёргенде, ууалмай, адамлыкъ шартларын тас этмей, адамлыкъны бек баш илишаны - огъурлукъгъа къуллукъ эталгъан!

Эгечлени кичилери Санитятны мен кисим бек уста таныйма. Къоншуда жашай эдик. Арада эки-юч юй бар эди. Жашы Къазий бла мен а антлы тенгле эдик, бир бирге терк-терк бара-келе турургъа тюшюучю эдик. Саниятны Къазийден сора да тёрт къызы бар эди. Сабийледен сора да Саниятны къолуна эри, къайын анасы, къайын жигити къарагъандыла. Аланы барына да аш-суу этген, кийимлерин жуугъан, Саният болгъанды. Аллай огъурлу, жууаш тишириу эди, бир заманда да мен аны не сабийине, не бир башха адамгъа уллу сёлешип эшитмегенме. Къаргъыш айта уа билген да эте болмаз эди ол. Бу тишириу хар затны таза тутаргъа, ол уллу юйюрню эм юйню хар затын жергесинде жетдирирге къалай да жетишалады деп, сейирсиниучю эдиле тийребиз. Бар эди ол юйюрню ариу да, зауукълу жашаулары.

Алай не медет, аланы ол мамыр жашауларын кюйсюз уруш бузады. Бирси эгечлерича Саниятда Уллу Ата журт урушха эки къарындашын, Билял бла Мутайны, ашырады. 1942-чи жылда Сауту къырылгъанда анасын, къарындашын, эки келинин, юч да къарындашындан туугъанланы (Билял бла Мутайныкъыланы) Накинни мурдарлары къырадыла. Быланы ачыулары аз болгъанча, Саниятны бек уллу къыйынлыгъы уа алда жетип келе тура эди.

1943-чю жылны жайында Саниятны жалгъандау бла тутуп, тутмакъгъа жыйышдырып, Сибирьге ашырадыла. Аны ызындан эри Мухаммат да тутулады, аны да ГУЛАГ-ны лагерьинден бирине ашырадыла. Аланы беш сабийлери кеслери тёгюлгенлей къаладыла.

1944-чю жылны 8-чи мартында, танг эрттен сабийле элгенип уянадыла. Ассыры къоркъгъандан къармашарып, аш-суу, хапчук да алалмайдыла. Аланы бек таматалары Нажабатха ол заманда 16 жыл толгъан эди, бек гитчелерине уа - 5. Сабийлени элтген эшелон Туркестанда тохтап, кёчгюнчю мухажирлени анда къотарадыла. Саниятны сабийлерин не этерге билмей тургъанлай, аталарыны эгечи Халимат кеси бла бирге элтеди, ата-аналары тутмакъдан чыкъгъынчы, алагъа ол кёз-къулакъ болгъанды. Аны хайырындан ала сабий юйге тюшмегендиле, чачылмагъандыла.

Саният окъуй-жаза билмегенликге, нёгерлеринден халкъыбызны кёчюргенлерин эшитгенден сора, кюнлери мутхуз болуп, кечелери ичинден сыйытха айланнганды. Сабийлерине термиле, кесини тутмакъда болгъанын окъуна унутханды.   

Алай эте, кече сайын кёз жашлары жастыгъын жибите, арада юч жыл ётгенден сора, 1947-чи жылда, Саниятны терслиги болмай тутулгъанын тохташдырып, юйюне эркин этедиле. Нажабатны анасына жазгъан къагъытындан, сабийлери Туркестанда болгъанларын билгенден сора, мычымай жолгъа атланады. Алма-Атада поездден тюшюп, башха поездге минерге керек эди. Саниятха бир аман адам тюбеп, муну хапчукларын, ахчачыгъын да урлайды. Жарлы ана, сабийлерине термиле, бир поездден башхасына тагъыла, аманны-кебинден жыйышады. Сабийлери жашагъан юйню сурап баргъанда, Саният ассыры тозурагъандан бла зыккыл болгъанындан, кеси сабийлери аналарын танымай къалгъандыла. Бир юч-тёрт жылдана сабийлени аталары Муххамат да юйюне эркин болуп къайтханды.

Саният Фатиматны (эгечини) сурай кетип, аны ачы къадарын эшитгенден сора, Мухтарчыкъны къайдагъысын сурап башлайды. Туркестаннга хар андан-мындан келген таулудан хапар сорады. Алай сурай кетгенде, 1953-чю жылны аллында Саниятлары жашагъан жерге Чаналаны Махмут келеди. Махмут да сабий юйде жашап, артда Чаналаны Хусей болгъан жерге жыйышгъан эди да. Андан биледиле Мухтарны къайда болгъанын. Аны эшитгенлей Саният жан кирген кибик болады. Жюрегинде тынгысызлыгъы болмагъанды, Мухтарны юйюне жыйышдыргъынчы.  Ол аланы бир юйлюлерича болады. Кёчгюнчюлюкден къайтхандан сора да ол Саниятны юйюрю бла жашайды, аны юйлендирген да этедиле. Ол бусагъатда да Хасанья да толу юйюр болуп жашайды. Саниятны хайырындан Темиржанлагъа да, халкъыбызгъа да бир толу юйюр къошулгъанды. Саният болмаса Мухтарны къайда къалгъанын билген бир Аллах эди!

Бу юч огъурлу эгечни хайырындан халкъыбызгъа жарагъан беш-алты юйюр сакъланнганды. Ма ол эди бу юч къыйынлы, алай а кеси къыйынлыкъларын кюнде унутуп, къоюнларына къарыусузланы къысып, жанларын сакълап, огъурлулай эм адамлыкъ шартларын тас этмей къалгъан эгечлени юсюнден мен билген хапар. Ма бу эгечлеге ушаш халкъыбызда кёп тыширыу болгъанды. Киши жеринде ачдан, аурууладан, табийгъат келишмегенлигинден халкъыбыз къырыла тургъанда, аллай тиширыула сакълагъандыла бизни. Ала къуру адамабызны сакълап къоймай, билим хазнабызны (адет-ыз, тил, дин, тарых-маданият) да сакълап къайтаргъандыла туугъан журтха.

Бу мен уллу хурмет бла жазгъан эгечлени юсюнден хапара алагъа эм ала кибиклени барына да ёмюрлюк эскертме болсун!


Март 2011 жыл

(Голосов: 9, Рейтинг: 5)

  • Нравится

Комментарии (4)

    Джаратама2
    KALAYSA Pictures
    22.03.2012 04:21:16
    Бедные люди.. Къаллай бир къыйынлыкъ сынаб кетгендиле дуниядан.. Аллай бир къыйынлыкъ керюб, тезюб, дагъыда кеслерин унутуб, къаллай бир адамлыкъ этгендиле.. И все это горе, страдания вписалисль в их лица, и какое же благородство и смирение на этих лицах.. Настоящие люди.. Аллах ол къыйынлыкъланы кишиге да сынатмасын, ол аллай бушууланы ётюб елгенлени да Аллах джаннетли этсин..
    Джаратама1
    KALAYSA Pictures
    22.03.2012 04:29:52
    Подумалось.. Как много людей готовы рассказывать о своих проблемах.. Прочитав подобное, осмелится ли кто пожаловаться на свою судьбу!? Разве у вас проблемы!? Песня, да и только..
    Джаратама1
    УЗДЕНОВА ТАНЗИЛЯ
    23.03.2012 03:35:12
    Быллайны окъугъандан сора тынглы не жазаргъада билмей къаласа:(бюгюнгю жашаубузну алсам тамам быллай къыйынлыкълада адамлыкъларын билдирген хазна табылыр эди кёп адам:(

    Видимо каждому из нас, нынешнего поколения нужно прочитать такое, чтоб начать ценить жизнь, чтоб понять вкус жизни, чтоб появился смысл жизни. Мы сегодня жалуемся на свою жизнь.:смирк: Нет наверное ни одного человека, которого всё устраивало бы. И мало, очень мало кто из нас может вспомнить в такие моменты вот таких вот женщин с такой не лёгкой судьбой, и понять, что мы просто уже обнаглели от хорошей жизни. Мы сегодня пытаемся быть похожи на кого угодно стремимся не понятно к чему. Пытаемся стать известными. А ведь эти сёстры тогда и подумать не могли, что о них, когда то будут писать, говорить, думать, переживать… Мы берём пример, к сожалению, не с таких женщин. Мы сыты, одеты, у нас есть всё, по сравнению с ними. И не боясь АЛЛАХА, мы жалуемся? Я горда, я восхищаюсь тем, что такие женщины были силой нашего народа, лицом нашего народа. Именно благодаря им, таким смелым, человечным сильным женщинам как сёстры Хадижат, Фатимат и Саният мы сегодня есть. Кто сегодня готов вынести такие испытания, такие мучения судьбы? Единицы. А может и вовсе ни кто.

    Биз жашауну къыйынлыгъын билмеген, танымагъан адамлабыз. Бюгюн бир сабийни ёсдюралмайбыз деп тарыгъабыз, сагъыш этмей, бизни ата аналарыбызны къаллай къыйынлыкъда ёсдюргенлерин. Эм да бек ачыу тиеди, бюгюнг жаш тёлюбюз аллай къартлагъа намыс бере билмегенлери. Биз бютюнда аланы саулукъларын сора, алагъа кёз къулакъ бола, кесибизни халибаз бла аланы кёллерин кётюрюрге керекбиз. Муну окъугъанлагъада тилеригим, башхалагъа юлгюге келтире тураикъ бу хапарны.

    Аллах жаннетледе жатдырсын кёчгюнчюлюкде юлюп къайтмагъанланы! Сауту элде да къырылгъан адамларыбызны!:(
    Джаратама0
    мираж
    26.03.2012 13:04:27
    1942-чи жылда Сауту бла Галшлары деген элледе болгъан мурдарлыкъ ишле... Эрттенликде кюн жылыуу уятыучу сабийлени бешик бауларын къара къузгъун тешдирген эди... адам сыфатда келген жыртхыч жаныуарла эдиле ала... сабий, къарт, тышырыу деп къарамай эдиле ала... урушда жаралы болуп, госпитальда бакъдырылгъандан сора, юйюне ата-анамдан тансыгъымы алайым да ызыма къайтама деп келген къызыл аскерчи жашланы да билетлерин кёре тургъанлай, айырмай эдиле ала... бир отоугъа жыйып, жан-жаныдан атдырып... къырып... ичлеринде жаралы къалгъан эсе да, саулай бар эселе да кюйдюрюп чыгъа эдиле... къаллай жюреклери бар эди ол заманда адамланы... хатасы-хилиси болмагъанланы жанларын алай алып къоярча... 1944-чю жыл... Кёчгюнчюлюк... сюргюн... Атлары адам ашаучулагъа чыгъып, ашар ашлары болмай, жашар жерлери болмай, табийгъат болумлагъа юйреналмай, не къадар ыспассызлыкъдан ётгендиле... Ол мурдарлыкъ, ол артыкълыкъ миллетибизге не ючюн болургъа керек эди деген соруу соруулай къалгъанды... Ол къыйынлыкъ кёп миллетлени жилятханды, жилятханны къой да жерни башындан думп этип да къоярыкъ да болур эди, халкъны ичинде быллай адамла болмасала.
    Кёчгюнчюлюкню азап жолун кёрген, аны ачы къанатындан ачыгъан, ол жоллада къыйналгъан эселе да миллетини ёхтемлиги эсине тюше да эс жыя, адамлыкъларын, миллетликлерин, таулулукъларын тас этмей бизге, ёсюп келген жаш тёлюге, дери жетдирген таматаларыбызгъа баш урабыз! Аллах узакъ ёмюр берсин!