Расширенный поиск
2 Мая  2024 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Уллу сёлешме да, уллу къаб.
  • Сёз къанатсыз учар.
  • Таш бла ургъанны, аш бла ур.
  • Намысы джокъну – дуниясы джокъ.
  • Чоюнну башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
  • Тынгылагъан тынгы бузар.
  • Бети бедерден, намыс сакълама.
  • Дуния мал дунияда къалады.
  • Къошда джокъгъа – юлюш джокъ.
  • Ёлген аслан – сау чычхан.
  • Чёбню кёлтюрсенг, тюбюнден сёз чыгъар.
  • Кёрмегеннге кебек – танг, битмегеннге сакъал – танг.
  • Джукъу тёшек сайламайды.
  • Кёлю джокъну – джолу джокъ.
  • Мал кёб болса, джууукъ кёб болур.
  • Адам сёзге тынгыла, акъыл сёзню ангыла.
  • Тойчу джашха къарама, къойчу джашха къара.
  • Махтаннган къыз, тойда джукълар.
  • Кёбню кёрген – кёб билир.
  • Ауурну тюбю бла, дженгилни башы бла джюрюген.
  • Акъыл аздырмаз, билим тоздурмаз.
  • Адеб этмеген, адеб кёрмез.
  • Бюгюн дуния кибик, тамбла ахыратды.
  • Къайгъы тюбю – тенгиз.
  • Аман адам этегингден тутса, кес да къач.
  • Терек ауса, отунчу – кёб.
  • Джаным-тиним – окъуу, билим.
  • Аманны къуугъан, аманлыкъ табар.
  • Джерни букъусу кёкге къонмаз.
  • Къарт айтханны этмеген, къартаймаз.
  • Тил – миллетни джаны.
  • Эринчекни эр алмаз, эр алса да, кёл салмаз, кёл салса да, кёб бармаз!
  • Джарлы тюеге минсе да, ит къабар.
  • Кёб ашасанг, татыуу чыкъмаз, кёб сёлешсенг, магъанасы чыкъмаз.
  • Билим къая тешер.
  • Ашлыкъны арба юйге келтирир, чана базаргъа элтир.
  • Къайгъыны сюйген, къайгъы табар.
  • Зарда марда джокъ.
  • Тенги кёбню джау алмаз, акъылы кёбню дау алмаз.
  • Айтханы чапыракъдан ётмеген.
  • Къартны бурнун сюрт да, оноугъа тут.
  • Къазанчы аман болса, къазаны къайнамаз.
  • Босагъагъа джууукъ орун болса, ашыгъыб тёрге озма.
  • Чомартха хар кюн да байрамды.
  • Уллу атлама – абынырса, уллу къабма – къарылырса.
  • Джауумдан сора, кюн кюйдюрюр, ётюрюкден сора, айыб кюйдюрюр.
  • Айтылгъан буйрукъ, сёгюлмез
  • Къарыусузгъа кюлме, онгсузгъа тийме.
  • Джаханимни кёрмей, джандетге кёл салмазса.
  • Айтхан сёзюне табылгъан.
Выбрать дату в календареВыбрать дату в календаре

Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 77 След.
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
БАГУШ ХАННЫ
КИППЕ-КИРЛИ КЪЫРАЛЫНДА

1

Бара кетип, бара, бара, бара кетип,
Жети да тау аууп,
Тогъуз да суу ётюп,
Бир уллу тенегиз жагъада
Бир Киппе-Кирли къырал бар эди,
Аны тёр шахары багуш тёбеледен тар эди.

Анда уа бир тыкыр,
Бир шимир аслан жашагъанды.
Ол, къолун-бетин жуумай,
Ашын алай ашагъанды.
Хан эди кеси да,
Бар эди неси да:
Бийик тахы, уллу аскери,
Къыйырсыз, чексиз – жери.
Бар эди алтын къаласы,
Эки да сюйген баласы.

Жашыны аты Тухур эди,
Эсе да, Тыкыр эди.
Къызыны аты Буттукъ эди,
Эсе да, Буштукъ эди.
Кесини аты уа – Баккуш.
Угъай! Баккуш угъай, – Багуш.

Бир жол а тамгъа-тамгъа къагъытха салгъанды да къол,
Ахыры да жууунмаз Оноу чыгъаргъанды ол.


Жауун жауса, аны жаны
Тамагъына тыгъылгъанды.
Къачама деп абыннганды,
Сюрюннгенди, жыгъылгъанды.
Алай керек эди анга,
Киппе-Кирли ханнга!

Тишхан аула басып къала мюйюшлерин,
Кюе кесип кийизлерин, кюйюзлерин.
Хан да, къызы да, жашы да,
Къатыны, къарауашы да,
Мугут этип юслери,
Ийис этип кеслери,
Кирлеринде бише эдиле,
Дагъыда уллу сёлеше эдиле.

«Сапын» дегенни сатып ие эдиле.
«Таракъ» дегенни таргъа тыя эдиле,
Уруп-тюйюп, кепге жыя эдиле.

«Сибиртги» дегеннге уа,
Итле кибик юргендиле,
Сибиртгисин отха атып,
Кесин Сибирге сюргендиле.

Жаныуарла бу зорлукъдан безгендиле.
Да не этерик эдиле? Тёзгендиле!

Жукъ айтханны талап къойгъанды
Багуш хан.
Аз жаныуарнымы жойгъанды
Багуш хан!

Кирли ёзюрлерине ариу сёлешгенди,
Бек кирлилерине майдалла юлешгенди.
Барын да къаты-къаты къучакълагъанды,
Уппа-чуппа этгенди, ийнакълагъанды.

Жуууннган не болгъанын унутханды хан.
Тёшегине, тешинмей, жатханды хан.
Шимир тону юсюнден, чирип, тюшгенди.
Чабырларын а – чачылсала, тешгенди.

Бир кюн ханны-къызы тойгъа къуралгъанды.
Ол, кюзгюге къарап, къубулгъанды, къууаннганды:

«Эки кёзюм хикки болуп,
Къулакъларым кирден толуп,
Юсюм-башым тозурап,–
Бир да тоймайма, къарап!
Токъсан тогъуз къой багъасы
Жыйрыгъымы – минг тамгъасы!
Эки женгим сёгюлюп,
Гызмаларым тёгюлюп.
Менден тапчыкъ болмаз жерде,–
Бир кир къапчыкъ болмаз жерде.
Ариума бахча гинжиден
М-е-е-е-е-е-ен!»

Тойгъа-сыйгъа ханны жашы да тебрегенди,
Сымарлана, махтана, терлегенди:

«Мен кимден да кирлиме,
Кесимден да кирлиме!
Шимир къатып женглерим,
Сукъланалла тенглерим!
Мени бла эришелле,
Озаргъа бош кюрешелле!
Той боллугъун билгенме,
Кюлге аунап келгенме!
Кошт бала да сукъланыр,
Аузу ачылып къалыр.
Ариума бахча гинжиден
Ме-е-е-е-е-ен!»

Ханны къатыны Хыштара уа
Ашын ёретин ашагъанды.
Аны къатында Къарт Къуртха
Мёлекге ушагъанды.
Къайры болса – ары тюкюргенди,
Бурнун, этеги бла сюртгенди.
Жууулмай табакълары, къашыкълары.
Уф! Уф! Уф!
Айталмайма андан ары.

2

Бир кюн Суусарчыкъ сууда жуууннганды,
Аны бир жан да кёрмезлик суннганды.
Тилчи Чыкъинжиг’а кёрюп тургъанды,
Ол ханнга баргъанды да, баш ургъанды.

«Былай-былай...» – дегенди да тил этгенди.
Ханны мыртазакъларына жол юйретгенди.

Суусарчыкъны тутаргъа буюргъанды хан,
Тар зинданнга атаргъа буюргъанды хан.

Харип Суусарчыкъны тутхандыла да,
Элтип, тар зиднданнга атхандыла да,
Эшигине ма былллай кирит такъгъандыла,
Ай балталы къалауур да салгъандыла.

Бу зорлукъну Суу бла Сапын эшитгендиле,
Суусарчыкъны къутхарыр оноу этгендиле:

Тёзюмюбюз къалмады энди ханнга! –
Дегендиле да,–
Бир ачы къапдырайыкъ биз анга! –
Дегендиле да,
Экиси да Киппе-Кирли Къыралгъа атланнгандыла,
Къан къазауатха, къыраннга атланнгандыла.

Багуш ханны аскери юзмезден аз тюйюл эди,
Багуш ханны миннген аты – пил эди.

Багуш хан ёзюрлерин чакъыртханды,
Багуш хан акерлерин чакъыртханды.

– Суу бла Сапынны чекден бери ётдюрмегиз,
Тутсагъыз а – мен баргъынчы ёлтюрмегиз! –
Дегенди ол. –
Кёл кенгдире, сууну къумгъа жутдурлукъма,
Сапынны уа сарыуегиме жутдурурма! –
Дегенди ол.

Алайлай, «шуу-шуу!» этип, Суу жетгенди,
Сапын да бир къалын кёмюк этгенди.
Кёзлерине кирип, аман ачытханды.
Абызырагъандыла аскер да, хан да.

Сапын кёмюк аланы –
Аман хыштараланы
Кёзлерине кирип, алай ачытханды,
Алай ачытханды –
Ёкюртюп-ёкюртюп, жилятханды.

Сора Сапын бла Суу айтхандыла ханнга,
Ол Киппе-Кирли аманнга:
– Хыштараны, Буштукъну, Тыкырны да ал да,
Къуруп кет бу жерледен артал да!

Хан къачханды, алай къачханды,–
Къанатлы кибик учханды!
Жан-жаныуар бары къууаннгандыла,
Сау айны аяусуз жуууннгандыла.

Къаз да,
Агъаз да,
Кукук да,
Уку да,
Жур,
жугъутур да,
Къоян,
Жубуран да,
Биттир,
Демметтир да,
Къамжакъ,
Байрымжакъ да,
Къаплан да,
Тишхан да,
Зурнук,
Гумулжук да,
Айыу да, бёрю да, суусар да –
Хар къанатлы, хар жаныуар да
Ашларын, къол-бет жуууп, ашайдыла энди.
Киппе-Кирсиз Къыралда жашайдыла энди.

1993, Нальчик
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
ТИШХАНЧЫКЪЛА ЖОМАГЪЫ


1

Бир чал тишхан болгъанды,
Аны къызы бар эди.
Кёрген – ариулугъуна,
Сукъланып, къарар эди.

Бир къарт тишхан болгъанды,
Аны жашы бар эди.
Кёрген – субайлыгъына
Эрикмей къарар эди.

Бир ариу къыз болгъанды, –
Чал атасы бар эди,
Аны хар айтхан сёзю
Ат багъасы бар эди.

Бир субай жаш болгъанды, –
Къарт анасы бар эди,
Аны хар айтхан сёзю
Балхам эди, бал эди.

Бир чал тишхан болгъанды,
Бир къарт тишхан болгъанды,
Бир ариу къыз болгъанды,
Бир субай жаш болгъанды.

Жаш айтханды къызчыкъгъа:
«Бизни юйге келсенг а!»
Къыз айтханды жашчыкъгъа:
«Атамдан тилесенг а!»

Бир чал тишхан болгъанды, –
Къызчыгъына сакъ эди.
Аны бек къарыулугъа
Берлиги да хакъ эди.

Бир субай жаш болгъанды, –
Ол къызны тилей эди:
«Менден кючлю дуньяда
Бир жан жокъду! – дей эди.

Бир чал тишхан болгъанды,
Аны кибик аз эди:
«Сен кючлю болсанг, киштик
Атангы тутмаз эди!»

2

– Киштик кючлю, киштик кючлю, –
Мен киштикге барлыкъма!
Киштик кючлю, киштик кючлю,
Мен киштикге барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Итден алай къачмаз эдим, тишханчыкъ, –
Деп, макъыргъанды киштик.

– Ит кючлю да, ит кючлю, –
Сора итге барлыкъма!
Ит кючлю да, ит кючлю,
Сора итге барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Мени бёрю къуумаз эди, тишханчыкъ, –
Деп, сынсыгъанды ит а.

– Бёрю кючлю, бёрю кючлю, –
Мен бёрюге барлыкъма!
Бёрю кючлю, бёрю кючлю,
Мен бёрюге барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Мени айыудан къоркъмаз эди, тишханчыкъ, –
Деп, улугъанды бёрю.

– Айыу кючлю, айыу кючлю, –
Мен айыугъа барлыкъма!
Айыу кючлю, айыу кючлю,
Мен айыугъа барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Мени къаплан тутмаз эди, тишханчыкъ, –
Деп, мурулдагъанды айыу.

– Къаплан кючлю, къаплан кючлю, –
Мен къапланнга барлыкъма!
Къаплан кючлю, къаплан кючлю,
Мен къапланнга барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Къоркъуп, пилге жол къоймазем, тишханчыкъ, –
Деп, къычыргъанды къаплан.

– Пил кючлю да, пил кючлю, –
Сора пилге барлыкъма!
Пил кючлю да, пил кючлю,
Сора пилге барлыкъма! –
Деп жырлагъанды тишханчыкъ.

– Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Ай, мен кючлю болсам эди, тишханчыкъ,
Къулагъыма кирмез эди тишханчыкъ.
Къара азап бермез эди тишханчыкъ! –
Дегенди пил да.

– Тишхан кючлю, тишхан кючлю, –
Мен тишханнга барлыкъма!
Тишхан кючлю, тишхан кючлю,
Мен тишханнга барлыкъма! –
Деп жырлагъанды да тишханчыкъ...

3

Бир чал тишхан болгъанды,
Аны къызы бар эди.
Бир къарт тишхан болгъанды,
Аны жашы бар эди.

Бир ариу къыз болгъанды,
Бир субай жаш болгъанды...
Сау дуньягъа айтылырча,
Бир уллу той болгъанды.

1991, Нальчик
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 

АЛАНИЯ

Ты – сердце Кавказа, и сердце в груди,
Здесь вместе сошлись все дороги-пути,
Здесь светом рожденный тобою народ
Под флагом свободы шагает вперед.

Я – истинный горец, я – гордый алан,
И жребий такой не напрасно мне дан,
Над миром сияют родные края,
Алания – Сила и Слава моя.

Мы все до единого – нартов сыны,
Мы спаяны клятвой седой старины:
И, если нагрянут носители бед,
Мы станем дружиной как горный хребет.

Мой дед эту землю годами пахал,
Повесив на пояс фамильный кинжал,
Аланского духа пылающий горн
Светился во тьме от начала времен.

Пускай будет мирным небесный простор,
Над вотчиной солнца, ущелий и гор,
Что проку гоняться за счастьем вдали,
Когда нет на свете прекрасней земли.

Отважную душу и горскую стать
Мы родине нашей готовы отдать,
Поэтому бедствий тяжелая плеть
Не сможет ее никогда одолеть.

Аллаха мы носим в горячих сердцах,
И нам не знаком перед будущим страх,
Где Вера, там – Верность, где Верность, там – Честь,
Знать, завтрашний день у Алании есть.

Мы преданы с детства своей стороне,
Своей стороне и огромной стране,
Пусть флагом Алании реет Эльбрус -
Нам свыше ниспослан с Россией союз
.


Перевод Александра Пряжникова
Изменено: elbars - 25.04.2024 07:34:29
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***
По усталым дорогам –
инвалиды,
уже без иллюзий.

По изувеченным улицам –
голодные дети.

По утихшим дворам –
брошенные старики.

По сожжённым полям –
неродящиебабы.

Над остывшей золой
звон пустых казанов.

Год окончания войны –
он впереди,
или это мучает память меня?


Перевод с балкарского А. Прокопьева
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***
Когда тьма, а особо - в горах,
так густеет, что можно потрогать,
одолеет и смелого страх,
прямо в сердце вонзая свой коготь.

Бросишь взгляд в омертвелый зенит -
тут же станет тебе не до шуток.
Тишина, как железо, звенит -
в марте холод особенно жуток.

Но как чуден желанный рассвет,
как волшебно рождение красок!
И весны удивительней нет,
мир не знает прекраснее сказок.

Все мы гусениц гадких клянем,
даже рады, чтоб птицы склевали,
ну а бабочка вспыхнет огнем -
восхищение сдержим едва ли.

Тьма заветное чудо таит,
но, отбросив смятенье и робость,
на уступе берёзка стоит:
шаг ступить - неминуема пропасть.

Зыбкость паузы сводит с ума -
так томит предвкушенье ответа.
Предрассветная вязкая тьма,
дай березке дождаться рассвета!

Перевод Г. Яропольского
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
Я – БАЛКАРЕЦ

Я - балкарец, от века свободный, как птица,
Мой двуглавый Эльбрус – это царь среди гор,
И, наверно, недаром привык я гордиться,
Что с рожденья он тень надо мною простер.

Я - балкарец, судьба у меня непростая,
Беспокойная вечность мне дышит в лицо,
Но, зато, с высоты мне видны от Алтая
До кавказских вершин земли наших отцов.

Защищает меня от позора и срама
Мой надежный товарищ, мой древний адет,
И, куда б я не шел – повторяю упрямо
Все заветы, что в детстве доверил мне дед.

Каждый камень, лежащий на горной дороге,
Все сокровища мира заменит на раз.
Много лет привыкал обходиться немногим
Мой любимый народ, покоривший Кавказ.

Всюду падает свет – это девушки пляшут,
Словно звезды прекрасны, скромны и чисты.
Никогда и нигде в долгих странствиях ваших
Вы не встретите больше такой красоты.

Грозным нартом я стану во дни испытаний,
Потому что Отчизну поклялся беречь.
Минги-Тау добычею вражьей не станет,
Не умолкнет вовек наша горская речь.

Да! Я истинный горец у неба рожденный,
Где Луна в облаках надо мною плыла,
Я умыт ледниковой водою студеной.
И обласкан пером молодого орла.

Процветай же, Балкария, Родина предков,
Лейтесь песни веселья и ночью и днем,
Чтобы яблоки летом качались на ветках,
Чтобы множилась жизнь на Кавказе моем.


Перевод А.Пряжникова
Изменено: elbars - 22.04.2024 07:01:13
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
БЮРЧЕ БЛА ГУМУЛЖУК


1

Антлы тенгле – Бюрче бла Гумулжук,
Жер-суу кёре, атланнгандыла жолгъа.
Бара-бара, бир кёлге чыкъгъандыла.
Секиргенди да ётгенди Бюрчечик,
Гумулжуг’а кёл ортасына тюшгенди,
Кёл ортасына тюшгенди, жилягъанды,
Жалыннганды: – Бюрчечик, Айыугъа бар да
Бир къыл тиле, мен суудан чыгъарча.

2

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Айыуну тапханды да айтханды:

«Ой, Айыуум, Айыуум,
Бир къыл берсенг а манга?
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга балмы келтиргенсе?» –
Дегенди Айыу.

3

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Бал Четенни тапханды да айтханды:

«Бал Четен, ой, Бал Четен,
Бир къашыкъ бал бер манга.
Балны Айыугьа берликме,
Айыу манга къыл берликди.
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгьарлыкъма»

«Бюрче, сен а мени Къушданмы къоруйса?» –
Дегенди Бал Четен.

4

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Къушну терк тапханды да айтханды:

«Ой, Уллу Къуш, Уллу Къуш,
Тийме сен Бал Четеннге.
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугьа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга жюжекми бергенсе?» –
Дегенди Къуш.

5

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Гурт Тауукъну тапханды да айтханды:

«Гурт Тауукъ, ой, Гурт Тауукъ,
Жюжекледен бирин бер.
Мен аны Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге.
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугьа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгьарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга нартюхмю бергенсе?» –
Дегенди Гурт Тауукъ.

6

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Дууну тапханды да айтханды:

«Ой, Толу Дуу, Толу Дуу,
Манга уууч нартюх бер.
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауукъ жюжек берликди.
Жюжекни Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге.
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а мени Тишханданмы къоруйса?» –
Дегенди Дуу.

7

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Чычханны тапханды да айтханды:

«Ой, Тишханчыкъ, Тишханчыкъ,
Тийме Дууда нартюхге.
Дуу манга нартюх берликди,
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауукъ жюжек берликди,
Мен аны Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге,
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма?»

«Бюрче сен а мени Киштикденми сакълайса?» –
Дегенди Тишхан.

8
Бюрчечик чапханды, жортханды,
Киштикни тапханды да айтханды:

«Ой, Киштикчик, Киштикчик,
Тийме сен Тишханчыкъгъа.
Тишхан а Дуугъа кирмез.
Дуу манга нартюх берликди,
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауукъ жюжек берликди,
Жюжекни Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге.
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга сюттямы бергенсе?» –
Дегенди Киштик.

9

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Ийнекни тапханды да айтханды:

«Ой, Уммочукъ, Уммочукъ,
Бир къашыкъ сют бер манга,
Аны Киштикге берликме,
Киштик тиймез Тишханнга,
Тишхан а Дуугъа кирмез.
Дуу манга нартюх берликди,
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауугъ а жюжек берликди,
Жюжекни Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге,
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга биченми бергенсе?» –
Дегенди Ийнек.

10
Бюрчечик чапханды, жортханды,
Чалгъычыны тапханды да айтханды:

«Ой, Чалгъычы, Чалгъычы,
Кырдык берсенг а манга.
Аны Ийнекге берликме,
Ол манга сюття берликди,
Аны Киштикге берликме,
Киштик тиймез Тишханнга,
Тишхан а Дуугъа кирмез.
Дуу манга нартюх берликди,
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауугъ а жюжек берликди,
Жюжекни Къушха берликме,
Къуш тиймез Бал Четеннге.
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга бозамы бергенсе?» –
Дегенди Чалгъычы.

11

Бюрчечик чапханды, жортханды,
Боза сюзе тургъан Ыннаны тапханды:

«Ой, Ынначыкъ, ынначыкъ,
Боза берсенг а манга.
Аны чалгъы чала тургъан
Чалгъычыгъа берликме.
Ол манга кырдык берликди,
Аны Ийнекге берликме,
Киштик тиймез Тишханнга,
Тишхан а Дуугъа кирмез.
Дуу манга нартюх берликди,
Аны Тауукъгъа берликме,
Тауугъ’а жюжек берликди,
Жюжекни Къушха берликме.
Къуш тиймез Бал Четеннге,
Четен манга бал берликди,
Балны Айыугъа берликме,
Айыу манга къыл берликди,
Къыл бла шуёхуму
Суудан чыгъарлыкъма!»

«Бюрче, сен а манга сууму келтиргенсе?» –
Дегенди Ынна.

12

«Къыйынмыды бир челек
Суу келтирген Бюрчеге?
Челегигиз да къайда?!
Черегигиз да къайда?!» –

Дегенди да, суу алып келгенди Бюрчечик.

Ынна уа боза бергенди,
Ол аны Чалгъычыгъа бергенди,
Чалгъычы кырдык бергенди,
Кырдыкны Уммогъа бергенди,
Уммо сюття бергенди,
Сюттяны Киштикге бергенди,
Киштик Тишханнга тиймезге айтханды,
Тишхан Дуугъа кирмезге айтханды,
Дуу а нартюх бергенди,
Нартюхню Тауукъгъа бергенди,
Тауукъ жюжек бергенди,
Жюжекни Къушха бергенди,
Къуш Бал Четеннге тиймезге айтханды,
Бал Четен бал бергенди,
Балны Айыугъа бергенди,
Айыу къыл бергенди.
Бюрче къыл бла шуёхун
Суудан чыгъаргъанды.

1990, Нальчик




Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
У памятника Кайсыну Кулиеву


Лелеет осень свой последний миг
В мельканье искр заиндевелой ивы…
К тебе пришёл, Кайсын. Неторопливы
Мои шаги, ты ж вечности достиг…

Твой облик в муках камень перенял,
А время стороной пройти стремится.
Пришёл просить я мужества крупицу
И твоего сердечного огня.

Я некогда, почти что без гроша,
Но со стихами в выцветшей тетради,
Приехал в город – встречи нашей ради.
Так этой встречи жаждала душа!

Но встретиться с тобою удалось
Спустя семь лет лишь… Если б можно было,
Чтоб время не текло, чтобы застыло!
Но время пронизает нас насквозь.

Ты был к поэтам добр. Ты сквозь года
Мог видеть судьбы, мог пути измерить.
И как бы мне сейчас хотелось верить,
Что я твои надежды оправдал!

Изведал ты немало в вихре бед,
Когда был изгнан со своим народом.
Лишения и горе год за годом
Вдали от гор, любимых с детских лет…

Но ты не падал духом. Ты рождён
Вести, что бы на плечи ни свалилось,
И до конца стоять за справедливость,
Быть знаменем, защитником, вождём.

И гордая вершина Кипчагай
Дала тебе своё благословенье.
Ты снова видишь горе – силы дай
Преодолеть, дай искру вдохновенья!

Для отдыха не время. На коня,
Пора, как прежде, без седла садиться…
Пришёл просить я мужества крупицу
И твоего душевного огня.

Перевод с балкарского Светланы Мель
Изменено: elbars - 21.04.2024 11:53:15
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
ДЕРСДЕ
С. Михалковдан

Алай тынчмы сунаса
Хили этмей олтургъан?
Алай тынчмы сунаса
Харф-харф, жик-жик окъугъан?

«Э-ге-чим быс-тыр жуу-а-ды.
Ит киш-тик-чик-ни къуу-а-ды,
Те-рек-де ал-ма би-ше-ди,
А-на-ка чын-дай э-ше-ди…» –

Уф, арыдым, уф, талдым,
Къолума къалам алдым.

Энди чот чыгъарайым,
Кёл салып бир къарайым.
Дерслигим былай сорады:
– Айт, суратчыкъгъа къара да,
Он къоздан сегизисин
Алсанг, ненчасы къалады?

«Экичик» деп айталдым…
Уф, къалай халек талдым.

2007
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
Я обидел тебя.

Я, наверно,
был с тобою немыслимо грубым,
потому что слова,
словно птицы,
с уст моих улетели…
Куда?

Вот обида прошла.
Ты, как прежде,
весела и красива,
подобно
после бури пронёсшейся –
солнцу,
после лютых морозов –
весне.

Не могу я сказать:
«Моя радость!
До чего ты
сегодня прекрасна!»

Не могу
рассказать тебе сказку,
сочиненную мной для того
малыша,
что ещё не родился,
для того,
кто бессчетные годы
нас с тобой
так настойчиво ищет,
чтобы в мир наш
однажды прийти.

Не могу я
промолвить отныне
ни полслова,
ни четверти даже –
все слова,
как осенние птицы,
улетели незнамо куда.

А любимая не понимает,
да и как ей понять,
моей милой,
почему я гляжу
так печально,
почему постоянно
молчу.

Я могу теперь
только кивками
изъясняться –
да жестами разве.

А слова мои,
все разнопёры,
порасселись на ветках деревьев –
тех, чьи листья
давно улетели, –
и в окно моё
нагло галдят:

улететь им?
А может, вернуться?
Возвратиться ко мне?
Улететь?

Перевод Г. Яропольского
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
АЛЛАЙ НЕК БОЛАСА?

Ана, аначыгъым, мен
Сени бек сюеме.
Сен билемисе аны, –
Алай нек сюеме?

Мен дерсде эки алсам,
Сормайын кетип къалсам,
Чочутсам гылыучукъну,
Макъыртсам кишиучукъну,
Ташчыкъла атып анга,
Сен урушмайса манга,
Сен къутрумайса… Алай
Ол кюн мени кёрмейсе,
Сютбашчыкъ да бермейсе.

Кесими юйде къоюп,
Сен кетип къаласа.
Ана, аначыгъым, сен
Аллай нек боласа?

2007
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***

Нагое море,
разбежавшись,
нагую девушку хватает,
но пальцы скользкие
не могут
на скользкой коже
удержаться
и вновь срываются
оплошно.

А девушка глядит в даль моря.

Как птица,
что в силки попала,
так ветер
в прядях золотистых
всё мечется,
но безуспешно –
ему не выбраться наружу.

А солнце
нежными лучами
златоволосую ласкает,
её просоленные плечи
целует ласково и долго.

Она стоит
и молча смотрит
на горизонт,
где море с небом
слились в объятье осторожном.

Ей дела нет до волн, до солнца,
до ветерка,
что в прядях бился,
а ныне выбрался оттуда
и меж грудей гнездо свивает,
которые и сами гнёзда
для грёз любовных
и томленья.

Она стоит и молча смотрит
на горизонт,
где непременно
шёлк парусов возникнет алых.

Я знаю – скоро он возникнет.
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
АКЪ ХОРАЗ, КЪАРА ХОРАЗ

Акъ хораз, къара хораз
Сабан сюре эдиле:
– Кукурий, кукурийкук! –
Сабан сюре эдиле.

Акъ гутча, къара гутча
Ачы юре эдиле:
– Гау-гау-гау-гау,
Хап-хап-хап! –
Бёрю сюре эдиле.

Акъ тауукъ, къара тауукъ
Урлукъ сала эдиле:
– Къакъ-къакъ-къакъ-къакъ!
Къакъ-къакъ-къакъ! –
Урлукъ сала эдиле.

Акъ гура, къара гура
Чалгъы чала эдиле:
– Гуру-гуру, гур-гуру! –
Чалгъы чала эдиле.

Акъ баппуш, къара баппуш
Ындыр баса эдиле:
– Бакъ-бакъ-бакъ-бакъ,
Бакъ-бакъ-бакъ! –
Ындыр баса эдиле.

Акъ улакъ, къара улакъ
Къазан аса эдиле:
– Ме-ме-ме-ме, ме-ме-ме! –
Къазан аса эдиле.

Акъ киштик, къара киштик
Тирмен тарта эдиле:
– Мияу-мияу, мияу-яу! –
Тирмен тарта эдиле.

Акъ къыш а къара жерге
Къарла жаудура эди,
«Гуу-гуу-гуу-гуу!» этдирип,
Желле урдура эди.

Барысы да жыйылып,
Алгъыш айта эдиле.
Къурманлыкъла биширип,
Боза тарта эдиле.

Айып болсун тишханнга,
Ол урлап ашай эди.
– Жуу-жуу-жуу-жуу, жууала! –
Ол урлап жашай эди.

2001
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
Святой

Шел человек,
и тень за ним шагала.

Спешил он,
и бежала тень вослед.

Шел долго человек,
и тень, шатаясь,
молила
подождать ее немного.

Шел человек без тени,
и все люди
кивали понимающе:
святой.

Измученная тень его,
в лохмотьях,
со сбитыми
и стертыми ногами,
решила
дожидаться человека –
ведь должен он
вернуться
в дом родной?
Но человек
не думал возвращаться,
и под лучами
яростного солнца
тень умерла,
как раненая птица.

А люди полагали –
он святой.


Перевод Г. Яропольского
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
НЕМЕ

Неме деп бир тюрлю затчыкъ
Жашайды да бизде,
Сейир ишле боладыла,
Ийнан, юйюбюзде.

Киштикча, ол бир тауушсуз
Жюрюйдю ташатын.
Не кёрмейме, не билмейме
Аны атын-затын.

Столгъа жеталмайды; баям,
Гитчеди, юч къарыш.
Алай хилисинден юйде
Болгъан – къара къатыш.

Жабыу тюшюп, шинтик аууп,
Кийим да – чачылып.
Сынып харип илляучукъла,
Буфет да ачылып.

Жазады ол къабыргъада,
Бурмачыкъла буруп,
Кампетлени табады ол,
Турсам да букъдуруп.

Кёзден ташады да, юйде
Не этмейди, ой, не?
Адам къалай тутсун муну,
Къыстарча юйюне.

Къашыкъ бла ашамай ол,
Къайнатмадан тояды,
Кокаларын неге болса
Анга ышып къояды.

Китапланы, тефтерлени
Чачхан, жыртхан да – ол.
Къолу жетген затны оя,
Чапхан, жортхан да – ол.

Бузлатмадан бузчукъ алып,
Кампет кибик эмеди.
Тутуп эшик къолчакъладан[1]
Учхан да ол Немеди.

Ол диванда, ундурукъда,
Топчукъча секиреди.
Шифоньерни ичин тёгюп,
Ары кеси киреди.

Бу юй, ой, къутургъан бугъа
Кирген юйге ушайды.
Былай барса, юйюбюзню
Неме чачып бошайды.

Излеп табалмайма аны,
Биледи да бугъа.
Тоба, тутсам а бузукъну
Берликме Мамугъа!

Ой, жашчыкъ, ол сиркиу ючюн,
Сен нек мудах боласа?
Бузукъ Немеди, ансы хау,
Сен бек иги баласа!

2021







[1] Къолчакъ – эшик сап.
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
У зеркала
Красавица знакомая
все чаще
пугается у зеркала:
морщинки
в нем множатся,
как трещинки в стекле,
ее туманя
светоносный лик.

А дочь ее подросшая
все чаще
у зеркала постаивает,
видя,
как лунным светом
груди набухают,
готовые подобьем белых роз
раскрыться.

Но вот бабушка и вовсе
пренебрегает зеркалом,
в котором
ведется неотступно
наблюденье
за всем,
что происходит у них в доме.

Она-то знает:
то – колдунья злая,
которая,
заворожив однажды,
навек твоей душой
завладевает,
а тело,
словно старую собаку,
безжалостно прочь гонит
со двора.


Перевод с балкарского
Г. Яропольского
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
ДЖАНГУРАЗЛАНЫ МАРИЯМ
АЙТХАН НАЗМУ

Кюн бла бирге турама,
Мен школгъа сюйюп барама.
Мен окъуйма, мен жазама,
Физминутка – арысам а.

Школ жашауубуз зауукъду:
Кёп тюрлю оюн къурабыз.
Шуёхлугъубузну жукъ да
Бузмай, биз ариу турабыз.

Устазыбызны къыйнамай,
Айтханын этебиз бирча.
Дерс бара туруп, ойнамай,
Кёл салабыз, кёп билирча.

Устазыбызны сюебиз:
Анабызча къууатлыды.
Кюнчюкле кибик тиебиз:
Хар сёзю алай татлыды.

2018
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***

Весною
ночь звёздами пахнет.

Лежит она,
вся разметавшись,
и снится ей
ласковый ветер –
глаза у него голубые, –
который,
как фокусник,
быстро
и с легкостью освобождают
её от всего,
чем укрыта
её драгоценная сущность, –
стыдливости,
скромности,
платья…

Сияют горячие груди
сквозь длинные
темные пряди.
И дождь,
удивительно тёплый
и лунному свету подобный,
ей плечи и сонные руки,
и бёдра,
и грудь,
что трепещет,
сияя
сквозь темные пряди,
касаньями
нежными гладит.

А ветер, охальник и ухарь,
целует ей плечи
и груди,
и губы,
что чуть приоткрыты,
и в лоно её проникает…

Лежит она,
вся разметавшись,
убитая страстью нездешней
и радуясь
собственной смерти.

Ночь звёздами пахнет
весною.


Перевод Г. Яропольского
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
КЪАТЫШ НАЗМУ

Къоянчыкъ батыр затчыкъды,
Бёрюню къуууп барады.
Сенгирчге – жашил атчыкъды,
Ол кишнейди, шиш турады.

Къаргъачыкъ мамукъча акъды,
Ол жилянча сюркеледи.
Кирпичиг’ а – жумушакъды,
Агъачдан учуп келеди.

Мурсагъа кирсенг – зауукъду,
Гюл а отча кюйдюреди.
Ол таууш этген тауукъду,
Жумуртха табып юреди.

Жабалакъ къурум къарады,
Боркъулдап къайнайды буз.
Ат кибик жортуп барады
Мешина, ызсыз, жолсуз.

Диваннга батып, газет
Атамы окъуй турады…
Бу назмучукъгъа къара да,
Терс жерчиклерин тюзет.

2011

Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***

Опустилась бабочка
на камень,
бывший твёрже,
чем веков молчанье, —
и шершавый
старый камень ожил.

Ветерок,
заметив это чудо,
оторвался
от игры с листвою
и притих,
застыл заворожённо.

Бабочка, вспорхнувши,
угодила
в паутину лёгкую,
чьи нити
обернулись путами
и пыткой.

И вздохнул в бессилье
ветерок.


Перевод Г. Яропольского
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
АГЪАЧ САКЪЧЫ

Эй, тюккюч къартчыкъ Лаккур,
Бир бутунг пурады.
Не жатыууду?! Хайда тур!
Тюш бола турады

Хайда. Хыпияр Омай
Агъачха киргенди,
Сирнекле бла ойнай,
От саллыкъды энди.

Къайрыса, тюккюч Лаккур?
Терсине бараса!
Мыйыкъларынгы да бур, –
Бир да хыштараса.

Бузукъну мычымай тут,
Жет да вертолёт бла.
Тут да, бир иги къаркъут,
Ойнамазча от бла!

2011



ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
КЮЛКЮЧЮКНЮ
ЖОМАГЪЫ


1

Курчачыкъ, усу тутуп,
Кюлкючюгюн унутуп,
Орамда къоюп кетди,
Тенгчигин мудах этди.

Хо, – деди, – кетсе кетсин,
Тенгчигин сансыз этсин.
Табылыр манга да тенг,
Жол – узакъ, дунья уа – кенг.

2

Бара-бара Кюлкючюк
Кёрдю: жиляй Тюлкючюк,
Жарачыгъын жалайды,
Жалай-жалай жиляйды.

Кюлкючюк Тюлкючюкге,
Ол алтын тюключюкге
Къарагъанлай ышарып,
Тюлкю кючюкчюк, жарып,
Жырлап башлады былай,
Анасы жырлаучулай:
«Бир тауукъ –
Бош зауукъчукъ.
Беш тауукъ –
Беш зауукъчукъ.
Ма зауукъ десенг –
Зауукъ! –
Гедешге тюшсенг,
Зауукъ!»

3

Бара-бара Кюлкючюк,
Биргесине Тюлкючюк
Тюбедиле Тайчыкъгъа,
Мангылайы айчыкъгъа.

– Жаныма тийгенди бек,
Манга гылыу деп эшек.
Тиймей тургъанлай хатам,
Гылыугъа чыкъды атым.

Кюлкючюг'а Тайчыкъгъа –
Мангылайы айчыкъгъа
Къарагъанлай ышарып,
Тайчыкъны кёлю жарып,
Жырлап башлады былай,
Анасы жырлаучулай:
«Къуру бичен –
Аз зауукъ,
Жемден толу
Таз – зауукъ!
Ма зауукъ десенг –
Зауукъ! –
Кёк кырдыклы
Жаз – зауукъ!»

4

Бара-бара Кюлкючюк,
Биргесине Тюлкючюк,
Ызларындан а – Тайчыкъ,
Мангылайчыгъы айчыкъ,
Къояннга тюбедиле:
– Нек жиляйса? – дедиле.
– Тс-с-...
Майна жуттай Бёрю,
Бугъугъуз, къойса кёрюп,
Барыбызны да тутар,
Жан аурутмайын жутар.

Кюлкючюк Къоянчыкъгъа,
Туугъанлы къоркъакъчыкъгъа
Къарагъанлай ышарып,
Къоянчыкъ, кёлю жарып,
Жырлап башлады былай,
Анасы жырлаучулай:
«Бир быхы –
Бир зауукъчукъ.
Беш быхы –
Беш зауукъчукъ.
Ма зауукъ десенг –
Зауукъ,
Бахчагъа тюшсенг –
Зауукъ!»

5

Бара-бара Кюлкючюк,
Биргесине Тюлкючюк,
Тайчыкъ Къоянчыкъ бла,
Къоянчыкъ – Тайчыкъ бла...

Ой-ой-ой-ой! Ды-ды-ды!..
Агъачдан Бёрю чыкъды!
Бёрю чыкъды агъачдан,
Кёзлери жана ачдан.
Тайчыкъ талны тюбюне
Букъду.
Тюлкю тюкгюч тюбюне
Букъду.
Къоянчыгъ' а,
Къоркъакъчыгъ' а,
Дыгалас этди,
Эсин тас этди.

Кюлкючюг' а батырды,
Сермеширге хазырды.

6

Бёрю алай къууанды,
Бёрю былай къууанды:
– Къоянчыкъ –
Ал къабынчыкъ,
Къоркъакъчыкъ –
Бал къабынчыкъ.
Тюлкючюк –
Тёрт къабынчыкъ.
Тайчыкъ... ы-ы-ы...
Кёп къабынчыкъ!

Тал тюбюнде Тайчыкъны
Жанмызчыгъы къалтырай.
Тюкгюч тюбюнде Тюлкю:
«Аначыгъым...» – деп жиляй.
Кюлкючюг' а батырды,
Сермеширге хазырды!

7

– Бёрю, къарачы бери,
Къарачы, къатхан тери!
Нем аманды Тайчыкъдан,
Неда ол къоркъакъчыкъдан?!

– Кимсе сен? – деди Бёрю, –
Къайдан чыкъгъанса бери?!
Кесинг да не тюрлюсе,
Таныгъаным тюйюлсе.
Ой, жазыкъчыкъ, дер эдим.
Къабынчыкъ этер эдим.
Аурутурса дейме ансы!
Бери да къайдан чыкъгъанса?!

– Билмей эсенг – бил! – деди
Кюлкючюк. –
Кюлмей эсенг – кюл! – деди
Кюлкючюк!
Кюлкюге къаны къызды
Бёрюню.
Алай а кюлкю къысды
Бёрюню:
– Хах-хах-ха!
Къыл-къыл-къыл-къыл!
Ким этеди, ой, дыгъыл?
Ким этеди, ким этеди –
Хах-хах-ха –
Дыгъыл-мыгъыл?!
Атылама, –
Хах-хах-ха! –
Жарылама, –
Хах-хах-ха! –
Атылама,
Жарылама,
Ой, къалама
Палахха!

Бёрюлюгюн унутуп,
Дыгъылдан,
Жерге, къарнындан тутуп,
Жыгъылды:
– Атылама, –
Хах-хах-ха! –
Жарылама, –
Хах-хах-ха! –
Атылама,
Жарылама,
Ой, къалама
Палахха!

8

Кюлкючюк бара-бара,
Ызына къарай-къарай,
Билип турады,
Сезип турады:
Курча башчыгъын ийип,
Курча къашчыгъын тюйюп.
Анасы жарсып...
Ыннасы жарсып...

9

Бара-бара Кюлкючюк,
Биргесине Тюлкючюк,
Ызларындан –
Тай, Къоян
Тюбер эдиле, баям:
Къапланнга да,
Къабаннга да,
Мамугъа да,
Маймулгъа да...

Алай...

Кюлкючюк бара-бара,
Ызына къарай-къарай,
Билип турады,
Сезип турады:
Курча башчыгъын ийип,
Курча къашчыгъын тюйюп.
Анасы жарсып...
Ыннасы жарсып...

10

Къоянчыкъ, Тюлкю эм тай,
Батыр Кюлкюню махтай
Бара, Кюлкючюк былай
Айтып, ариу сёлешгенди:
– Мен юйге къайтама энди.
Тенчигим мудахды бек,
Анга дайым мен керек. -
Кюлкючюк алай айтды
Сора ызына къайды

Кюлкючюк юйге кирди,
Сюйген тенгчигин кёрдю.
Къатына жууукъ келди,
Жарыкъ ышарды, кюлдю.
Курча секирип турду,
Тенгин тёгерек бурду,
Жыр айта, жыр айта:

– О-райда, о-райда! –
Ма зауукъ десенг,
Зауукъ,
Ойнасанг, кюлсенг –
Зауукъ.
Алай андан да зауукъ –
Жарыкъ кёллю тенг –
Зауукъ!

1984, Элбрус эл



Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
НА БЕРЕГУ

На берегу –
потаенное место…

Девочка,
платье короткое скинув,
в теплую воду вбегает,
нагая.

Груди ее переполнены солнцем –
взор ослепляют они зеркалами
мальчику, что, обмирая в засаде,
смотрит на девочку, завороженный.

Не шелохнуться бы,
думает мальчик,
если спугну ее – будет как в сказке:
вмиг обратится она в голубицу…

И улетит,
опереньем блистая!

Перевод с балкарского
Г. Яропольского
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
Берегите матерей


Если бы земля
не впитывала материнских слёз,
её покрыли бы воды
солоней моря
и грозней ревущего океана.

Если бы облака не приглушали
материнский плач,
небо сотряслось бы от гула
более мощного,
чем в Судный день от трубы Азраила.

Как много живущим горя на Земле,
как мало покоя и радости!

Если бы Солнце
не поддерживалось материнским теплом,
оно не смогло бы
обогреть землю.

Если бы Луна
не впитывала материнский свет,
она не смогла бы
прорезать сгустившуюся темноту ночи.

Как много во вселенной тьмы и холода,
как мало тепла и света!

Берегите матерей!

Перевод А. Прокопьева
Изменено: elbars - 13.04.2024 08:40:00
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***

Я свирель разломал – ту, в которой
пела музыка звезд и соцветий.
Ухожу я навек, потому что
в этом мире убили любовь.

Этот мир стал немым и холодным,
стал глухим он – и серым – и сирым,
как замерзшее зимнее небо,
отраженное в стылом пруду,
а игривые волны морские
превратились в барханы пустыни.

Ухожу я. Я здесь не останусь –
в этом мире убили любовь,
пристрелили ее словно песню,
только рана не кровоточила –
на застывшие в ужасе травы
изливался божественный свет.

Здесь убили любовь, пристрелили,
словно радугу в небе, и утро
разлетелось на кучу осколков,
как стекло ветровое, а солнце
занавесилось тучами в страхе.

Я свирель разломал свою ныне –
в этом мире убили любовь.

Перевел Г. Яропольский
Изменено: elbars - 12.04.2024 11:41:40
ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН САБИЙЛЕГЕ., назмула. элберле. жомакъла
 
ТАРИХЛЕ

1

Кёкдю тау, къая уа – акъ.
Къой сюрюу отлай бара,
Къарт тутхан хыжы таякъ
1 тарихди, кёр, къара.

2

Кюн анамча ышара,
Къууанады. Энди жайды.
Къаз, кёлде жюзюп бара,
2-ге нечик ушайды.

3

3 а – «З»-е харфны эгиз
Эгечи – бурма затчкъды.
Ол да бир аламатчыкъды, –
Бек керекди билсегиз.

4

Ол шинтик – сыртлы шинтикди,
Тынчлыкълыды олтурсанг.
Аны баш тёбен бурсанг,
Шашмай 4 тарих кибикди.

5

5 унутулуп къалгъан
Оракъгъа къалай ушайды.
Школну бек иги бошайды
Дайым шуёху болгъан.

6

Кёр, 6 «б»-ны кесиди,
Бек ушайды, хау, неси да.
Барды да худурчугъу
Ач тюйюл быдырчыгъы.

7

Суу жагъа – жашил талады,
Чалгъычы чалгъы чалады.
Сабындан жерге чанчсанг,
Кёр, чалгъы 7 болады.

8

Къыптыны эки эгиз
Сапчыгъы эки тогъайды.
Бир къарачы, ол 8
Тариххе нечик ушайды!

9

Жылкъычы, сагъайтмай жукъ,
Жылкъыны къошха бурады.
Къолунда узун къурукъ
9-гъа ушап турады.

0

Дингилге ушайды 0.
Бошду, жукъ тюйюлдю ол.
Къатына барса уа, бир
Он болады. Ма сейир!

2015
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***


Ото всего
чего-нибудь хотим!

Хотим росы
от утренней травы,
величественной вечности –
от камня,
от солнца
ожидаем доброты,
от звёзд –
небесной музыки высокой,
а запаха фиалок –
от дождя.

…взамен мы
ничего не предлагаем!

Траве –
старанье требуется наше,
а камню –
сердце,
солнце ждёт прохлады,
улыбки –
дождь,
доверия –
звезда.

Всегда ото всего
хотим чего-то,
взамен не отдавая
ни-че-го.


Перевод Г. Яропольского
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
Девушка глядит в даль моря


Нагое море, разбежавшись,
нагую девушку хватает,
но пальцы скользкие не могут
на скользкой коже удержаться
и вновь срываются оплошно.

Как птица, что в силки попала,
так ветер в прядях золотистых
все мечется, но безуспешно –
ему не выбраться наружу.

А солнце нежными лучами
златоволосую ласкает,
ее просоленные плечи
целует ласково и долго.

Она стоит и молча смотрит
на горизонт, где море с небом
слились в объятье осторожном.
Ей дела нет до волн, до солнца,
до ветерка, что в прядях бился,
а ныне выбрался оттуда
и меж грудей гнездо свивает,
которые и сами гнезда
для грез любовных и томленья.

Она стоит и молча смотрит
на горизонт, где непременно
шелк парусов возникнет алых.

Я знаю – скоро он возникнет.


Перевод Г. Яропольского
Изменено: elbars - 10.04.2024 08:19:37
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
***

Жизнь и смерть -
это сёстры-двойняшки.

Нет костлявой старухи с косой,
есть двойняшка,
что впивается в горло клыками.

Умирают вдвоём:
жизнь - от кровопотери,
смерть - когда захлебнётся.

Только тот,
кто и жизнь уважает и смерть,
проживает достойно.

Перевод Г. Яропольского
Мурадин Ольмезов."Верлибры на скалах".Перевод Алексея Прокопьева, Мурадин Ольмезов – балкарский поэт, драматург и переводчик, лауреат Государственной премии Кабардино-Балкарии (2000). Он автор 23 книг, изданных на балкарском, русском, французском и азербайджанском языках. Его сборник стихов «Зеркало к зеркалу» (Таганро
 
СМЕРТЬ СИЛЬНЕЕ СТАЛА

…смерть сильнее стала.

Эрих Фрид

Мы детей не растим —
у деревьев листву отнимаем,
словно крылья у птиц.

И трава, и цветы
погибают от нашего яда —
дыма адовых труб.

Мы не каемся в зле.
Разномастные бомбы сильнее
тех, кто их изобрел.

Правит миром добро?
Нет, вражда, клевета и насилье —
вот наш триумвират.

Чтобы голод унять,
смерть, всего на земле ненасытней,
человечины ждёт.

А вот жажда её
морем крови и слёз утолима.
Морем крови и слёз!

Мир у края застыл.
Чтобы в бездну столкнуть, не хватает
лишь последней войны.


Перевод Г. Яропольского
Изменено: elbars - 08.04.2024 08:51:29
Страницы: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 ... 77 След.

Форум  Мобильный | Стационарный