Къарачай. Джашаган, туугъан джеринден узакъда болса адам, элин, миллетин тансыкълаб, ызына къайтыргъа таралыб, тауларын кёрюрге, кирсиз, таза хауаны ачыкъ кёкюреги бла тартыргъа сукъланады. Миллетибизни ачыкъ кёллюлюгю, адеби намысы тутлгъанына кёре, ол къадар бек тараласа анга. Джюрегингде болгъан сёзимни ачыкъ сёзле бла айталмайса. Аллай а мен излегенча бир адам англамаз айтыргъа излеген сёзлерими. Аны бла бир соруудан бир сооруу чыгъады: Нек англамайдыла? Англаргъа излемейдиле.
Бизни ёмюрде миллетибиз артха баргъан болмаса, алгъа атларгъа излемейди.
Бир биринден ыйлыкъмакълыкъ, алдауукъ, къыйын кюнде билек болгъан адет азны тюбюн алады.
Къартлагъа соруулайыкъ, бурун заманда халкъыбызны бирлигин, къатылыгъын, келген джарсыулагъа бел къаттырыб, тиш къысыб тюбешин, нёгер нёгерин тутмакълыгъын, кесинден тамадагъа сый бермеклик адебле къаллай къатылыкъ бла тутулгъанын айтырыкъдыла.
Мен таныгъан адам, ачыкъ кёллю, миллетибизге таза джюреги бла къайгъыргъан, мени эсиме кёб заманга сагъыш берген сёзле айтхан эди : « Миллетинги, халкъынгы сыйын, бетин чыгъарыргъа излей эсенг, биринчи кесинги сыйынгы кёр»( «Если ты от чистого сердца хочешь способствовать процветанию своего народа, в первую очередь уважай себя и тогда, ты начнешь уважать других»)
Узакъ бармайыкъ, юлгюге Кёчгюнчюлюк кюнлени алайыкъ. Бизни миллетге къара, бушуу джылла болуб келген эдиле. Аллай а не къыйын кюнле, не джарсыу заман келсе да, миллетибизни бирлиги сынмагъанды, къатылыгъы бошланмагъанды, сыйын тас этмегенди. 14 джылны ичинде, тауларыбыздан, туугъан джерибизден узакъ болгъан себеб бла да тилибизни джибермегенди, къайтыргъа термилгенин, тансыгъын, джерибизни кирсизлигин, къайтырыкъ кюнню кюсегенлей джашагъанды.
Кёб болмай таныш къызчыкъ бла тюкенге барама. Ана тилде эки сёз айтгъанлай ызыма джууаб береди : « Тилейме, орус тилде бир сёлеш». Нек излейди мен анна тилден орус тилге деген соруума : «Ыйлыкъгъан этеме» деген джууаб берди. Джюрегиме бир уллу джара салгъан кибик урулдула бу магъанасыз сёзле. Ол сезле бла башымда талай соруу бирге чыкъды :
1) Нек ыйлыгъады ана тилинде сёлеширге?
2) Андан сора да барламы уялгъанла?
3) Ана тилинде сёлеширге уяла эсе, миллетинден да ыйлыгъады? НЕК?
Кавказны джеринде Къарачай-малкъар миллетден къалгъан, талай къарнаш миллетле таукел келишиб джашайдыла. Алагъа аманлыкъ излеб айтгъанлыгъым кенгдеди, алай бизни миллетча адебин намысын тутхан миллет джокъду.
Мен айтыргъа излеген сёзлени магъанасы бир адамагъа уллу тюлдю, миллетни тюз джолуна хайырлы атламды.
Ол себебден джаш адамлагъа тилегимди: унутмагъыз тилигизни, ыйлыкъмагъыз миллетигизден, бир биригизге билек болугъуз, адамгъа болушлукъ керегин эследигиз эсе, болушугъуз, башхасы джокъду, сени миллетингденмиди ол адам, огъесе башха миллетденмиди. Айтыгъыз, тутугъуз халкъыгъызны, сюйюгюз джеригизни, тырмашыгъын аны ариу бетден кёргюзтюрге…Тилинги тас этсенг, кесинги да этериксе тас..!
