[b:b9851cc74c]Гошаях бийче,[/b:b9851cc74c] "Энди аман къатынланы юсюнден да бир джукъ сакълаикъ" дей эдинг да, энди аны татыуун да бир кёр
))
[b:b9851cc74c]ТИШИРЫУЛА[/b:b9851cc74c]
?Бизни небиз ючюн сюедиле тиширыула?? Бу соруугъа джууаб табалмай, тамам хайран болабыз бу эркиши къауум.
Сагъыш эте келгенме да, тиширыуланы тахсаларын табханма, деб турама? Ала бизни не эсе да бир бар затларыбыз ючюн сюймейдиле! Эшта-эшта! Ол бар затларыбызны тиширыула кеслери къачан, къалай эмда ким бла хайырландырыргъа боллукълары ючюн сюедиле!
Бу затны эсге алсакъ, тишырыулагъа кесибизни сюйдюрюу бек къыйын, таб, ёмюрде да болмазлыкъ ишди, дерим келеди. Чот нени сюйгенинде тюлдю ? аны билирге да, разы этерге да боллукъ эдик. Алай а аны акъылына не келлигин, не келирге боллугъун хар заманда, хар джолда да къайдан билиб тургъун?! Тиширыу дегенинг ? тамблагъы кюнден хапар айтхан кибикди. Кюнню къаллай боллугъун а, таб, Гидрометцентр да билмейди! ?Йангур йауаргъа да болур, йаумазгъа да болур!? дегенлейди чот ? сюерге да болурла, сюймезге да болурла?
Болса да, биз, эркишиле, гокка ханс тюл шойбуз, ?Сюеме! Сюймейме!? деб, кесибизни джулкъдура турургъа. Эки арада чот джулкъунуугъа джете тебресе (аны уа бек ариучукъ ангылаучанбыз), кесибизни баббаханлай джулкъдурмай, алагъа гюллеле бере турсакъ, дейме. Къачан, къаллай бир эмда къаллай гоккала берирге керекбиз? Ол а тиширыуланы тебгенлерине кёре боллукъду. Терслик тамам бизден чыкъгъан тёреде ? кёбюрек, уллуракъ, ариууракъ, багъаракъ? Алай болмай, кёзюулю хыйласы эсе уа, биз да хыйларакъ, учузуракъ, азыракъ, хо-ходаракъ?
Аз айт, кёб айт, бу эркиши бла тиширыу дегенинг, ит бла бёрю кибикдиле. Бири-бирсиз да болмайбыз, бири-бирибиз бла да болалмайбыз? Ит бёрюден къуралгъанча, тиширыу да эркишини иегисинден джаратылгъанды, да... Бу дуниягъа джаратылгъаныбыз да бирча, джашауубуз да бирча! Бёрю ? чегетде, суукъда, эшикде; тиширыу а ? юйде, джылыда, адам къолунда. Ол себебден, бир къолубузда ? гюллерибиз, бирсиде уа ? ол тиширыу бла ётген кюнлерибиз. Келлик кюнледен хапарны уа, айтханымча, Гидрометцентрден неда ногъай радиодан соругъуз?
Тиширыу дегенинг ? томурау мычхыды, ол ?Дружба ? 2? дегенлери бармыды, туура ма аллайды! Ары барса да кеседи, бери ётсе да кеседи? Иги болсанг да, аман болсанг да, томургъанлай турады. Ол къой эсенг, юйренчекча болубму этедиле да, таб, кеслерине иги болса да, томурадыла! Аллай томурау мычхыгъа сан бир тамам къатхан эмен тёзеледи ? асламыбыз а, бусакъ терекча, умур болуб, аз-аз къуюла, юзюлюб къалыучанбыз. Ол ?Дружба-2?-ны тишлери бу статистикагъа къарасанг да, кёрюнюб турадыла ? ала бизден эсе бир 5-6 джылгъа аслам джашайдыла. Джашагъанларына ким къыйнала эди, джашасынла, айнымыса! Бизсиз, томурур зат болмай, тот болуб къаладыла деб къоркъама. Артда, джандетде тюбеселе да, бир чабарыкъдыла, да? Хур къызланы алларында айыблы болурбузму, дегенлигимди? Ол мында, бизни томуруучу заманларында, джым-джылтыраб тургъанларын а, кеслери ёлюб да айтырыкъ тюлдюле, да?
Арабызда къалгъан сёз болсун, ансы, была бизге башыбызгъа азабха джаратылгъандыла. Тишырыуну сёзю бла ашагъан эдик да ол бизге ?áлама? деген алманы да. Джандетде тынчлыкълы-тынчлыкълы тургъан джерибизден да была амалтын къысталгъан эдик! Бюгюн, бюгече да барадыла бизге оноу этерге излегенлей, оноуубузгъа къошулргъа къаст этгенлей. Хы, энди уа къолгъа джыйдым, деб тургъанлайынга, къарасанг, ?Къызны ? къыркъ джаны!? деб, джангыдан джангырыб келе турур? Джангыз джаныбыз бла уа аллай бир аскерге биз къайдан къарыу этейик! Быланы къыркъ джанлары болмай, къыркъ къоллары бла къыркъ аякълары болса не боллукъ эди! Былай? тургъанларыча? бачхагъа чагалары бла тизиб ийдинг ? талай гетар, къараб къарагъынчы, хазыр болду да къалды! Не уа, кёзюгюзге бир кёргюзюгюз, къыркъ аякъ бирден тёгерегинге чабыб, къыркъ къол да ариу айтыб, барысы да джангыз кесинге къараб тебреселе! Бу индий киноладагъы Хивача?
Джангыз биреуню кёлюн алгъан да къаллай къыйын джумушду? Къыркъ джанны кёлюн алыб а бир кёр! Къайсы бирини кёлюне джетериксе?! Тишырыу а, кертда къыркъ джаным барды дегенни атыб, кюнюне къыркъ тюрлю болады. Тюрленмей мадар джокъ эсе, бир кюн бири, бир кюн да бири? кёзюу-кёзюу тюрленсин. Ансы, барысын да бир кюнню ичине юсюнге ийиб къойса?
Хех, бир эски таурух эсиме тюшюб, аннга кюле турама? Хех! Бурун, нартланы заманларында, бир тулпарны къылычына ?Бир ургъандан къыркъ джан къыргъан? деб джазылыб болгъанды, деб алай эди? Хех, энди ангылай турама аны не болгъанын! Эшта, ол джигитни къатын кибиги да кесини ?тюрлениулери? бла тамам джанындан этген болур эди да, ол джарлы да, тёзюмю тауусулуб, бир ургъаны бла, сайлау эте да турмай, къыркъ джанын да бирден алыб къойгъан болур эди?
Тейри, адамы, бир-бирде мени акъылыма да бир келеди ол къыркъ джаннга былай бир ревизия кибик этерге. Ит сайлады да, сюекни алды дегенлей болурмамы, деб къоркъама, ансы? Айхай, юслеринде мухурлары, багъалары салыныб болса, игилерин сайлаб-сайлаб да алыр эдинг! Ол джанынгдан этиб туруучу отуз тогъузун джокъ этеринге, ахырына эм аманы къалыб кетерми, деб да къоркъама? Быллай къыйын ребусну да ким къурагъанды?!
Не тюрлю лотореяда да, ондан, джюзден дегенча, сени ашыгъынг да ойнарлай, былай бир хорларлай умут чыгъыб къалады. Бу къатын алыуда уа, ашыгъы ойнагъан джангыз бир эркиши да джокъду! Къалай да болсун, хаман тиширыуланы лоторейлери ойнаб къалыучанды? Эрге чыкъгъынчы барысы да игичикле, ариучукъла, аламатчыкъла! Да, джанларым, къызла барысы да игиле эселе, бу аман келинле къайдан чыгъадыла да?
Юй-юйдеги къурайма деб, сау кюнюнг ит болуб, кеченг да бёрю болуб айланаса да, сора бир къаугъачыкъ чыкъса уа, сабийлеринги да къолларындан тутуб, бир иги кетиб тебрейдиле! Ата юйлеринден бернелери бла бирге этеклерине салыб келгенча! Огъесе акъыллары алаймыды, Мария хауадан сабий табханча, была барысы да бизсиз сабий къурагъанбыз деб!
Кертисине келсек, эки арада бу дау, бу чариш тиширыуну бу дуниягъа джаратылгъан кюнюнден бери да барады. Болгъа эди да, бир джилиги-милиги болгъан сюекден джаратылгъа эди? Ансы ол къынгыр иеги бола тургъанлай, быллай бир къайгъысы боллукъду деб, кимни акъылында бар эди! Ол иегибизге иелик этгенча, хар неге да алайын излеб турадыла. Ийнанмаймысыз? Да, былай тёгерекге да бир къарасагъыз а? Бийче-Сын, Чын-Къыз, Къошаях-Сырты, Гошаях къала, Акъ-Билек къала?
Шо, бу чотха не айтырыкъса?! Кърымшаухаллагъа келин болгъан ? аты, бирин таууса да, бирине чыгъа, бир-эки деб, юч къарнашны ол бир дуниягъа ашырыб, мюлклерине, къалаларына, джерлерине да кесини атын ататханнга не дейсиз?! Гошаяхха эрлик этген сау юч эркишини, ол юч къарнашны атлары бла Къарачайда чёб да къалмады. Тишырыуну аты бла уа сау къала да, джер да, джыр да, джомакъ да? Эй марджа, была бизни атыбызгъа джукъ къоймай, бютеу тарихибизни урлай тургъанларын эслеймисиз?
Жан Д?аркны французлагъа этгени эсигиздемиди? Ол джарлы французла, бир-бирлерин аяб, уллу къазауат-къаугъа этмей, керти рыцарлача, былай ууакъ сопалашыучукъла эте тургъан джерлерине къыз башы бла кириб кетиб, барын бир-бирине этдими? Этди! Энди ол кюн алайда къырылгъан эркишиледен кимни аты айтылады? Жан Д?арк! Жан Д?арк! Ма сизге Жан Д?арк! Урушну эркишиле этдиле ? хорлам а тишырыунукъу, тарих да аныкъы!
Бюгюн а, чотубуз андан да аманнга кетгенди! Ачыкъдан сермеш болса, хорлаялмазлыкъларын ангылаб эте болурла да, сайлаулагъа кеслери бармайдыла. Эркишилеге кёл берген кибик этиб, бирерибизни бирер джерге президент этедиле да, кеслери уа ташадан толу оноуларын бардырадыла. Бу кърал тамадаланы кёремисиз, юйде оноу этселе, къатынла не аз да кёрюнмейдиле: иги да дейсе, сау кюннге айтырын-этерин толусу бла чайнатыб къабдырадыла? Тыш къраллагъа тебреселе уа, бу эркишиле ташада бир джукъ этиб къоймасынла дегенча, ышанмай, къатынлары да биргелерине тебреб къаладыла!
Къалгъанны къой, ма, мен кесим бу хапарымы джаза тургъанлайыма ол ?Къыркъджан? кёрюб къойду да, эм къаты, эм деменгили айтхан джерлерим аны цензурасындан ётмей къалдыла? Ансы, аллай да кючлю айтхан джерлерим бар эди? тиширыуланы бютеу тахсаларын баям этерге башлаб тура эдим! Къагъытдан кетергенлигине, ала барысы да эсимде ариучукъ турадыла? Огъай, огъай! Былайда тюл! Тёгерекге къарагъыз ? тоб-толудула! Былай, къуру эркишиле кесибиз къалгъан джерде, не ала, не аланы ол чурукъчулары болмагъан кёзюуде айтырма къалгъанын? Ансы, мени чотуму да билесиз, юйге иймей да къоймасын?