Расширенный поиск
28 Марта  2024 года
Логин: Регистрация
Пароль: Забыли пароль?
  • Тил – кесген бычакъ, сёз – атылгъан окъ.
  • Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
  • Джумушакъ сёз къаты таякъны сындырыр.
  • Махтаннган къыз, тойда джукълар.
  • Баш болса, бёрк табылыр.
  • Бастасын ашагъан, хантусун да ичер.
  • Алма терегинден кери кетмез.
  • Танг атмайма десе да, кюн къоярыкъ тюйюлдю.
  • Атынг аманнга чыкъгъандан эсе, джанынг тамагъынгдан чыкъсын.
  • Гугук кесини атын айтыб къычыргъанча, мен, мен деб нек тураса?
  • Уллу къашыкъ эрин джыртар.
  • Шапа кёб болса, аш татымсыз болур.
  • Иесиз малны бёрю ашар.
  • Ётюрюкню къуйругъу – бир тутум.
  • Кёзню ачылгъаны – иги, ауузну джабылгъаны – иги.
  • Сабий болмагъан джерде, мёлек болмаз.
  • Чомарт къонакъ юй иесин сыйлар.
  • Ашыкъгъанны этеги бутуна чырмалыр.
  • Адамны сабийин сюйген джюреги, бычакъча, джитиди.
  • Кюл тюбюндеги от кёрюнмейди.
  • Къазанда болса, чолпугъа чыгъар.
  • Аман къатын алгъан, арыр, иги къатын алгъан джарыр.
  • Агъач халкъгъа алтынды, иссиликге салкъынды.
  • Къарнынг бла ёч алма.
  • Юреннген ауруу къалмаз.
  • Иги адам абынса да, джангылмаз.
  • Сибиртки да сыйлы болду, кюрек да кюнлю болду.
  • Эркишиге тары кебек танг кёрюнюр.
  • Адамны аты башхача, акъылы да башхады.
  • Къызгъанчдан ычхыныр, мухардан ычхынмаз.
  • Тёзген – тёш ашар!
  • Зар адам ашынгы ашар, кесинги сатар.
  • Аман эсирсе, юйюн ояр.
  • Ойнай-ойнай кёз чыгъар.
  • Чыкълы кюнде чыкъмагъан, чыкъса къуру кирмеген.
  • Кёб къычыргъандан – къоркъма, тынч олтургъандан – къоркъ.
  • Ата Джуртун танымагъан, атасын да танымаз.
  • Биреуге аманлыкъ этиб, кесинге игилик табмазса.
  • Аджашханны ызындагъы кёреди, джангылгъанны джанындагъы биледи.
  • Мал кёб болса, джууукъ кёб болур.
  • Ата Джуртча джер болмаз, туугъан элча эл болмаз.
  • Тилчиден кери бол.
  • Эм уллу байлыкъ – джан саулукъ.
  • Тынгылагъан тынгы бузар.
  • Чакъырылмай келген къонакъ сыйланмай кетер.
  • Сёлеш деб шай берген, тохта деб, сом берген.
  • Тура эдим джата, къайдан чыкъды хата?
  • Билеги кючлю, бирни джыгъар, билими кючлю, мингни джыгъар.
  • Аманны къуугъан, аманлыкъ табар.
  • Кёпюр салгъан кеси ётер, уру къазгъан кеси кетер.
Страницы: 1
Къартларыбыз
 
Къартларыбыз.
Джашау кезюудю. Бюгюн туугъан сабийге атасы-анасы,джууукълары къуанадыла ,аны .бла
мурат ойюмла этедиле.Онла бла джылла кетгенден сора уа бюгюн туугъан сабийни туудукълары, хоншусу-тийреси аны ахыр джолуна ашырадыла.Кълай джашады,не зат бла
элчилерини эсенде къалды , не ыз къойду бу дунияда? Сабий заманда кергеними,эшитгеними ХХ ёмюрде джашагъан къартларыбызны юсюнден кысха хапарчыкъла джазар умут бла ачама бу бетни.
Мен 10-15 адамны юсюнден джазарма деб турама, сизни джазгъаныгъызны да сюйюб окъурукъма.
http://www.elbrusoid.org/audio/performers/360626/


Суратда къартла гюрбеджини джанында ныгъышда олтурадыла.Ол гюрбеджге 200 джылдан артыкъ болады дей эдиле .Ол Уллу Хурзук-сууну джагъасында эди..Джартысы таш хунада ,ол бир джартысы уа чыракъ багъаналада эди. Бу суратда олтургъанланы бири Гогуй улу Хамит, кеб джыланы эл Советни тамадасы , Къасай улу Осман атлы совхозну тамадаларына айтыб, элни огъары джанында ферманы къатында джангъы гюрбеджи ишлетиб,бу гюрбеджины чачтыргъан эди ,ойюлуб адамгъа халек этмесин деб.
Борлакъ улу Аубекирге къарт деб айталмайма,ол 70 джылда джашагъан болмаз эди деб турама. Ата Джурт къазауатны ветераны, юй бийчеси Даута ,Къасайланы Хызырны къызы,
къызы Люба , джашы Умар. Аубекир элде хазна бола болмаз эди,къойчу эди да джай Уллу-Къамда, къыш Багъатыр талада малланы кюте эди. Солургъа элге тюшсе, бизге да келиб атам -анам ушакъ этиб кетюучю эди.Джашагъан джашаунда , эшта, аны аузундан хыны сез чыкъкъан болмаз,акъырын-акъырын ышара селешгенден эсе тынгылагъаны кеб.Мени эсимде ол аллайлай къалгъанды.Энди аны юсюнден эшитген хапар. Къошда Къасай улу Джугъу -тамада къойчу, Къаракет улу Борисбий,совхозну Хурзук отделениени управлющиюси Борлакъ улу Махамет (аннгъа тенглери Узун Махамет деучен эдиле, Къарачайда андан мийик Атабий улу Солтандан сора хазна адам болмаз эди) селеше келедиле да Аубекирге :" Сен да къазауатдан бир хапар айт,"-дейдиле. Унамайды,алая
къоймазлыкъларын билгенинде:"Да,сора тынгылагъыз. Немсала сюрюб бизда къачалгъанызгъа кере къачыб, Сталинградны къатында бир къопуста бачхагъа джетгенлей,командирибиз буурукъ бериди:" Джатыгъызда от ачыгъыз," - деб. Ол къопустала аллай уллу эдиле,немса окъла аладан еталмай бизге заран болмады",-дейди.Алайда Махамет -сезге уста ,чамны-накъырданы сюйген адам болмаса Аубекирни хапарына сейирсингенден сора унутуллукъ болур эди аны айтханы. Махамет айтады:"Менда бир сеир хапар айтайым.Къазауат эте тургъанлайыкъа передовойдан алыб эшелоннга миндириб, бизни полкну къайры эседа ашырадыла.Тохтаусуз бир талай кюнню баргъаныкъдан сора тохтайбыз.Командир айтады не этеригибизни.Багъарны тюйюб андан къазан этерге кереклисин.Ол къазанны асыры уллулугундан бир къыйырындан ол бир къыйырынна адам айтхан эшитилмей рация бла селеше эдик",-дегенлей, Аубекир :"Алан,аллай къазанда не биширликсе? "-деб ышарады." Сени къопустангъы" Къоштагъыла кюлелле.

Хапа улугъа Исмаил демей эдиле хурзукчула, элде джюрюген аты Смай эди.Аны кюч къарыуу таурухда айтылырча эди.Джашлары Хамит, Халит, къызлары Забида, Люба, Айшат, Роза да кесича саубитгенле эдиле. Джашлары аушхандыла, Забида джаш заманында фермада бир сюрюучю 4 челек кирген фляганы машинаны кузовуна салалмагъанын кергенинде тезелмей,аны бир джанына тебериб , эки къолуна бирер фляганы алыб алай салгъан эди деб элде айтуучан эдиле. Къарачай-шахарда 3 школда устаз Ахтау улу Магометден эшитген хапар. " Къазахстанда " Трудовик" элге цирк келеди,анда дрессировщик айюню джыгъыб джыйылгъан адамлагъа къараб : "Сизни арагъызда джигит бар эсе бери чыкъсын да айю бла къарыуун сынасын.Джыкъса мен минг сом берирме,джыгъылса уа ол берир айюге",-дейди. Алайда болгъан къарачай джашла Смайгъа чыкъда джыгъыш деселе унамайды. Алая джашла :"Къарачай геджеб айюден къоркъду деб ыйлыкъдырма бизни къарагъан миллетден",-деб къадалгъаныкъда амалсыз болуб ,сцена чыгъыб айю бла джагъалашыб аны джыгъады.Аллай "адебсизликни"
сакъламагъан айю клубну сансытыб къычыргъанлайына, Смай сценадан думп болады.Дрессировщик айюню къаллайла эседа тынч этеди,сахан табакъкъа ачха салыб айюге узатады,олда арт айякъларына туруб тегеригине къарай Смайны излегенча башын силкиб тебрейди.Дрессировщик Смайгъа къараб:" Сен керти да джигит эсенг,кел да ечюнгю айюден ал",-дейди.Ол сезлени эшитмесе Смай ачханы бер деб да айтырыкъ болмаз эди,алая ол сезлени кесине хиликкеге санаб ,бети тюрлениб сцена таба тебрегенлей, дрессировщик ачханы сахан табакъдан алыб Смайны аллына барыб :"Мен ойнаб айтхан эдим,кеч".Смай ачханы кесине къысха джууугъуна Хапа улу Харуннга узатыб,муну онууун эт деди.Концертге толусу бла да къарамай къарачай джашла Смайны юйю таба тебрейбиз.Арбазына киргенлейикке Смайны юйбийчеси Мамурхан къоркуб ,не болду экен деб къарайды.Джашланы бири хапар айтса,бети джарыйды:"Не иги болду еч алгъаны,сабийлеге школгъа барыргъа ачха келиштыралмай тура эдим",-десе Смай:"Бюгюнге дери келиштралмагъан эсенъ джаланлай барлыкъ болурла." Тамада джашы Хамитге" Нек сюйелесе,къой сой,къонакъланы кермеймисе, терк бол."Алайда танга дери той -ашау болду."

Чома улу Хаджи-Мекерни " Портрет горца" деген суратын Къарачайда кермеген хазна адам джокъду ,алая ол къартны ким болгъанын кебюсю биле да болмазла.
Ол хурзукчу Ёзден улу Хамзатды,атасыны атан билмейме, анасы уа бизде белгили тышыруу Бушай эди..Совет властны заманында Бушайны джашыны суратын салгъанса деб Чома улуну суратчыланы Союзундан къыстагъандыла деб къайда эсе окъугъан эдим.
Хамзатдан сора Хурзукда къарачай чепкен кийген адам мен билиб джокъ эди. Сыйлыланы ичинде аты : багъалатыб айтылгъанладан эди Хамзат .
Хапа улу Смай бла Хамзатны юсюнден Хурзукда джюрюген хапарны джазайым.Экиси джаш заманларында бек къарыулу адамла болгъандыла.
Тутушда кишиге ал бермегендиле, бир бири бла уа къарыуларын сынамагъандыла. Азиядан къайытхандан сора ныгъышда олтургъанланы талайы
бир сезлю болуб Хамзат алайда болмагъан заманда сез къозгъайдыла. Хапа улу Харун Смай эшитирча Цулкиян улу Бийасланнгъа айтады :"Хамзатны тюнене айтхан сезюне биртда бир бек сейирсиндим. Айюню джыкъкъан адамгъа тылыча хиреди дерге боламыды? Бийаслан: " Аны ары дери айтханын эшитсенг не айтырыкъ эдинг". Смай ким не айтханын билирге кюрешеди,алая не Харун не Бийаслан сезни башхагъа бургъанча этиб,джууаб бермейдиле. Сезни къысхасы,къалгъанлада къошулуб Смайны къыздырадыла. Смай аллында Хамзат алай айтырыкъ тюлдю дерге да кюрешеди ,алая талай адам бир джанлы болса ийнанмай не этерик эди. Смай: " Хамзат сиз айтханча
селешген эсе келигиз аннга барайыкъда анда арабызны айырырбыз". Баргъанлай Хамзат алларына чыгъыб юйге чакъырады, алая Смай ачыуланыб келгени бла селеше тебрегенлей,Хамзат ышарыб :" Смай,чачынг агъаргъанлыкъкъа кесинги Харун бла Бийасланнга алдатханлаймы
турлукъса? "-.деб юйге келгенлени чакъырады. Сыйланыб чачыладыла.


Гогуй улу Шамгени джашы Хамит Хурзук эл Советни тамадасы болуб кеб джылны ишлеген эди. 30 джылланы коммунисти,Ата Джурт къазауатны ветераны тутхан ишин деменгли толтура эди. Элде сау битген ,кече-кюн да ишсиз турмагъан бир къарт арбагъа джюклеб багушун элтиб Къобан джанына къотарады. Аны Хамит къаллайла эсе да кереди . Келиб, ол къарт да унамай,бу да къоймай ,багушну алайдан къоратханы
эсимдеди.Кюрешиб элге балон газны келтиртген эди, кепюрлеге, джоллагъагъа къаратханлай тура эди.
 
назмуну салыргъа бола эсе,

Ёзденляны Абубекир.
БАР ЭДИЛЕ БЫЛЛЫМДА КЪАРТЛА


Бар эди алгъын бизде
Керти огъурлу къартла.
Ишлери сёзлери да
Керти ушагъан нартха.

Шауаланы Тапа эди
Жюз жылында чалгъы чалгъан,
Жашлагъа акъыл бере,
Керти тюз жолгъа салгъан.

Апашокъаланы Исхакъ
Тирменинде нартюх тартхан,
Намаз ууахты жетсе,
Къыртишде намаз къылгъан.

Журтубайланы Къаншаубий,
Ныгъыш къурап олтургъан,
Хоншу-тийре сабийле
Тёгерегин толтургъан.

Байдаланы Махамед
Кертичи эди сёзюне,
Аны керти усталыгъы
Агъач ишде билине.

Ахматланы Алийда
Бек сакъ эди намазгъа,
Саулугъунда кюрешди
Беш ууахтыдан къалмазгъа.

Хамид бла Мамма да,
Бир бирине кёл эте,
Бирге ариу жашадыла,
Бир бирни эркелете.

Асак бла Бахат да
Бек сакъ эдиле жуукъгъа,
Азда тёзюп болмай эдиле
Жуукълагъа суукъгъа.

Масхуд бла Наны да,
Бичен чала, жубана,
Жумагъа келиучю эдиле,
Бир бирине къууана.

Мырзаланы Хажирет
Таймай межгитде тургъан,
Бизда битеу жыйылып,
Аны бла олтургъан.

Байзуллаланы Даут
Кёп затланы сынагъан,
Биз жумагъа жыйылсакъ,
Къууаннгандан жилягъан.

Уммалат улу Мухаммад,
Темир ишге эринмей,
Къуран окъуучу эди,
Къолларындан кетермей.

Байдаланы Юсюп да
Агъачда, тауда жюрюген,
Кёп тюрлю агъач кёгет
Арбазында ёсдюрген.

Озарукъланы Мухаммад
Элде жума къылдыргъан,
Кесини ариу къылыгъын
Эсибизде къалдыргъан.

Жаннет болсун кёрлери,
Бу дуниядан кетгендиле,
Къолларындан келгенча
Аллахха къуллукъ этгендиле.

Къабыр азаб кёрмейин,
Кёрлеринде жатсынла,
Къыямат кюн болгъанда
Жаннетлени тапсынла.

Аллах соруу этгенде,
Тюз жууапла берсинле,
Къыл кёпюрден къыйналмай,
Кёк жашнагъанча ётсюнле.

Быланы сагъынып тохтамай,
Биз дууала этейик,
Бу дунияда кёрюу жокъ,
Жаннетледе тюбейик.
 
сакълайбыз)
Победи себя и выиграешь тысячи битв.

(с)
 
Цитата
Мусса пишет:
Мен 10-15 адамны юсюнден джазарма деб турама, сизни джазгъаныгъызны да сюйюб окъурукъма.
Сакълайбыз, Мусса!
Страницы: 1
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный