"БИЛАЛ ЛАЙПАН. САЙЛАМАЛАРЫНЫ ЭКИТОМЛУГЪУ" китабны Юбилейиме хазыр этиб къояргъа таукел болгъанма: бир том - къарачай тилде, экинчи том — орус тилде.
Хазыр этген бла къалмай, окъуучу, джазыучу шохларым ала бла эм алгъа былайда шагъырей болсала, иги болур деб, оюм этеме.

___________________________

Мен, Лайпанланы Билал, 1955 джыл апрель айны онекисинде Къыргъызстанны Кок-Сай элинде туугъанма. Алай а, кесими туугъан элиме Къызыл-Къаланы санайма. 1957 джыл сюргюнден былайгъа къайытханбыз. Мен былайда ёсгенме, орта окъулну-школну да былайда битдиргенме. Тёбен элде, дуппур башында, атам-анам ишлеген къанджалбаш юйюбюз бюгюн да турлукъ болур эди, «ветхое жилье» атха чыгъарыб, ачха алыр ючюн, чачыб къоймасала.

Уллу эгечим Айшатны кючюнден, окъургъа-джазаргъа беш джылымда, школгъа баргъынчы, юреннгенме. Сёзлени бир-бирине тагъыб да, ол заманлада башлагъанма. Ол дефтерле эгечимде бюгюн да сакъланалла. Сабийлигими, элими тансыкълагъандан, ол къол джазмаладан бир къауум «назмуну» китабыма салыргъа тыйыншлы кёргенме – аланы тыш къарамлары не ич магъаналары сизни сейирсиндирмезликлерин билсем да…

Экинчи джанындан а - бюгюн назму джазаргъа тырмашханла, аланы джылларында мен да аладан иги джазалмагъанымы кёрюрле да, джазыучулукъ ишге бютюн да таукел болурла... Эртде айтылгъанды да, фахму бир процентди, къалгъан - къаджыкъмай кюрешиу бла келеди. Джазыучулукъ иш бла да - сабан иш блача, бичен иш блача, къаты кюреширге керекди. Сёзден башланнганды хар зат. Сёзге бек сакъ болургъа, уллу сый берирге юретгендиле, юретедиле бизни Кязим хаджи да, Джырчы Сымайыл да, назмучу Къайсын да. Акъсакъалларыбызгъа тыйыншлы болургъа кюрешейик.

Bilal LAYPAN

НЕ ЭТЕРИКДИ КЕЛМЕЙ АХЫРЗАМАН?

Бир сагъыш келеди эсиме хар кюнде:
биз джашайбыз джерде сюргюнде,
джандетге талпый термиле,
къайытыргъа излей ызыбызгъа,
«джандет» атлы джуртубузгъа.
Алай а, ёлгенден сора тюл, -
болгъунчу топракъ, болгъунчу кюл,
джаныбыз чыкъгъынчы тёнгекден,
къайытыргъа излейбиз джандетге.

Биз -
Аллахны сюргюнюн да сынагъанла,
адамны сюргюнюн да сынагъанла,
темирлеге, къурчлагъа да чыдагъанла,
сау къалгъанла эминаладан, ёлетден
умут этгенлей джашайбыз джандетден.

Алай а келмейди эсибизге,
Джерни джандет этерге кесибизге.
Бир-бирибизни тонай, къыра,
джарыкъ кюнюбюзню этебиз къара.

Аллахны джаннетинде да билмедик джашай,
Джерде да адамлача билмейбиз джашай,
адамла болалмай эселе Адам,
не этерикди келмей Ахырзаман?

Bilal LAYPAN


АРИУЛУГЪУ, КЮЧЮ ДА СЁЗНЮ

1
Къобанны толкъунуду назмум,
макъамы да — аны тауушу.
Бир кюн бир мен къалсам ауушуб,
ёлюмден къутхаралмай фахмум, -
Къобаннга назмумача къарагъыз,
сёзюгюз, дууагъыз бла джарагъыз.

Таркъайса уа аны саркъгъаны,
тюрленсе уа аны баргъаны -
чурумун да кёргюзтмей ачыкъ -
ол затда терслеген Къобанны,
гюнахлы уа боллукъду артыкъ.
Къобанны баргъаныды назмум -
алгъанлай къайгъысын, джарсыуун.

Кюч алгъанча назмум Къобандан.
Кюч алады Къобан назмумдан.
Бир-бирин джашатыу бла джашайла,
ёлюмсюз болургъа да ушайла.
Бирини бириндеди джаны,
айырырмы къадар аланы?

2
Азаугъа бургъанлА Къобанны,
быргъыгъа джыйгъанлА да аны,
Акъ сёз да сизлеге бойсунуб
къалыр дебми, этесиз умут.
Сакъларыкъды сёзюм Къобанны,
татыуун, ауазын да аны.

Къобанны барыууду назмум,
назмуму барыууду Къобан.
Бир-биринде барлыкъла джашай,
ёмюрлени турлукъла алай.

НазмУ Къобаным да мени,
КъобАн шийирим да мени!
Сизни джаратханды Тейри,
Сизге кюч береди Минги.

3
Назмум да — Къобан, Къобан да — назмум.
Таш, терек да — джууугъум, ахлум.
Акъ сёз — мийик джуртуму тили.
Тынгылар, ангылар хар бир тёлю:
таудан, суудан, терекден, ташдан
джаратылгъанды тилибиз бизни.
Кекденди эмда Джуртданды
ариулугъу, кючю да Сёзню.

Stavanger, 25.09.2016