Bilal LAYPAN
ЧОКУНА АПЕНДИ
1
Чокуна апендиден башланады
биринчи китабы Къарачайны:
«Ана тилинден» джайылады бизге
джарыгъы джулдузну, Айны.
Тамблабызгъа сала джол,
басма ишни да къурадЫ ол.
Динни, тилни, халкъны, джуртну да
сакълар джанындан болду ол.
«Хакъ сёз бла Акъ сёздюле
къутхарлыкъ адамны, халкъны...».
Билгени себебли аны,
кюрешди джайыб окъуу-билим.
Гаспыралыны сохтасы -
изледи кимге да игилик::
арада айрылыкъ тохтасын. Болсун
"Тилде, фикирде, ишде да — бирлик!"
Супий апенди Чокуна,
сен этдинг Аллахха къуллукъ,
аны ючюн джетди сеннге
ёлюм бла бошалгъан зорлукъ.
Элиблени ичинде
биринчи элиб болдунг бизге:
тюз болургъа юретдинг
диннге, тилге, адамгъа, джерге.
Къара таныгъан эмда джайгъан
Чокуна супийибиз бизни.
Шакай улу Хаджи да
бек багъалатханды сени.
Абдуллах шыйыхны нюрю да
этгенди санга нёгерлик.
Гаспыралыны да этгенсе разы:
Тилде, фикирде, ишде да — бирлик.
Джюрек разылыгъыбызны
биз да айта турабыз сеннге.
Кечгинлик бер, супий апенди,
кечиксек да, къайытабыз сеннге.
2
Кечгинлик бер, супий апенди!
Сен Кёкге джууукъ эте халкъны,
ангылатыргъа кюрешдинг хакъны.
Таяна китабха, къаламгъа,
джараргъа кюрешдинг адамгъа.
Къозгъай ангысын, эсин да,
миллетинги джуртун, кесин да
кюрешдинг къорургъа, сакъларгъа...
Алай а, ибилисге
кеслерин алдатхан джахилле,
имансызла берген балта бла, мычхы бла,
сен «сакъла, кесме» деген джашил терекни,
солургъа хауа берген терекни,
минг-минг джылны ёсген терекни
тамырындан кесиб атдыла.
Не этгин... Исса файгъамбарны да
ёз халкъындан чыкъгъан адамла
кердиргенлерин билебиз джоргъа...
Сени да аллайла тутдурдула,
джойдурдула, къурутдула.
Алагъа — налат берирча халкъынг -
хар бирини тукъумун, атын
къара багъанагъа такъсакъ...
Огъесе, аны хайырындан
заранымы озар? Къайдам...
Чокуна афенди,
сени кесинги, терегинги да
кесгенлеге не айтаса сен?
Иги кесегине аланы
Ибилис берген эди саугъа.
Артда уа, атыб чалдышха,
термилтиб алгъан эди джанларын.
Аллайланы итликлеринден
бютеу халкъгъа да джетген эди палах.
Ёзге, бизни атыб къоймады Аллах -
ызыбызгъа къайтарды сюргюнден.
Алай а, ибилис джорукъдан, зулмудан
къутулгъандан сора да биз,
тирилталмай эсек Терегинги -
сора, алкъын, ангыбыз, эсибиз
китабда, къаламда тюлдю бизни.
3
Чокуна эфенди, сен юретдинг:
«Дин да, тил да, джурт да бериб,
бизни къауум этиб, джаратханды Аллах.
Аллах бергенни сакълАмау, айнЫтмау -
олду эм уллу гюнах».
Сен кесинг джашадынг алай -
Хакъны аллында бетинг къызармазча.
Халкъынг ючюн кюрешгенлей турдунг,
ол динсиз, тилсиз, джуртсуз да къалмазча.
Бюгюннгю имамла, афендиле
нек алмайдыла сенден юлгю?
Орус тилде берселе ауаз,
не айта болур ёсюб келген тёлю?
Эбзеланы Абюсюб болмаса,
сени джолунгда баргъан кёрмейме.
Динине, тилине къайытмаса халкъ,
аны сакъларыкъ неди — билмейме.
Каппушланы Ахия афенди,
джандетли болсун, тюшдю эсиме:
ол ушай эди сени кесинге,
энди Абюсюб хаджи къалгъанды джангыз.
Алай а, болмайым ассы:
заман тюлдю джассы -
алкъын халкъдан чыгъарла имамла,
чыкъгъан кибик алимле, шайырла.
Чокуна-эфендим, огъурлу тюрсюнюнг
Рашид чыгъаргъан китабдан да къарайды,
халкъынг джашайды, сен да джашайса,
келе тебрегенди сени кёзюуюнг -
бу джыйылыу да шагъатды анга,
Харун тукъумдашынг да шагъатды анга.
Дуния, ахырат да санга
энди кенгден кенг бола барлыкъла...
Барыбыз да разыбыз санга,
шейит болгъан Исмайыл Акъбай.
Ёмюрде да унутмаз сени,
сау-эсен болса халкъынг Къарачай.