1. Форум
  2. Бёлюмле
    Тематические разделы
  3. Ана тилде
    Ana tilde

ЛАЙПАНЛАНЫ БИЛАЛ (12. 04. 1955). САЙЛАМА НАЗМУЛАРЫ. БИЛАЛ ЛАЙПАНОВ (12. 04.1955). ИЗБРАННЫЕ СТИХИ.

Sabr 03.05.2014 16:26:58
Сообщений: 7254

2 0

"БИЛАЛ ЛАЙПАН. САЙЛАМАЛАРЫНЫ ЭКИТОМЛУГЪУ" китабны Юбилейиме хазыр этиб къояргъа таукел болгъанма: бир том - къарачай тилде, экинчи том — орус тилде.
Хазыр этген бла къалмай, окъуучу, джазыучу шохларым ала бла эм алгъа былайда шагъырей болсала, иги болур деб, оюм этеме.

___________________________

Мен, Лайпанланы Билал, 1955 джыл апрель айны онекисинде Къыргъызстанны Кок-Сай элинде туугъанма. Алай а, кесими туугъан элиме Къызыл-Къаланы санайма. 1957 джыл сюргюнден былайгъа къайытханбыз. Мен былайда ёсгенме, орта окъулну-школну да былайда битдиргенме. Тёбен элде, дуппур башында, атам-анам ишлеген къанджалбаш юйюбюз бюгюн да турлукъ болур эди, «ветхое жилье» атха чыгъарыб, ачха алыр ючюн, чачыб къоймасала.

Уллу эгечим Айшатны кючюнден, окъургъа-джазаргъа беш джылымда, школгъа баргъынчы, юреннгенме. Сёзлени бир-бирине тагъыб да, ол заманлада башлагъанма. Ол дефтерле эгечимде бюгюн да сакъланалла. Сабийлигими, элими тансыкълагъандан, ол къол джазмаладан бир къауум «назмуну» китабыма салыргъа тыйыншлы кёргенме – аланы тыш къарамлары не ич магъаналары сизни сейирсиндирмезликлерин билсем да…

Экинчи джанындан а - бюгюн назму джазаргъа тырмашханла, аланы джылларында мен да аладан иги джазалмагъанымы кёрюрле да, джазыучулукъ ишге бютюн да таукел болурла... Эртде айтылгъанды да, фахму бир процентди, къалгъан - къаджыкъмай кюрешиу бла келеди. Джазыучулукъ иш бла да - сабан иш блача, бичен иш блача, къаты кюреширге керекди. Сёзден башланнганды хар зат. Сёзге бек сакъ болургъа, уллу сый берирге юретгендиле, юретедиле бизни Кязим хаджи да, Джырчы Сымайыл да, назмучу Къайсын да. Акъсакъалларыбызгъа тыйыншлы болургъа кюрешейик.

Ответы

Sabr 26.08.2014 05:57:41
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ШАЙЫРНЫ КЪАДАРЫ

Джер Кюнню тёгерегине бурулгъанча,
Сёзню тёгерегине бурулады адам.
СЁЗню Ёзюне бек джууукълашса — кюерикди,
СЁЗню Ёзюнден узакъ кетсе — бузларыкъды.
СЁЗню Ёзюне эм бек джууукълашхан — шайырды.
Аны ючюн джанады, кюеди ол -
джашлай ёледи ол,
алай а, бираздан тириледи ол.
СЁЗню ЁЗЮ тирилтеди аны.

Акъ сёзге кёчеди джаны.
Шайырны алайды къадары.
Sabr 27.08.2014 05:48:56
Сообщений: 7254

1 0

Bilal LAYPAN

НЕ ДЕРГЕ ДА БИЛМЕЙМЕ АДАМГЪА

Не дерге да билмейме адамгъа...

Бизден башха инсан джокъду Аламда.
Башха Джер да джокъду джашау этерча,
адамла,
айырылыб бир-биринден, кетерча.

Сора, биле тургъанлай аны да, аны да,
къысхарта, ачы эте ёмюрюн да,
къайгъы сала кесине, башхалагъа да,
къоркъуу сала бютеу дуниягъа, джашаугъа да,

нек этеди адам улу къазауат,
нек ачады джол къайгъыгъа, палахха,
не дерикди Къыямат кюн Аллахха?!

Не дерге да билмейме адамгъа:
болмагъанча чёб чакълы ангысы-эси,
билмегенча, танымагъанча къара,
болмагъанча Китабла, файгъамбарла
ол алай нек джюрюте болур кесин?

Ангыламайма:
Аллах джаратхан адам
къалай чыгъады хакъ джолдан, иймандан,
къалай тюзеледи харамгъа, гюнахха — аманнга,
къалай бойсунады къара джиннге, шайтаннга?

Бурху атомну да ачханлыкъгъа, чачханлыкъгъа,
Чексиз Кёкге да учханлыкъгъа, чыкъгъанлыкъгъа,
нюрленмейди, тюрленмейди халиси,
аманы хорлайды игисин.

Джандетин джаханим этиб кюрешеди адам.
Бек къыйынды ол затны ангылагъан.
Тюшюнмей эсе, тюзелмей эсе адам,
къалай къалыр келмей ахырзаман?!
Sabr 28.08.2014 05:43:46
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ТАУ БЛА СУУУ

1
Тереги бола тургъанын да къуу,
эслемегенча этиб,
тенгизге ашыгъады суу -
барады кетиб, барады кетиб.

Къадау ташы да тыялмайды аны.
Тыяргъа излегенни да - кюреше таларгъа,
кетеди къобан. «Ана кёлю балада,
бала кёлю уа — талада».

Ызындан къараб, къайгъырады тауу.
Суууну барыууна, джолуна да эте сагъыш,
башы агъаргъанды, чыммакъ акъ болгъанды,
алай а джокъду кишиге да дауу.

Къадарына бойсунады ол.
Терс-тюз, тынч-къыйын эсе да джол,
ол джолну суу салады кеси,
мийикден энгишге саркъгъанын да эслемей...

Саркъыууна-барыууна къууанады суу,
джангы джюрюб башлагъан сабийча.
Энгишге баргъанын да ёрге баргъаннга санаб,
шоркъулдайды, тёгерек эшитирча.

Тауу уа турады тынгылаб, турады къараб
ызындан — узакъдан, мийикден, Кёкден:
кесерле, терсине бурурла деб къоркъады суууну джолун,
сай этерле, кир этерле деб да къоркъады сууун,
Тейрисин, динин, тилин, адетин, тауун да унутдуруб,
къул этерле, манкъурт этерле деб да къоркъады,
къоркъады «ётерге да къоймазла» деб, чекден,
сагъыш да этеди — джетсе да тенгизге,
башмы болур, тюбмю болур сууу аны.

Кюнле, джылла, ёмюрле да
барадыла ол халда ётюб.
Башы акъ болуб, сюеледи тау,
суу да, заман да баралла кетиб.

2
Акъбаш тау Кёкден турады кёрюб:
андан учуб айырылгъан сууу,
тюзледе барады сюркелиб.

Тенгизде уа тас болады ол,
сакълаялмай атын, татыуун, ауазын, сыфатын да...
Джокъ болады умуту, мураты да,
тенгиз — къабырыды аны.

Джаны булут болуб къайытады артха.
Тауну бушууу бошалады -
джели, бораны да шаушалады.
Алай а къууанчы бармайды кёбге:
эски джарасы ашланады.
Не ючюн десенг -
хар не джангыдан башланады...
Sabr 29.08.2014 05:04:18
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


МА ОЛ СЁЗНЮ ТАБЫБ АЙТХЫНЧЫ...

Поэзия
Кёкча кёрюнеди кёзге...
Сора,
аны къалай сыйындыргъын сёзге?
Не бек къараса да кёз,
табылырмы Кёк сыйыныр сёз?

Джети къат Кёк —
джулдузлары, айлары, джерлери бла;
нюрден, отдан, топуракъдан джаратылгъан джанлары бла;
ташасы, турусу бла;
джарыгъы, къарангысы, джашнауу, кюкюреую бла;
джарыкъ бла къарангыны, джашау бла ёлюмню,
рахатлыкъ бла къайгъыны,
шайтан адамы бла Тейри адамыны
араларында тохтаусуз къазауатлары бла;
джашауну джаратылыуу, ёлюую, тирилиую бла...

Ма ол Кёкню джети къатын да
къалай сыйындыргъын сёзге?
Ёзге,
джети къат Кёкню да кесине, ичине
сыйындыралгъан барды:
ол да — джети къат Джюрек.

Ма ол Кёкню да,
ма ол джюрекни да
сыйындыраллыкъ барды:
ол да — джети къат Сёз.

Ма ол Сёзню табыб айтхынчы,
Шайыр болаллыкъ тюлдю адам.
Sabr 30.08.2014 05:44:46
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

КЕТГЕНЛЕ ЭМДА КЪАЛГЪАНЛА

1
«Суу болуб да саркъалмай,
Терек болуб да чагъалмай,
Таш болуб да къалалмай,
Бёрю болуб да улуялмай,
Джуртда да къалалмай.
Кёкге да кеталмай,
къыйналаса сен»,-
деб джазгъан эди
мени назмуларымы тинтиучю биреулен.
Кёб джыл кетгенден сора,
анга этеме джууаб.

2
Джашай эдик Джуртда
бир джыйын болуб:
Темиркъазакъ джулдуз,
Къобан суу,
Къадау Таш,
Джангыз Терек,
Къазакъ бёрю
эмда Мен.

Энтда джашайла Джуртда
Къобан суу,
Къадау Таш,
Къазакъ бёрю.

Къалгъанла чачылгъанбыз:
Темиркъазакъ кетгенди Кёкге,
мурдарла кесгенле Джангыз Терекни,
мен да кетгенме тышына.

Алай а,
Темиркъазакъ къарайды кёкден,
Джангыз Терек къарайды Сёзден.
Мен а, мен?

Аланы бири да тюлме мен,
аланы барысыдама мен.

3
Мени джыйыным эдиле ала,
бир джерге джыйгъан Мен эдим аланы
болгъаным ючюн Тейри адамы,
болгъаным ючюн Хакъ поэти.

Ала бла бир эди мени джаным.
Джангыз Терек бла бирге кесгенле мени.
Къобан суу бла бирге, кесиб джолуму,
Къара тенгизге иймей,
Азау тенгизге бургъанла мени,
(Тюрк дуниядан айырыб,
Эресейге къошханла мени).
Темиркъазакъ бла учханма Кёкге
(джарсыуубузну да айта Тейриге,
мийикден джарытырча Джуртну).
Къадау таш бла къалгъанма Джерде.
Къазакъ бёрю бла улуйма тауда,
эшитирча ёлгенле, саула.

Аланы бири тюлме мен,
аланы барысыдама мен.
Sabr 31.08.2014 06:22:03
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ДЖЕЛПЕК

Къайыкъны къанатыды джелпек.
Алай а,
эркин учхан къанатлылагъа къарай,
джелге бойсунмай учханларына къарай,
къанат къакъгъанларына къарай,
аланы кёкге чыгъаргъан къанатларына къарай,
кесин джазыкъсынады бир бек.
Sabr 01.09.2014 16:12:34
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


КЪОРКЪ

Зыраф кетер кюнюнг — къоркъ.
Кеч джат да, эртде къоб.
Билген адам ёлюрюн,
къалай созмаз ёмюрюн.

Ёлюм да — джашауча — хакъ.
Келген кетеди — къадар.
Алай а барды мадар
къалмазгъа ёлюб саудан.

Иннетинг-сёзюнг-ишинг
джарарча болса халкъгъа,
аны ангысын-эсин
джууукълашдырса Хакъгъа,

аллай бир кесинг да
Анга боллукъса джуууукъ...
Сора, ёлюм келсин да,
кёрсюн эталса бир джукъ.
Sabr 06.09.2014 05:54:16
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


АХЫРГЪА ДЖУУУКЪЛАША

Ол кюннге да
хазырды джюрек.
Рахатды джюрек.
Къабырымы баш джанында — таш,
аягъында терек
сюелликдиле.
Къобан суу окъурукъду иясын.

Шайыр къоюб кетмез дуниясын,
сау-эсен болса да, кирсе да кёрге...

Ачдан ёле тургъанда да,
эркин болгъанда да ашым,
Къобанны ичерге сууун,
джаларгъа ташын -
термилиб тургъанма халкъым бла бирге.

Унамагъаным ючюн Джангыз Терекни кесерге,
джарым моллала тил этиб,
ибилис джорукъ тутмакъ этиб,
ашыргъан эдиле Сибирге.

Анда кесдире эдиле агъач.
Саннга, джаннга да джокъ эди къууанч.
Хар терекни кесгеним сайын,
Джуртда Джангыз Терекден тилей эдим кечгинлик.

Тутмакъдан чыгъарыб, ийдиле къазауатха.
«Отдан чыкъ да — джалыннга»...
Не этерик эдим -
этмеген гюнахымы къаным бла джууар ючюн,
алай бла башыма бошлукъ табар ючюн,
меничаладан къуралгъан аскерге къошулдум.

Талай кере болдум джаралы.
Ёзге анга да къарамай,,
«сюргюннге тюшген халкъданса» деб,
чыгъарыб фронтдан,
агъач кесерге ийдиле джангыдан.

Башыма баш болуб,
Орта Азиягъа келгенимде,
бютеу юйдегим
къырылгъанларын айтдыла ачдан, зулмудан.

Манга къалмады джашауда магъана.
Мени адамларыма
къатылыкъ этген комендантны,
аны терслигинден ненча ахлум ёлген эсе,
анчы кере урдум бычакъ бла...

Ма алай бла тюшдюм джангыдан тутмакъгъа.
Аллында ёлюмге буюрдула,
бир джылдан 25 джыл тутмакъ азабха
ауушдурдула аны...
Башыма он джылдан бош болдум -
ол ибилис ёлгенинде,
оноугъа Хрущев келгенинде.

Ата джуртда табдым халкъымы.
Къобанны сууун ичдим, ташын джаладым.
Джангыз Терек а — джокъ.
Иннет этдим тирилтирге аны.

Энди джууукълашды ахырым.
Къабырым
Таш бла Терекниа арасында болса,
Къобан сууну ауазы да
къулагъыма келгенлей турса -
рахат боллукъду кёлюм,
нюр джаннганлай турлукъду кёрюм.
Culduz 06.09.2014 06:26:14
Сообщений: 160


http://www.elbrusoid.org/upload/iblock/556/5562e541061407047c1827daf3092e15.pdf

etc:
Терекле джангыз тюйюлдюле Билал, ...Аланы нёгерлери джелледи, кёлекгесине джыйылган джыпджыклады ... кеслери куруса да, аланы тамырлары джердеди. ...Джер а, сау дюнияны кёкюрегинде ташыйды.
Ana tilim meni cürek tilim ...
Sabr 06.09.2014 06:53:02
Сообщений: 7254
Цитата
Culduz пишет:


http://www.elbrusoid.org/upload/iblock/556/5562e541061407047c1827daf3092e15.pdf

etc:
Терекле джангыз тюйюлдюле Билал, ...Аланы нёгерлери джелледи, кёлекгесине джыйылган джыпджыклады ... кеслери куруса да, аланы тамырлары джердеди. ...Джер а, сау дюнияны кёкюрегинде ташыйды.
Сау бол, Джулдуз. Сен кёргюзмесенг, биллик тюл эдим китабымы былайгъа салыб тургъанларын.
Терекни юсюнден а - кеси назмучу болмагъан адам, аллай сёзлени айталлыкъ да тюлдю.
Тарих эскертмебизни - мингджыллыкъ Джуртда Джангыз Терекни - 1920-чы джыллада имансыз коммунистле бла джарым моллала биригиб, кесдиртгендиле. Мен ол кесилген терекни Сёз бла тирилтирге кюрешгенме. Андан сора да, шайырла - Джуртда Джангыз Терекледиле деген магъананы билдирирге излегенме. Алай болса да, Терекге ёлюм джокъду, Сен айтханлай, Терекле джангыз да тюлдюле.
Джангыз Тереклеге, аланы тилеклерине да Аллах иги кёзден къарасын.
Sabr 07.09.2014 05:24:06
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ДЖАЗЫУУБУЗНУ ДЖАЗАРБЫЗ КЕСИБИЗ

Джуртда Джангыз Терекни кесгенлЕ,
атылтханлА от келилерин Къарчаны,
Къарачайны Къадау Ташы бла кюрешелле энди.

Джаттайны кеси бла кюрешгенле,
эскертмеси бла кюрешелле энди.
Джырчы Сымайылны джаны саулай ёлтюргенле,
рахат болуб къалалмайла энтда.

Алагъа бермейди тынчлыкъ
Джангыз Терек — Сёз болуб тирилгени,
Сымайыл - Минги Таууна таяна, сюелгени,
Джаттай да - эскертме болуб кёрюннгени...

Къарчаны да эки джара къабырын,
кюрешелле
тарихибизни кесерге тамырын.

Джети башлы эмеген да,
эки башлы къартчыгъа да,
оракъ бла чёгюч мухурлу сарыубек да,
алагъа къул болгъан атаджокъла, амантишле да
кёб тюрлю палах, къайгъы салдыла халкъыбызгъа.

Алай а,
душманла бла итлери не бек кюрешселе да,
Джангыз Терекни къуруталмадыла тамырын,
Къадау Ташны да атылталмадыла -
ёлмедиле ала, Китаб огъуна болдула.
Китаб болалгъан Ташха, Терекге уа -
ёлюм
къоркъуу салалмаз ёмюрде да.

Къалам бла Китаб,
сакъларыкъдыла халкъны, джуртну да.
Сёз — Дауледи, турлукъду сагъайтханлай,
турлукъду уятханлай Эсни, Ангыны да,
узакъны, джууукъну да.

Алай болса да,
душманла-джаула
къоймайла къазауатларын:
алан храмларыбызны да кюрешелле алыргъа бизден,
тау джуртубузгъа да кюрешелле болургъа ие,
Ана тилибизни да кюрешелле къурутургъа,
кюрешелле тарихибизни да унутдурургъа.
Ассимиле эминаны да кюрешелле джайыб...
Алагъа мен этмейме айыб -
душман этеди душманлыгъын.

Алай а, бизни блады джулдуз бла Ай:
ибилис джорукъ, шайтан адамла
Тейри адамларын хорларла къалай?

Барды Къалам, барды Китаб,
барды Адам, барды Халкъ.
Барды миллет Ангыбыз, Эсибиз:
Джазыуубузну джазарбыз кесибиз.
Sabr 08.09.2014 05:41:51
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ДЖАШАУУМ

Джашауум башланды мени
арасында Таш бла Терекни.
Ёргеде — Минги Тау,
къатымда — Къобан суу:
Джуртду къанаты джюрекни.

Джашауум ётдю мени
арасында Таш бла Терекни.
Баш бла Джюрекни
къайгъысы, къууанчы да — ала.

Узун-къысха джолум мени
келтирди Терекден Ташха.
Ташдан Терекге къайыталырмамы?
Аны хапары уа — башха.

ТЕЛИДЕН ТУУРА ХАПАР

«Ашхы улан, къайдан къайрыды джолунг?»-
Сорадыла тауда бир джашха.
Ол — акъылдан кемирек — силкеди къолун:
«Ташдан Терекге, Терекден Ташха».

«Джолунг болсун»,- дей, айырылалла андан.
Ол а къычырады ызларындан:
«Къайры ашыгъасыз,
сизни джолугъуз да тюлдю башха -
келтирликди ол
Ташдан Терекге, Терекден да Ташха».
Sabr 09.09.2014 05:27:15
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

НАРТ УЛУСУ

Джети къат Кёкден
Джулдуз таш бла — Нарт таш бла — эниб,
джюджек гаккыны джарыб чыкъгъанча,
ташны джарыб, чыкъдым -
бу дуниягъа келдим алай.
Сора, Къарашауайча,
Минги Тауну буз сюммеклерин эмиб,
айныдым, кюч-къарыу алдым.
Джер джашауум башланды алай.

Мени джерге ийген джулдуз бла Ай,
башымдан туралла къарагъанлай,
Ташымдан да туралла къарагъанлай...

Мен а сермешеме
эмегенле бла да,
эки башлы къартчыгъала бла да,
Чыгъыш ханла бла, Баты ханла бла да,
асхакъ темирле бла, чолакъ къурчла бла да -
саула бла да, тирилирге излеген шаула бла да,
амантишле бла да, джаула бла да -
адамны, халкъны Хакъдан айырыргъа излегенле бла,
аланы къул-къарауаш этерге излегенле бла,
динсиз, тилсиз, джуртсуз этерге излегенле бла...

Ол — Кёк салгъан борчду меннге,
аны ючюн ашыргъанды джерге да мени.
Къалам бла Китаб -
Ол берген сауутум-сабам.

Ай бла джулдуз
башымдан, ташымдан да къарай,
Халкъымы кёлюн, джазыуун да джазама...

Акъ сёзюмю джазама
кемликлерин Хакъ сёз бла тюзете...
Sabr 10.09.2014 06:18:19
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ДЖАРЫКЪ

1
Джулдуз джарыгъында джууунады Ай.
Кюн джарыкъ, Айгъа тийиб чачылса да,
къарангы кечени джарытады къалай...

Джарыкъ адамда барды джарыкъ:
кюлген - Кюннге, ышаргъан - Айгъа
ушай болурла андан.

Джарыкъ болургъа керекди
чачар ючюн къарангыны.
Джарыкъны ышыгъында
къарангыгъа джокъду орун.

2
Джулдуз джарыгъында джууунады Ай.
Кюн джарыкъ, Айгъа тийиб чачылса да,
къарангы кечени джарытады къалай...
Ол бир дуниядан тийген джарыкъ,
бу дуниябызны да джарытады алай.

3
Джашау, ёлюм да — хакъ. Алай а,
Акъ сёзню ышыгъында-джарыгъында
кечелерибиз да боладыла акъ.

АЛЛАХ ДЖАНЫМЫ АЛГЪЫНЧЫ

Аллах джанымы алгъынчы,
Джырыкъланы сыртха чыгъыб,
бир чалкъы чалыр эди, алгъынча.

Кесмезни къара сууундан
бир ичер эди къаннгынчы.

Халкъны джазыуун бир джазар эди,
Аллах джанымы алгъынчы.
Sabr 11.09.2014 05:45:50
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ШАЙЫРЛА

Не барЫу этеди заман:
къараб къарагъынчы, адам
бериден ары болады джууукъ...
Къалмазмы дунияда бир джукъ?

Огъесе, дунияны кесине да
келлик болурму ёлюм?
Адамны кёлтюрюрча кёлюн
келсе уа бир зат эсиме да...

Келечилеринден адамгъа Аллах
кесини Сёзюн ийгенден сора да,
Халал-харам, сууаб-гюнах
не болгъанларын билдиргенден сора да,

тюзелмей эсе, тюрленмей эсе,
нюрленмей эсе адам улу,
титирете эсе Кёкню да
джерден чыкъгъан джаныуар улуу,

Сора, не айтхын адамгъа?
Неди, неди джетмеген анга?
Азмыды къадар берген дерс?
Къайдадыла Ангы бла Эс?

Окъуй билгенле - кёб,
къара таныгъанла уа — аз,
Тейри адамлары — аз,
не этсин чамланмайын Кёк.

Бир джары атыб Хакъны,
«динни уууундан» халкъны
къутхарыргъа кюрешди Ленин,
«иманлы, имансыз» деб,
миллетни эки юлешди Ленин,
джангы джашау, джангы адам
къураргъа кюрешди Ленин.

Амандан аманнга баргъан болмаса,
тюрленмеди адам.
Не шыйыхла, не ленинле
тюзеталмалла аны.

Алай болса да,

хорлаялмай турса да
игилик аманлыкъны,
къалмайды думп болуб
байрагъы адамлыкъны.

Табылады бир адам, бир къауум
ол байракъны тутхан ёрге.
Аладыла адамны, халкъны
джыгъылыргъа къоймагъан джерге.

Ол къауумдандыла шайырла да:
излей, таба, джаза эмда айта
сёзню кертисин, игисин, агъын,
кюрешедиле къутхарыргъа
бютеу дунияны адамын, халкъын.
Sabr 12.09.2014 03:32:05
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


СЮЙМЕКЛИК БЛА КЮЙМЕКЛИК

Кёк да тыялмайды
джулдузу учаргъа излесе.
Анасы да джукъ эталмайды
къызы къачаргъа тебресе.

Сюймеклик бла кюймеклик
бир болгъанларын
толусу бла ангылайма
учхан джулдузну эслесем.

Кюйген джюрекни кёргенча болама,
джулдуз ташха къарасам джерде.
Аны ючюнмю багъалыды былай
ол къара таш, къадау таш меннге?
Sabr 13.09.2014 04:09:42
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ЭКИ ДУНИЯМ ДА СЕНСЕ МЕНИ

Мени сюйгенлени
кими — кетди менден,
кими уа — джашаудан.
Мен сюйгенле да — алай.

Да ким къалды да мени бла?
Мени бла уа Акъ сёз къалды.
Къалгъанлача этмеди ол,
мени къоюб кетмеди ол.

Тенгизде, тюзде, тауда да,
джуртда, тышында да
къууанчда, бушууда да,
биргеме болду, биргеме турду.

Акъ кюнюмде чыммакъ акъ кийди,
къара кюнюмде къара кийди...

Акъ кийген Акъ сёзюм мени,
Къара кийген Акъ сёзюм мени!
Не ариу къызгъа, къарамашакъгъа да
ауушдурмам Акъ бийчем сени.

Мен ёлсем да, къаллыкъса сен,
атымы, хатымы да турлукъса сакълаб.
Аллахха шукур, бюгюн мен — эсен,
айтама сени ийнакълаб, къучакълаб:

Акъбет, кёккёз Акъ сёзюм мени,
джер бла Кёк бла да байлаб тургъан мени!
Сюеме сени.
Сен саулукъда — манга ёлюм джокъду,
эки дуниям да сенсе мени.
Sabr 13.09.2014 16:10:23
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ШАЙЫРНЫ ЮЙЮ, МАЛЫ

«Джокъду,- деб, - юйюм, малым»,-
къыйналса, тарыкъса шайыр,
Кязим хаджи, Джырчы Сымайыл да
этерле анга айыб.

Ата джуртду сени юйюнг,
Ана тилди сени хазнанг:
аланы сакълаялсанг -
сенсе эм уллу шайыр,
эм бай адам да сенсе.

Акъ сёз бла дуния мал
келишмезликле бирге.
Дуния малгъа терилмез
къуллукъ этген Тейриге.

Тейри адамыса сен,
Сёз кесиди санга юй.
Дуния малгъа къул болгъан
болалырмы сёзге бий?

Дуния малны Акъ сёзге
бойсундурады шайыр.

Акъ сёзню да мал этген,
дуния малгъа тенг этген,
аны бетин къаралтыб,
кесине джашау этген -
ол а - джауу Аллахны,
ол а — джауу адамны.

Поэзиядан, иймандан да
чыкъгъаны ючюн, аны
чёб чакълы сыйы къалмаз:
джырлаучугъа саналса да,
Джырчыгъа уа саналмаз.
Ол Хаджи да болалмаз,
ол Джырчы да болалмаз.

Кязим бла Исмайыл да
берирле анга налат.
Хакъ сёзню эм Акъ сёзню
ала бизге аманат
этгендиле.

Аманатха хыянат
болсакъ а -
къаллай адамлабыз биз,
къаллай шайырлабыз биз?
Sabr 14.09.2014 05:03:46
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


БАШХАЛАГЪА ДАУ САЛЫРДАН АЛГЪА

Излей эсенг чурумун палахларынгы -
эсинге тюшюр гюнахларынгы.
Башхалагъа дау салырдан алгъа,
кесинги иннетинге-сёзюнге-ишинге къара.

Кёзбаулукъгъа къыла эсенг намаз,
дууанг, тилегинг къабыл болмаз, джарамаз.
Иймансызлыкъ туудурады ётюрюкню,
кери этиб хакълыкъны, кертиликни.

Хоншунгу кесе эсенг джолун,
ырджыны къоша эсенг кесинге,
джутлана эсенг аны мюлкюне, джерине -
миллетчи да, умметчи да тюлсе сен.

Тюзлюкге, хакълыкъгъа бёлмейин эс,
джууукъгъа, узакъгъа да къарай эсенг терс,
кесинге излегенни башхагъа да излемей эсенг -
миллетчи да, умметчи да тюлсе сен.

Ташанг да бир кюн бир туру болмай къалмаз.
Харам ишинг туурагъа чыкъмай къалмаз.
Эртде-кеч болса да - гюнахынг джетмей къалмаз.

Санларынг огъуна салырла санга дау,
сакъламагъанынг ючюн аланы гюнахдан, харамдан,
аланы бошуна къыйнагъанынг ючюн,
этгенинг ючюн аланы бошуна сакъат.

Дин-тил-джурт ючюн къазауатда,
адамны, халкъны сыйын-намысын сакълай,
аланы Аллах берген хакъларын джакълай,
керек эдиле ала къыйналыргъа, ачыргъа.

Къутулмазса хоншунгу-тийренги-элинги дауундан,
къутулмазса тёрт санынгы дауундан,
къутулмазса джюрегинги дауундан.

Излей эсенг чурумун палахларынгы -
эсинге тюшюр гюнахларынгы.
Башхалагъа дау салырдан алгъа,
кесинги иннетинге-сёзюнге-ишинге къара.
Sabr 15.09.2014 05:16:52
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


«Я»-дан «А»-гъа

ДуниЯ-Ахырат.
Бир гитче сызчыкъ айырады аланы.
Алай а, сыйрат кёпюрге ушайды ол.
Къыйынды «Я»-дан — ахыр харифден -
биринчи харифге - «А»-гъа — Алифге кёчген.
Бек насыблыла башлаяллыкъла джангыдан джашаб,
Алифден башлаб, джангыдан джазыб джазыуларын.
Sabr 16.09.2014 04:10:33
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ЭКИ ЗАМАН

1.ОЛ КЮН

«Сепкилчиклеринг да сени бетингде,
джулдузлача Кёкню тёрюнде...»

Андан башха айталмайын джукъ,
аны айтыргъа да базмай,
аны да ичимден айта,
сеннге эслетмей, джашыртын къарай,
къабышыб турама.

Сени бетингде ол сепкилчиклеринг,
кюнбетде джилеклеча татлы болурла.
Ала да кюледиле сен кюлсенг.
Алай сейирдиле ала.

...Мени къатыма келген
джулдузмуду, Аймыды?
«Эркишиге былай хомух
болургъа джараймыды?».

Бу сёзлени Сенми айтдынг,
джюрекми айтды, огъесе?
Мен не этейим, бу дунияда
сенден ариу джокъ эсе.

Тил тутулуб турады,
сёлешгенликге джюрек.
Сюймекликден ёллюкме,
болушмаса манга Кёк.

2.БЮГЮН

Сени бетингде сепкилчиклеринг да,
Тейрини кёгюнде джулдузларыча -
алай кёрюнелле бюгюн да манга.

Кюнбетде къой джолгъа къарай,
Кёкде Къой Джолгъа къарай,
бир кёб затны тюшюреме эсге:
къой джолдан Къой Джолгъа дери,
къой джылдан барс джылгъа дери
созулады
Аламда-Заманда Джолум Мени.

Алай а,
сени бетингде сепкилчиклеринг,
биринчи назмумда сёзчюклерим
къатыладыла джюрекге алгъынча.
Ай медет, тансыгъымы алгъынчы
кетдигиз — сен да, заман да, джашау да.

Айлы, джулдузлу ташлагъа да къарай,
джазыулу, джазыусуз ташланы да сылай,
джазыуу болмагъан джанлагъа да джарсый,
бу сёзлени турама джаза.

Менден къаллыкъ да Акъ сёздю дуниягъа.

Сени джилек сепкилчиклеринг да,
Кём-кёк джулдуз кёзчюклеринг да,
мени уялчакъ сёзчюклерим да,
назмумда джашарыкъдыла энди.
Sabr 17.09.2014 04:28:49
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


АЧЫКЪДЫ ДЖОЛ
(Шамил шыйыхны ауазы)

1
-Юч къат къуршоугъа тюшгенбиз -
ычхыныргъа джокъ мадар.
-Бютеу джолланы кессе да,
бир джолну къояд къадар.

Сермеш, хомух, джанынг - сау,
юлгю кёргюзт, таукел бол.
Джюз къуршоу этсе да джау,
джандетге ачыкъды джол.

2
Дин-тил-джурт ючюн баргъан
сый-намыс ючюн баргъан,
эркинлик ючюн баргъан
къазауатда, кюрешде
ёлгенлеге джокъ ёлюм
Иншаллах, шейит болурсуз -
аман болмасын кёлюнг.

Джау къайсы джолну кессе да,
хакъ джолну кесалмайд ол:
хар къуру да, хар къайда да
джандетге ачыкъды джол.

3
Джашасанг да, ёлсенг да -
Хакъ бла бол, иман бла бол.
Джаханимге, джандетге да -
билесе, ачыкъды джол.

Келген душманнга-джаугъа
саныгъыз болсун буруу.
Джаныгъыз а, джаныгъыз
кёкледе табар орун.

Джаханимге, джандетге да
белгилидиле джолла.
Кеслери сайлайдыла,
кеслери ишлейдиле
ол джолланы адамла.

Сермеш, джигит, джанынг - сау,
юлгю кёргюзт, таукел бол.
Джюз къуршоу этсе да джау,
джандетге ачыкъды джол.
Sabr 18.09.2014 04:34:48
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


АДАМНЫ ЁМЮРЮ

Къысхамыды ёмюрю адамны?

43 джыл джашагъандан сора, джандетден къысталгъан,
Джерде да 957 джыл джашагъан
Адам атабызгъа соругъуз аны;

дунияда джюз джыйырма джыл джашагъан,
халкъын джесирден къутхаргъан -
Мусса файгъамбаргъа соругъуз аны;

дунияда къуру отуз юч джыл джашагъан,
алай а, адам улугъа хакъ сёзню джайгъан
Исса файгъамбаргъа соругъуз аны;

дунияда алтмыш юч джыл джашагъан,
адам улугъа хакъ динни къайтаргъан,
адам улуну хакъ диннге къайтаргъан
ахыр файгъамбар Мухаммад алейхи-с-саламгъа
соругъуз: не джетмейди джерде адамгъа?
Ёмюрмю? Билимми? Ийманмы?

Анга джетмеген - ийманды джангыз,
акъ кийсе да, кийсе да къара.
Джолун джарытса да Ай бла джулдуз,
билмейди ол Хакъ джолда бара.

Кеси къысхартмаса аны -
къысха тюлдю ёмюрю адамны.
Хар бирибизге берилгенди заман -
биз болур ючюн Адам,
болур ючюн Халкъ...

Ёмюр неди?
Минг джыл да бир кюнча кетер.
Адам ёмюрю джылла бла тюл,
иннети-сёзю-иши бла ёлчеленеди.

Минг джылмы джашайса Адам атабызча,
120 джылмы джашайса Мусса файгъамбарча,
33 джылмы джашайса Исса файгъамбарча,
63 джылмы джашайса Мухамммад файгъамбарча
(Барына да Аллахны саламы болсун) -
джылларынга къараллыкъ тюлдю -
иннетинге-сёзюнге-ишинге къараллыкъды,
ала бла саналлыкъды ёмюрюнг.
Sabr 19.09.2014 03:03:09
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


ЧЫММАКЪ АКЪ

1
Джети къат къар джабады тауну -
джелден-борандан-сууукъдан къутхара аны.
Къар къат-къат джабады тауну -
джана тургъан ичине да себеб бола аны.

Ай джарыгъында джауады къар.
Чыммакъ акъ тау — Къарачай-Малкъар.
Ауалы, ахыры да - къар,
башы, аягъы да къар:
КЪАРачаймалКЪАР.

2
Джауады къар.
Бютеу дунияны джабады къар.
Бир кюнден, бир джылдан, бир ёмюрден эсе да,
тохтайды джаугъаны аны.
Чыммакъ акъ дунияны,
джан-джаныуар къымылдамагъан дунияны,
бузлаб тургъан дунияны
кёреди да Кёк,
къыйналады бек.
Тейриге сорады:
Не ючюн, нек?

3
Къаргъа-кебиннге чырмалгъанды джер.
Таула, тюзле, тенгизле -
бары да чыммакъ акъ.
Джашау, ёлюм да — хакъ.
Джашау, ёлюм да — акъ.

4
Джети къат къар джабады тауну -
джелден-борандан-сууукъдан къутхара аны.
Къар къат-къат джабады тауну -
джана тургъан ичине да себеб бола аны.

Ай джарыгъында джауады къар.
Чыммакъ акъ тау — Къарачай-Малкъар.

Джети къат Акъ сёзге бёлейме сени,
къутхара джелден-борандан-сууукъдан.
Джети къат Акъ сёзню ышыгъында
къартлыкъ, ёлюм да келалмазла санга.
Sabr 20.09.2014 05:33:15
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


КЕРТИСИН АЙТСАКЪ

хаджиликге баргъан тынчды,
Хаджи болгъанды къыйын,

алим болгъан тынчды,
Адам болгъанды къыйын,

джырлаучу болгъан тынчды,
Джырчы болгъанды къыйын,

сюрюу болгъан тынчды,
Халкъ болгъанды къыйын,

халкъ поэт болгъан тынчды,
Хакъ поэт болгъанды къыйын,

Минги Тау-лу болгъан тынчды,
МИНГИ ТАУЛУ болгъанды къыйын,

акъ джолда баргъан тынчды,
Хакъ джолда баргъанды къыйын,

Кёкге ёрлеген тынчды,
анда къалалгъанды къыйын,

диннге-тилге-джуртха юреннген тынчды,
алагъа тыйыншлы болгъанды къыйын,
аланы сакълагъан, джакълагъанды къыйын.
Джакъламасанг а, сакъламасанг а -
къаллыкъ тюлдю намысынг-сыйынг,
адамлыгъынг, халкълыгъынг да къаллыкъ тюлдю.

Динде-тилде-джуртда туугъанбыз биз.
Ол ючюсюню бирлигинден,
ол ючюсюню кючюнден
Адам да, Халкъ да, Эл да болгъанбыз.

Хазыргъа келгенбиз биз:-
биз къурагъан затла тюлдюле ала -
Ол ючюсюн Кёк бергенди ата-бабагъа,
ата-бабадан да кёчгенди бизге.

Динде-тилде-джуртда туугъаныбыз ючюн
Аллахха салабыз махтау.
Аланы бизге джетдиргенлери ючюн,
ата-бабалагъа да разыбыз чексиз.

Динде-Тилде-Джуртда туугъан тынчды,
алада тургъанды къыйын,
аланы сакълагъанды къыйын.

Ата-бабала тыйыншлы болдула
Кёк берген диннге, тилге, джуртха да.
Аланы аманат этиб бизге,
кетдиле дуниядан ала да.

Энди кёзюу джетгенди бизге
ол ючюсюн джакълаб, сакълаб,
келлик тёлюлеге джетдирирге.

Анга кёре боллукъду белгили
диннге-тилге-джуртха беклигибиз,
адамлыгъыбыз, миллетлигибиз.

Адамбызмы, хайуанбызмы,
Халкъбызмы, сюрюубюзмю -
анга кёре боллукъду джазыуубуз, джашауубуз,
бюгюнюбюз, тамблабыз да анга кёре боллукъду.
Sabr 22.09.2014 04:42:56
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

Студент заманымда (1979-1984) джазгъанларымдан

КЮТЮПХАНЕМДЕ

Адамла арасында тюл,
Китабла арасында джашайма мен.
Адамла, халкъла, къралла,
джер, суу, тау, тюз -
бары къарайла аладан.

Алам - джулдузлары бла,
Заман - ёмюрлери, такъыйкъалары бла,
адам - умутлары, къайгъылары бла
джашайла китаблада.

Табханы эм башындан къарайды Къуран.
Анга джетер ючюн,
китабладан этеме атлауучла.
Марксны, Ленинни томларына миниб,
алай джетерге кюрешеме Анга.
Ала оюлуб, мен да джыгъылыб,
джеталмай къалгъаным да болады.
Кёбюсюне болады алай.
Мен ангыламасам да,
ол затда да болур бир магъана,
бир таша белги.
Иймансызланы китаблары
Кёкге джетерге, Къураннга джетерге
ёмюрде да этмезле басхычлыкъ.
Аны ангыларгъа уа керегем
эртде огъуна...

ДЖАГЪАДА

1
Таудан саркъгъан суугъа ушайды назму -
Энеди Кёкден джерге.
Суу - тенгизге, назму - джюрекге
джетерлеми? Къыйынды билген.

Тыйгъыч кёбдю Сёзге да, суугъа да.
Къарайма Кёкге да, таугъа да.
Тенгизге, джюрекге да къарайма.
Сёзге, суугъа да тынгылайма.
Аз-аз аланы ангылайма.

2
Мен суу джагъада джашайма,
мен сёз джагъада джашайма.
Джагъа Лайпан — атауулум,
шйиир мухурум а — Таш бла Терек.
Бир-бирин ангыламай баш бла джюрек,
бир-бирине этселе чабыуул,
Ангы бла Эс
чабадыла орчагъа,
къоркъутадыла
«айтырыкъбыз,- деб,- Къарчагъа».
Sabr 23.09.2014 07:04:04
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


КЕТЕДИ ДЖАЗ

1
Кёк да кюкюрей, джашнай,
джауады джангур.
Келгенича джылай,
джылай да кетеди джаз.

Алай а, анга не?
Ол энтда къайытыр.
Джашаудан, ёлюмден да,
тирилиуден да
кёб хапар айтыр.

Манга уа — аллай насыб джокъ.
Къалюбалада атылгъан окъ да,
Ахырзамандан атылгъан окъ да
джюрегиме тиедиле келиб.
Джаралы эсем да,
джаным саудан, къалмай ёлюб,
алкъын кюрешеме джашаргъа...

Кёк да кюкюрей джашнай,
джауады джангур.
Джюрегим да кюкюрей, джашнай,
этеди дауур.

Ёллюк джан ёлюмсюз Кёкге,
не этсин, айтады дауун.
Джетеме къайытмаз чекге...
Айтылгъанча айтылмаз сёзле,
Джауады джауум,
джауады джауум.

2
Билмейме, кимди джауум?
Кёкге, кесиме да - дауум.
Адам — болса да таджал,
тауусулады болджал,
къысылады аджал.

Ёлюмде джокъду джангылыкъ.
Джангылыкъ джашаудады джангыз.
Не оноу эте болурла,
къараб Кёкден Ай бла джулдуз.

Джангур а джауады
Адамны этгенча джылауун.
Sabr 24.09.2014 03:33:58
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


СОРУУЛА

Нек джаралыды Кязимни джугъутуру?
Нек джаралыды Къайсынны ташы?
Билалны Тереги уа некди джангыз?

ХАР НЕ ДА АЛДАДЫ АЛКЪЫН

Итледен къутула келген
джаралы джугъутурну ёлтюрдюле.
Джуртда Джангыз Терекни да кесдиле.
Сора, джаралы ташны къатында,
алкъын джаны чыгъыб да бошамагъан чий терекге
петеген, бензин эсе да къуюб,
от этдиле. Джугъутур этден да уруб,
керпеслендиле.

Джангыз терекни джаны тютюнлей кетди Кёкге,
саны кюл болуб къалды джерде.
Джаралы ташны да бети къаралды къурумдан, джалындан, дертден.
Джангыз терекни чапракълары къалдыла джабышыб юсюне,
зауаллы джугъутурну да териси —
мурдарла аны юсюне къаблаб, унутуб къойгъан.

Тау сууну хырылдагъан тауушу,
къазакъ бёрюню дертли улууу -
тауладан тенгизге дери эшитилинди.

Хар не да алдады алкъын.
Sabr 25.09.2014 06:22:06
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


СЁЗ БЛА ДЖУРТ

Биз бирча джууукъбуз
джерге да, Кёкге да:
къатылады хауа
башха, джюрекге да,
ташха, терекге да,
джаныуаргъа, кийикге да.

Джурт да - анда джашагъан джанлагъа
къатылады алай.
Джуртун ауушдурса халкъ,
тюрленеди тюрсюню, халиси да.
Табигъат тюрлендиреди бизни.

Уллуду кючю Сёзню.
Сёзден сора уа — табигъат
тюрлендиреди адамны
тыш сыфатын, ич дуниясын да.

Къатылады хауа
башха, джюрекге да,
ташха, терекге да:
биз бирча джууукъбуз
джерге да, Кёкге да.
Sabr 26.09.2014 04:14:24
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


КЪАРАЙЛА

Къан бла кирген -
джан бла чыгъады джангыз.
Къарайла Кёкден
джангы Ай бла джулдуз,
къарайла кёлден
джангы Ай бла джулдуз,
къарайла ташдан
джангы Ай бла джулдуз..

ТЮЗ АДАМ

Тюз адамгъа
сёз да, къыйынлыкъ да,
ёлюм да джетелле алгъа.
Аз да сейирсиниу джокъду анга.

Тюз адам сермешеди ёлюм бла,
аны къуллары бла, итлери бла -
зулму бла, ётюрюк бла, хакъсызлыкъ бла,
харамлыкъ бла, зарлыкъ бла, намыссызлыкъ бла.

Къара кючле бла сермешеди тюз адам -
адамны, халкъны
динсиз, тилсиз, джуртсуз къояргъа излегенле бла,
аланы къул, манкъурт этерге кюрешгенле бла.

Адамлагъа, халкълагъа да
тюзлюк, эркинлик излейди тюз адам,
инсан, миллет хакъларына
ёкюл болады тюз адам.

Ёлюмню не тюрлюсюне да
къаршчыды тюз адам,
илинмек аджалгъа, ассимиле ёлюмге да
бирча къаршчыды тюз адам.

Кюч бла, хыйла бла да
адамны адамлыгъындан,
халкъны халкълыгъындан
ким айырыргъа излей эсе -
аны джаууду тюз адам.

Тюзлюк ючюн, Хакъ ючюн
ал сафда сермешеди тюз адам.
Ма аны ючюн
къалгъанладан алгъа
джаралы да болады,
ёлген да этеди тюз адам.
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный