БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ?

БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ?

Sabr 15.09.2013 17:23:46
Сообщений: 7254
Адамны, Халкъны да эркин этген неди?
Sabr 15.09.2013 17:24:54
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ?



БИРИНЧИ КЕСЕГИ


1
Белгиленнген сёзге кёчерден алгъа, тариххе терен кириб кетмесек да, Къарачайны къуралыуундан талай сёз айтыргъа керек болур.
1396-1397 джыллада Тимур Алан къралны къурутуб, къолгъа тюшгенни да джесир этиб сюрюб кетгенди. Аланы арасында, алан аскерни башчыларындан бирини сабийи — Къарча да болгъанды. Атыла-сатыла, кёб къыйынлыкъ кёргенди. Алай а, айырма кючю, акъылы, эси болгъаны ючюн, эмирлени сакълаууллары бола да келгенди. Алай эте келиб, Мысырда мамелюк аскерни башчыларындан бири болады. Ёзге Ата джуртуна Кавказгъа къайытыр мадарла излей, Кърымгъа тюшеди. Алайдан да, Адурхай, Будиян, Науруз, Трам нёгерлери бла (ала къауум башчыладыла, бютеулей да 50 тукъум чакълы), талай кемени кючлеб, тенгиз бла Тау артына келиб, алайдан да эски джуртуна аугъанды. 1428-чи джыллада Къарачай Элни(къралны) къурагъанды Къарча. Андан сора, 400 джылны узагъына, 1828-чи джыл Орус империя Хасаукада хорлаб, кесине къошхунчу, Къарачай башына эркин, оноуун кеси этген, кесини тёреси-джоругъу бла джашаб тургъан кърал болгъанды.

Къыйынлыкъ 1828-чи джыл ноябрны экисинде — Къарачай къылыч бла, зор бла Эресейге къошулгъан кюнден башланады. Кесини баш эркинлигин ол кюн тас этеди Къарачай. Алай болса да, 1917-чи джылгъа дери Къарачай къарачайлылыгъын тас этмей, чачылыб кетмей, диннин, тилин, тас этмей, джашай келгенди.

Къалгъан халкълагъача, Къарачайгъа да бек уллу къыйынлыкъ, совет коммунист иктидарны, джорукъну бегигени бла башланады.


2
Адамны (халкъны да) эркин этген неди:


1.джерди (халкъны юсюнден айтсакъ — джуртду), («дуния байлыкъ джерди, андан къалгъан джелди» деб, билмей айтмагъандыла ата-бабаларыбыз). Джери болса, адам мал тутарыкъды, кесин, юйдегисин да ач этмей, кечиндирликди, ёсдюрген затын сатыб, джунчумай джашарыкъды.
Совет иктидар (власт) адамны джерин, мюлкюн сыйыргъанды, къралгъа джалынырча, садакъа тилерча этгенди.

2.сауут-сабады. Саууту болгъан адам кесине зорлукъ этдирлик тюлдю — сермеширикди.
Совет власт адамны, халкъны сауутсуз-сабасыз этгенди. Халкъ къозгъалыб талай кере ёрге тургъанында, совет иктидарны-властны хорлаялмагъанды, къуру джумдурукъла бла аскерни къалай дженгериксе?

3.динди. Иман, дин адамны, халкъны совет иктидаргъа, коммунист партиягъа баш урургъа, къул болургъа къоярыкъ тюлдю. Аллахдан башха къуллукъ этерге тыйыншлы илях джокъду. Аллах бирди.
Бу затха къалай тёзер эдиле коммунистле. Иманы-дини болгъан халкъ хорланныкъ тюлдю. Марксха, Энгельсге, Лениннге, Сталиннге баш урлукъ тюлдю. Коммунист джорукъла бла тюл, шериат бла джашарыкъды. Аны ючюн совет властны бек уллу къазауаты диннге къаршчы болгъанды.

4.тарих эсди. Адам(халкъ) къайдан чыкъгъанын, келген джолун билиб турса, кърал болуб джашагъанын, къраллыкъ джюрюте келгенин унутмаса, тюненеси бла бюгюнюн тенглешдирирча болса,- ол халкъны башсыз этсенг да, тамырсыз эталлыкъ тюлсе, тамыры юзюлмесе уа, халкъ къул боллукъ тюлдю, манкъурт боллукъ тюлдю.
Аны себебли, совет коммунист джорукъ бизни джахил, къарангы, тарихсиз этиб кёргюзгенди — бизни адам, халкъ этген совет власт болгъанды дерча. Совет властны кёзюуюнде Къарачай къралдан, Къарчадан, Къарачайны башчыларындан, бийлеринден бир сёз айтылмай тургъаны аны ючюн болгъанды.

5.миллет ангыды. Хар халкъны дини, тили, джурту болмай мадар джокъду. Аладыла халкъны халкъ этген, миллет ангысын сакълагъан.
Совет власт миллет ангыны орнуна, совет коммунист ангыны орнатыб кюрешгенди, барын къатышдырыб, бир джангы халкъ — совет халкъ къураб кюрешгенди.

6.миллет тилди. Тил — кючлю затды, ол тарихден да, динден да, джуртдан да хапарлы этеди, халкъны халкълыгъын, энчилигин сакълайды.
Совет власт аны ючюн тиллени къурутур дыгалас этгенлей, халкъланы барын да бир тилде — орус тилде сёлешдириб, ассимиле этерге кюрешгенлей келгенди.

7.халкъны энчи Эли, Миллет Юйю болса, аны ассимиле этген къыйынды. Аны себебли, совет власт аллында халкъланы алдар ючюн, «динигизге, тилигизге, адетлеригизге эркин боллукъсуз, кесигиз излегенча Эллеригизни, джашауугъузну къурарыкъсыз» деб, автономияла бергенди, алай а власт бегигенден сора, берген сёзюне керти болмай, халкъланы тиллерин, динлерин, эллерин да къурутуб кюрешгенди. Автономиялада да бир халкъ огъай, кёб халкъны адамы джашарча, ала сюйселе, сюймеселе да орус тилде сёлеширча этгенди.
Айтыргъа, совет власт бегигенден сора, халкъны халкълыгъын сакъларыкъ затланы барын къурутуб кюрешгенди. Халкъны халкълыгъын сакъларыкъ затлау а не эдиле: дини, тили, джурту, Эли(къраллыгъы).

8.Халкъланы къауумлагъа юлешиб, бир-бирин къырдырыу - коммунист джорукъну сиясети эди. Аны бла къалмай, халкъланы бирча кёрмей, бирлерине ышаныб, бирлерине ышанмай, аланы да бир-бирине юсдюре эди. Ышанмагъан халкъларын а сюргюн, сойкъырым этиб, думп этиб кюреше эди.

9.Бу къыйынлыкъланы толусу бла къарачай халкъ кесинде сынагъанды. Коммунист зулму болгъанды бизни бу кюннге келтирген. Аны юсюнден толуракъ.
Sabr 15.09.2013 17:29:13
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ?


ЭКИНЧИ КЕСЕГИ


Биз - тиширыула джашатхан халкъ болубму къалдыкъ?


1917-чи джыллагъа дери керти муслиман халкъ эди Къарачай. Адети, намысы бла джашай эди. Хар кимни орну белгили эди: тамаданы, гитчени, джашны, къызны, тиширыуну.

Эркиши юйдегисин асрай эди, тиширыуну къол къыйынын да — джамчы, башлыкъ дегенча затланы — Тау Артына дери элтиб сата эди, башха затлагъа ауушдура эди. Тиширыу арбаздан тышына чыкъмай эди. Сабий туугъан кёб эди, хар отуз джылдан халкъны саны эки къатха кёб болуб баргъаны аны ючюн эди.

Совет власт келгенлей а, хал тюрленди. Энчи джер, мюлк сыйырылды, эркишиле юйдегилерин асыраялмазча болумгъа тюшдюле. Тиширыуланы да башларына бош этебиз деб, аланы да колхоз ишлеге сюре башладыла.

Сыныф (класс) къазауат, граждан къазауат, культурная революция, коллективизация, индустриализация, ала бла байламлы бютеу палахладан ётдю Къарачай да. Революциягъа дери болгъан онглу къауумдан, интеллигенциядан да хазна киши къоймай къурутдула 1920-чы джылланы аягъына. 1930-чу джылланы аягъына уа, совет власт кеси ёсдюрген интеллигенцияны да къурутду — алай бла 1940-чы джыллагъа Къарачай башсыз болду, аны джакъларыкъ, сакъларыкъ адам да къалмады. Ёзге джуртунда джашагъаны, кеси энчи областы болгъаны, адет-тёре, адеб-намыс седиресе да, сакъланнганы — халкъны сакълаб турду. 1940-чы джыллагъа дери суратлагъа къарагъыз - башында джаулугъу болмагъан тиширыу кёрлюк тюлсюз.

Эм уллу къыйынлыкъ халкъгъа 1943-чю джыл, ноябрны экисинде джетди. Ноябрны экисинде 1828 джыл Орус империя къылыч бла къошду Къарачайны кесине. Ноябрны экисинде 1943 джыл совет коммунист империя къарачай халкъны барын башдан аякъ джесир этиб, джуртундан Сибириягъа, Орта Азиягъа, Къазахстаннга сюрдю. Анда да , бир джерге тюшмезча, 600 кесек этиб, джер-джерге чачдыла. Ёлгени ёлюб, къалгъаны башха халкъланы ичинде эриб кетерча этилди. Сюрюлген халкъ, сойкъырым этилген халкъ, тутмакъ халкъ 14 джылны (Сталин ёлюб, къралда тюрлениуле болгъунчу) не азаб чекгенин толусу бла айтхан къыйынды.

1941 джыл немесле бла къазауат башланнганлай, халкъны джылда адамлары - сауут-саба туталлыкъла бары - аскерде эдиле, фронтда эдиле. Ма ол кёзюуде (1943 джыл, ноябрны экисинде) кёчюрген эдиле халкъны — сакъатланы, къартланы, тиширыуланы, сабийлени. Халкъны джакъларыкъ эркиши джокъ эди — бары къазауатда эдиле. Сталинни эки фронтда къазауаты бара эди: бири — немесле бла, бири да Эресейни (Совет Союзну) халкълары бла. Немесле бла къазауат талай джылны баргъаныны бир чуруму да — СССР-де 1917-чи джыл большевиклени къыйынлыкълары бла башланнган граждан къазауат тохтамагъаны эди...

Къарачай эркишиле немесле бла къазауатда болгъан сагъатда, къарачай халкъ да сюргюнде джан къазауат эте эди. Къартланы, сабийлени, сакъатланы ачлыкъдан, джаланнгачлыкъдан, аурууладан къутхарыргъа кюрешгенле - къарачай тиширыула, къызла эдиле. Алагъа джетген ауурлукъну, къыйынлыкъны чегерча базман джокъду. Сюргюнде халкъыбызны джанын къарачай тиширыула, къызла къалдыргъандыла.

Ала эм ауур, тутмакъла ишлеген ишледе ишлеб, тюкню тюкге джалгъаб, къол къыйынлары бла, болумлулукълары бла сакълагъандыла халкъыбызны. 14 джылны ичинде - ол хакъсызлыкъда, тутмакълыкъда, сюргюнде асры къаты ишлегенден халкъыбызны юч адамына (экиси тиширыуладыла) Социалист Урунууну Джигити деген ат берилгенди. Халкъыбыз джуртуна къайытхандан сора, 1957 джылдан 1990-чы джыллагъа дери да къуру юч адамыбызгъа берилгенди ол ат. Алай демек, халкъыбыз джуртуна къайытханында да, хакъсызлыкъ, зулму халкъны башындан басханлай тургъанды.

Халкъны сюргюнде джанын къутхаргъан къарачай тиширыу, джуртха къайытханыбыздан сора да, бурунча юй бийче болуб, рахат сабий ёсдюрюча мадар табмагъанды. Биягъынлай къаты ишлерге керек болгъанды: кюндюз кърал ишде, кече юйюнде джюн иш. Къол къыйынын сатаргъа кюрешгени ючюн да, кърал ат-бет атаб, махкемеге тартыб, къара азаб бериб тургъанды.

Эркишиле да къарыуларын аямагъандыла, алай а, бир юй бир ийнек бла 5-6 къой тутаргъа эркин эди къуру. Юйню къатында 10-15 сотух джерчик эмда ол малчыкъла. Элледе бары да ишлерча иш джокъ. Тут, къалай тутарыкъ эсенг да юйюрюнгю. Аны себебли, тиширыула джюн бла кюрешиб, эшген затларын сатыб, тёрт санларын тюйюб, джарлылыкъдан къутулургъа кюреше эдиле. Бу бары да былай боллукъ тюл эди, Къарачай алгъынча кеси област болса...
Sabr 15.09.2013 17:31:54
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN

БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ?


ЮЧЮНЧЮ КЕСЕГИ


Къарачай халкъны къурутуб башлагъан Россия империя болгъан эсе («тюрьма народов» деб, большевикле тюз айтхандыла, алай а, кеслери салгъан къыйынлыкъ Мыкалай патчахланы кюсетирча этгенди), совет коммунист империя халкъны динине, тилине, джерине, тарихине, ангысына, эсине къатылгъанды, аны тюб этерге джетдиргенди. Агъачны кесинден чюй этиб джаргъанча, халкъны ичинден амантишлени табыб, айнытыб, аланы халкъгъа башчы кибик этиб, ала да — иелерине асры бетсиннгенден - туугъан халкъларын къурутуб кюрешгендиле.

Халкъ сюргюнде «дуния былай турмаз, Сталин да ёлюр, Кавказыбызгъа да къайытырбыз» деген умут бла джашаб тургъанды.

1957 джыл, 14-джыллыкъ тутмакъдан-сюргюнден джуртуна къайытды халкъ. Алай а, алгъын къраллыгъын ызына бермедиле, Черкесге къошуб, бир джыйымдыкъ област этдиле. Кърал къайытыб келген къарачайлылагъа буюрулгъан ачханы да, хоншулагъа чачдыла. Къарачайны атындан оноуда тургъан башчыла, халкъларын джакъламадыла, аны хакъын башхалагъа ашатдыла. Джуртуна термилиб келген халкъны, тау эллерине иймей, Пашинскени тёгерегинде джерлешдирирге кюрешдиле. Тохтамай, туугъан эллерине къайытхан таулулагъа, джашар таблыкъла, инфраструктура къурамай, юй ишлерге джер эркини бермей, аслам мал тутаргъа къоймай, эртде-кеч болса да элледен кетерча этдиле. Бизнича тау эллде джашагъан адамларына Гюрджюде (юй башындан) 10 ийнек, 100-ге дери къой, бир ат тутаргъа эркинлик бар эди. Бизде уа 1 ийнек, 5-6 къой тутаргъа бола эди. Ат тутаргъа уа эркинлик джокъ эди. Барыны юсюне да, джетген джашлагъа юй ишлерча джер бермей эдиле. Джаш тёлюге иш джокъ, юй-юйдеги къураргъа да мадар джокъ. Амалсыздан, джаш тёлю элледен кете, шахарлада ассимиле бола, къылыкълары бузула башлады.

Бютеу къыйынлыкъ — халкъны энчи Эли болмагъаны, халкъым деген Башчы айырыргъа мадары болмагъаны, джыйымдыкъ Къарачай-Черкес огъуна республика болмай, Ставропол крайны бир къыйыр району болуб тургъаны, хоншула да, кърал башчыла да (Хрущев ёлгенден сора артыкъсыз да) сюрюлген халкълагъа Сталинни кёзю бла къарагъанлары — бары да бизни халкъгъа татыды.

600 кесек болуб, Сибириягъа, Орта Азиягъа чачылгъан халкъ, тас болмай, 14 джылдан Джуртуна къайыта билди. Джуртунда уа, кесибизни къуллукъчула-башчыла халкъларын сакълар джанындан бир джукъ этмей, халкъыбыз джакъсыз, хакъсыз къалды. Халкъыбыз бла кюрешиу 1957 джылдан джангы формалагъа кёчеди.

1990-чы джыллада къралны чачылгъаны бла хайырланыб, Къарачай кеси энчи республика болургъа башлагъан эди. Аны болдурмагъан да кесибизни тамадала болдула. 1957 джылдача, 1990-чы джыллада къарачайлылагъа буюрулгъан ачханы, бизни тамадала хоншулагъа ашатдыла. Кеслерини халкъларын юлюшсюз къоюб, хоншу халкълагъа иги кёрюнюрге кюрешиу — бизни башчыланы къанларына кириб бошагъанды. Сайлаула болсала да, хоншулагъа таяна, алай хорлайдыла. Аланы тамырлары хоншу халкъладан болубму этедиле алай деринг огъуна келеди. Не да болсун — Къарачай айнырча бир иш этилмейди. Кюн кюнден аман болуб баргъан болмаса...
Sabr 15.09.2013 17:33:20
Сообщений: 7254
Bilal LAYPAN


БУ КЮННГЕ КЪАЛАЙ ДЖЕТДИК БИЗ


ТЁРТЮНЧЮ КЕСЕГИ



Бюгюннгю болум къууанырча тюлдю. 1990-чы длжылладан бери Къарачайда юч мингнге джууукъ адам илинмек аджалдан ёлгенди. Хоншуларыбызда аллай бир адамы къырылгъан халкъ джокъду. Къабырла джаш адамладан тола барадыла. Кёзге кёрюнмеген, бир таша къазауат барады. Аны тохтатыр джанындан башчыла джукъ этмейдиле. Тюз адамла айтыу а, чапракъдан да ётмейди.

Бир-бирин ёлтюргенле, джол чарпыулада къырылгъанла, ичкиге, наркоманиягъа берилгенле, тоноу-гуду бла кюрешгенле, ишлемей джашаргъа излегенле кёбден кёб бола барадыла. Къылыгъы-халиси тюрлене, саны, ангысы да тыйыншлысыча ёсмей, халкъ тас болуб барады.

Бизни бу кюннге джетдирген не болгъанын къайтарыб айтыргъа боллукъду.

Бютеу палахла халкъны къралы, къраллыгъы болмагъандан башланадыла. Къарачай къралны Орус империя 1828-чи джыл тюб этгенди. Къарачай областны да совет коммунист империя 1943 джыл къурутханды. 1943-1957 джыллада сойкъырым, сюргюн халкъны тюб этерге джетдирген эди. Алай а, миллет ангы, тарих эс унутулмагъан эди — 600 кесекге бёлюнюб, Сибирияны буз тюзлерине, Орта Азияны къум тюзлерине чачылгъан халкъыбыз Ата джуртуна, Кавказына къайыта билди.

Алай а, халкъыбызны къурутуу политика-сиясет Ата джуртубузда да тохтамады...

Сталин къурутхан Къарачай областны ызына къураргъа къоймадыла. Черкесге къошуб, бир джыйымдыкъ Къарачай-Черкес област этдиле. 1926-чы джыл «бирге джашаргъа амал джокъду» деб айырылгъан эки халкъны, сормай-ормай, джангыдан бирге къошдула. Къарачайгъа джораланннган ачхадан да хоншулагъа юлюш чыгъардыла. Черкес бла бирге джашау — алай демек — Къарачайны хакъын ашау — джангыдан башланды. Къарачай ёмюрюнде да джыйымдыкъ элни сюймегенди. Къарачай-Черкес областдан уллу джыйымдыкъ а къайда? Быллай джыйымдыкъ Элде тилин, адетин сакълагъан да бек къыйынды. Быллай джыйымдыкъ эллени кърал иш этиб къурайды — ала къатыша, орус тилли бир джамагъат болурча...

1957-чи джылдан бери Къарачайны неси да седирегенден седирей барады. Миллет ангы, тарих эс, адет-тёре, Ана тил, Ата джурт ангыламла кетгенден кете, бюгюнлеге къурургъа джетгендиле. Халкъым деген, Джуртум деген къарачай башчы джокъду 1943-чю джылдан бери. Джыйымдыкъ Элде къарачай башчыла халкълары къайгъылы тюл, таянчакъ шиндиклери къайгъылыдыла. Къуллукъларын сакълар ючюн, хоншулагъа ариу кёрюнюб, аладан джакъ табыб, ёз халкъларын а джукъгъа да санамай, халкъыбызны къурутуб барадыла.

Кийикледе да болады гуждар, джыйын джанлыда да болады башчы. Алайсыз, ала эртде тюб боллукъ эдиле. Халкъ да алайды — керти Башчысы болмагъан халкъ сюрюуге бурулады, итлеге аш болады. Алай а «балтада, сабда да» дегенлей, иш къуру къралны сиясетинде тюлдю, кесибизде да барды палах.

Бир юлгю келтирейим. 1991 джыл апрелни 26-да «Закон о реабилитации репрессированных народов» чыкъгъан эди. Алай а, ол закон бюгюн да джашауда бардырылмайды. Сюргюнден ётген халкъла хакъларын - сюргюннге дери болгъан къраллыкъларын, джерлерин, районларын, мюлклерин, джер-суу атларын къайтарталмай кюрешедиле. Ол Законда буюрулгъан затла этилмейдиле. Аны бла байламлы - инсан, миллет хакъларын джакълаучу бир европа организация Эресейни башчыларына къагъыт джазгъан эди. Быллай джууаб келген эди андан:

«Къарачай, кесини разылыгъы бла, башха халкъла бла бирге, Къарачай-Черкес республиканы къурагъанды. Республиканы Башчысы къарачайлыды, парламентни кёбюсю къарачайлыладыла, хюкюметде, шахар, район, эл къуралышлада да тамада орунлада кёб къарачайлы ишлейди. Культураларын айнытыу ишле миллет республикаланы кеслерине берилгендиле. Къарачай халкъны джашарына, джашнарына бир тыйгъыч джокъду...».

Да республикада уллу къуллукълада ишлегенлени кёбюсю къарачайлыла эселе, парламентни асламы да къарачай эсе, республиканы Башчысы да къарачайлы эсе — ала джукъ нек этмейдиле халкъыбызны сакълар джанындан?

Халкъ кеси кесин сакълаяллыкъ тюлдю. Бир кюч, бир организация керекди джаш тёлюню ичкиден, наркотикледен, мурдарлыкъдан, тоноудан-гудулукъдан тыярча. Къуллукъда-оноуда ишлеген адамлырыбыз этерге керекдиле ол ишни, ала этмей эселе, алагъа борчларын толтуртурча миллет джумдурукъ, джамагъат организация керекди.

Дин башчыла — муфтий, имамла — ала да халкъыбыз ючюн «дин къазауат» этерге керекдиле. Сёз бла, Къалам бла, Китаб бла байламлы айдынла да, «харам чабакълача» тынгылаб турмасынла. Халкъыбызгъа керекли кюн бир джанында киши да къалмасын.

Тюз айтыу бла (ол да керекди) иш тюрленник тюлдю. «Оноу керекли бир эл тюб болду» дегендиле нартла. Оноу керекли болуб турады Къарачай. Башчыла этмей эселе оноу, халкъым деген адамла бир джумдурукъ, бир организация болуб ёрге турмасала — хал амандан аманнга барыб турлукъду.
tenebek 16.09.2013 00:15:12
Сообщений: 165
Sau bol Bilal!
Kerekli makale edi, köçürdüm!

Taularıbız tebmesinle,
Kartlarıbız ölmesinle,
Turganıça tursun taş-agaç...
Sabr 16.09.2013 00:30:22
Сообщений: 7254
tenebek, Сен да бек сау бол.
Returner 16.09.2013 01:59:58
Keb tyuz zat dzazylybdy, nek san etmeidi kishi bu temany?
Sabr 22.08.2014 05:29:03
Сообщений: 7254
ЦитатаReturner пишет:
Keb tyuz zat dzazylybdy, nek san etmeidi kishi bu temany?Бу макалени газетде басмаламай къойгъандыла. Эшта, тюз сёз кишиге керек болмагъан заманла болурла...
Sabr 23.08.2016 14:59:17
Сообщений: 7254
ВНИМАНИЮ КАРАЧАЕВЦЕВ, БАЛКАРЦЕВ И БРАТСКИХ НАРОДОВ: документ отправлен адресатам, подписи и печати в наличии.


Постоянному Представителю Президента Российской Федерации в Северо-Кавказском федеральном округе
О.Е. БЕЛАВЕНЦЕВУ
Начальнику Управления по государственной охране объектов культурного наследия КБР
А.Н. КИСЛИЦЫНУ

Обращаемся к Вам в связи с поступившими сведениями о том, что администрацией Эльбрусского района Кабардино-Балкарской Республики проводятся торги по сдаче в аренду более 262 тыс. кв.м в Баксанском ущелье для добычи гранитогнейсов. Особую тревогу вызывает то, что на данном участке располагается территория позднесредневекового поселения Эльджурт, включающая фундаменты жилищных и хозяйственных построек того времени, а также:
- мавзолей Камгута (князя из рода старейшей карачаевской фамилии Крымшамхаловых);
- укрепление Гошаях-Кала, связанного с именем знаменитой княгини Гошаях (дочери абазинских князей Бибердовых и кабардинских первостепенных узденей Боташевых), чей образ увековечен в устном народном творчестве абазин, кабардинцев, карачаевцев и балкарцев;
- погребальные памятники более раннего археологического пласта, связанные также с предшествующей эпохой Алании.
Поселение связано с именем Карчи – легендарного предводителя карачаевского народа, считающего основателям данного поселения.
Такие памятники исторического наследия наших народов находятся в поле пристального внимания и любое посягательство на них вызывает крайне болезненную реакцию общественности в целом и национальных движений в частности. Поэтому разрушительные последствия промышленного освоения данной территории неизбежно повлекут за собой осложнение ситуации не только в Кабардино-Балкарии, но и в Карачаево-Черкесии. В таких условиях мы обращаемся к Вам с настоятельной просьбой принять неотложные меры по вводу в действие федерального закона от 25.06.2002 №73-Ф3"Об объектах культурного наследия (памятников истории и культуры ) народов Российской Федерации", в нашем случае – в плане перевода указанной территории под охрану государства.

Директор Карачаевского научно-исследовательского института им.А.И.Батчаева
кандидат исторических наук, доцент И.М.Шаманов
Директор Карачаевского национального музея
кандидат филологических наук А.Б.Семенова
Председатель Историко-культурного общества
«Аланский Эрмитаж» М.М. Ижаев
Председатель Постоянного Оргкомитета Крымшамхаловских чтений

по проблемам карачаево-балкарской культуры
кандидат философских наук Н-М.О. Лайпанов
Ученый секретарь Карачаево-Черкесского
историко-культурного и природного музея-заповедника
кандидат исторических наук Р.Т.Хатуев
Председатель Правления РОО
«Туркменский дом Западного Кавказа» Э.А.Темирбулатова


Наш адрес:
369000 г.Черкесск, ул.Красноармейская,58
Карачаево-Черкесский историко-культурный и природный музей-заповедник
Хатуеву Р.Т.
Sabr 24.08.2016 13:43:34
Сообщений: 7254
1. Эльбрус районну башчысы кимди бусагъатда?

2. "Джылы Сууну" Эльбрус райондан Зольский районнга бердирген сагъатда уа ким эди Эльбрус районну башчысы?

3. Палах кесибизни тамадаланы къарыусузлукъларындан бола да болурму?
La Belle Dame Sans Regrets 24.08.2016 13:58:12
Цитата
Sabr пишет:
1. Эльбрус районну башчысы кимди бусагъатда?

2. "Джылы Сууну" Эльбрус райондан Зольский районнга бердирген сагъатда уа ким эди Эльбрус районну башчысы?
:думаю: 3. Палах кесибизни тамадаланы къарыусузлукъларындан бола да болурму?
shaudan 01.09.2016 17:58:49
Сообщений: 659
Цитата

Sabr пишет:
1. Эльбрус районну башчысы кимди бусагъатда?


Уяналаны Казим.
Sabr 19.09.2016 19:45:55
Сообщений: 7254
Rashid Zulfikar
57 мин.

Из фронтовых сводок текущего дня. По возвращении в КЧР я обнаружил официальный ответ из КБР по вопросу на обращение ряда наших общ.орг-ций о ситуации в районе городища ЭЛЬДЖУРТ (обращение было обнародовано ранее Нюр-Магометом Лайпановым), которое было направлено в Нальчик и Пятигорск (Полпреду Президента РФ в СКФО)



Sabr 19.09.2016 19:52:24
Сообщений: 7254
Нюр-Магомет Лайпан Салам, Рашид! Получается, что памятники эти находятся на учете и одновременно не введены реестр общероссийских, об этом управление поставило в известность власти Эльбрусского района и министерство земельных и имущественных отношений КБР об ограничениях хозяйственных работ здесь. Но на сегодня имеем факт, что район тем не менее выделил эти земли бизнесу. Каков алгоритм наших дальнейших действий? Ждем ответ от полпреда из Пятигорска?



Rashid Zulfikar Салам, Нюр-Махамет! Полагаю следующее: 1) реакцию на требование о согласовании, ход экспертизы, определение границ памятника - всё это должны выяснять на месте наши товарищи с Баксана (в т.ч. и нац.орг-ции) и держать на контроле; 2) ответ из Пятигорска будем ждать; 3) при саботировании в районе предписанных мероприятий - нам продолжить курс на резонанс, в т.ч. и через обращения в инстанции, и, возможно, массовидные акты (напр., митинг). Ни шагу назад!

Нюр-Магомет Лайпан понятно... хорошо сделал, что выложил ответ...пусть все ознакомятся... Джаппуев Расулдан да кебден бери джукъ джокъду.

Аслан Боташ Расул звонил мне несколько раз, я ему сказал ждем ответа на письма, надо принимать, как пишет Рашид конкретные меры, информировать руководство КЧР и т. п, направить делегацию, встретится с депутатами и руководством данного района, а после видно будет. Местность продана, деньги получены, имеется свидетельство о собственности, отмена только через суд.

Нюр-Магомет Лайпан Думается, теперь с этим ответом представительная делегация должна выехать в Тырнауз на встречу с Главами города и района. В состав делегации должны войти компетентные люди из КЧР и из КБР. Ответа еще от Полпреда Президента РФ в СКФО не получено. Но дело далеко откладывать нельзя.
Sabr 19.09.2016 20:01:04
Сообщений: 7254
Сейир-тамаша, Эльбрус районну башчылары тарих эскертмелерибизге, миллет хазнабызгъа нек сагъыш эте болмазла?

Джылысууну - Къарачай бла Малкъар бирге къошулгъан джерни - тутуб Зольский районнга бергенлери азлыкъ этгенча, энди тарих эскертмелерибизни да къурутуб кюрешедиле.

Миллет ангылары, тарих эслери болмаймы этедиле алай, огъесе, башындан "къарачай-малкъар халкъны бирлигин къурутугъуз, эскертмелиринден да джукъ къалмасын - артда былайлада таулу халкъ джашагъанды деб айтмазча этигиз" деб, была да (Эльбрус районну башылары) ол оноунуму бардырадыла джашауда?
Sabr 22.09.2016 13:16:54
Сообщений: 7254
Rashid Zulfikarв Тарихибиз

Новое сообщение по ЭЛЬЖУРТУ. Руку держим на пульсе...



Нюр-Магомет Лайпан Что и предполагалось. Не понятно, с 30 августа письмо шло в Черкесск из Пятигорска 20 дней? За это время уже из правительства КБР должен придти ответ.
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный