"АКЪТАМАКЪ"

"АКЪТАМАКЪ"

Кергелен 21.06.2012 01:04:19
Сообщений: 856

6 0

"АКЪТАМАКЪ"

ЛИТЕРАТУРНО- ПОЭТИЧЕСКОЕ КАФЕ

(виртуальное)


" Назму деген накъырда тюлдю,
Джюрекге эшик ачады"

Джырчы Сымайыл.

Хош келигиз ,багъалы джазыучу джаш тёлю!:гоккачыкъ:

Форумда назму, хапар джаза билгенле, тилейбиз, былайда салыгъыз джазгъаныгъызны.

Джазыучуларыбыз, поэтлерибиз сизге болушурукъдула,окъуучула сюйюб окъурукъбуз,сизни бла ушакъ эте ,тил-тин байлыгъыбызны ёсдюрлюкбиз.
Изменено: Кергелен - 05.10.2012 19:25:11

Ответы

Амий 02.09.2014 13:00:52
Сообщений: 1986
Ариу сезле :)

Если радость придет, радость прими
И не гордись, будь достоин ее.
Если горе придет, губы сожми
И не страшись, будь достоин его.

К. Кулиев
Sabr 03.09.2014 03:33:27
Сообщений: 7254
Успейте до 5 сентября

ЗАДАТЬ ВОПРОС
Главе КЧР
Рашиду ТЕМРЕЗОВУ

http://arkhyz24.ru/задать-вопрос-главе-кчр/
Sabr 03.09.2014 15:42:11
Сообщений: 7254
У нас много проблем, особенно в области культуры:
учебниками родного языка и литературы школы не обеспечены;
невозможно издать книгу, хотя пишущих литераторов много;
нет журналов - ни для взрослых, ни для детей - на нашем языке
единственная газета "Карачай" выходит два раза в неделю.

Почему такое катастрофическое положение? В соседних республиках таких проблем нет.

Осталось три дня!!!

Оттого, что здесь, на форуме, будем говорить о наших проблемах (что тоже хорошо) ничего не изменится: надо чтобы о нашем беспокойстве знал Глава КЧР.

ЗАДАЙТЕ ВОПРОС
Главе КЧР
Рашиду ТЕМРЕЗОВУ

http://arkhyz24.ru/задать-вопрос-главе-кчр/
Sabr 06.09.2014 17:31:01
Сообщений: 7254
КЪОЧХАРЛАНЫ Леман


ТИЛИМ МEНИ - КЮН ЧЫРАГЪЫМ

Тюшюнчю бир, сeн бeлляулагъа къайсы тилдe тынгыладынг?
Абынсанг, «ой, ання» дeб, эм алгьа кимни излеб джыладынг?
Эсингдe тут, унутма, нeнча къыйынлыкъ бла сыналдынг -
Юрeндинг да анча тилге, кeси тилингдeнми уялдынг?

Адам юрeнир талай тилге, ол аны билим байлыгъыды.
Кeси тилин кeнгнгe тюртсe, ол халкъны эм уллу айыбыды,
«Хeпигиз» дeб айтма, ол ана тилдe «Барыгъыз»-ды.
Kъайсы тилдe сёлeшсe адам, ол сёз - аны тюл - башханы сагъышыды.

Тилингдe сёлeшгeннгe - башха тилдe джууабынг...
Kъайда къалды тилингe иелигинг, сууабынг?
Сeн таулуса, тeрeнди сeни тилинг - сыйлы тамырынг.
Билмeймисe, унутсанг, сёзюнгe башхаладан сёз къошарынгы?

Тилгe онг бeргeн, ол тилде сёлeшгeн адамды.
Ана тил, аджашханнга джолун джарытхан кюн чырагъыды,
«Хeнюз» дeб, къатыштырма, ол Тау тилдe «Алкъын»-ды.
Сeн Таулу эсeнг, айтчы манга, сёлeшгeн тилинг къайсыды?
Sabr 13.09.2014 02:39:06
Сообщений: 7254

1 0

Багъалы къаламдашла!
Сиз адабият-суратлау журналланы да окъуй болурсуз. "Дети Ра" ай сайын чыкъгъан базыкъ поэзия журналды. Андан сора аллай журнал Эресейде джокъду. Поэзияны бек сюйген бир адам - Евгений Степанов - кесини ачхасына чыгъарады аны. Он джыл ол фахмулу адам аны чыгъарыб тургъанлы. Быллай адамла болгъан къадарда, Акъ сёзге къара кюн келмез. Бизге да керек эди быллай бир журнал. Мен тышына кетгинчи - 2003 джылгъа дери - "Ас-Алан" атлы журнал чыгъарыб тургъ ан эдим. Не аллай бир журнал, не бу "Дети Ра" дегенча бир журнал чыгъарлыкъ адам табылмазмы бизде?
Бу журнал бла да шагъырей болугъуз, бек иги затла да басмаланыучандыла анда.

Дорогие друзья!

Журналу «Дети Ра» исполнилось 10 лет.
Какие итоги?
Я рад, что за эти годы мы напечатали множество поэтов (отечественных и иностранных) из разных городов и весей России и зарубежных стран, создали эмпирическую базу для нынешних и, прежде всего, б у д у щ и х (большое видится на расстоянии) исследователей русского стиха. Именно такую задачу я как издатель и редактор ставил перед самим собой с самого начала.
На сегодняшний день «Дети Ра» — единственный в России ежемесячный толстый журнал поэзии.
Я думаю, нам есть чем гордиться. Все эти годы мы выходим и в электронном, и в печатном виде, причем, не имея никакой дотации от государства. Журнал финансируется исключительно на мои личные средства.
О «Детях Ра» написаны десятки статей в разных СМИ, наши авторы (например, Транстрёмер, Леклезио) получили самые престижные премии (в том числе и Нобелевскую), подписчиками журнала являются крупнейшие западные библиотеки.
Я рад, что наши авторы Кирилл Ковальджи, Владимир Алейников, Сергей Бирюков, Константин Кедров, Елена Кацюба, Борис Гребенщиков, Вячеслав Куприянов, Нина Краснова, Марина Кудимова, Александр Федулов, Алексей Цветков, Александр Макаров-Кротков, Борис Гринберг, Борис Херсонский, Марина Саввиных, Сергей Мнацаканян, Юрий Беликов, Татьяна Данильянц, Любовь Красавина, Лоренс Блинов, Сергей Арутюнов, Юрий Милорава, Сергей Попов, Юрий Проскуряков, Евгений В. Харитоновъ, Вера Зубарева, Елена Зейферт, Александр Говорков, Эмиль Сокольский, Александр Орлов, Елена Литинская, Тамара Буковская, Валерий Мишин, Джордж Гуницкий, Арсен Мирзаев, Дмитрий Григорьев, Валерий Земских, Майя-Марина Шереметева, Наталья Лайдинен, Дмитрий Савицкий, Галина Илюхина, Игорь Панин, Евгений Минин, Анна Гедымин, Екатерина Горбовская, Наталия Лихтенфельд, Ольга Денисова, Владимир Бояринов, Дмитрий Цесельчук, Александр Давыдов, Слава Лён, Виктор Соснора, Сергей Стратановский, Сергей Сигей, Валерий Шерстяной, Сергей Соловьёв, Надежда Кондакова, Андрей Грицман, Леся Тышковская, Максим Замшев, Инга Кузнецова, Евгения Доброва, Максим Лаврентьев, Максим Амелин, Света Литвак, Лилия Газизова, Лео Бутнару, Юрий Орлицкий, Александр Карпенко, Наталия Крофтс, Александр Вулых, Виктор Петров, Вадим Ковда, Борис Левит-Броун, Тамара Жирмунская, Светлана Василенко, Иван Голубничий, Элана, Андрей Санников, Александр Петрушкин, Сергей Ивкин и многие-многие другие (искренне и сердечно прошу прощения у тех, кого не упомянул, список действительно огромный) остаются с нами. И не забывают присылать нам свои новые произведения. Как хорошо известно, зачастую все эти люди разных политических убеждений, разных стилистических направлений, но все они, безусловно, талантливы. И поэтому им всегда найдется место на страницах нашего журнала.
Постоянными авторами «Детей Ра» были Геннадий Айги, Алексей Хвостенко, Валерий Прокошин, Татьяна Бек, Анна Альчук, Ры Никонова, Анатолий Кобенков, Алексей Даен, Игорь Алексеев и другие замечательные поэты, которые давно и по праву стали гордостью русской изящной словесности.
Мне особенно приятно, что на страницах журнала «Дети Ра» публикуются молодые поэты — Борис Кутенков, Мария Малиновская, Сергей Главацкий, Дмитрий Тюпа, Мария Иванюшина, Екатерина Ратникова, Анастасия Чернова, Константин Кроитор, Григорий Горнов…
Между тем, жизнь не стоит на месте. И, конечно, нам надо развиваться, постоянно улучшать журнал, делать его более профессиональным, более доступным отечественным библиотекам. Никакого головокружения от успехов у нас, разумеется, нет. Недостатки свои мы знаем. Общепризнанный факт, что основа основ любого литературного журнала — это критика. И долгое время раздел критики оставался нашим слабым местом. Именно поэтому мы пригласили в 2014 году вести персональную рубрику в нашем журнале известного литературоведа Елену Сафронову, а в этом номере мы открываем еще одну постоянную рубрику: Nota Bene: книжная полка Сергея Бирюкова, где прославленный мэтр русской изящной словесности, поэт, профессор из университета г. Галле (Германия), доктор культурологии будет рассказывать вам, уважаемые читатели, о тех книгах (прежде всего, конечно, поэтических), которые его заинтересовали в разные годы.
Мы гордимся сотрудничеством и с другими нашими постоянными авторами, которые регулярно присылают критические статьи и рецензии. Я особенно рад, что все эти годы существует наша постоянная рубрика «Литобоз», которую в настоящее время ведет Владимир Коркунов.
Мы также открыли в этом году новую постоянную рубрику «Чужие лавры» (Клуб пародистов-эпиграмматистов журнала «Дети Ра»), где печатаем сатирические и юмористичес­кие произведения.
Журнал «Дети Ра» — печатный орган Союза писателей ХХI века, но, конечно, в нашем издании публикуются не только поэты, которые входят в эту общественную организацию. Мой рабочий день начинается с того, что я приглашаю напечататься в «Детях Ра» наиболее интересных, на взгляд редакции, авторов. И тут вовсе не важно, в каком СП этот поэт состоит, к какой литературной группе примыкает. Более того, я убежден, что главный редактор не имеет права на какие-то личные человеческие антипатии. Критерий один — текст. Хорошему тексту мы всегда в «Детях Ра» рады.
С юбилеем!
Оставайтесь с нами!


Евгений С
Кергелен 13.09.2014 23:09:22
Сообщений: 856
Салам, Багъалыларым! :ухх: :превед:


Цитата
Sabr пишет:
Багъалы къаламдашла!
Сиз адабият-суратлау журналланы да окъуй болурсуз. "Дети Ра" ай сайын чыкъгъан базыкъ поэзия журналды. Андан сора аллай журнал Эресейде джокъду. Поэзияны бек сюйген бир адам - Евгений Степанов - кесини ачхасына чыгъарады аны. Он джыл ол фахмулу адам аны чыгъарыб тургъанлы. Быллай адамла болгъан къадарда, Акъ сёзге къара кюн келмез. Бизге да керек эди быллай бир журнал. Мен тышына кетгинчи - 2003 джылгъа дери - "Ас-Алан" атлы журнал чыгъарыб тургъ ан эдим. Не аллай бир журнал, не бу "Дети Ра" дегенча бир журналчыгъарлыкъ адам табылмазмы бизде?
Бу журнал бла да шагъырей болугъуз, бек иги затла да басмаланыучандыла анда.
Билял Эфенди, кёб сагъыш этгенме......болумум ,мадарым да болмагъанлыкъгъа .....бу журнал чотну юсюнден.....

Бусагъатда журналны чыгърыр ачхасы болгъан поэт, джазыучу болмаз......Болгъан бар эсе да, журнал къайгъылы болмаз.....

Былай бир 3-4 адам....джан аурутханла тилге ,адабиятха.....бирлешиб .....тегерекде ачха болгъанла да кошулсала бир зат этерге боллкъ эди.

Бизни къуллукъчулагъа болушлукъгъа ачха берселе......кеслерини джанларына салыб къоядыла.....Аны бла алгъа бармайды бизни "арбабыз"

Бюреуге 200 минг ачха бергенинде , бир ачха джюрютген джаш.......хурджунуна салыб аты -чууу айтылмай къалды ачханы.

Хар зат белгили болурча этерге керекди.....

Журналны чыгъаргъандан сора окъуучула да , тырмашыргъа керекдиле- окъургъа ....джаяргъа......барыбыны кючю керек боллукъду.
Sabr 14.09.2014 03:11:53
Сообщений: 7254

1 0

Багъалы Кергелен,

Журнал къурагъан-чыгъаргъан ишни да - къайсы ишнича - бир адам къайгъысын кёрюб, джолун табыб, джолдашла излеб башларгъа керекди.

Эм биринчи эркин газетни (аты "Родина" болур эди дейме) Семенланы Руслан Тифлисде чыгъартхан эди (олсагъатда тюрлю заман эди, бизде чыгъарырча мадар джокъ эди). Газет чыкъгъандан сора, аны барыб алыб келирге бир адам табылмай, газет талай айны тургъан эди типографияда. "Джол къоркъуулуду, зат деб", адамла барыргъа излемей эдиле. Мен телирек болур эдим - Руслан шоферу бла машинасын бергенинде, барыб алыб келген эдим. Джолда тегей милисала бла бираз гъыр-мыр да болгъан эдик. Андан сора, "Юйге игилик" газетни Москвада чыгъара турдукъ (1990-1998) , ызы бла "Ас-Алан" журналын (1998-2003). Мен тышына кетгеним бла аны да чыкъгъаны тохтады, аны чыгъара турлукъ бир адам, редактор табалмадым. "Мир дому твоему" аты бла китаб басма да къурагъан эдим - аны къояргъа да адам табылмады - ол да джабылды.
Къарачай джазыучуланы Союзун да къурагъан эдим - ол да 2003 джыл ишин тохтатды.

Мен къалгъанладан джигит болуб неда фахмулу болуб этмей эдим ол ишлени. Этейим десе, мен этгенни къайсы бир къаламчы да эталлыкъды. Этерге излемейдиле - палах ма андады.
Экинчи палах а - къуру бир адамгъа таяннган иш, ол адамгъа бир зат болгъанлай, тохтаб къалады. Кесимде сынаб айтама.

Алай а, бир адам табылыб, журналны къайгъысын кёрмесе, иш аллына теберик тюлдю. Журнал а - адабият-суратлау журнал - бизге амалсыз керекди. Аллай журнал болса, "литературный процесс" башланныкъ эди, джаш тёлюге да басмаланыр джер боллукъ эди.
Бизни адабиятыбызны айнымагъаныны бир чуруму - авторланы чыгъармалары басмаланыр, сюзюлюр джер болмагъаныды.
Экинчи чуруму уа (баш чуруму огъуна болур) - къарачай джазыучуланы Союзу болмагъаны, КЧР-де джазыучу организация болмагъаны (аты бар, кеси джокъ).
Къарачай джазыучула бирлешиб, кюреше тебреселе, Союз да, журнал да боллукъ эди.
Алагъа къарау джокъду - ишни тындыраллыкъ бир тири адам керекди: ол башлай башласа, хар не къошула барыр - сюек болса, эт келир дегенлей.
200 мингден аслам къарачай халкъда аллай бир адам табылмай эсе уа, не этейик?


____________________

Адабият Конкурс да джаш къаламчыланы эслерин бёле тебреген эди. Алай а ол иш да - керекли иш! - тохтаб турады. Аллай Конкурсла ёчсюз болмайдыла - талай иш адамгъа сёлешген эдим да, тынгылайдыла. Узакъдан сёлешген, бет бетге къараб сёлешгенча болмайды.
Аны бла да Эресейде къаламчыладан ким болса да кюреширге керекди.
Sabr 27.09.2014 04:18:35
Сообщений: 7254

1 0

Diana - DianaRadio
http://picosong.com/9tq4/

Джаш поэт Рахайланы Диана бла ушакъ
Кергелен 27.09.2014 13:11:25
Сообщений: 856
Эртденигиз ашхы болсун,Багъалыларым! :превед: :ухх:
Цитата
Sabr пишет:
Джаш поэт Рахайланы Диана бла ушакъ
Билял Эфенди,......кёзлерими джыламукъ басыб, алай тынгладым Диананы ушагъына.......толу адам ,джаш болса да......сейр, кирсиз АНА ТИЛ :браво:
ДЖашасынла Малкъарны къызлары.......чийсилсиз , мийик ПОЭЗИЯны кёргюстгенлери ючюн бизге! :ялучший:
Алхамдулилля! Къурумазла Къарачайда,Малкъарда да ТИЛ шауданларыбыз!

Шууулдарла Къобанча... Басханча ,Тебердича, Терк сууулача -----хапарчыларыбыз......назмучуларыбыз.....джырчыларыбыз.....чамчыларыбыз...Тау тойларыбыз-- быллай къызла юлгю болсала миллетге.!

ИншаАллах!
Джюрегимде уллу къууанчым бла. :превед:
Изменено: Кергелен - 28.09.2014 12:58:12
Jabel 27.09.2014 19:28:33
Сообщений: 80

1 0

Ас Салям алейкум. Кюнюгюз ахшы болсун))

Молитва

Храни, Господь, всех тех, кого мы любим,
храни, Господь, всех тех, кто любит нас,
пусть вместе с нами будут наши люди,
и не коснется мрак любимых глаз.

Храни, Господь, всех тех, кто одиноки,
всех, до кого двуногим дела нет,
тех, в чьем серванте лишь пустые полки,
кто одолел с Тобою много бед.

Даруй блаженство всем, кто в счастье верит,
а кто не верит, тем даруй вдвойне.
Пусть на вокзале всех нас кто-то встретит,
и пусть никто не гибнет на войне.

Спаси, Господь, всех тех, кто взял и сдался,
всех тех, кто убежден - спасенья нет.
Благослови, кто преданным остался
священной Истине и шел за Правдой вслед.

Храни, Господь, людей от власти эга,
от холодов, коль слаб иммунитет,
дай в засуху дождей, зимою - снега,
храни высокомерных от побед.

Храни, Господь, бессовестных от власти,
верни всех тех, кто сердцем омертвел...
Пусть будет каждый в мир пришедший счастлив,
и будет знать, что это не предел.

Храни, Всевышний, семьи от раздора,
и перед злом не опусти наш взор,
храни, Господь, от всякого позора,
храни планету всю и каждый двор.

Храни, Аллах, всех тех, кого мы любим...
Изменено: Jabel - 27.09.2014 23:22:18
Кергелен 27.09.2014 19:46:26
Сообщений: 856
Jabel, ашхылыкъ кёр.....Сау кел...... :ухх: :превед:
Цитата
Jabel пишет:
Молитва

Храни, Господь, всех тех, кого мы любим,
храни, Господь, всех тех, кто любит нас,
пусть вместе с нами будут наши люди,
и не коснется мрак любимых глаз.

Храни, Господь, всех тех, кто одиноки,
всех, до кого двуногим дела нет,
тех, в чьем серванте лишь пустые полки,
кто одолел с Тобою много бед.

Даруй блаженство всем, кто в счастье верит,
а кто не верит, тем даруй вдвойне.
Пусть всех нас на вокзале кто-то встретит,
и пусть никто не гибнет на войне.

Спаси, Господь, всех тех, кто взял и сдался,
всех тех, кто убежден - спасенья нет.
Благослови, кто преданным остался
священной Истине и шел за Правдой вслед.

Храни, Господь, людей от власти эга,
от холодов, коль слаб иммунитет,
дай в засуху дождей, зимою - снега,
храни высокомерных от побед.

Храни, Господь, бессовестных от власти,
верни всех тех, кто сердцем омертвел...
Пусть будет каждый в мир пришедший счастлив,
и будет знать, что это не предел.

Храни, Всевышний, семьи от раздора,
и перед злом не опусти наш взор,
храни, Господь, от всякого позора,
Цитата
храни планету всю и каждый двор.

Храни, Аллах, всех тех, кого мы любим...


Амин Аллах!
Jabel 27.09.2014 21:43:02
Сообщений: 80
Sabr,
нек эсе да тынгылаялмайма бериуге, стенограммасы жокъмуду ?
Sabr 27.09.2014 22:14:23
Сообщений: 7254
Цитата
Jabel пишет:
Sabr,
нек эсе да тынгылаялмайма бериуге, стенограммасы жокъмуду ?


Jabel, салам.

1.Ол башында "Молитва" сеникимиди? Сеники эсе - бек аламат.
2.Нек тынгылаялмайса?

Былайда тынгылаб кёрчю: .http://www.elbrusoid.org/audio/tracks/407381/
Jabel 27.09.2014 23:04:46
Сообщений: 80
Sabr,

хау, меникиди. Сау болугъуз. Алыкъын бир-эки тиер умутлума, Аллах айтса. Бериуге башха браузер бла кирип, тынгыладым. Энчи бет ачып, ары Диананы назмуларын китапда баргъанларыча жазгъан иги эди (кеси разы болса).
Jabel 27.09.2014 23:07:59
Сообщений: 80
Кергелен,
келдим ) сау болугъуз ))
Sabr 27.09.2014 23:39:16
Сообщений: 7254
Цитата
Jabel пишет:
Sabr,

хау, меникиди. Сау болугъуз. Алыкъын бир-эки тиер умутлума, Аллах айтса. Бериуге башха браузер бла кирип, тынгыладым. Энчи бет ачып, ары Диананы назмуларын китапда баргъанларыча жазгъан иги эди (кеси разы болса).
Jabel, сен кесинг бу оюмунгу Дианагъа айтыб кёр да, сора, бир иги аты бла энчи тема ачарсыз. "Чакъырама" деб, кесини бир темасы бар шой эди, андан эсе башха игирек келиширик эсе да, ким биледи.

Назмунгу юсюнгден а - орус тилде да джазаллыгъынг кёрюнюб турады. Кесинги назмуларынгы орус тилге кесинг кёчюрюрча болалсанг - бек иги боллукъ эди....Маджал затларыбызны да орус тилге кёчюрюрге адам табылмайды бусагъатда. Кесибизден уста тылмачла чыкъсала, ол проблемабыз тынарыкъ эди.
Jabel 28.09.2014 20:13:40
Сообщений: 80

1 0

Йа Аллах, Сен сакъла

Бизни эм биз сюйгенлени,
Бизден эсе игилени,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Жерде жангыз къалгъанланы,
Бизден онгсуз болгъанланы,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Юйюрлени гурушхадан,
Уланланы урушладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Къышда къаргъа сукъланнгандан,
Намыс-хурмет жукъланнгандан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Сынаулада сыннганланы,
Къоркъуп, артха тургъанланы,
Йа Аллах, эт етгюр.
Сер къулларынг тюртгенлени,
Сынауладан етгенлени,
Йа Аллах, Сен кетюр.

Аталаны-аналаны,
Къартны, жашны, балаланы,
Йа Аллах, Сен сакъла,
Къызгъан кюнде, сууукълада,
Узакълада, жууукълада,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Телилени махтауладан,
Негерлени уа дауладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Миллетлени сатхычладан,
Уручуну ачхычладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Кюйсюзлени башчылыкъдан,
Сабийликни ачылыкъдан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Рахматынгы унутхандан,
Жюреклени сууутхандан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Биз билмеген хаталадан,
Биз билмеген адамланы,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Кергелен 28.09.2014 20:24:47
Сообщений: 856
Jabel,Браво... :превед: ....Браво.. :ухх: ..........Браво .... :браво:


Бу сыйлы кюнледе Амин !Десин Уллу Аллахыбыз!

Керти тилек.....Аллах минг берекет берсин Санга ,Jabel, :гоккачыкъ:
Jabel 28.09.2014 20:34:35
Сообщений: 80
Кергелен,
амин Аллах. Сау болугъуз. Аллах барыбызгъа да эм игисин берсин. ))
Sabr 28.09.2014 22:43:37
Сообщений: 7254
Цитата
Jabel пишет:
Йа Аллах, Сен сакъла

Бизни эм биз сюйгенлени,
Бизден эсе игилени,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Жерде жангыз къалгъанланы,
Бизден онгсуз болгъанланы,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Юйюрлени гурушхадан,
Уланланы урушладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Къышда къаргъа сукъланнгандан,
Намыс-хурмет жукъланнгандан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Сынаулада сыннганланы,
Къоркъуп, артха тургъанланы,
Йа Аллах, эт етгюр.
Сер къулларынг тюртгенлени,
Сынауладан етгенлени,
Йа Аллах, Сен кетюр.

Аталаны-аналаны,
Къартны, жашны, балаланы,
Йа Аллах, Сен сакъла,
Къызгъан кюнде, сууукълада,
Узакълада, жууукълада,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Телилени махтауладан,
Негерлени уа дауладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Миллетлени сатхычладан,
Уручуну ачхычладан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Кюйсюзлени башчылыкъдан,
Сабийликни ачылыкъдан,
Йа Аллах, Сен сакъла.
Рахматынгы унутхандан,
Жюреклени сууутхандан,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Биз билмеген хаталадан,
Биз билмеген адамланы,
Йа Аллах, Сен сакъла.

Jabel, салам. Сен аллай фахмулу къызса, энди сен джазгъанны махтагъандан эсе, кемликлерин кёргюзтген иги боллукъду санга. Алай а, мен да джангылыргъа боллукъма, мен айтханнга да ийнаныб къалмай, сагъыш этиб къара.

1. Къайтарылыб айтылыб баргъан тизгинде "Я Аллах" дер орнуна,, "Я Аллахым" десенг, былай джумшагъыракъ, джууугъуракъ боллукъ эди деб келеди кёлюме.

2.Назмунгу мен былай бошарыкъ эдим:

Джыджым къысха болгъандан,
Сёз а узун болгъандан,
Я Аллахым, сен сакъла.

Не ючюн айтдым алай: "ишни аллы бла ахыры" дейдиле. Ишден да бек ол назмугъа керекди. Назмуну башлагъандан эсе, бошагъан къыйынды. Сени назмунг узунду, аны къысха этген да къыйынды: "Я Аллах, сакъла" деб, бир китаб джазыб чыгъаргъа боллукъду. Назмунгу къалай бошаргъа биле болмазса. Ахыры уа болургъа керекди, анга не кесинг, не башха джукъ къошалмазча. Алай этген къыйынды, къыйын болса да, кюреширге керекди

3. Назмунг Сапарны джырын-назмусун эсге тюшюреди, Ол игиди деб, айталмайма. Сапарны джыры:

Къартларыбыз аз болгъандан,
Къабырла да кёб болгъандан
Аллах, бир тилейме, сен сакъла!
Акъ айрандан эрикгенден,
Тауларыбыз эригенден,
Аллах, бир тилейме, сен сакъла!

Былайда Сапарны сёзлерин (кесими, кесинден разылыкъ алыбмы - билмейме) тюрлендирген этгендиле. Сапарда "Джангы джыл" деб, айтыла эди, къайтарыла эди.

___________________

Jabel, мен да бир окъуучу. Окъуучудан эсе уа, джазгъан иги биледи не джазгъанын, алай да нек джазгъанын. Аны себебли, сен кесинги тюзлюгюнгю джакъларгъа боллукъса.
Jabel 28.09.2014 22:48:37
Сообщений: 80
Sabr,
Сапарны поэзиясын кемсиз сюйсем да, анга ушатып жазгъан эсимде да жокъ эди (бек кючюмю салсам да, эталлыкъ тюйюлме аныча, этеригим да келмейди : Сапар да къууанырыкъ тюйюл эди анга.) Жазыллыкъ да болмаз эдиле таучасы, орусчасы да, къарындашымы саулугъу жарсытады да, анга адыргыда тизген кибикле этген эдим. Кепден бери да жазмай тура эдим.

Билал, къайдам, ахыр строфаны
Jabel 28.09.2014 22:50:27
Сообщений: 80
Sabr,
Сапарны поэзиясын кемсиз сюйсем да, анга ушатып жазгъан эсимде да жокъ эди (бек кючюмю салсам да, эталлыкъ тюйюлме аныча, этеригим да келмейди : Сапар да къууанырыкъ тюйюл эди анга.) Жазыллыкъ да болмаз эдиле таучасы, орусчасы да, къарындашымы саулугъу жарсытады да, анга адыргыда тизген кибикле этген эдим. Кепден бери да. жазмай тура эдим.

Билал, къайдам, ахыр строфаны
Jabel 28.09.2014 23:02:25
Сообщений: 80
учады, сау къаллыкъ телефон.


Билал, а мен ахыр строфаны сюеме бютюн. Биз билмеген, эсибизге да келмеген ненча къара палах барды. Шукур бизни аладан сакълагъан Аллахыбызгъа. 7 млрд-дан аслам адам барбыз. Мен сюйгенле бла тенг Аллах мен танымагъан, билмеген адамланы да сакъласын.

«Йа Аллахым, тилейме, сакъла»-, десек, керти да иги боллукъду.
Sabr 28.09.2014 23:09:05
Сообщений: 7254
Jabel,

Сапардан сен джукъ алмагъанса, анга ушатыб да джазмагъанса, ол эсинге да келмегенди. Ол зат мени эсиме келди, нек эсе да, ансы, айтама да, Сапарны мен билген джырында "Аллах, сакъла" деген сёзле да джокъ эдиле. Сапардан джукъ алгъанса деб тюл, аны назмусун эсге тюшюрген "сакъла" деген сёзмю болду, назмуну джюрюшюмю - билмейме.

"Джыджым къысха болгъандан,
Сёз а узун болгъандан,
Я Аллахым, сен сакъла"

дегенни уа, ойнаб джазгъанма - "джибни узуну, сёзню къысхасы игиди" деген нарт сёзню эсге тюшюре, ансы назмунг къалай бошаллыгъын ке6сингден иги киши да билаллыкъ тюлдю.
Ёзге, мен ангылагъандан, бу назмуну ахыры бир таб бошалыргъа керекди, не ючюн десенг, бир строфаны алгъа тохтатсанг да, бошаллыкъ тюлдю, сен ахырында салгъан строфада логическая концовка этерге унамайды, анга да къошуб барыргъа боллукъду. Мен да, бу назмуну къалай бошаргъа боллугъун билмейме.
Болмаса, "амин" деб къоябыз, кереклиси алай огъуна болур.
Jabel 28.09.2014 23:29:08
Сообщений: 80
Sabr,
къайсы жанындан кирип, къалай къысхартыргъа билмей, алай къойгъанма. Ахырын башха этеме десем, къайта да бир затха келе турама.
Изменено: Jabel - 28.09.2014 23:33:33
Sabr 28.09.2014 23:55:14
Сообщений: 7254
Jabel, къыйналма, алай къалса да, аламат сёзле табханса, айтханса. Ол аллай темады, аллай тилекди "Я Аллахым, сен сакъла" деген - аны ахыры болургъа да мадар болмаз. Андан эсе, башха назмуларынга къарарбыз. Аллах онг берсин барыбызгъа да.
Sabr 08.10.2014 04:08:17
Сообщений: 7254
8-чи октябрьда Къулийланы Къайсынны юй - музейинде «Лев Толстойну Кавказ жоллары» деген кёрмюч ачыллыкъды. Кавказ, аны адамлары бла маданияты уллу орус жазыучуну чыгъармачылыгъында къаллай жерни алгъанларын, ол кеси да бу тийрелеге не кёзден къарагъанын ачыкълагъан экспонатла Москваны Л. Н. Толстой атлы къырал музейини фондундандыла. Проект студентлеге бла окъуучулагъа эмда культураны багъалагъанлагъа къыйматлы саугъады.
Кёрмючню ачылыуу 15.00 сагъатда боллукъду.
Sabr 08.10.2014 16:01:06
Сообщений: 7254

1 0

http://www.elbrusoid.org/video/narod/407957/
авторская программа Шахризы Богатыревой о Зауре Алиеве
Sabr 10.10.2014 05:03:07
Сообщений: 7254
http://www.youtube.com/watch?v=gGfwXbey5v0&feature=youtu.be


Къарагъыз, Рахайланы Дианабыз къаллай бериуле этеди. Бу джол а Бызынгы элини юсюнден хапар айтдырады элчилеге, устазлагъа, сохталагъа.

Мен элге "Бызынгы" деб нек аталгъанын да бу бериуден ангыладым. Бизни халкъ суугъа, джерге да атланы аланы кеслеринден алыб атаб баргъанды.

Бызынгы - Буз ызы; Архыз - ырхы ыз; Басхан, Къобан, Теберди (бас, къоб, теб)...

Кязимни туугъан эли Шыкъыды. Шыкъы - Ышыкъ.

Бызынгыны адамлары - гитчеси, уллусу да - ана т илибизде ариу сёлешедиле.

Бизни тау эллерибиз адамсыз къала тургъанлары, халкъ тёбенлеге кетиб баргъаны - бек къайгъы этерча затды. Аны чурумун да ачыкълайды кесини бериуюнде Рахайланы Диана.
Sabr 11.10.2014 01:20:12
Сообщений: 7254
"Къарачай" газет, октябрны 11, 2014 джыл

КЪАЛАЙ улу АППАНЫ юсюнден эсге тюшюрюуле


ЛАЙПАНЛАНЫ Билал

АТЛЫ

Багъыр улу Къасбот да, Къалай улу Аппа да джууукъ джетген, аланы кеслерин да иги таныгъан мени атам 19-чу ёмюрню аягъында келгенди дуниягъа, дуниядан да 20-чы ёмюрню аягъында кетгенди. Къабыргъа хоншубуз а — Хасаукада къазауат этген Тамбийланы Исламны джашы Джюсюб эди. Туугъан джылы — 1844. 120 джыл джашаб, 1964 джыл ауушхан эди. Аны нёгери — Белкъау улу Мухаммад, андан джаш болса да, ол да буруннгу адам эди. Джандетли болсунла бары да, кеслери кетгенликге, айтханлары эсимде къалгъандыла. «Джаш кёргенин унутмаз» деб, аны ючюн айта болурла. Джаз-джай-кюз айлада аладан айырылмай эдим, ала эски тонларына чырмалыб, дуппур башында джашил кырдыкга къабыргъаларындан тюшселе, зауукъ менде эди. Ислам улу джырлаб, Белкъау улу эжиу этиб, мен да тынгылаб. Алагъа тынгылай, къойланы, бузоуланы совхоз бачхагъа ийиб, кесиме азмы урушдургъанма...

Ол нарт адамлагъа тынгылай, мен 19-20 ёмюрледе джашагъанма, ала сёлешгенча, эски къарачай тилде сёлешгенме, ала бла эски замандан, къазауат джылладан, сюргюнден да ётгенме. Хасаука джырны толу вариантын эм алгъа аладан эшитгенме, артда уа - Тюркде къарачайлыладан... Ала Багъыр улу Къасботну, Джырчы Сымайылны джырларын да джырлай эдиле, Къалай улуну селеке, чам-накъырда сёзлерин айтыб да — ёмюрде къыйынлыкъ кёрмегенча - сабийлеча кюле эдиле. Эндиги къартла аллай хапарла айта, алай джарыкъ кюле да билмейдиле, алача, джангыз бир орус сёз къошмай, таза къарачай тилде сёлешалгъан да эталмайдыла.

Школда манга устазла «къарттамакъ» деб, нек ышарыучуларын энди ангылайма. Ёзге эсде тургъан башха затладыла.
Ол эки къарт — Ислам улу бла Белкъау улу — дуппур башындан элге къараб, бютеу кемликлени, кёзге эрши кёрюннген затланы да айта эдиле.
-Кёремисе, ол адамланы, джолгъа джутлана, джолдан кеслерине джер юзе, эки арба ёталмазча тар этиб къойгъанларын
-Да айтама да, джол тарлыкъ - джюрек кенглик болмагъандан чыгъады.
-Къалай улу Аппа керек эди былагъа — самаркъауу бла, селекеси бла бедишлик этер эди...

«Аппа ким болгъанды, Къалай улу деб да нек айтхандыла»,- деб къадалдым.
-Аппамы,- деди Ислам улу,- Аппа бай, бий, къуллукъчу, оноучу, афенди деб, алагъа артыкъ ариу айтмай эди, баш урмай эди. Джарлыгъа да, «джарлыды» деб джан басмай эди — тюз ким эсе, аны джанында бола эди. Омакъ кийиниб, ат башындан, патчах тахтаданча, къарай эди. Тюз адам эди Аппа.
Сёзге Белкъау улу къошулду:
-Бусагъатда бир тилчиле бардыла, «бачхасы он сотух тюлдю, онбирди, беш къойну орнуна алты къой тутады, эки ийнеги барды» деб тил этиб айланнганла. Аппа уа тилчини да, «халкъгъа джашау бермейсиз» деб, властны да кереклилерин берлик эди. Ачы тили бар эди. Бюгюннгюледе къайда анга джетерик. Зауаллы Аппаны тутуб, магъадан къаздырыб да тургъандыла. Зулму да бюгалмагъанды аны.
«Алгъанлыкъгъа джагъадан, / Къаздыргъанлыкъгъа магъадан, / Итле къоркъалла Аппадан» деучюсю эсимдеди. «Тюшер-тюшмез бешикден,/Аякъ юсюне сюелгенме - / Къалай улу Аппа деген Менме. / Юйюм джокъ эсе да, / Джубранча къарамам тешикден, / Джумача къарамам эшекден,- / Барды мени Атым, / Олду мени къанатым».

Арадан кёб джыл озса да, ол эки къартны сёлешгенлери, Аппаны ала сагъыннган сёзлери эсимдедиле. Эшта, аланы къагъытха тюшюрюб къояргъа керек болур, мен да бериден ары джууукъ болгъанма.

«Барды мени Атым, / Олду мени къанатым». Аппа аламат ат кереги болгъан, къарамындан кёз алмазча атлада джюрюгенди. Кеси да бек таза, бек омакъ кийинирге сюйгенди. «Эркишини къанатыды ат» деб эртде айтылгъанды. Алай а, былайда атыны юсюнден (алай ангыларгъа да боллукъду) айтмайды Аппа. «Мени барды атым» деб, кесини АТЫНА айтады. Аппаны билмеген а ол заманда Къарачайда ким бар эди? Аппаны хар чамы, накъырдасы, селекеси нарт сёзлеча джюрюй эдиле халкъда. Аппаны сёзю ауузундан чыгъар чыкъмаз, бютеу эллеге джайыла эди. Джырчыгъа, назмучугъа андан уллу насыб къайда.

Таулада телерадио, театр болмагъан кёзюуде, Аппаны оюнлары телевизорну, радиону, сахнаны орнун тутхандыла. Артмагъындан — хар къуру да биргесине джюрютген, кеси этген — талай кийиз-бусхул гинджини чыгъарыб, аланы тюрлю-тюрлю ауазла бла сёлешдириб, хар бирин ары-бери энчи тукъум къымылдатыб, джюрютюб, халкъны сейирсиндириб тургъанды. Эм сейири — гинджилени Аппа алай джюрютгенди, сёлешдиргенди, халкъ алада динни бузгъан джарым моллаланы, бий атха тамгъа тюшюргенлени, терс оноу этген старшиналаны, къызгъанчлыкъ бла бет джойгъан байланы, дженгил, тёзюмсюз адамланы, эринчеклени, харам, гюнах ишге къошулгъанланы, адетден, намысдан чыкъгъанланы барын таныб, атларын айтыб, кюлюб тургъанды. Гинджиледе кеслерин таныгъанла уа, Аппагъа тиш къыса, алайдан джанлар къайгъыгъы киргендиле. Артда, «Аппаны ауузуна тюшгенден Аллах сакъласын» дей, Къалай улугъа кими ариу айтыргъа, кими къоркъутургъа, кими махкемеге тартаргъа кюрешгендиле.

Сагъыш этеме да, хар адамны шарайыбын ачыкъ айтыб, харам оноучуланы, ит къуллукъчуланы джерге кирлик этиб тургъан Аппада къаллай ёт болургъа керек эди? Къарачайны шайырларыны ичинде Аппача адам болуб билмейме. Эсимдеди, 1990-чы джыллада, бизни энчи Республика болургъа къоймагъан бир оноучугъа назму джазгъаным: «Джуртум деген, Халкъым деген — Адамды. / Башхалагъа къарын джалчы болгъанны, / Халкъын сатыб, ашау алыб тургъанны, / Анасындан ичген сютю харамды». Лайпанланы Сейит, тынгылаб туруб: «Да, Аппагъа бир джууукълугъунг болур, быллай джаза эсенг. Энди аныча тутмакъ азаб сынаргъа да хазырмыса?»- деб, башын, разы болмагъанча булгъагъан эди. Алай а, Аппача болургъа къайда.

Аппаны юйю да, кюню да, бютеу джашауу да Тюз Сёз болгъанды. Аны ючюн тутмакъ да сынагъанды, джангызлыкъ да сынагъанды. Алай а, тутмакъдан чыкъгъаны сайын, къоркъмай, тохтамай, хакъ сёзню айтханлай тургъанды. Багъыр улу Къасботха тюбегенинде: «Сен Багъыр эсенг, мен — Къалай, / Сен къалай эсенг, мен - алай»,- дегенди. Багъыр улу Къасбот аллыбызгъа чыкъса, алай айталлыкъ Джырчы бармыды бюгюн? Къалай улу Аппа чыкъса уа аллыбызгъа? «Сен къалай эсенг, мен алай» деб айталлыкъ шайыр бармыды ичибизде? Тюз сёзню къоркъмай айтыб, аны ючюн отха, тюрмеге тюшген неда тюшерге хазыр бармыды ичибизде? Джокъ эсе уа, керти Джырчы, керти Шайыр джокъду арабызда. Хакъ сёзню айталмагъан, Акъ сёзню да айталлыкъ тюлдю. Къалай улу Аппа бизни адамлыкъгъа да, шайырлыкъгъа да юретгенлей турлукъду. Дуния мал ючюн неда къуллукъ ючюн къул болгъан Аппаны кёзюгюзге кёргюзталлыкъмысыз? Неда Аппаны эшекге миниб? Огъай. Аппа къуру да ат юсюндеди. Поэзиябызгъа да киргенди алай. Ёмюрге да халкъ эсинде къаллыкъды алай — ат юсюнде.

АППАНЫ АЙТЫУЛАРЫНДАН:

1.ФУК УЗМАННГА АППАНЫ АЙТХАНЫ.
2.АППА БЛА ВОССТАНИЕЧИЛЕ.
3.АППАНЫ АТЫ ЭШЕКЛЕНИ АТЛАРЫ БЛА ЧАБМАЗ.
4.АППА ЮЧ ЗАТЫН КИШИГЕ БЕРМЕЙДИ.
5.КЪАРАЧАЙГЪА ДА БИР КЕМЕ ИЙСИН.
6.КЁЧ УЛУ АСАННГА

ФУК УЗМАННГА АППАНЫ АЙТХАНЫ

Аппа къара гинджисин терсине айландырыб, къара эшекге миндириб, былай айтыб сёлешгенди:

«Узакъда» джашайды Фук.
Аны къоймагъыз джууукъ.
Шайтан къылыкъ алайды -
къара халкъны алдайды.
Джалгъан атыды узман.
Бермегиз анга туз-дам.
Сиз бермегиз анга джол,
сиз бермегиз анга къол.
Къойсагъыз да ёлтюрюб,
айтыб турур ётюрюк.
Ол эр тюлдю — къанауду,
ёзю, сёзю — джамауду.
Туудугъуду ол Фукну,
душманыды ол нартны.
Джарылса да Фук узман,
кюушеннгеними бузмам.
Мен къуллукъ эте хакъгъа
джинни танытдым халкъгъа.
Айландырыб терсине,
олтуртханма эшекге -
тюкюрюгюз бетине.

«Фук» деб, кесине «узманма» (устама) деб, хар неге, кимге да мадарым барды деб, дуала джазыб тургъан бир джарым моллагъа айтханды Къалай улу. Бу оюнундан сора, Аппа абрек чыгъаргъа керек болгъанды дейдиле.
Муну 1960-чы джыл Ислам улу Джюсюб (Тамбийладан) айтыб, джашы Ибрахим джазыб алгъанды. 1984 джыл Ибрахим атасындан эшитген кёб затны айтхан эди меннге. Аланы арасында Аппаны айтыуларындан да талай зат барды. Бу аланы бириди. Бу самаркъау назмуну сейирлиги — формасыды. Аппаны назмулары эркин назмуладыла. Алай а, кебни бузмай, айтайым десе, былай да айталгъанды. Бу да — Аппаны табигъат фахмусун кёргюзтген бир шартды.

АППА БЛА ВОССТАНИЕЧИЛЕ

-Джер айланыбды башы тюбюне,
айланыр кюн а келир тюзюне,- дегенми эдинг?
-Деген эдим.

-Джер айланыб эди башы тюбюне,
Бласт келгенлей салды тюзюне,- дегенми эдинг?
-Деген эдим.

-Тюбдегиле баш болдула,
башдагъыла тюб болдула,
къара къайгъыла кёб болдула,- дегенми эдинг?
-Деген эдим.

-Энди уа, не дейсе?

-Эндими? Энтда:
«Джер айланыбды башы тюбюне,
айланыр кюн а келир тюзюне,- дейме.
Кесиме не десегиз да,
атыма тиймегиз»,- дейме.

Бастаниени башчылары, кюлген да этиб, Аппаны башына бош этгендиле.

Бу юзюк къагъытха тюшюрюлген сагъатда, бу восстание къайсы джылгъы восстание болгъаны джазылмай къалгъанды. 1960-чы джыл аны къагъытха тюшюрген Тамбийланы Ибрахим атасы Джюсюбден соргъан эсе да, унутханды. Мени къолума бу 1984 джыл, мен газетде ишлеген сагъатда тюшген эди. Мени оюмум бла, бу иш 1920-чы джыллада болгъан болур.

АППАНЫ АТЫ ЭШЕКЛЕНИ АТЛАРЫ БЛА ЧАБМАЗ

Аппагъа: «Ат чабдырадыла. Чарсха сен да къошул. Сени аджиринг хорларгъа да болур»,- дегендиле. «Чарсны къурагъан кимди? Кимлени атлары чабарыкъдыла?»- деб, соргъанды ол. Сора, бираз тынгылаб: «Аппаны аты эшеклени атлары бла чабмаз» деб, къойгъанды.

АППА ЮЧ ЗАТЫН КИШИГЕ БЕРМЕЙДИ

Аппаны атын хаух тилей келгенди бир эссизирек джаш нёгери бла.
-Не этериксе ат бла?
-Къыз къачырлыкъма,- дегенди джаш.
-Къыз къачырлыкъны кесини аты болургъа керекди,- дегенди Аппа.
Дагъыда айтханды:
Аппа юч затын — башында бёркюн, тюбюнде атын, белинде къамасын — кишиге бермейди.
-Халкъгъа сен берген не барды?- деб, хыршыланнганды джашны нёгери.
-Халкъгъа мен сёзюмю береме, халкъ да аны айтыб айланады. Сиз а, кесигизден тамадагъа келиб, не сёлешгенигизни билмей эсегиз, адам сёзню ангыламай эсегиз, адеб-джорукъ билмей эсегиз - сизге берлигим буду» деб, джашланы къамчиси бла сопалаб, илгиздик этгенди.

«КЪАРАЧАЙГЪА ДА БИР КЕМЕ ИЙСИН»

Инкъыйлабха (революциягъа) къууаныб тюбеген Аппа, бираздан мыдах болгъанды. Бластла адамланы ёлтюргенлерин, тутханларын джаратмагъанды. Къайсы эсе да бир «билимлирек» айтханды Аппагъа: «Ленин кишиге зорлукъ этдирмейди. Джангы бластны джаратмагъан, къаршчы болгъан алимлени, джазыучуланы, джырчыланы, афендилени барын джыйдырыб, кемеле бла тыш къраллагъа ийдиреди». Аппа джарыб: «Шо, Лениннге бир къагъыт джазыгъыз. Къарачайгъа да бир кеме ийсин»,- дегенди. Танышы кюлгенди: «Да Орусда сабет бластха халкъны азы къаршчыды. Къарачайда уа халкъны кёбю. Кёрдюнг да, къозгъалыу болгъанында бютеу Къарачай ёрге къобуб къалгъанын. Тышына ашырыу болса, къарачайны кёбюн ашырыб, бек азы къаллыкъды. Ол заманда сен кимлени хыликке этериксе, самаркъауунг, джырынг-зат кишиге керек болмай къалыр». «Да мен да кетерме, халкъны кёбю къалай болса, алай болурма» деб къойгъанды Аппа.

Аппаны бу юч айтыуун
АППАНЫ АТЫ ЭШЕКЛЕНИ АТЛАРЫ БЛА ЧАБМАЗ.
АППА ЮЧ ЗАТЫН КИШИГЕ БЕРМЕЙДИ.
КЪАРАЧАЙГЪА ДА БИР КЕМЕ ИЙСИН
Лайпанланы Билал 1985-чи джыл атасындан джазыб алгъанды.

КЁЧ УЛУ АСАННГА

Келгенимде къайытыб Сибирден,
джийиргеншли таныш ауазны
эшитдим да, илгениб сордум:
-Кимди бу ёкюрген?

Дедиле: -Кёч улу Асан
къычырады азан.

-Къалай? Ол — мыртазакъ,
халкъгъа джетдириучю азаб,
мени да этген тутмакъ,
энди ийманлы болгъан болурму?
Анга ийнаныргъа болурму?
Мёлек къой, эм джууаш адам,
къачар эди аны къатындан.

-Азан бла къалмай,
ауаз да береди бир-бирде,
намаз да къылдырады бир-бирде...

Къарар ючюн итге,
бардым межгитге -
хар не болду кёзюме туура:
Кёч улу тургъаныча тура,
юсю джылтырай кирден, шимирден.
-Хош келдинг тутмакъдан, Сибирден,-
салам берди да узатды къолун.
Джийиргендим тутаргъа къолун.

Аны абдези да болмаз,
сора къалай къылдырады намаз?
Быллайла болгъан межгитге
ёмюрде да аягъым басмаз.

Дагъыда, чыдаялмай айтдым:
-Сени джюрегинг, бетинг да къара.
Сен адам тюлсе, багушса,
межгитни бузма, къора.
Багушдады сени орнунг да,
къазма чычханнга ушайды къолунг да.

Халкъ гюрюлдеди:
-Къайгъынгы къой, Аппа,- деди.

-...Ийис ангыламагъан къарангы народ а,
кирден джийиргене билмеген джахил народ а -
барыб тохтагъан тонгуз порода,-
деб, бурулуб кетдим.

Аппаны бу айтыуун 1895-чи джылда туугъан Семенланы Норуй айтыучу эди. Аны ауузундан 1972-чи джыл тюшюргенме дефтерге.
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный