104 - Кийик саулукъ излей эсем…
105 – Ачыуланмайма, Айтмадынг деб, акъылынгы…
106 - Термиле къурутургъа сыфатынгы эсимден…
107 - Тазалыгъынг бир болады эртден чыкъча…
108 - Сени меннге къызгъанмайла, мен билеме…
109 - Сеннге тенг а, киши болмаз, сокъ гитарам...
110 - Бир шошду, сейир джашау, бу чегетде,…
111 - Сен джан салдынг мыдах кюзде…
112 - Энтда къыш, джауады къар сабыр….
113 - Билеме мен, ахрат деген аманды,…
114 - Арыгъалла, сагъыш къоруй, мыйы къолла…
115 - Иймансызла, арабызны, чёплей – чёплей…
116 - Сен чайнама кёзюнг бла кёзню,…
117 - Сукълана ингирде эртденнге,..
118 - Ёлгенсе, аджашханды кюнюм боранда…
119 - Ийнаналмайма…
120 - Менден санга, Кишенсиз да кишен бла да…
121 - Къолумда олбир къолум джатады,…
122 - Элибизде, бюгюнлюкде, джетиб заман,…
123 - Бузладым, Бузладыла кёзлеримде,…
124 - Ой, не къадар, джити эсе, къарам ёрге,…
125 - Джуртуму, сюйеме, хар къуру да…
126 - Сагъыш этчи, терен кёкню джокъду учу…
127 - Мен билмейме къайдагъысын джангы джылны…
128 - Кёргенимде мен джанынгда къайгъы ызны…
129 - Джулдузланы ол джанында дуния башха….
130 - Тюшлеримде мен кёрмейме сарыубекле…
131 - Ара тюшюмде бир къарыш…
132 - Тюшде тюлдю, эштиледи, кече, меннге,…
133 - Келеди джангы танг сабыр,…
134 - Бошалгъанлай бу аман джел бир кесекден,…

С а П а Р Ё з Д е Н


Э Н

Экинчи кесеги

Бешинчи китаб

01

Келе турад, къарчыкъ себе,
Джангы джыл, таулагъа.
Бизге, ання, алгъыш эте,
Береди саугъала.

Атдя да, сакъалын сылай,
Айтады алгъышны.
О биз да джырчыгъын джырлай
Джасайбыз нызыны.

Келген джыл чырт аямайын
Берсин къууанч - насыб.
Мелхум этсин келлик джайын,
Келсин къачы джарыб.

Келген джылда, Минги тауну,
Эримесин бузу.
Онгуб барсын ёхтем таулу,
Чарпымасын джурту.

Келе эсе, ийнар айтсын,
Къойсун кюуюн анда.
Тюйдюрмесин сууукъ къашын,
Бузлатмасын джазда.

Келе эсе, шохлай келсин,
Унутмасын муну.
Кимге да ол саулукъ берсин,
Алсын хар аурууну.

Келе турад, къарчыкъ себе,
Джангы джыл, таулагъа.
Келе берсин, насыб бюрке,
Къайда да, арбазгъа.

1997.

02

Джан кёзле бла Минги таугъа къарайма да,
Не кёреме, зауукъ алгъа джаныма.
Джюгенинден къаты тутуб, бир акъ атда,
Бир таулу къыз шукур этед халкъына.

Андан джуртха чачылады кёксюл джарыкъ,
Ёмюрлюкню таркъаймагъан ол нюрю.
Мен кесим да, джокълагъанча къачхан насыб,
Хар неге да, бир кенг ачыб, кёлюмю.

Гызмар сагъыш, олсагъатдан, тас болады,
Эсим джарыкъ, джарыгъанча тау тангда.
Кёзге тюшген, кирли зат да, бир тазады,
Джангы джарыкъ, джангы сыфат хар къайда.

Минги тауну, баш джанында, таза кёкге,
Эмилик бла таугъа чыкъгъан ол къызгъа,
Я Аллахым, мен тилейме, джабма кёзле,
Къыз алгъышын, шо, бир сана къабылгъа.

Ёмюрлюкню, акъ баласы, акъ Минг тау,
Тюшюнгде да, къаралмасын, чырт башынг.
Аркъангдагъы таулу къызгъа салма сен дау,
Акълыгъынгча, алай бир эт, джашарын.

Чыкъса бир къыз акъ аты бла Минги таугъа.
Алгъыш айтса, алай андан, халкъына.
Къауумлача, сейир болмам, болгъан затха,
Мен, бир кёрген, келиб къалад, аллыма.

25.03.97.
Къарчастан.
Джёгетей.

03

Бездирди хариблик, мыйыны джангыдан билейикчи.
Арыгъанбыз сынай, зауукъну - къууанчны чюйресин.
Ёргеден, алгъынлай, адамлыкъ, ёхтемлик тилейикчи.
Уяныр кюн джетди, алгъышлайды, аны, джюрегим.

Уяннганла халкъла, хар бири, хорламгъа ёчюкгенле.
Акъылын, хар бир халкъ, талпытады, къуру, ёсюмге.
Ёмюрню узуну бизлеге, багала, маскеле да юрелле.
Хазырлайла къабхан, ол къабхан а, бизге,- Бёрюге.

Бир къара, къатышха, хар джантек къазанны ийесиди.
Акъылман а, къара, ийисгейди, къуру, тютюнюн.
Ачхасыз эсенг сен, графоман фахмунга сийерикди,
Ол тили бла къармар ичинги дуниясын, хар тюгюн.

Динсизлик дерт тутса, адамны къой, тауну да джыгъады.
Иннетни джокъ этер, ол акъны да джалгъар къарагъа.
Игини джашауун, излесе, чочхагъа, эшекге ушатады.
Акъылын да джутар, чабдырыр къолларын аркъаннга.

Семиребиз кемсиз, кёзюуде уа, ачдан, къырылабыз.
Гитчечикбиз бирде, бирде, бир тарды бизге тёгерек.
Эркеклебиз бирде, кёзюую бла, къатынча, джылайбыз
Джорукъсузбуз бир бек, кечалмазча бизни артда кёк.

Юйюреди джазыу, Тюзлюкню къанатын сындырады.
Джашауну шималын сынаргъа башладыкъ биз ачыкъ.
Юлгюлю эдик биз, бир къара, энди, бедиш ат туурады.
Сакъласакъ да джарыкъ, къарады, келген ол джарыкъ.

Эсиргенчады халкъ, эсиртген а бизни тумакълыкъды.
Джелпегин халкъымы бусгаклаб бошады бир къауум.
Хар элде оноучу, хар бири, биришер бир къалтакъды,
Зарауат халкъыма, халкъымданды, ангады дауум.

Ышарады тангым, бусагъат къарангы къачарыкъды.
Кечени уа, тюню, мычырыкъды, мени биргеме.
Бусагъат шаркъ менге джаныны кёзлерин ачарыкъды.
Халкъымда да, алай, ачылсынчы, хар ким бир-бирге.

Айнысынчы халкъым, наллансынчы ангы бла хариф бла.
Джол узакъды бир бек, къыйырсызды джолу заманны.
Ырджысын хар неде, айырсынчы билим бла, тарих бла.
Ариулаб ол ичин, джорукъгъа да, салсын, душманын.

22.02.97.
Москва.

04

Кюндюзде, ышарсанг, ышараса кюнню баласыча.
Ариулукъ юсюнгде, бир турсунчу, былай ёмюрле.
Джердеги да бир бош, субайса кёкде къанатлыча.
Таулада, хар къайда, айтылырчаса, сен юлгюде.

Сюймекликсе меннге, сен, аныча, керти тамашаса.
Ызласынчы, сени, ой къуру да, къууанч бла насыб.
Кюн-кюнден, тохтаусуз, джанымда эсимде агъараса.
Сюйюмюнг сюйюмлю, джашатады мени агъартыб.

Кёргеним - эштгеним, о къарайма да, барысы сенсе.
Эрикдирмесин кёк, ол айырмасын, чыртда, сенден.
Муратда, сен ийнан, мен сени бла, анда, кёкледеме.
Ой алай а, мен ким, башхалача, бир бош, биреулен.

Ноябрь 1996
Къарчастан.

05

Ибилис аркъанын Тюзлюкню бойнуна быргъагъанды.
Армаулуду Тюзлюк, бусагъат, тюшерикча, сыртдан.
Адамлыкъ, бошуна, бетсизни тюбюне джыгъылгъанды.
Мыжыкъла, бир къара, ышаралла, бизге, башындан.

Айныгъанды терслик, къарыуу да аны бир чексизди.
Наратла, къалтырай, бюгюлелле талны аллында.
Ызыбыз боранда, аллыбыз да, Тейри, белгисизди.
Бир мугалды халкъым, джашаууча, эси къалкъыуда.

Эрикгенме тёзе, кюн – кюнден, тёзюмюм бошалады.
Тарыгъа да бездим, мен халны, тенгиме – джауума.
Гырылдай тюнюмде, мурулдай тюнюмде, кюн озады.
Къыйналама, мунга, таулуданды заран таулугъа.

Хар тёрде бир ташбет, фахмулу уа онгалмай харибди.
Гыбытлыды джарты, акъылман а джашайды, ашсыз.
Антсызгъа чот иги, муртатны да, халы, бир игиди.
Къатышха бир къара, оноучуду, бирер иймансыз.

Къыйнаса сагъышым, кечимим а, къуру намазлыкъды.
Нюрленеме кюшлю, бойсунама, кёклей, шошлукъгъа.
Ышармыш болуб джан, ой эсим да, алай, къууанчлыды.
Арыса да халкъым, ол бюкмез тобукъну Джокълукъгъа.

Бир бошха, джорукъсуз, къадары табанны беклесе да.
Ол, джууар терслигин, къууанырча, этер кесекден.
Къызчыкъны анагъа, атагъа джашчыгъын тик этсе да.
Ийманнга бек болсакъ, къаратыр, бизлени, ёргеден.

01.03.1997 дж.
Джёгетей.
Къарчастан.

06

Къатышханы джанны саннга,
Бой бергени санны джаннга,
Бу, джашауду, алан, ангыла.
Алмашдырсанг тюшню тюннге,
Ийнар десенг, сен, кюуюнге,
Джашау тюлдю, алан, ангыла.

Къанны джаннга бала этсенг,
Балагъа да багъа берсенг,
Бу, джашауду, алан, ангыла
Алам джорукъ джокъду десенг
Къабырстаннга къучакъ керсенг,
Джашау тюлдю, алан, ангыла.

Къууанч - бушуу кёзюу келсе,
Хар биринден, ангы ёссе,
Бу, джашауду, алан, ангыла.
Сен, эсинги, топал этсенг,
Джахилликге эшик керсенг,
Джашау тюлдю, алан, ангыла.

Зауукъ эсенг, табигъат бла,
Ёмюрлюк бла, таш бла ханс бла,
Бу, джашауду, алан, ангыла.
Джаны болгъан эрши эсе,
Хар къуу иннет тенгинг эсе,
Джашау тюлдю, алан, ангыла.

Билсенг, ала, отну буздан,
Ала билсенг шекер туздан,
Бу, джашауду, алан, ангыла.
Тау адетден кери болсанг,
Къол орнуна айакъ созсанг,
Джашау тюлдю, алан, ангыла.

Харибге да онг теджесенг,
Ёлгеннге да сауду десенг,
Бу, джашауду, алан, ангыла.
Биле, барсанг джашау таргъа,
Шо, не айыб, ёз къадаргъа.
Терс кесингсе, сора, мангыра.

05.12.1996 дж.
Къарчастан.

07

Сен, кимсе деб, соруб турма керексизге.
Къургъакъ кюле, алай, бир кёб, къозума.
Аллах айтса, сен бу кюннге, тюбериксе.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

Бола берсин бюгюнлюгюм элден башха.
Джетер зауукъ, кёк насыбдан толурма.
Ушасам да, бу джашауда, мен начасха.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

Мен, билеме, айыб ишим, кёбдю мени.
Кёзюуледе, мен шынкъартдан, отлума.
Ёлюб кетсем, ой, бездирмем тёгерекни.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

Сагъыш джанны этгенликге бир ачы саз.
Бир - бирледе, мен къууанчны къолума.
Къабырда уа, берир Аллах, манга, ауаз.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

Джашау ётдю, бош бёлюне бош затлагъа.
Энтда, ёзге, мен, къауумдан, онглума.
Джюрек тюздю, хар тюзге да, Аллахгъа да.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

Сен, кимсе деб, соруб турма керексизге.
Къургъакъ кюле, алай, бир кёб, къозума.
Аллах айтса, сен, бу кюннге, тюбериксе.
Къабырстанда, халкъ келечи, болурма.

06.11.1996.
Къарчастан.
Джёгетей.

08

Ойлашыб къарасакъ, бу дуния таурухлай аламатды.
Ол табады алгъыш, бюсюреу, гитчеден – уллудан.
Учурады бирде, башындан, булутдан, къаратады.
Себелейди бизге, кёзюуде, макъамла джулдуздан.

Излесенг, алайын, къарагъа ол акъсыл къаратады.
Айыртады, тейри, ол сеннге, аманны игини арасын.
Кёзюуде джанынгы къууанчдан а алай къаматады.
Ышарыб да къояр, къаргъасанг да, аны анасын.

Келтирген джашаргъа, кетерген да бизни къуру Олду.
Аллахданды хар зат, Аллахгъады, кимни да, иши.
Залимге ол залим, джарлыгъа уа боран кюнде отду.
Билгеннге, алайын, илинмез шайтанны бир тиши.

Эскерсем да муну, абынмайын чыртдан да болмай.
Кёблени бир бошха, кесимден узакъгъа узайтдым.
Ариула да сюйдюм, ала бла да, бир да бир онгмай,
Ууундан чагъырны, бойюннга аркъанны да атдым.

Эртденде кечени, ашхамда тангланы махтадым да,
Мен андан да, тейри, ой кёралмадым бир да файда.
Динлиге, динсизге джанымы керексиз кенг ачдым да,
Ахыргъы уа, къара, джашагъанчама, мен ахратда.

Намыслы да болдум, эршиге да айтдым мен ариу сёз.
Адебсиз да болдум, мен андан да, артда, эрикдим.
Кёк берди да фахму, джаздым джырланы да бир кёб,
Юлешдим халкъыма, джаууна да юлюш джибердим.

Инджилиб да кёрдюм, ой, андан да хайыр деген азды.
Бийчеле бла да, мен, тёрледе, олтурдум ма ханлай.
Ийлесе да джашау, халкъыма иннетим, энтда, акъды.
Ийлесе да джазыу, ийманым бла джаным – Къарачай.

Чыракъны джашауу, джарыгъы да, къуру кечедеди.
Джарыта къараны, ахырда, къаралыр къаралай.
Джазыучу да, алай, халкъына ол ийман кюч береди.
Ахыры уа къалай, къаралад да къалад, чыракълай.

Заманны кючю кёб, алгъышы, къаргъышы да толуду.
Толтурур къарынны, артыкъны уа, билир къустура.
Бизден тюлдю къадар, Бериучю хар неден да онглуду.
Бойсуналла, анга, къумурсха къой, бютеу дунияла.

февраль 1996
Къарчастан.

Цитата
MAXIMUS пишет: Сени бла тюбешип,музыканы,дуния болумланы юсюнден да ушакъ бардырып сени кез къарамынгы сорургъа уллу муратымды мени. Аллах айтса,мени сартын,тюбешиу алдады. Сау бол! этген шумушунгдан къууан!

09

Джауады, сагъыш, ёргеден.
Бир джокъду бир зат ахыры.
Табылмады, онг тёзгенден.
Кетибсе да, энтда, джары.

Къайырды джашау джырчыгъа.
Неде да, мунга, къуру гырт.
Былай деб, айтсам а, къысха.
Хар не да, джыларча, къыжгъыл.

Бош, къачмай, салам ийе тур.
Сенден сора джокъду кишим.
Хо, тюлсе, меннге, сен обур.
Болгъанса джаннга кийимим.

Эсли джан къалса къымжалай.
Ол хаман, турмаз, былай сер.
Чыгъар да сандан тырнакълай,
Джарсымай, джаллар да кетер.

Кетсе уа, келмез ол къайтыб.
Кетген зат, къуру да, алгъа.
Къой, алма, кёкден, сен айыб,
Ишинг, онгдурмаз, ахратда.

1996
Къарчастан.

10

Турама, сыртда, джазгъыда.
Джангызма, алгъынча, о нек.
Толуду сагъыш джанымда,
Бири уа къыйнайды бир бек.

Быйыл джангызма мен энтда.
Тюшде да джангызма, ийнан.
Нени да, элейме джюрек бла,
Алай а, джукъ джокъду андан.

Джашау да, сенича, терсбаш.
Къыйыкъды, манга, къарамы.
Бир бош, ол тюйеди да къаш,
Къозгъайды ичин джарамы.

Бирде, ой джаншайма тюннге,
Къойдум деб сени башхагъа.
Къонса да, къууанч, юйюме,
Джатмаз деб менде ачхагъа.

Бирде уа, тансыкъма бир бек.
Бюгюн да, джан хал, алайд.
Джокъча, бир шошду джюрек,
Джаным да эки джан талайд.

Мени, сен, кёресе мыллыкча,
Кесинг а, игит да, сен къуш.
Джокъду, эсинг, ангыларча.
Негеди, кёкден, бир таууш.

Башхады, кёкден, бир таууш,
Джуу да, сен, джан, тынгыла.
Къызчыкъ, кесингсе манкъуш,
Ай, барма къадау джырчыгъа.

17апрель 1990дж.
Джёгетей.

11

Эртделеде,
Менде, къарам, хар неге да, кирсиз эди.
Эртденледе,
Менде къарам, джаулагъа да джылы эди.

Джарыкъ танглай, къутлу эди, ингирим.
Таш - агъач да, болуб элле, джёнгерим.

Бюгюн, энди,
Къалтакъ джашау, бергенди да, табанны
Тюрленнгенди,
Джаным мени къонакъ этмейд бир джанны.

Джаугъа, тенге, къарайма да, сагъыш бир.
Джашлыгъым да, акъсыл тюлдю, энди кир.

Къайры баргъын.
Онг джанымда, къуру, къая, тик - чауул.
Къайры баргъын.
Сол джанымда бир тынмагъан бир дауур.

Алгъа баргъа, мен ёталмаз бир джазыу.
Ызыма да, къарайма да, джокъ къарыу.

1997. Джаз.
Джёгетей.

12

Терсге бурсанг, халал ишни, хар игисин.
Сан этмесенг, джаман ишин, джаманны.
Къууанч этсенг, дуния юсню телилигин.
Ашыкъ, джарлы, окъуй кириш Алхамны.

Эрши, келбет, ой, бир бетли кёрюнселе.
Адам кёзден сен джашырсанг къарамны.
Къарам ичде дин джилтинле ючкюлселе.
Къадал, джарлы, окъуй кириш Алхамны.

Сен, джашаугъа, ол да санга, онган эсе.
Сау дуниягъа быргъай, эсенг тюкюрюк.
Ангы ичге, къара шайтан, къоннган эсе.
Мунда тюлсе, бу сен барлыкъ, ётюрюк.

Октябрь 1996 дж.
Джёгетей.

13

Къолумда къобузум, хурджунда уа джюгюм ма хауады.
Байлыгъым экиси, ой, джокъду, башха, бир джугъум.
Мыйыгъа да сагъыш, джауумлай бир къаты да джауады.
Болушур киши джокъ, сагъышдан, ой, алай тунчукъдум.

Мен болсам да ёзден, энди мен аманнга тайаннганма.
Къалтырайды кюнюм, бойсуна чагъырны кючюне.
Арбаданча ёгюз, ой андан да, керти, мен къанннганма.
Джелимсизме кемсиз, бир шайтан да къоймаз юйюне.

Саугъагъамыды бу, бу джашау чюйресин теджегенди.
Чюйреге мен чюйре, мен тюшде да онгсунмайма чырт.
Алдаулукъ тюзлюкню, онгалмазча, тюбге теблегенди,
Байлыкъда хазна кёб, Ачлыкъда уа, бек ачды, гыбыт.

Къаббашла чачлыгъа, сен уялчы, тюксюзсе да, дейле.
Тёбеле таулагъа ёкюнелле, туугъанча ала бийледен.
Къаргъала къушлагъа, ангыламай, алай джекирелле,
Бёрюле да къымсыз, бир толуду, бёрю джурт, итден.

Къатышыбды дуния, энди джез да алтын бла тенгишди.
Элерге къатышны, айырырча, керек эд, уллу, бир элек.
Къобарлыкъ Тюзлюкню, тутарыкъ да, адет – Тейрибизди.
Джокъласынчы дженгил, бир салсынчы, неге да, эсеб.

Къолумда къобузум, хурджунда уа джюгюм ма хауады.
Джашауну джелинден, бир табалмайма, Аллах, ышыкъ.
Арыгъанды эсим, сагъышдан джюрегим бир къаугъады.
Шо, къайдады Насыб, ол кетгенди, джерден, аджашыб.

Къарасынчы, джерге, джорукъну, орнуна, келтирсинчи.
Джоярын да джойсун, ансы чот, эй, боллукъду табсыз.
Онгсузгъа - онглулукъ, онглугъа да, ийман от берсинчи.
Таяннганбыз тёшге, биз былай бла, къалабыз башсыз.

1996 дж. Октябрь.
Джёнгетей.

14

Къачыгъыз эшекле, къачыгъыз эшекле,
Эшек джыйыучула келеле.
Бир ары тарта, бири бери тарта,
Ма, ташлы орамгъа джетдиле.
Бири ары тарта, бири бери тарта,
Бир эшекни рахын этдиле.

Къара эшекни териси, джарайды уа, дейле,
Ма, хуром чурукъгъа олтаннга.
..............

15

Уятдынг, джанымы, дунияма да, джангы кёз, бергенсе.
Алгъынлай джаш болдум, джашланнганды эсим да алай.
Шайтанны эм джинни, сагъышдан, бир узакъ кетергенсе,
Хал маджалды, тейри, къарамым джашаугъа ма танглай.

Тюбегинчи сеннге, алайды, хар зат да, сюймезча аманед.
Ышарыу бла сагъыш, хо тюрлюед, халкъдан, бир кесек.
Налатлыча, бир бек, къууанчдан - бушуудан да къачаем.
Энди мен бир башха, бир джарыкъды, къарачы, джюрек.

Бир сейирди къадар, сюйсе агъарта, къаралта да биледи,
Игини, аманны да, чырт сормай, береди бирде тёпбеден.
Шох къаллыкъбызмы биз, ой, аны, оноуу, анда, ёргедеди.
Мен хазырма, анга, кёрюрге, хар затны да, терен.

Ноябрь 1996
Къарчастан.

16

Мадарсызма, кёресе, чотну.
Бир уллуду, бизни, арабыз.
Насыбым узаталмай къолну.
Ибилисча, турама, джангыз.

Налатла сен бир берме манга.
Алайсыз да, бир байма андан.
Алайсыз да, джетиб аманнга,
Салыныбма джарны башындан.

Минереге излесем къууанчха.
Джыгъылама, къыйынды миннген.
Алгъа тюлдю, атлам да артха,
Ой, алайды, азаб от чексенг.

Сагъынама, сени, тохтаусуз.
Айхай, не, бир кериди зауукъ.
Ингирим, эртденим тауушсуз,
Сезимни да, бууады сууукъ.

Бир кёралмадынг сен халымы.
Теджейалмадынг сен кесинги.
Туралмазма былай къайгъылы.
Боллугъум белгилиди, тейри.

12.11.96.

17

Мийикде хар джулдуз бир - бирге джарыкъны себелейди.
Бир ариуду алам, бир эскер, бир нюрлюдю аны сыфаты.
Джарыгъы джанымы, былайдады, мындады – джердеди.
Шо, мен кимме, ансыз, сюйеме, кемсиз, бир къаты.

Накъырдамыды бу, сагъышлан да, манга тынгылачы.
Къайтарыб джангыдан, айтайым къайгъымы хапарын.
Ой, сюйсенг а джырла, сюйсенг а, къаты, сен джылачы.
Тюбешалмасакъ, биз, джарыллыкъды мени къадарым.

Ненча джыл, хар кюнде, орамда амалсыз тюбешебиз.
Сюймекликсе да сен, буйюгъама сени аллынгда.
Экибиз башхала, биз аны болумун, экибиз да билебиз.
Бирибиз джазгъыда, бирибиз да, къуру, къачхыда.

Сюйгеним эдинг сен, ой мен, анамы къарнына бегигинчи.
Былайда уа, джерде, сагъышынг бир узакъды менден.
Эсингде тута бер, эсдесе, джаным къачында керилгинчи.
Джашауну, тюрсюню, къорагъынчы, мени, эсимден.

Бошалса сюймеклик, сен чырт да, бошха мыдах болма.
Сюйгеним эдинг сен, унутуб да, сен къойма, бир терк.
Эриксенг хар неден, джашаудан адебсиз да, о къоркъма.
Сен, сагъын, джырчыны, тамаша джылтырар тёгерек.

12.11.1996.
Къарчастан.
Джёгетей.

18

Барайым, джуртха бир барайымчы.
Тансыкъдан ёлеме джуртума.
Джериме алгъынча къарайымчы,
Танг ала джыргъа чыгъа уугъа.

Мен, джырдан, хуна этиб тизмезме.
Не да джыр болмаз джылгъа азыкъ.
Джуртумдан а джашау бир бездирме.
Барды джурт, ой тюлме мен джазыкъ.

Джангыдан, айтама, абынсам да.
Сюрюнюб да, буду, айтханым.
Джурт сауда ханла ичде мен ханма.
Эй, алай а, кёбдю сагъышым.

Бу дуния дамсыз кибик болгъанды.
Таб кёрсе, этеди, бизни, сер.
Кёзюуде, юсге да, къондурады.
Кёзюуде, чочуб да, ол тебрер.

Джуртуму, сен джашау, абындырма.
Кесекге, бир къой, сен кесине.
Алгъа, ызгъа да бек хыны чабдырма.
Бошуна, бош ийме, терсине.

Халкъыма, керек затларын, берчи.
Терсине, сылама, сен тюгюн.
Джарсыуун, аны да, бир эскерчи.
Джангыдан ишлей турад юйюн.

Тёзюучю, неден да, арыгъанды,
Тул киши, арымайды, алай.
Кёзюуде джауун да агъызгъанды.
Кёзюуде къалгъанды джазыкълай.

Халкъымы, налы, эски болгъанды.
Джол ёрге, джер тутмайды туякъ.
Ой, юсю да, алкъа, бир джаланды.
Джол узун, айтмазча, бир узакъ.

Барайым, джуртха бир барайымчы.
Тансыкъдан ёлеме джуртума.
Джериме, алгъынча, къарайымчы.
Танг ала джыргъа чыгъа уугъа.

07.12.1996.

Белляу
19

Берсин Тейри билим санга.
Билчи, бала, къоша – ала.
Сен, быланы, назму бил.
Джукъ санауну аллы бир.

Бирден сора, ма, эки.
Хайда, джашы, бол эсли.
Кёб джукъла да кёб аша.
Минги таулай кёб джаша.

Бир бла эки, андан юч.
Хайда, джашы, алчы кюч.
Тау айраннга кёб узал,
Хар ауруугъа ол аджал.

Ючден сора, болур тёрт.
Джукъла, бала, джаз келед.
Аякълан да, даж - даж эт.
Балта - чёгюч эркелет.

Тёртден ары болур беш.
Ёсе кир да чалман эш.
Ишден къачхан ол айыб.
Ишден тууад хар насыб.

Бешден сора, ма, алты.
Аякълан да, тут чалкъы.
Таулу эсенг, тулпар бол.
Ачытмасын, сени, къол.

Алты кетсе, сора, джети.
Тут джанынгда Тейринги.
Ашамасанг харам хакъ,
Болур санга ёмюр джакъ.

Сора, джетди, ма, сегиз.
Бала, болма, сен тенгсиз.
Джаш да, къыз да болсун кёб.
Чарпытмасын, ёссенг, кёк.

Андан ары, ма, тогъуз.
Болма, бала, огъурсуз.
Ата джурну къаты сюй.
Джауларын а, ачы тюй.

Джетдик, анга, болду он.
Бол онгсузгъа, бала, онг.
Дагъан болгъун сен джуртха.
Джукъла, бала, терк джукъла.

20

Къаракётланы Индиананы анасына
Ёзденланы Баблинагъа

Тангынг сени, эй джаш болсун, къарт эгечим.
Ингиринг да, джарыкъ болсун тангынглай.
Джан сюйгенлей, алай болсун, ёз юйдегинг.
Къыш арада, сынаб тургъун, къуру, джай.

Джан сюйгенлей, алай болсун, ёз юйдегинг.
Кёден - джерден джокъламайын бир чарпыу.
Чал сагъышла сынамасын чал джюрегинг.
Минг джылда да, сынамагъын, сен ачыу.

Чал сагъышла сынамасын чал джюрегинг.
Джашнаб турсун ол хаман да тюз джазлай.
Туруб турсун, къонгураулай, таб кюлгенинг.
Джууукъ - тенг да, къууансынла, ма, алай.

Туруб турсун, къонгураулай, таб кюлгенинг.
Чакъсын юйюр джаз алада тереклей.
Джюз джылда да, эсен болсун сени эсинг.
Къууанч - зауукъ терен болсун тенгизлей.

Джюз джылда да, эсен болсун сени эсинг.
Джарсыу деген, той этмесин, тийренгде.
Эсни, бир бёл, къалай дейди, ма мёлегинг…
Аллах, бир тут, Баблинаны, Сен эсде.

01.07.1997.

21

Джашымы, кёзлери, ой, кёкделле.
Кёзлерим а, мени, ма, джерде.
Баламда сагъышла анда ёргеделле,
Аллахгъады сагъыш да менде.

Джашымы, аурууу, бир тюрлюдю.
Тохтаусуз, ол джылайды къаты.
Джылаууу да, аны, ол - кюуюдю.
Бир мыдахды кюую асыры.

Мен джылайма андан артха къалмай.
Бир кёрюнмейди, бир да, хайыр.
Тюз андача, кёзюм кирпик къакъмай,
Джашаугъа мен болгъанма айгъыр.

Джашымы джанчыгъы темирденди,
Тырнакълаб, кюрешед джашаргъа.
Ёлюмге, джашаугъа да термиледи,
Ышаныуу а, къуру Аллахгъа.

Кесекчик, бир тёзсенг а, сен, бала.
Мен, билеме аны, кёреди Аллах.
Ол биледи, тейри, бере эм ала да.
Излесе алайын, къурурукъду палах.

Кесекчик, бир тёзсенг а, сен энтда,
Келир эсинг, тирилир хар санынг.
Чабышсанг, джетелмез сени джел да,
Юлгюлю да болур, кёрюрсе, атынг.

Бир джылама, ой, бала, джылама.
Бошалыр, бусагъат, кюйюмюнг.
Ма кёресе, джайда мен къышдама.
Бузлагъанды эсим бла кючюм.

Джастыгъынг джыламукъ бла мылыды,
Кёзлеринг да мыдахды къачлай.
Сен эс джыйчы, джашау бир джылыды,
Бир ариуду, джуртунг, Къарачай.

Бир ышарчы, джазлай, бир ышарчы.
Эшикге сен къара, бир соз къолунгу.
Таулагъа, халкъынга да, къууанчын,
Джашауда да сайла кесинги джолунгу.

Ма, джетгенди заман, бир тирилчи.
Ышар да, джерге да, бир ий эсинги.
Джерде да хар зат айталмазча игиди.
Аякълан да бери, къучакъла джеринги.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы,
Эй, Минги тау ариуду бир бек.
Тобукълан, бабагъача, аралчы.
Балагъача, санга, этер ол тилек.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Бусакъла чайкъалалла джелде.
Аякълан да, насыб ыз марачы,
Тереклей, бир беги джерингде.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Бери ангылат, бу нед, къыйнагъан.
Аурууну, эсингден, бир ташлачы.
Ауруудан, акъ болгъанса къардан.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Эки джыл сен джатдынг болуб сер.
Шо, тилейме муну, мени бир аячы,
Кётюрчю къолла, манга къучакъ кер.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Орамда бир толуду сабий.
Къырдышда, сен алача, ауначы.
Къаншау бийим, болчу, сен бий.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Бир айтсанг а, къуру, бир сёзчюк.
Къолунга, оюнчакъ да, сен алчы.
Тёшсе тёшге, ой тюлсе тёшчюк.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Сагъышдан, ашалыб бошалдым.
Тинлене, сен джюрюй да башлачы,
Эй, болурча, къууанч къонагъым.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Саулукъну, бир кириш, джолуна.
Джаманны, аурууну бир къыстачы,
Барайыкъ чалкъыгъа, отунга.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Бир ариуду, ма быйыл, ёзен.
Ёрелен да ёрге, алгъа бир атлачы,
Чыгъайыкъ таулагъа сен бла мен.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Зауукъдады, битеу табигъат.
Джаныма, сен этимча, джарачы,
Айныргъа бир табсангед хыйсаб.

Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Мен гитара алгъанма санга.
Анда сен да, менлей, бир ойначы.
Бир тёгюлчю, менлей, заманнга.
Башынгы, сен, кётюр да, къарачы.
Ышарыб, къарайыкъ, биз тенгден.
Мийикде, теренде бир зат агъарады,
Кимденди, о неди, учуб ол келген.

Джашымы, кёзлери, ой, кёкделле.
Кёзлерим а, мени, ма, джерде.
Баламда сагъышла, анда, ёргеделле
Аллахгъады, сагъыш да, менде.

13.06.97.

22

Сен манга, сюйгенимча, тюкюр да,
Бир сынат сюймеклик бла зауукъ.
Душманымча кёрюнмей ёмюр да,
Ташайыр джанымдан джыламукъ.

Ингирде, сюйгенимча, тюкюр да,
Бир джаудур, юсюме, макъамла.
Олсагъат джарырыкъды юйюм да,
Тангларым да, джашнай, атарла.

Эртденде, сюйгенимча, тюкюр да,
Кёзледен, бир къорат, ауланы.
Джашлыкъны эсиме бир тюшюр да,
Алгъынлай бир сюйдюр джашауну.

Кюндюзде, сюйгенимча, тюкюр да,
Джауума да, бердир, кечмеклик.
Адамныча, керти, бир кюлдюр да,
Кесимлей, бир кюлсюн сюймеклик.

Сен манга, сюйгенимча, тюкюр да.
Сен кёрюрсе аны, болмазма ёлюк.
Джарсыуум къууанчха кёмюлюр да,
Мен, болурма, кесим, ёмюрлюк.

Сен манга, сюйгенимча, тюкюр да.
Джырларым болурла кёбюрек.
Хар бири джулдузлай кёрюнюр да,
Ой, джангыча, джашнар кече кёк.

Сен манга, сюйгенимча, тюкюр да,
Талпыуум джашаугъа ёчюнюр.
Кёкдеги, кертисин, тюз кёрюр да,
Нюрюнден да, себер, бизге, нюр.

13.06.1997.

Экинчи белляу
23

Ондан сора онбирди.
Джукълагъынынг игиди.
Джукъла бала, джукълачы.
Сен тюшюнгден кюч алчы.

Онбир кетди, онеки.
Бу къылыгъынг, бу неди.
Ёс да, болчу, юлгюлю.
Къууандырчы юйюрню.

Энди, къара, онючдю.
Балам мени от кючдю.
Къарча кибик баш болгъун.
Душман къала кёб ойгъун.

Ой, эндиси, онтёртдю.
Балам мени, тау ётдю.
Хайда, бол да, абадан.
Ёгюз джегиб сюр сабан.

Энди, джашы, онбешди.
Тейри сеннге джан берди.
Берсин Тейри хайыр тюш.
Берсин Тейри ийман кюч.

Онбеш кетсе оналты.
Мени балам акъ атлы.
Бий да - къул да болма сен.
Атанг кибик, бол ёзден.

Андан сора онджети.
Джукълай кир да тур бери.
Эртде тургъан эркек ат,
Халкъ айтыуда, тай табад.

Ай, энди уа, онсегиз.
Шо, кимме да мен сенсиз.
Ма, джукълайды Къарачай.
Сен да джукъла джуртунглай.

Бара - бара онтогъуз.
Бала, этме, сен онгсуз.
Эки къолум таш болду.
Кече джарты, ма, озду.

Ах, энди уа, джыйырма.
Башчы болгъун джыйыннга.
Джараб къалды белляуум.
Джукълаб къалды ариуум.

Июнь 1997дж.

24

Тауладан, туугъан эсек, таулубуз.
Къарайыкъ кесек кесибизге.
Биз къумда да ёлмедик, о саубуз.
Болайыкъ патчах джерибизге.

Джолубуз а, хаман, ыранлыды.
Баргъаны, къуру да, ёргеге.
Тёгерек а ач джыйын- джанлыды.
Ышаныу, къуру, Тейрибизге.

Турайыкъчы, джашла, турайыкъчы.
Джокъ бла бар, о неди, къарайыкъ.
Биз, башны, ёре бир тутайыкъчы.
Душманны, душманча, марайыкъ.

Турайыкъчы, джашла, турайыкъчы.
Тирилсек, берир Берлик бир зат.
Халкъ эсни бетин бир джууайыкъчы.
Замансыз, джутмазча, ахырат.

Ноябрь 1996.