Къойну юлюш этиу тёре.

smile ))) 09.08.2006 01:38:45

1 0

Таулу миллетни жашауу узакъ ёмюрледен бери да къойла бла байламлыды.

Озгъан ёмюрню тарыхчыларыны жазгъанларына кёре, битеу Кавказда адам башындан таулуладан кёп къой жетген миллет болмагъанды. Таулула къойну жюрюте да, соя да бильгендиле. Биреулен алай хапар айтханды : "Къазахстанга кёчюп баргъан жыл бир къарт къазахлы таулугъа къоюн сояргъа тилейди. Кеси уа, олтуруп, анны къойну къалай сойгъанына къарап турады. Ол таулу къойну союп, тынглы жарашдыргъандан сора, къарт къазахлы : "Ой бай, сиз бизден эрттегили миллетсиз-биз алыкъа къойну алай ариу соя бильмейбиз",-деп сеирсингенди."

Таулула къой малгъа аны жыл санына кере ат атап болгъандыла:

1.Алты айгъа дери-къозу;

2.Алты айдан бир жылгъа дери-токълу;

3.Бир жылдан эки жылгъа дери-ишек;

4.Эки жылдан юч жылгъа дери-ёнгеч;

5.Юч жылдан терт жылгъа дери-экинчи ёнгеч;

6.Терт жылдан беш жылгъа дери-ючюнчю

ёнгеч. Бирле бу жыллагъа "зада", "узада",

"дузада" деп да айтадыла.

7.Къойгъа алты жыл толса, анга мангырамаз дейдиле.

Алай къой мангырамазгъа чыкъса, анга не эт не жюн къошулмайды.

Андан сора бир бек иги тёлюсю болгъан къойну болмаса тутмайдыла.

Къойну боюнун къыбыламагъа айландырып соядыла. Тартхан сол къулагъындан онг къулагъына этедиле, алай бичакъ богъурдагъыны ортасы бла ётсе тапха саналады. Ызы бла жырадыла да, терисин алып, ичин чыгъарадыла, ичинден жёрме этедиле. Бауурун ызлап, ичине жаусалып, неда ёпкесин, жюрегин жарашдырып, ала бла къурманлыкъ эт бишгинчи дери, шапала къонакъланы жубандыра турадыла.

Таулу тёреде союлгъан къойну жиклери бла жилик юлюшле этгендиле.

Алай этер ючюн, къойну бек алгъа жети юлюш этедиле: эки жапхакъ, эки къабыргъа, эки бут, бир а сырт сюек. Сора аладан-бир къойдан-тюрлю-тюрлю даражалары бла оналты сюек (жилик) юлюш чыгъады.

Эки жапхакътан-алты жилик: эки жауурун къалакъ, эки къысха жилик, эки базук.

Эки бутдан-сегиз жилик: эки ашыкълы жилик, эки орта жилик, терт жан сюек (эки тешикли эки къалакълы).

Эки къабыргъадан-эки жилик: биринчи юч иеги бирден ногъана жилик(бирле къабыргъа башы дейдиле); эки къабыргъалада жыйырма иеги экишер кесиледи, аладан даражалы тёрт юлюш-башлы иеги (башлы иеги деп а тёшден жетгени ючюн айтадыла); алты юлюш даражалары азыракъ быгъын иеги.

Сырт сюек да онбеш-онсегиз юлюшге урулады: терт-беш боюн омурау, беш-алты шеше омурау, терт-беш кегей омурау, бир къулсюймез, бир къуйрукъ учу. Бойюн курмустук юлюшлеге салынмайды. Бойун омруланы экиге урсанг 20-дан артыкъ юлюш да болады сырт сюек.

Сайлагъанда, къонакъланы даражаларына кере, къойну этин тёрт тепсиге тертюшер юлюш этип салгъандыла. Нек десенг малны хар сюегини, эрттегили адетге кере, бири биринден энчи сыйы барды. Юлюшле да хар адамны таматалыгъына, кичилигине кере бериледиле.

1.Таматагъа-жауурун, къошакъгъа эки иеги, омурау, жёрмеден кесек, сохтадан кесек,

аны юсюне, юлюшге саналмай, баш жарты бла къуйрукъ учу.

2.Жауурун къошакълары бла.

3.Ногъана къошакълары бла.

4. Ногъана къошакълары бла.

5.Жан сюек(тешикли) къошакълары бла.

6.Жан сюек(тешикли) къошакълары бла.

7. Жан сюек(къалакълы) къошакълары бла.

8. Жан сюек(къалакълы) къошакълары бла.

9.Ашыкъ жилик къошакълары бла.

10. Ашыкъ жилик къошакълары бла.

11.Къысха жилик къошакълары бла.

12. Къысха жилик къошакълары бла.

13.Базук къошакълары бла.

14. Базук къошакълары бла.

15.Орта жилик къошакълары бла.

16. Орта жилик къошакълары бла.

Эт юлюшле аз болсала, терт башлы иеги къошакълары бла да салынады. Алай бла бир ораталы къой 20 адамгъа тамамлыкъ этеди.

Тиширыуланы таматасына, юлюшлеге саналмай, жаякъ, жиликледен а тийишли ашыкъ жилик, жан сюек, къысха жилик, орта жилик салынады.

Башны юсюнден айтханда, къонакъланы таматасына онг жаны бериледи. Юйден тышында къоншуда къартха неда жууукъ юлюшге башны сол жаны салынады.

Тамата, башны къолуна алып, анны бурунун эшик таба айландырып, къурманлыкъгъа алгъыш этеди. Сора бурун жанындан бир тигимчик кесип, сёзле айта, шапагъа береди. Ызы бла жаякъ жанындан тигим онг жанында олтургъаннга, сора сол жанында олтургъаннга,

андан сора, кимге сюйсе, анга береди. Баш иги бишсе сюеклери айырылып барадыла. Андан сора къонакъла къурманлыкъны ашайдыла.

Кертиси бла да шёндю дунияда къонакълагъа тепсиле бла эт юлюшле салмайдыла. Болсада къойну юлюш эте билиу халкъыбызны терен акъыллыгъын, намыс эте билиуюн ачыкълагъан адетлерибизден бириди.

Бюгюнлюкде, эт аш къангагъа салынгада, олтургъан адамла хар бири, жыл санына кёре, эт жиликлени кесине тийишлисине узалсала, адетни бузулмагъанын бельгилерле, ол ариу кёрюнюр. Къойла къуруда къурманлыкълагъа союла турсунла.



Асанланы Орусбий Мухажирни жашы. 15.11.2005жыл.
Къойчу 09.08.2006 02:15:09
битеу Кавказда адам башындан таулуладан кёп къой жетген миллет болмагъанды.

Къайсы тарихчи эседа, алдагъанды :-)))
Адам башына къарачайлылагъа эм кёб джетгенди :-)))
Аноним 09.08.2006 14:05:05
Smile - ай сау бол, ищ этип бу магъаналы затны жазгъанынга! махтаныб айтмаймайма, алай, къыз башым бла, бойну тартылгъан (жаны сау, хайуаны бойнун тарталмам),ууакъ малны адети бла сан-сан, жикъ-жикъ айырып соялыкъма, къарт Атам уйреткенди. p.s Таулу къызчыкъ.
Amin obiknovenniy 09.08.2006 14:19:31
Kebden beri, billay zat chikmagan edi bu forumda. kerti da maganali zadti.
Kim ese da sau bolsun:)
Qarcha 09.08.2006 14:30:50
Ассаламу алейкум...
smile )))
бек саубол... иманлы бол... кесинг да уста болурса къойну сояргъа... санларгъа...
Amin obiknovenniy
форум бир затха ушай башлады дергеми излей эдинг...
Къойчу
адамланы келлерин аман нек этесе... къарачайны да малкъарны да ортада бирге таулулача санасакъ... къалай болур...
Таулу къызчыкъ.
МашаАллах... кез зат тиймесин... сенге тюберик насыблыды...
секунда 09.08.2006 17:22:08
smile )))
откуда у девушки такие познания къойналаны юсюнден?
Къойчу 09.08.2006 17:29:46
адамланы келлерин аман нек этесе

Аллах сакъласын!

къарачайны да малкъарны да ортада бирге таулулача санасакъ... къалай болур...

Бек ашхы, бек аламат болур :-)))
Лара 09.08.2006 17:39:10
smile )))
Браво!! очень интересно)))
и еще ... эрттеден бери тау тилде быллай бир окъумагъанма))
Сау бол))....
правда многие слова не поняла)))
smile ))) 09.08.2006 20:00:14
Qarcha
кесинг да уста болурса къойну сояргъа... санларгъа...
Вообще-то я девушка, и в отличии от Таулу къызчыкъ делать этого не умею...

Таулу къызчыкъ молодец, уважаю!!!
В наше время не каждый парень умеет это делать!!!
секунда
Там же подписано: Асанланы Орусбий Мухажирни жашы. Это мой дядя (жаннетли болсун), так что это не совсем мои познания.
KARACHAILI 09.08.2006 20:41:42
Ашагъанча болдукъ.
Элчи 10.08.2006 01:08:46
Альхамдулиллях, былайда айланнганланы ичинде бимеген да бир хапарлы болур энди)))
Qarcha 10.08.2006 04:07:46
Лара
Англамагъанынгы сор... мадаргъа кере болушайкъ...
smile )))
Вообще-то я девушка, и в отличии от Таулу къызчыкъ делать этого не умею...
къызла билмеселе да айб тюлдю... а джашлагъа уа...
KARACHAILI
халал болсун...
Элчи
билгенлеге да унутмазгъа джарар... оруслула айтханлай "повторение - мать учения"...
monisto 08.08.2007 14:51:05
къойну союп юлюш этерге барыбызда юйренген болмазбыз алкъынчы ))))
энттада бир окъусакъ артыкъ болмаз )))))
Qarcha 08.08.2007 15:08:44
monisto
повторение, мать учениямы дейсе... саубол...)))
monisto 08.08.2007 15:18:22
Qarcha
повторение, мать учениямы дейсе...
как раз алай айта турама )))))
Qarcha 08.08.2007 15:29:29
monisto
всё больше не флудим... пусть учатся...
Къаин 08.08.2007 19:43:57
...мени къарт анам сыйлы юлюшлеге къошакъ салмаучан эди...джетмегенлик этселе ол юлюшле...башлы иегилени шеше омураула бла къошакъгъа салыучан эди
Qarcha 09.08.2007 14:13:07
Къаин
Сыйлы юлюшле белгилидиле да... андан къалгъанны хар кеси таплыгъыча этеди...
гоккачыкъ 11.10.2008 14:35:31
мда... Бек уллу ишди мал сойгъан.
Спасибо за тему. Еле нашла.
Акаев07 04.04.2015 14:54:33
Сообщений: 11
Барыгъызгъада Ассаламу Алейкум!!!
Акаев07 04.04.2015 14:55:16
Сообщений: 11
Къойну Ненча белюм этелле вообще аны бмлемисиз???
Акаев07 04.04.2015 14:56:33
Сообщений: 11
Билемисиз????
Кергелен 04.04.2015 17:01:25
Сообщений: 856
Цитата
Акаев07 пишет:
Барыгъызгъада Ассаламу Алейкум!!!


Алейкум Ассалам.!

Къарнашчыгъым, "Нейшнл джеографик " темада ,Биджиланы Ильяс Сенге болгъан затны да юретир юлюшлени юсюнден.

17 битинде.
Изменено: Кергелен - 04.04.2015 17:03:09
OAO 04.04.2015 23:20:47
Цитата
Акаев07 пишет:
Къойну Ненча белюм этелле вообще аны бмлемисиз???
http://clip2net.com/s/3fvDXxl
http://clip2net.com/s/3fvE4Od
http://clip2net.com/s/3fvEd0O
http://clip2net.com/s/3fvElen

Бюгюн бир китабчыкъ тюшген эди къолума. Чотчаев Бучар джазгъанды. Къой сойгъанны юсюнден джазады, къартларында салыб. Бир эки картын салайым андан,англарча незат болгъанын, кесинг Ючкекенде эсенг ол китабчыкъгъа къарада бир кёр. Алай болмаса окъуб бошасам мен айтырма къаллай бир юлюш чыгъарады.
Изменено: OAO - 04.04.2015 23:21:51
Сэстренка 08.01.2016 02:06:35
Сообщений: 9927

1 0

Доммай хаджи юлюшле къалай этилгенин, кимге къаллай сюеги юлюшге берилгенин кергюзтеди видеода,
5:00 такъыйкъасында ары.




https://www.youtube.com/watch?v=Kakd7C2meLw&feature=share
Изменено: Сэстренка - 11.01.2016 17:35:00

Я самая классная на форуме))))))))))))))
HANTER 08.01.2016 21:02:03
Сообщений: 2036
Цитата
Акаев07 пишет:
Къойну Ненча белюм этелле вообще аны бмлемисиз???
24 юлюш болады. Омрау ла юлюшге саналмайдыла. Боюн омрауну тепсиге салмайдыла. Къысха илик да ни сыйлы юлюшге саналмайды.
Тамадагъа, кимге да къошакъла салмайдыла, алай болса да бишкен эт барысыда тепсиге салынад. Тамадагъа джауурун къалакъ бла биргелей баш джарты ны бередиле.
Базук юлюшню эм джашха бередиле. Ногъана иегиле бла джан сюек юлюшле - тишиуруулагъа берилед (керекли джерде).

COGNOSCE TE IPSUM!
Сэстренка 08.01.2016 21:13:49
Сообщений: 9927
Цитата
HANTER пишет:
24 юлюш болады.
Роликде Доммай хаджи алай айтады: къарачай къойну иегилеринден бир юлюшге кеб чыгъады тюз къойнукъуладан эсе (унутханма, ненча дегенин джангыдан къарарым келмейди аны ючюн)
Изменено: Сэстренка - 08.01.2016 21:14:03

Я самая классная на форуме))))))))))))))
HANTER 08.01.2016 21:18:06
Сообщений: 2036
Къарачай къойну, артыкъ иегиси болгъан ючю дю алай. Тюз къойлада да болуучан.

Сыйлы бол!

COGNOSCE TE IPSUM!
Сэстренка 11.01.2016 17:31:17
Сообщений: 9927
HANTERсау бол)). В итоге что имеем: къарачай къойда 25 юлюш, тюз къойда 24 юлюш боламыды?)

Я самая классная на форуме))))))))))))))
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный