Узденов Хамзат. Чамла, чамла, чамла.

Узденов Хамзат. Чамла, чамла, чамла.

Айгюль 07.10.2015 18:19:10
Сообщений: 35
ЁЗДЕНЛЕНИ ХАМЗАТ

КЪАЙСЫ ИГИДИ?
Къатынланы кёб къойгъан, ахырында юйю тозураб тургъан Долдайгъа:
- Шо, джашырмай, бир айт: къайсы юй бийченг такъыл эди? - деб сордула.
- Къызлай алгъан биринчи къатынынг - джан нёгерингди (тута билсенг); экинчи - амалсыз мал нёгерингди; ючюнчю уа - къаудан къошда танышынг! Тёртюнчюмю? Ол аууз чайкъамды! Андан аргъысын а сорма да къой! - деди «кёбню» кёрген кишичик.

«ГИТЧЕ» СЫЛТАУЧУКЪ
Къатынын ёпкелетген Къаракиши:
- Тиширыугъа менден иги, кюндюз чыракъ алыб излесенг да, табылмаз, алай а джангыз бир гитче сылтаучугъум барды, ол да: юйде аш айыргъаным бла айлыкъ джалымы джарымын тенгле бла тартханым,- деб кесин ариулады.

НЕК КЪОЮЛДУ?
- Ол ариу тиширыучукъну нек къойдунг? Аллай бир амалтын эки халал тенг бири бирин харам этиб къоядыла, - деди Эслихан Долдайгъа.
- Ариу болтъанлыкъгъа, халиси къолайлы тюл эди. Сабий къылыкъ эте эди.
- Тоба, тиширыула бары да аман болуб къоюлмайдыла, кёбюсюне ол къоюучу эркишини болумуиа не эсе да бир джетишмеген заты болуб, ол аны излей кетеди тышына!
- Бурну бузгъа бир талай тирелмей, аны ангыларгъа да сюймейди.

ТИШИРЫУ БЛА НАСЫБЫ
- Алан, тиширыу бла насыбынг къалайды?
- Къолай тюлдю.
- Нек?
- Ючюсюн къыстагъан эдим, тёртгончю уа аланы дертлерин юч къат да алады.

ДЖУУАБЫН АЛДЫ
Къыркъ джыл болгъан бир тул киши бир джаш къызгъа:
- Меннге кел да къал! - деб къадалды.
- Сени чакълы бир джашайым да, артдан бир сагъыш этерме! - деди ол да.

КЪЫЙЫН КЪАЙЫН AHA
Къайын ана:
- Мени не айтханымы да этиб турмаса, келиними къойдурлукъма! – деб ёхтемленди.
- Келининг тюз болса уа?
- Мени джаным сау болуб, аны алай болургъа не мадары барды?- деб бегитди залим къатын.

СИЗНИ ЫЙЛЫКЪДЫРМАЙЫМ
Чокайны уллу эгечи андан Зариятха келечилик айта келиб, кюлюмсюрей къошду:
- Биз – баш тутхан юйюрбюз, ким да табу этиб да келликди.
- Хо, сиз кимден да «онглусуз», - барыб сизни ыйлыкъдырмайым, - деди Зарият да.

НЕНЧА КЪАТЫНЫНГ БАРДЫ?
- Муштур, ненча къатынынг болгъанды?
- Эки.
- Къайдадыла да?
- Бирими кесим къыстагъан эдим, экинчим а кеси кетгенди.

САБИИ СЁЗ
- Къызчыкъ, къошдан келиб, ёгюзлени алай ары отларгьа ийген эдим, кетмей турамыдыла экен, бир къарачы!
- Атам, - деди беш джыл болгъан къызчькъ, - ёгюзле, чёгелеб, чайыр чайнай турадыла!

ДАРИЙХОТАНЫ БЕРНЕСИ
Дарийхотаны къызыны бернесинде «простой» къумачдан джукъ джокъ эди, бары да: бостон, парча, помбархат... Берне чачыучу къатын, къызны къайынларына харекет чачыб бошагъандан сора, эрнин да чюйюрюб, кюбюрню тюбюнден эти метр къумачны чыгъарыб:
- Бу да пол джуугъан буштугъуду, - деб юй тюбюне быргъады.

ХАСАНБИЙНИ ИЙНЕГИ
Хасанбий энчи ийнегии къадалыб махтайды:
- Базардан алгъан ийнегими иги бла аман болгъанын сен бил: бир кюннге эки челек сют береди. Эм аламатлыгъы уа неди десенг, джай кече совхоз нартюхге къыстаб къойсам, тангнга дери ашхы тоюб, эртденнгиде киши кёргюнчю арбазымда джатыб турур!

ДЖАШ КЕЛИНЧИК
Къарт Шамай отун джаралмай, чымырталаны ууатыргъа кюрешеди, къарт Шабадихан да суугъа барса, ах-ох эте, юйге нючден къайтады.
Шамайны беш джашы болгъанды, алай а аладан бюгюн кичилери Солтан сауду, кесине да къатын алгъанлы, тёрт ай болады.
Къартла джумушларын баджаралмасала:
- Бир кесек тёзейик, келин алсакъ, бир солурбуз, - дей туруб, келин алдыла, адетин да этиб, башына бош этедиле. Алай болгъанлыкъгъа, джумуш къошулгьан болмаса, солуу алырча кюн чыкъмайды: джаш келинчик отоуда эригиб, не бла кечинирге билмей, гитче къыптычыкъ бла тырнакъларын къыра, чилле хар джабыуну тюбю бла, отоу терезеден къарайды...
Бир заманда ол арбазда даулашхан тауушланы эшитиб, башындан энишге къарайды. Къайын атасы бла къайын анасы суу агъачны бир-бири къолларындан тарта:
- О хариб, о джазыкъ, ёлюр гёбелеккеча, хар неге кесинги уруб айланма да, солууунгу да бир алсанг а! Бу джол мен алыб келейим суу, - деди Шамай, келинине эшитдире.
- Огъай, алай деген неди, ёллюк эсем да, кесим барайым, - деди Шабадийхан да.
Келинлери Кулизар, эрнин чюйюре:
- Ий, къартлыгъыгъызда суу агъач ючюн бир-биринг бла тюйюшмегиз да, биринг бир кюн, биринг да экинчи кюн барсагъыз а, - деб кёл этди къартлагъа.

ЭКИ ТЮРЛЮ ХАЛДА
Аракъы ичмесе, Сеит-Умар адам джанындан юлюш этерча, бир халал тенг эди, андан уртлагъандан сора уа, не джууукъ, не тенг деб къарамай, тюйюш, дауур ача эди. Биринчи сёзю:
- Джюрчю хаталы-къулакъгъа, анда экибиз бир алышайыкъ, - дер эди.

ДЖОЛ КЁРГЮЗДЮ
Бир эсиргеннге джол соргъанларында, ол сёлешелмей, не кючюн да джыйыб, къолун буфет таба силкди.

БЕК АШЫКЪСАНГ
- Узакъ джолгъа ашыкъсанг, меннге тюбе, бек къысха этерме джолунгу! – дегенди аракъы ичкичиге.

«АЛДАЙСА!»
Эсирген Добакай кюзгюге къараб:
Алдайса, шохум, мен аллай зукку къыркъ джылдан да болалгъа эдим! - деди.

БУФЕТ АЛЛЫНДА
Азрет ичкичи эди. Ол хар тюбеген адамына:
- Бир тартдырсанг а! - деб бездириучен эди. Бир кюн буфетни аллында аракъы ичмеучю Абдуллагьа тюбеб:
- Не къан джауарыкъ эсе да, бир тартдыр! - деб къадалды.
- Джассыдан сора бизни таба келсенг, чурукъларымы тартдырырма, - деди Абдулла да.

КЪУДЖУР ТАУУШ
Ауузланыучу юйден:
- Умоо-ох! - деб, бир къуджур къычырыкъ келди.
- Алан, неди ол таууш?
- Сют ферманы тамадасы «кёк суучукъдан» асламыракъ уртлагъанды да, ийнекле ач къалсала да, мен токъма, дегенлиги болур

ТАНЫЯЛМАЙ
Тартаракъ да болуб, Махмут къойгъан къатынын таныялмай:
- Эгечим, алай бир тохта! Меннге, тамам сенича, бир ушагъыулу тиширыу керек эди, - деб тебрегенлей, ол да къууаныб:
- Аракъы джарагъан да бир иш кёрдюм, - деди.
Алай а къууанч кёбге бармады, Махмут аны таныр-танымаз, биягъы «бёрю тонун»чюйресине кийди.

БАШ ИШЛЕСЕ
- Ишлемегенлей, къайдан табаса бу къадар ачханы?
- Саны ишлемегенликге, башы ишлейди джашны! - деди Гылчы.

ДЖАШ БОЛУРГЪА СЮЙСЕНГ
- Иги сагъан, джангыдан джаш болурча, бир мадар табар эди! - деди бир тиширыу къарт аммала джыйылгъан джерде.
- Аны лагъымын мен билеме! – деди Махмутну анасы Кябахан, - бизни джашчыкъ джай колхоз ууаныкланы Бийчесыннга алыб кетсе, къачха тогъуз-он малы бузоучукъла болуб къайтыучандыла. Энди биз да ары барайыкъ да джангыдан джаш болуб келейик.

УЗУН КЪОЛ
Медицина комиссиягъа кирген биреуге:
- Бир къолунг бирсинден узунуражъ кёрюнеди, - деб доктор сейиреинди.
- Ол а, шохум, - деди джаш бир да тартынмай, - биреуню затына узалыучу къолумду.

БАЙЛЫКЪЛАРЫН КЁРГЮЗЕ
Кёб гыл тюшюрген бир алтаякъ юйдегиге келин келгенинде, джеген орнуна тёрт метр дарийни джайыб, келинни хар атлагъаны сайын, къайыны да джегеннге бирер тюмен салыб барды.
Къысхасы, кукаландыла, къырылдыла... Эки ай да арадан кетгинчи, «болумсузду, кёзю джанмайды» деб, чиркитиб, омакъ юйден джомакъльккъ этиб къыстадыла.

ФАХМУ АЛЛЫНА УРСА
- Мени башымда бир уллу роман джа-
тады, аны бери алыргъа бир болушугъуз! -
_деб тилегенди биреу редакциядан.

ФАХМУ НЕГЕ КЕРЕКДИ
- Алан, джазгъанынгы нек къойдунг? - деб соргъанды тенги бир джаш джазыучугъа.
- Ачханг кёб болса, фахму неге керекди? - дегенди ол да.

***
Сёз бек бюгюлчек затды: къалай эшсенг, аллай «чалман» болады.
***
Сёзню базманнга салгъанлыкъгъа, тюк чакълы бир ауурлугъу джокъду, алай а бир-бирде бек ауур сёзлю адамла да тюбейдиле...

Айгюль 08.10.2015 19:37:18
Сообщений: 35
Ёзден улу ана тилибизни байлыгъын тас этмез джанындан кёб къыйын салгъан адамларыбызны бири эди, Аллах джандетли этсин. Къарачай газетни редакциясына табханын, джыйгъанын ашыргъанлай туруучан эди. аны къайгъырыуу бла кёб эски, унутула баргъан сёз, нарт сёзле, таурухла, джомакъла сакъланнган болурла, эшта.
Читают тему (гостей: 1)

Форум  Мобильный | Стационарный