Қарачай-малқар тилни школлада оқутхан устазла қайда аладыла оқуў-билим? Ала қайсы, қаллай программа бла оқуйдула университетде? Бусағатда қарачай-малқар тилни школлада оқутурға излегенлени саны қаллай бирди? Быллай, дағыда былаға ушаш көб соруў келеди бизни башыбызға. Ол соруўлаға җуўабла табар мурат бла, февралны 26-да ҚЧҚУ-ну қарачай-ноғай кафедрасына қонақға барлықбыз. Анда ишлеген устазла бла танышдырлықбыз сизни, бағалы форумчула. Алайды да, соруўу болған, тартынмағыз, былайда җазығыз.

Девушка Гор,

1.Анда окъутхан устазланы тукъумларын, атларын былайгъа салалмазмыса?
2.Алфавитни тюрлендириуге ала къалай къарайдыла (хар бирини энчи оюму: разы эселе не ючюн? тюл эселе да не ючюн?)

Sabr, Сизден көбүрек соруў сақлаб тура эдим. Былаға уа җуўабланы алама, игитда

Ол устазла болургъа излегенле, устаз ишни тышында, не бла кюрешедиле ( энчи ишлени тутуб тилни юсюнде, хапарла жазыб )?
Сора къарачай-малкъар тилден сора не тилни окъуйдула?
Окъуй эселе, ингилиз тил окъулады, аны тышында араб тил, тюрк тил - къайсы? Эм мен билмеген,жазмагъан да болур!
Была барысы да манга бек керек, изленнген сорууладыла, тынгылы жууабла бир бил, Фатима!
Жууаб сакълайма!

Ма энтда бир соруу ("Кёл къоркъакъ да къол батыр" деген статьяданды бу соруу):

"Окъуучуну эсин энтда бир затха бёлдюрюрге излейме: бюгюнлюкде биз хайырланыб тургъан орфография (китаб формат бла тергегенде) бютеулей да 15 бет чыкъмайды. Ол 15 бетни 11 джылны узагъында школда, джаныбызны-къаныбызны да аямай, окъутуб-окъутуб, сингдириб-сингдириб кюрешебиз... Ахырында уа, орта сохта, школну бошай туруб, диктантын «4»-ге джазалмайды. Нек?"

Керти да, школда устазла 11 джылны узагъына "джан-къан аямай" кюрешиб, орта сохта уа диктантны "4"-ге джазалмай къала болурму?

Алай эсе, терслик недеди, кимдеди? Устазла устазлыкъмы эталмайдыла, сабийле башха тюрлюмю болгъандыла, огъесе, башха чурумму барды?

Иш не алфавитде, не орфографияда тюлдю. Джюрюб тургъан алфавит бла, орфография бла бизни класс (Къызыл-Къала, 1972) халатсыз джазарча болгъан эди.
Совет власт оюлгъунчу окъугъанла, диктантны айырмагъа джазарча бола эдик, энди нек болмайды алай?

Университет устазланы къарыусуз хазырлай болурму? Ала школда "къанларын-джанларын" аямай окъута болмазламы? Къарачай джазма тилни билгенле аздан-аз болуб нек барадыла? Бу халны тюрлендирир ючюн Университетни устазлары не этедиле?

мени соруум устазладан эсе, бютеу университетге кёбюракъ джараша болурду.
Сёз ючюн, тегейле хар бир талай джылны ичинде фольклор киталаны басмаладыла. Бизде джангы фольлор джыйылгъа китаб чыгъарыкъмыды къачан болсада?

Мени сорууум да бир кесек сейирек боллукъду, алай а тюзюча англаб, табха санаб къоярыкъ эсегиз да, ким биледи.
Къарачай литература дерследе бизни заманыбызда коммунист-социалист системаны махтау джанындан назмула эм хапарла джазылыб, аланы азбар эте, эм да окъуб билирге кюреше эдик. Аны тышында башха тюрлю чыгъармала бек да джокъ кибик эдиле, энди бусагъатдагъы китаблада да ол биягъы программа бла окъутамыдыла эке деб, бек сагъышлы болама анда-мында кеси аллыма. Башха тюрлю китабла чыгъарылгъанмыдыла, чыгъарылмагъан эселе чыгъарыр мадар эм материал бармыды джангы китаблагъа? Ансы ол эски система китабла кишиге да сейир кёрюнедиле деб чыртданда айталлыкъ тюлме, аланы окъуб, башларын аурутуб айланнган болмаса уллу хайырлары боллугъуна да ийнаналмайма мен. Тилибизни да адабиятыбызны да окъур излер эм да сюер ючюн эсе уа эски китабланы тюрлендирмей мадар болмаз. Арт заманлада школ китаблагъа къараб да айланмагъанма, ариу тюрлендирилиб тургъанлай, мен бошуна быллай бир джазыу джазыб айлана эсем да билмейме, бек да ийнаналмайма мынга ансы.

Цитата
Sabr пишет: Керти да, школда устазла 11 джылны узагъына "джан-къан аямай" кюрешиб, орта сохта уа диктантны "4"-ге джазалмай къала болурму? Алай эсе, терслик недеди, кимдеди? Устазла устазлыкъмы эталмайдыла, сабийле башха тюрлюмю болгъандыла, огъесе, башха чурумму барды?....

бу сорууугъузгъа мен огъуна джууаб берейим, айыб этмесегиз, сиз билмеген затны да джазарыкъ болмазма, алай а...
Сизни (бизни да) заманыгъызда Сони-Эриксонла, Эпплла джокъ эдиле, быллай тюрлю-тюрлю мешнала, сора да компьютер оюнла къайгъылы тюл эдиле сабийи уллусу да, андан ары къайдам аны кибик интернетдеги хылымлылыкъны да не болмагъанын киши да билмей эди, былагъа ушаш джангы джашауну юсюнден кёб зат джазаргъа боллукъду былайда тохтайым да къалайым мен. Бу затланы барысын да иги джанлары барды ишексиз, алай а бизде кёбюсюне аман джанларына эс бёледиле адамланы кёбюсю, артыкъсыз да ёсюб келген джаш тёлю. Аны тышында китабла да сейир джангы зат болмаса, устазла да бек аламат да болмазла, къайдам. Барысы да бир-бирине къошулса боллукъмуду къайдан юренирикдиле джазаргъа, окъургъа да?
Къалайдыла эке бу сагъатда окъуулада (школлада) болумла - устаз дерс англатыргъа кюреше тургъанлай бир джанындан да сабийле телефонлары бла ойнай, не да ким болса да къонгурау къакъды да чыгъыб келейим деген чурумла бла ары-бла бери бара, экиде бир баш аурута кибик сагъышла мени эсиме келедиле анда-мында. Сора да кёб сабийни эрке ёсдюрген джангы мода болгъанды, ол да къошулса уа башынгы ат да къач...

Abdullah, тюз айтасыз!
Аллын, устаз урушхан этди деб, мектебден сабий къайтса, ата-ана айланыб дагъыда анга уруша эдиле, бусагъатда къоркъмагъан хыныракъ да бир селешсин сабийге, тейри анасы жетиб, этерин кёрюрсе! Ол бири! Кесими юсюмде билеме, бусагъатда къарачай-малкъар тилден окъутхан устазла тилге уллу кёллюдюле,кёбюсю!!! Былай алыб къарасакъ, сабийни къайсы устаз окъутханына кёре, билими да болады тыйыншлы! Бир бир устазлагъа, сабий тынгылаб турмасын ансы, не да айтсын! Бизни элде бир устаз барды да, хар тау элде аллай бири болса, сохтала ана тиллерин сюер эдиле эм билир эдиле! Ол устаз, юйюм-кюнюм-заманым демей,болгъан кючюн-акъылын ишине салыб,аямай кюрешеди, китабда берилген бла къалмай, сабийлени ол къатышдырмагъан зат жокъду! Аны этгенин айтыб, бошарча тюйюлдю,сора алда тенглешдир, ол окъутхан классны бла башха устазныкъын!!!!!! БЕК УЛЛУ БАШХАСЫ БАРДЫ! Сабийни кесинден да кёб къалады, бусагъатда, ана тилни мен не этеме дейдиле, билмей а,аны не билир барды дей! Къангагъа чыкъсала уа, ана тил - ингилиз тилден къыйыныракъ тюшюб къалады! Сылтауу кёбдю бу сорууну!
Теманы бёлгеним ючюн,ыразы болугъуз!

Керти сагъышларын бир айтсынла,кафедраны бюгюн болуму джетерикмиди кереклисича билимлери бла да,санлары бла да бир устаз къураргъа?

Бюгюнлюк болумгъа кёре кафедраны 15-20 джылдан болуму къалай боллукъду экен?

Кеслерини орнуна къоярыкъ бирер специалист табыллыкъмыды?

Ёрге кёлтюреме теманы Сорууларыгъыз болуб, къалыб кетмегиз

Девушка Гор, мени сорууларымы унутма!

Тюнене, КъЧКъУ-ну къарачай-ногъай кафедрасына къонакъгъа бардыкъ анда ишлеген устазла бла ушакъ этдик
ТанышыгъызКафедраны тамадасы - Алийланы Тамара Устазла Байчораланы СосланбекБатчаланы Алимурат Акачыланы Софья Ёртенлени Эльза




Сорууларыгъызгъа джууабланы, кёб турмайын саллыкъбыз

сакълайбыз!

Кафедраны тамадасы, Тамара Казиевна, къарачай-ногъай кафедрада ишлеген устазла бла танышдырады




Къарачай-ногъай кафедраны устазлары, бюгюнлюкде да билим алгъанлай тургъанларыны юсюнден айтадыла Батчаланы Алимурат бла Акачыланы Софья



Къара чачлы
Ол устазла болургъа излегенле, устаз ишни тышында, не бла кюрешедиле ( энчи ишлени тутуб тилни юсюнде, хапарла жазыб )?
Сора къарачай-малкъар тилден сора не тилни окъуйдула?





Sabr
"Окъуучуну эсин энтда бир затха бёлдюрюрге излейме: бюгюнлюкде биз хайырланыб тургъан орфография (китаб формат бла тергегенде) бютеулей да 15 бет чыкъмайды. Ол 15 бетни 11 джылны узагъында школда, джаныбызны-къаныбызны да аямай, окъутуб-окъутуб, сингдириб-сингдириб кюрешебиз... Ахырында уа, орта сохта, школну бошай туруб, диктантын «4»-ге джазалмайды. Нек?"

Керти да, школда устазла 11 джылны узагъына "джан-къан аямай" кюрешиб, орта сохта уа диктантны "4"-ге джазалмай къала болурму?

Алай эсе, терслик недеди, кимдеди? Устазла устазлыкъмы эталмайдыла, сабийле башха тюрлюмю болгъандыла, огъесе, башха чурумму барды?





Филология институтну, ана тил бла литературадан устазла болургъа излеген студентлени, бюгюнгю кюнлерини юсюнден



Гвидо Фокс
Сёз ючюн, тегейле хар бир талай джылны ичинде фольклор киталаны басмаладыла. Бизде джангы фольлор джыйылгъа китаб чыгъарыкъмыды къачан болсада?




Ана тилге сюймекликни сабийге ким берирге керегини, бюгюнгю студентле къаллай китабла окъугъанларыны юсюнден университетни окъуу (читальный) залыны тамадасы, кафедраны тамада устазы Ёртенлени Эльза айтады



Sabr
Алфавитни тюрлендириуге ала къалай къарайдыла (хар бирини энчи оюму: разы эселе не ючюн? тюл эселе да не ючюн?)




Аbdullah
Къарачай литература дерследе бизни заманыбызда коммунист-социалист системаны махтау джанындан назмула эм хапарла джазылыб, аланы азбар эте, эм да окъуб билирге кюреше эдик. Аны тышында башха тюрлю чыгъармала бек да джокъ кибик эдиле, энди бусагъатдагъы китаблада да ол биягъы программа бла окъутамыдыла эке деб, бек сагъышлы болама анда-мында кеси аллыма. Башха тюрлю китабла чыгъарылгъанмыдыла, чыгъарылмагъан эселе чыгъарыр мадар эм материал бармыды джангы китаблагъа?




Мерседес
Бюгюнлюк болумгъа кёре кафедраны 15-20 джылдан болуму къалай боллукъду экен? Кеслерини орнуна къоярыкъ бирер специалист табыллыкъмыды?

Девушка Гор,

Бек сау бол, бу аламат видеоушакъны къурагъанынг ючюн. Устазланы ауузларындан эшитдик не бола тургъанын.

Энди быллай тюбешиулени джазыучуланы Союзуну къарачай секциясы бла къурасанг бек иги боллукъуду.
Андан сора китаб басма бла, къарачай газетни редакциясы бла...

Сорууланы берирге биз залим, джууаб алыргъа, къыйналыргъа - сиз. Аллах кюч берсин.

ТАУЛАНЫ КЪЫЗЫ, жуаб алгъанса,кёрдюм,тынгылар амалым жокъду,тынгыласам энтда бир къаты сау бол дерме

Sabr, Сау болугъуз Эсиме салгъаныгъыз ючюн "Къарачай" газетге барыргъа деб турама. Заманлары болуб, эс бёлелселе бизге Къалгъан айтханларыгъызгъа да терен сагъыш этейим