- Аманны тукъумуна къарама, игини тукъумун сорма.
- Азыкъ аз болса, эртде орун сал.
- Ашхы болсанг, атынг чыгъар, аман болсанг, джанынг чыгъар.
- Нафысынгы айтханын этме, намысынгы айтханын эт.
- Хантына кёре тузу, юйюне кёре къызы.
- Тил бла келеди джыр да.
- Тёрде – темир таякълы, къаяда – чыпчыкъ аякълы.
- Чакъырылмай келген къонакъ сыйланмай кетер.
- Кёпюр салгъан кеси ётер, уру къазгъан кеси кетер.
- Джерни букъусу кёкге къонмаз.
- Кийимни бичсенг, кенг бич, тар этген къыйын тюлдю.
- Ата Джуртуму башы болмасам да, босагъасында ташы болайым.
- Тойгъа алгъа да барма, тойда артха да къалма.
- Юйюнгден чыкъдынг – кюнюнгден чыкъдынг.
- Игини сыйлагъан адетди.
- Къайгъыны сюйген, къайгъы табар.
- Бети бедерден, намыс сакълама.
- Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
- Къарнынг къанлынга кийирир.
- Чабакъ башындан чирийди.
- Зарда марда джокъ.
- Сабийликде юретмесенг, уллу болса – тюзелмез.
- Адеб этмеген, адеб кёрмез.
- Керти сёзге тёре джокъ.
- Къошда джокъгъа – юлюш джокъ.
- Атлыны ашхысы, ат тизгининден билинир
- Чоюнну башы ачыкъ болса, итге уят керекди.
- Соргъан айыб тюлдю, билмеген айыбды.
- Башда акъыл болмаса, эки аякъгъа кюч джетер.
- Къууут – джелге, берне – бошха.
- Чакъырылмагъан къонакъ – орунсуз.
- Къонакъ аз олтурур, кёб сынар.
- Аман къатын алгъан, арыр, иги къатын алгъан джарыр.
- Оюмсуз атлагъан, аджалсыз ёлюр.
- Кеси юйюмде мен да ханма.
- Ашха уста, юйюнде болсун
- Насыб бютеу халкъны юлюшюдю.
- Бир онгсуз адам адет чыгъарды, деб эштирик тюлсе.
- Айтылгъан сёз ызына къайтмаз.
- Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
- Тамчы таш тешер.
- Гырджын – тепсини тамадасы.
- Ётген ёмюр – акъгъан суу.
- Къартны сыйын кёрмеген, къартлыгъында сыйлы болмаз.
- Аякъларынгы джууургъанынга кёре узат.
- Уллу къашыкъ эрин джыртар.
- Халкъны юйю – туугъан джери.
- Арбаз къынгырды да, ийнек сауалмайма.
- Аз сёлеш, кёб ишле.
- Ауузу аманнга «иги», деме.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
26.01.2019 16:17:17
***
Жангыз жилямукъ къалтырайды, Алас этип, кёрмейме жукъ. Узакъ узайгъан замаданды, Огъан жарсыудан – жилямукъ. Аны ол къадар эгечи уа Эртте къуругъанды кёзде. Ах, кёп жарсыуум, къууанчым да Алай чачылгъанды желде. Ариу къууанчым, бушуум да Болгъан жулдузла да жиляй, Эрип, жокъ болгъандыла энди, Кетгендиле танг чарсынлай. Гъашик Кетгенди жашлыкъ умутлай. Санга да, о кёз жаш, санга да - Заманды, - къуручу алай. |
|
|
|
07.02.2019 17:58:49
***
Сен, бала, гюлчюкча ариуса, Жарыкъса, тазаса, ингил. Санга сюйюне олтурама, Жаным биягъыча женгил. Бурма чачынгы къууанып да Сылар эдим, ариучукъ, мен, Жашлай, тазалай да сакъла деп Тилей, тийиншлисе да сен.
Изменено: |
|
|
|
17.02.2019 14:34:25
***
Эки кёзю – эки накъут, Эки сыйлы накъутду. Ол кём-кёк кёк дуньяланы Алгъан насыпды, къутду. Жюрекчиги уа – далгюзюр Оту алай жарыкъды. Анга ие болгъан къууанч, Насып да табарыкъды. Эки эрни – эки да лал Шашар кибик ингилди. Очукъладан уппа юзген Минг насыпдан игиди. Ол байлыкъны иечиги Онжетижыллыкъды. Мен агъачда тюбеп къалсам, Къызчыкъ къуру къаллыкъды. |
|
|
|
24.02.2019 15:22:57
***
Сени барды инжинг, налмасынг да, Бош умутду ол кёбюбюзге. Аладан сора - кёк кёзлеринг да… Не керекди, о жаным, ёзге? Ол эки иллезин Акъылдан шашдырлыкъ да кёзге Мен ийнар аскерле жибергенме… Жан тенгим! Не керекди ёзге? Ол эки кёзюнгю жилтиними, Къыркъаууз от салгъанча кюзге, Кюйдюргенди мени, ёлтюргенди? - Не керекди, о жаным, ёзге? |
|
|
|
17.03.2019 17:08:20
***
Жюрекни терен сыры Зынгырдайды къылча. Бир тёгюлчю жаз жыры, Дуньягъа жайылчы! Жаучу гюллеге кёкден. Сен къууанчса, жырса. Байрымгюлчюкге менден Сен салам айтырса. |
|
|
|
24.03.2019 15:16:40
|
|
|
|
13.04.2019 20:30:31
|
|
|
|
20.04.2019 18:58:40
***
Мудах къагъыт келгенди, Алай жаным а хош. Къояса энди. Сора Бош къаргъанаса, бош. Къагъыт узунуракъды, Окъуп арырча кёз. Угъай деген, о бала, Къоратмайд анча сёз. |
|
|
|
04.05.2019 23:14:06
***
Умут терегим чагъады, Къуруйду заманында. Чагъады, къуруйду сора. Алайды жашау мында. Аны эртте да билеме. Алда жалан да – жара. Бу акъылман жюрегим а Кюледи, къаны бара. |
|
|
|
15.06.2019 18:30:05
***
Жаным, ариуну артал да Ийнандырмайды сёзю. Жокъду намысны сенича Дум къара эки кёзю Мен сюеме да! О къойчу, Жаным, ётюрюклени. Тынгыла да, ангыларса Жюрегинг бла мени. |
|
|
|
Читают тему (гостей: 1)