- Ач, тоймам, дейди, тойгъан, ач болмам, дейди.
- Бал ашаргъа сюе эсенг, чибин ургъаннга тёз.
- Кёкдеги болмаса, джердегин кёрмейди.
- Юйлю уругъа ит чабмаз.
- Чомарт къонакъ юй иесин сыйлар.
- Дженгил джетерикме деб, узун джолну къоюб, къысхасын барма.
- Тюз сёз баргъан сууну тыяр.
- Элиб деген, элге болушур.
- Игиге айтсанг – билир, аманнга айтсанг – кюлюр.
- Ашда – бёрю, ишде – ёлю.
- Кёлсюзден сёзсюз тууар.
- Тамырсыз терекге таянма – джыгъылырса.
- Баланы адам этген анады.
- Намыс болмагъан джерде, насыб болмаз.
- Ата Джуртуму башы болмасам да, босагъасында ташы болайым.
- Аман киши кеси юйюнде – къонакъ.
- Келинни – келгинчи, бёркню кийгинчи кёр.
- Ариу сёз аурууунгу алыр.
- Бойнуму джети джерден кессенг да, мен ол ишни этеллик тюлме.
- Биреуню эскиси биреуге джангы болмайды.
- Эркиши – от, тиширыу – суу.
- Ханы къызы буюгъа-буюгъа киштик болду.
- Алгъанда – джууукъ, бергенде – джау.
- Чабакъгъа акъыл, табагъа тюшсе келеди.
- Эл ауузу – элия.
- Ушамагъан – джукъмаз.
- Дуния мал дунияда къалады.
- Татлы тилде – сёз ариу, чемер къолда – иш ариу.
- Уллу айтханны этмеген – уллаймаз.
- Ата джурт – алтын бешик.
- Келгинчи, къонакъ уялыр, келгенден сора, къонакъбай уялыр.
- Ётген ёмюр – акъгъан суу.
- Садакъачыны джаны – къапчыгъында.
- Эртде тургъан бла эртде юйленнген сокъуранмаз.
- Айтхан сёзюне табылгъан.
- Ашарыкъда сайлагъаннга – чий гырджын.
- Джылкъыдан – ат чыгъар, тукъумдан – джаш чыгъар.
- Джарлыны тону джаз битер.
- Экиндини кеч къылсанг, чабыб джетер ашхам.
- Тенги кёбню джау алмаз, акъылы кёбню дау алмаз.
- Танг атмайма десе да, кюн къоярыкъ тюйюлдю.
- Чомартха хар кюн да байрамды.
- Тёрени джагъы джокъ.
- Намысы болмагъанны, сыйы болмаз.
- Джылар джаш, атасыны сакъалы бла ойнар.
- Иги джашны ышаны – аз сёлешиб, кёб тынгылар.
- Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
- Тил – кесген бычакъ, сёз – атылгъан окъ.
- Ойнай билмеген, уруб къачар.
- Ана къойну – балагъа джандет.
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+, Малкъар поэзияны сюймеклик антологиясы
30.01.2013 21:01:06
СЮЙМЕКЛИК КИТАБЫ+
Хурметли къарындашларым, багъалы эгечлерим! Бугюнлюк дунияда барыбызны да ауара этип тургъан бир уллу къыйынлыкъ барды. Ол да ана тилибизни унутулуп баргъаныды. Мен да, къайсы биригизча, аны юсюнден кёп сагъыш этеме.Телевидение, радио, газетле, интернет тилибизни ахыры да ырбыннга тыйып къойгъандыла, хау. Алай терслик кесибизде да барды: ана тилибизге алай уллу кёллю болургъа керек тюйюл эдик. Бизни осал дерслик китапларыбыз, болмачы устазларыбыз, фахмусуз жазыучуларыбыз, журналистлерибиз, уллу кёллю ата-анала да алагъа къошулуп, кеси сабийлерибизни ана тилибизден айырыр ючюн не этмедик? Аланы алларында бизни бырыбызны да гюнахыбыз кемсиз уллуду. Сабийин сюйген ана баласына ёз тилинде бешик жырла, жомакъла, элберле айтады, тауча сёлешеди. Ол алай къыйын иш тюйюлдю да!Тилин билмеген сабий артда тау адетден айырылады, аны себепли, ата-анасына, халкъына да суууйду. Къысхасы, ана тилин билмеген адам учуз болады, Бюгюнлюкде биз анга кесибиз шагъатбыз. Орусча къайгъы сёз бергенлени аз кёрмейбиз, тойда орусча тепсегенни къой да.Ана тилибиз къарыусузду, эршиди, бюгюннгю жашауну сурамына келишмейди деп жалан да ана тиллерин билмегенле айтадыла. Алай, Аллахны ашхылыгъындан, тилибизни шатык билгенле, ариу сёлешгенле алыкъа кёпдюле.Бу эки къауумгъа да атап, малкъар поэтлени ийнар назмуларындан «Сюймеклик китабын» жарашдыргъанма да, аз-аздан сизни аны бла шагъырей эте турлукъма. Мен, иш этип, поэтлерибизни жалан да тынч, ариу окъулгъан назмуларын къошханма бери. Китап сейир-аламат ийнарларыбыз бла ачылады. Аланы окъуп чыкъгъан таулу адам тилибизни ариулугъун, шатыклыгъын да сезмей амалы жокъду. Ким биледи, муну окъугъандан сора сагъыш этерикле да болурла. Нек эсе да, мен алай сунама. Хурметли окъуучула, назмула юзюлмей барыр ючюн, ёз акъылыгъызны бери жазмазыгъызны тилейме, модераторла да анга эс бурурла деп ышанама. Алайсыз бу иш, татыуу чыкъмай, базарлыкъ болуп къаллыкъды. ЁЛМЕЗЛАНЫ МУРАДИН, Къабарты-Малкъар Республиканы Къырал саугъасыны лауреаты
Изменено: |
|
|
|
Ответы
26.01.2019 16:17:17
***
Жангыз жилямукъ къалтырайды, Алас этип, кёрмейме жукъ. Узакъ узайгъан замаданды, Огъан жарсыудан – жилямукъ. Аны ол къадар эгечи уа Эртте къуругъанды кёзде. Ах, кёп жарсыуум, къууанчым да Алай чачылгъанды желде. Ариу къууанчым, бушуум да Болгъан жулдузла да жиляй, Эрип, жокъ болгъандыла энди, Кетгендиле танг чарсынлай. Гъашик Кетгенди жашлыкъ умутлай. Санга да, о кёз жаш, санга да - Заманды, - къуручу алай. |
|
|
|
07.02.2019 17:58:49
***
Сен, бала, гюлчюкча ариуса, Жарыкъса, тазаса, ингил. Санга сюйюне олтурама, Жаным биягъыча женгил. Бурма чачынгы къууанып да Сылар эдим, ариучукъ, мен, Жашлай, тазалай да сакъла деп Тилей, тийиншлисе да сен.
Изменено: |
|
|
|
17.02.2019 14:34:25
***
Эки кёзю – эки накъут, Эки сыйлы накъутду. Ол кём-кёк кёк дуньяланы Алгъан насыпды, къутду. Жюрекчиги уа – далгюзюр Оту алай жарыкъды. Анга ие болгъан къууанч, Насып да табарыкъды. Эки эрни – эки да лал Шашар кибик ингилди. Очукъладан уппа юзген Минг насыпдан игиди. Ол байлыкъны иечиги Онжетижыллыкъды. Мен агъачда тюбеп къалсам, Къызчыкъ къуру къаллыкъды. |
|
|
|
24.02.2019 15:22:57
***
Сени барды инжинг, налмасынг да, Бош умутду ол кёбюбюзге. Аладан сора - кёк кёзлеринг да… Не керекди, о жаным, ёзге? Ол эки иллезин Акъылдан шашдырлыкъ да кёзге Мен ийнар аскерле жибергенме… Жан тенгим! Не керекди ёзге? Ол эки кёзюнгю жилтиними, Къыркъаууз от салгъанча кюзге, Кюйдюргенди мени, ёлтюргенди? - Не керекди, о жаным, ёзге? |
|
|
|
17.03.2019 17:08:20
***
Жюрекни терен сыры Зынгырдайды къылча. Бир тёгюлчю жаз жыры, Дуньягъа жайылчы! Жаучу гюллеге кёкден. Сен къууанчса, жырса. Байрымгюлчюкге менден Сен салам айтырса. |
|
|
|
24.03.2019 15:16:40
|
|
|
|
13.04.2019 20:30:31
|
|
|
|
20.04.2019 18:58:40
***
Мудах къагъыт келгенди, Алай жаным а хош. Къояса энди. Сора Бош къаргъанаса, бош. Къагъыт узунуракъды, Окъуп арырча кёз. Угъай деген, о бала, Къоратмайд анча сёз. |
|
|
|
04.05.2019 23:14:06
***
Умут терегим чагъады, Къуруйду заманында. Чагъады, къуруйду сора. Алайды жашау мында. Аны эртте да билеме. Алда жалан да – жара. Бу акъылман жюрегим а Кюледи, къаны бара. |
|
|
|
15.06.2019 18:30:05
***
Жаным, ариуну артал да Ийнандырмайды сёзю. Жокъду намысны сенича Дум къара эки кёзю Мен сюеме да! О къойчу, Жаным, ётюрюклени. Тынгыла да, ангыларса Жюрегинг бла мени. |
|
|
|
Читают тему (гостей: 1)