[i:12f000996a][b:12f000996a]Айтыр сёзюм узунуракъ болуб кетсе, айыб этмезсиз, марджа... Айтыргъа уа керекбиз.[/b:12f000996a][/i:12f000996a]
[b:12f000996a]
АМАНЛЫКЪГЪА ТЁЗЮУЧЮЛЕДЕН БОЛМАЙЫКЪ![/b:12f000996a]
Къайсы бир миллет да адамладан къуралгъанча, миллетни ангысы, халиси, хауасы да аны къурагъан адамланы ангыларындан, халилеринден, хауаларындан къуралады. Аны айтханым, джашауда бола тургъан ишлеге биз не кёзден къарагъаныбыз да, кесибизни ол ишле бла къаллай байламлыкъда тутханыбыз да миллетибизни ич эмда тыш шартларын къурайдыла. Сёзсюз да, ол шартланы иги болурларын къайсыбыз да сюебиз. Алай а ала иги болурлай не этебиз экен?
Мындан алда халкъыбызны дин джашауунда энчи орну болгъан, аны айныууна уллу къыйыны кирген ахлубузну ? Бостанланы Имсайыл-хаджини ? джашауун мурдар къолу юздю. Дин къарнашларын асырай, аны джаназысына келгненлени учу-къыйыры джокъ эди. Исмайыл-хаджини асыулу, джамагъат сюйген адам болгъанына ол да бир шагъат эди. ?Джёгетейде апендилик этген заманында мени анамы, къарт анамы да джаназыларын къылдырыб, юч кюнню дууаларын да ол бардыргъан эди. Сора аллай бир къыйыны кирген адамны джаназысына келмей къалай къаллыкъ эдим!? - деб, Бостан улуну аллында кеслерин артыкъ борчлу кёргенле да бар эдиле. Болса да, мени бюгюннгю сёзюм ауушханны юсюнден тюлдю ? ол энди Аллахны аллындады, бизсиз джууабын кеси береди. Сёзюм а бизни юсюбюзденди.
Ёмюр ёмюрден да Къарачайда апендиге тийген адет джокъ эди. Джаратмагъан ? ызындан намазгъа сирелмей эди, маулутуна чакъырмай эди, ауазына тынгыламай эди? Алай а къолу бла киши да тиймей эди! Ётген 2-3 джылны ичинде апенди къауумгъа ненча ачы мурдарлыкъ этилди! Бу джол бла тохтаб къалыр, деб да ким айталыр? Мени бу акъылгъа келтирген а, джамагъатны сансызлыгъыды.
Талай джылны мындан алгъа бизни республикада саулай къралгъа да баям болгъан мурдарлыкъ иш эсибизде болур. Республиканы башчылыгъы да, прокурору да ол ишни башын джабаргъа къаст эте тургъанлайларына огъуна, джамагъат бла пресса ёрге тургъанлары себебли, ишни ахыры сюдге джетген эди эмда аманлыкъчыла къазаларын табхан эдиле. Ол иш эм алгъы бурун джамагъатны къозгъалгъаны бла баямланнганына мени не аз да ишеклигим джокъду. Мурдарлагъа этилген сюдню ачыкълыгъы да аны чурумундан эди. ?Элни ашагъан эмгегенден эл тейриси онглу? деген сёзню кертилигин биз барыбыз да ол ишни юсюнде кёрген эдик эмда джамагъатны ачхагъа сатылгъан кърал къуллукъчуладан, аманлыкъчыладан да онглулугъун энтда бир кере таныгъан эдик?
Динни юсюнде неда аны бла байламлы этилген аманлыкъ ишлеге джетсек а, чот башы-тюбю бла нечик тюрленеди, экен? Къралда, республикада да бек эртделеден бери барады бу ?ваххабизм?, ?дин экстремизм? деген сёзле. Ол темала бла байламлы кёбле тутулгъан да этедиле. Алай а джамагъатха баям болуб, бир ачыкъ сюд этилиб билемисиз? Асламысына ол атда изленнгенле, тутулгъанла сюдге огъуна джетмей ёледиле. Джетгенлерине уа таша, джабыкъ сюд этиледи неда сюд бошалгъандан сора джамагъатха артдан хапар билдириледи? Нек?
Былайда, мени сартын, эки зат барды. Биринчиси, следствиени бардыргъанланы тутхучлукъ тамаллары, шагъатлыкълары толу болмагъанлыкъдан, бир уллу, ?тауушлу? ишден къутулургъа излегенликден, кёзюулю чынларын кёзюусюз алыргъа талпыгъанлыкъдан неда кеслерини къуллукъларын бардыралмагъанлыкъдан, кърал эмда джамагъат салгъан борчларын толтуралмагъанлыкъдан чыгъады. Орусча айтханда ? непрофессионализм. Дин экстремистле къралгъа, джамагъатха заран сала эселе, следствие органла джамагъатдан нек къачадыла, нек бугъадыла? Мени сартын, аллай аманлыкъ ишле джамагъатха не къадар баям этилселе, джамагъат да аллай бир сакъ боллукъ эди, аманлыкъчылагъа аллай бир да тёзюмсюз боллукъ эди, джамагъатда аллай иннетле да орунсуз боллукъ эдиле.
Быллай ишледен органла джамагъатны бырнак этселе, аны оюмун сансыз этселе, сёзсюз да, чакъырылмагъан тойгъа барылмайды дегенлей, джамагъат да кюнден-кюннге сансыз, орунсуз бола барады. Бир-бирде уа эки арада ишеклик огъуна туудурады: бир къауум аманлыкъ ишлени ?таша? органла кеслери огъуна этдиредиле деген сёлени аууздан-ауузгъа джюрюгени да хакъды.
Экинчиси, эм аманы, биз, джамагъат, кесибизни джашауубузну, аны рахатлыгъын башы-тюбю бла да кърал органлагъа бериб, сууда баргъан бир джонгурчхача къалыб кетерге излегенибизди. Бизни хар неси да ?джолда? джараша баргъан къралыбызда къой эсегиз, законлары онла бла, джюзле бла джылланы узагъында бегиб бошагъан къраллада да джамагъат кесини эркинликлерин-борчларын биздеча былай бютеулей ?кюреб? къоймайды кърал органлагъа. Кърал бла джамагъат бир боюнсханы эки теп-тенг джаныдыла. Бири-бирин не озаргъа неда алмашдырыргъа болмазлай боюнсхада джегилиббиз. Аны бир заманда да унутургъа джарамайды. Ол боюнсханы къайсы болса да бир джаны толу ишлемесе, чотну ахыры палахлагъа джетмей къалмайды.
Джамагъат кесини къурамында дин эмда политика къауумлагъа юлешинирге, бир-бирлерине тюгел келишмеген неда къаршчы келген иннет тамаллагъа огъуна таяныргъа боллукъду. Алай а къайсы джамагъат да мурдарлыкъгъа, мурдарлагъа да ирият бериуде биригирге, бир болургъа керекди.
?Сизни арагъызда ашхылыкъгъа, иги ишлеге чакъыргъанла, терс ишледен тыйгъанла болсунла. Ма аллайла бет джарыкълы боллукъдула.? (?Имранны юйюрю?, 104-чю аят).
Бу аятда Аллаху Тагъаланы бу Сёзлери муслиман адамлагъа буюрукъ халда келгенин, ол себебден а, борч болгъанын эслейбиз. Мен былайда джамагъатны чайкъайыкъ демейме. Аны юсюнден бармайды сёз. Алимлени оюмларына кёре, бу ?фард кифайа? болады ? алай демеклик, бу аятны борчлугъу джумушну эттеллик къауумгъады. Миллетни арасында быллай ишни бардырыу джамагъат организацияланы, граждан бирлешликлени, интеллигенцияны эмда прессаны борчуду. Джамагъатха, аны ангысына, иннетине эмда хауасына гуждарлыкъ этеллик къауум тынгылаб къоймай, кюнден-кюннге быллай мурдарлыкъ ишлеге ирият берирге да, тыйыншлы органланы ишлерине контроль этерге да, аманлыкъчыла джууабларына толу тартылгъынчы тынчлыкъ табмазгъа да керекдиле. Ма аллай ишлени юслери бла къуралыргъа боллукъду бютеу джамагъатны арасында быллай ишлеге тёзюмсюзлюк. Ол шекелли сакълыкъны юсю бла Аллахха, адамгъа да къаршчы келген тёрелени аякъ орунсуз этерге да боллукъбуз.
?Сизге дери келген тёлюлени араларында башхаланы джерде аманлыкъ ишлени джайыудан тыйгъанла болсала эди?? (?Худ?, 116-чы аят.).
Бу аятда Аллаху Тагъала бизге дери джашагъан халкъланы къалай эмда нек къурутханын билдиреди. Мени сартын, биреуню малын урлаб, башындан тартыб баргъанларын кёре тургъанлай, ол аманлыкъ ишни аллын тыяргъа мадар этмей, тынгылаб къоя эсенг, ол малны ызындан сюрюб баргъан сен боласа. Ол малны юсюнденди. Мурдарлыкъгъа тынгылаб къоюу а!? Бизни джамагъатыбыз, халкъыбыз да Аллахны ?эрке сюрюуюнден? тюлдю ? Ол бизге деричи халкъланы къурутханыча, бизни да къурутуб къояллыгъына кимни ишеги барды! Миллетни иннети ? аны халисиндеди, этген ишлериндеди. Ол себебден, ишибиз бла да, халибиз бла да быллай мурдарлыкълагъа джол бермезге, кеси арабызда аланы орунсуз этерге да борчлубуз.
Ишлей тургъан талай апендини, кимин межгитде, кимин намаздан сора, кимин а кеси юйюнде мурдар халда ёлтюрдюле. Ол ишлени этгенлени ненчасы тутулдула? Ненчасына ачыкъдан сюд этилди? Ненчасына ирият берилди? Аны ючюн къайсы министр, къайсы къуллукъчу джууабха тартылды, ишинден-къуллугъундан кетди неда кетерилди?
Къуру да сайлауланы кёзюуюлеринде къозгъалыучу джамагъат организацияла бла партияланы башчылыкъларындан къайсысы республиканы джамагъатындан кечмеклик неда разылыкъ изледи? Не уа бизни налогларыбыздан хакъ алыб ишлеген Динни хакъындан уполномоченный огъаргъы инстанциялагъа джалгъан справкаланы джазгъандан ары, бизни буруннгу эсгертмелерибизни, башха ёнгебизни биреулеге ташатын теджегенден ары не джумуш, не къуллукъ этеди?
Не уа КъЧР бла Ставропольени муслиманларыны Дин управлениесини башчылыгъы аны къурамында ишлеген, аннга бойсуннган дин къуллукъчуларын джакъларлай, алагъа этилген зорлукъланы тыярлай, ачыкъларлай не этди? Эшта, 90 джылны мындан алгъа бу Дин управлениени биринчи къураб кюрешген Чокуна апенди (Акъбайланы Исмайыл) муслиманлагъа джакълыкъ, башчылыкъ этерик организацияны былай тилсиз эмда болумсуз боллугъун биле болмаз эди?
Мен бу статьяны джаза тургъан кёзюуде КъЧР-ни ич ишлерини министри ишинден чыгъарылгъан хапарын телевизордан эшитиб къойдум. Ай медет, аны да бу ачы мурдарлыкъ иш ючюн къыстамагъан кёре эдимле. Ётген айны ичинде бютеу къралда джорукъ сакълагъан органланы коррупциядан тазалауну юсю бла бардырылгъан ишле бла байламлы чортлатхандыла къуллугъундан.
Аманлыкъчыланы тутуу, аланы джууабха тартыу, тыйыншлы къазаларын бериу, сёзсюз да, къралны, джорукъ сакълагъан органланы борчларыды. Алай а аланы ишлерине къарау, алагъа багъа бериу, керек болса уа, дау салыу ? джамагъатны борчуду. Мурдарлагъа ирият бериу ? джамагъатны борчуду. Кесини сафларын аллайладан тазалау ? джамагъатны борчуду. Кесини иннетин тазалау ? джамагъатны борчуду.
[/b]
