Войти на сайт
24 Апреля 2024 года

 

  • Аууз сакълагъан – джан сакълар.
  • Уллу атлама – абынырса, уллу къабма – къарылырса.
  • Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
  • Аш кетер да бет къалыр.
  • Ёгюзню мюйюзюнден тутадыла, адамны сёзюнден тутадыла.
  • Ётюрюкден тюбю джокъ, кёлтюрюрге джиби джокъ.
  • Сагъышы джокъ – джукъучу, акъылы джокъ – къаугъачы.
  • Эркиши – от, тиширыу – суу.
  • Чалманны аллы къалай башланса, арты да алай барады.
  • Адамгъа аман кюн соруб келмейди.
  • Кёбню кёрген – кёб билир.
  • Шайтан алдады, тюзлюк къаргъады.
  • Телиге акъыл салгъандан эсе, ёлгеннге джан салырса.
  • Эте билген, этген этеди, эте билмеген, юретген этеди!
  • Зар адамны насыбы болмаз.
  • Джарашыу сюйген – джалынчакъ.
  • Ариу сёз – къылычдан джити.
  • Эки къатын алгъанны къулагъы тынгнгаймаз.
  • Иги сеники эсе да, сюйген кесимикин этеме.
  • Нарт сёз – тилни бети.
  • Кёзю сокъурдан – къоркъма, кёлю сокъурдан – къоркъ.
  • Кёб джат да, бек чаб.
  • Сагъыш – къартлыкъгъа сюйюмчю.
  • Тойчу джашха къарама, къойчу джашха къара.
  • Насыблыны баласы кюн кюнден да баш болур, насыбсызны баласы, кюн кюнден да джаш болур.
  • Кюл тюбюндеги от кёрюнмейди.
  • Къыз чыгъаргъан – къызыл къымжа.
  • Окъугъан озар, окъумагъан тозар.
  • Кесинге джетмегенни, кёб сёлешме.
  • Телиге от эт десенг, юйюнге от салыр.
  • Билими азны – ауузунда кирит.
  • Элде адам къалмаса, ит тахтагъа минер.
  • Элге къуллукъ этмеген, элге ие болмаз.
  • Билмейме деген – бир сёз
  • Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
  • Сескекли кесин билдирир.
  • Джигер – джаннга къыйынлыкъ.
  • Магъанасыз сёз – тауушсуз сыбызгъы.
  • Джумушакъ сёз къаты таякъны сындырыр.
  • Ётген ёмюр – акъгъан суу.
  • Аманнга алтын чыдамаз.
  • Эрни эр этерик да, къара джер этерик да, тиширыуду.
  • Ариу – кёзге, акъыл – джюрекге.
  • Иги адамны бир сёзю эки болмаз.
  • Ачыу алгъа келсе, акъыл артха къалады.
  • Биреуге аманлыкъны тилеме да, кесинге ашхылыкъны тиле.
  • Адамны артындан къара сабан сюрме.
  • Агъач – джерни чырайы, кийим – эрни чырайы.
  • Адамны аманы адамны бети бла ойнар.
  • Элни кючю – эмеген.

 

Архив Форума » Зеленый Форум [архив] » - ЗФ - Ана тилибизде
Страницы: Пред. 1 2 3 4 5 ... 8 След.
RSS
Ана тилде ушакъ: Къарачай-Малкъар тил бла литератураны бюгюнгю болуму
 
#26
Джаратама0
31.01.2009 16:38:47
Девушка Гор
Бек аламат иш этдинг
Къараймада алай бош киши олтурмагъанды
 
 
 
#27
Джаратама0
31.01.2009 16:50:36
Девушка Гор
Заманынг ашхы болсун!

Берилген соруулагъа джууаб этилликмиди, огъесе бу суратчыкъла бла иш битгеннгеми саналыб къаллыкъды? Огъесе, берилген сорууланы бир къауумуна джууаб эталмаймы къалгъандыла?
Сау бол.
 
 
 
#28
Джаратама0
31.01.2009 17:14:48
Bulgar
Сабыр болугъуз. Унутуб къоймагъанма
 
 
 
#29
Джаратама0
31.01.2009 17:46:28
Девушка Гор

Сиз башлагъан ушакъны ахыры боллукъ тюлдю. Не ючюн десенг - ана тилсиз халкъ джокъду. Ана тилни юсюнден сагъыш этиу - Халкъыбызны юсюнден сагъыш этиудю.

Аны себебли, бу теманы, сорууланы да тохтатмазгъа керекди. Соруула бериле барсынла, Сиз да алагъа - мадарыгъызгъа кёре, информация джыйыб - джууаб эте барырсыз. Не къадар кёб адам къошулсун бу ушакъгъа - оноучу-къуллукъчу да, джазыучу-окъуучу да...

Бек керекли Сёзню башлагъансыз. Аллах болушсун!
Ашхы муратларыгъызгъа джетиб, къууаныгъыз!
 
 
 
#30
Джаратама0
01.02.2009 03:51:47
Bulgar
Аны себебли, бу теманы, сорууланы да тохтатмазгъа керекди. Соруула бериле барсынла, Сиз да алагъа - мадарыгъызгъа кёре, информация джыйыб - джууаб эте барырсыз. Не къадар кёб адам къошулсун бу ушакъгъа - оноучу-къуллукъчу да, джазыучу-окъуучу да...
Мени кёлюме да алай келиб турады. Андан да игиси, форумдагъыла менге болуша турсала, сорууланы кимге берирге излегенлерин билдирселе, мен да аны чакъыра турур эдим.
 
 
 
#31
Джаратама0
02.02.2009 02:23:30
Къарачай-малкъар миллетни тили бюгюнлюкде унутулуб барады, деб джарсыгъанла кёбдюле. Адамла кёбюсюне орус, тыш къралланы тиллерин иги билирге излеб, кеслериникин тас этиб барадыла. Бизни ушагъыбызда уллу эс бёлгенибиз - Къарачай шахарны школларында сохталаны кёбюсю ана тиллерин орус группалада окъуйдула. Рускоязычный группала джангы къуралгъан заманларында орус сабийлеге деб ачылгъан эдиле. Бюгюнлюкде уа кёб ата-ана "Сабийлерибизге биз къарачай-малкъар тилни юйде да юретирикбиз, не уа джашауда ол неге керекди, андан эсе къалгъан тиллени билсин"- деб къоядыла. Ол затны юсюнден ушагъыбызгъа къошулгъан устазла бла биз кёб сёлешдик. Ала айтханнга кёре, орус группагъа джюрюген сабийле ана тиллеринден чыртданда хапарсыз болуб къаладыла, джаза-окъуй билмейдиле.
Къайдан билликдиле, къарачай тил алайсыз да ыйыкъда бир-эки кере болады, анда да кёбюсюне орусча сёлешселе, сора къарачайлылыкълары къайдадыда?
 
 
 
#32
Джаратама0
02.02.2009 02:27:24
sama
Планируется ли переиздание словаря, обновления, дополнения, а также, что по поводу русско-балкаро-карачаевского?
Зухра, мен билгенден сёзлюклени джангыртхан да, джангы сёзлюкле джыйгъан да къыйын ишди, аны бойнуна алыб этерикле алай кёб болмазла. Издательствону тамадасы Тоторкъулланы Къази-Магомет айтханнга кёре да, бусагъатда ол ишни кишида бардырмайды.
 
 
 
#33
Джаратама0
02.02.2009 02:47:56
Девушка Гор

Бюгюнлюкде къарачай тил бла адабиятдан къаллай бир дерс китаб джетмейди сохталагъа бютеу республикада?

Дерс китабланы кереклиси чакълы чыгъарылмагъаныны чуруму недеди?

Ачхамы джетмейди, (джетмей эсе къаллай бир), огъесе, чыгъарырча хазырланнган дерс китабламы джокъдула? Дерс китабланы да хазырлагъанла кимледиле?

Университет джыл сайын къарачай тил бла литератураны окъуталлыкъ къаллай бир устазны хазырлаб чыгъарады?

Бу соруулагъа китаб басманы тамдасы Къази-Магомед бла Университетден да ким болса да, джууаб эталлыкъдыла.
 
 
 
#34
Джаратама0
02.02.2009 02:48:13
Девушка Гор
мен билгенден сёзлюклени джангыртхан да, джангы сёзлюкле джыйгъан да къыйын ишди,
бусагъатда ол ишни кишида бардырмайды.
къыйын а къыйнды,сез джокъ, в любом случае, спасибо за ответ.))
 
 
 
#35
Джаратама0
02.02.2009 03:05:25
sama
Тюзюн атсам Зухра, кесим д издательствону тамадасындан бр кёб иги зат эшитирге деб тура эдим, алай а, арт 2-3 джылда къаллай китабла чыкъгъандыла басмадан деб соргъанымда, кесини китабларындан сора бир-экини айтыб къойду. Джыйылгъан джазыучула да бек къыйналыб эдиле бу болумгъа. Кёбюсю китабланы кеслерини кючлери бла чыгъарадыла. Сёз ючюн: "Харифлени" Текелени Хасанат кесини ачхасына, дагъыда сохталарыны болушлукълары бла чыгъаргъанды. Образованияны министерствосуна письмо ийгенинде, китабны джаратмайбыз, деб къойгъандыла. Аллайла кёбдюле.
 
 
 
#36
Джаратама0
02.02.2009 03:23:21
Джыйылгъан джазыучула да бек къыйналыб эдиле бу болумгъа. Кёбюсю китабланы кеслерини кючлери бла чыгъарадыла.
Девушка Гор

аны мен да эшитген эдим. себеби уа неди экен? министерствода ачха мы къуругъан эди...
Талай бир джыл алгъа окъулгъа деб басмаланган китабла да тургъаныча тура болурла, не?

Образованияны министерствосуна письмо ийгенинде, китабны джаратмайбыз, деб къойгъандыла.

сейирлик.
 
 
 
#37
Джаратама0
02.02.2009 03:27:23
таулума мен
Бусагъатда къарачай-малкъар тилде кеп оюмла жюрюйдюле. Башха тюрлю айтханда, хар сорууда да бир тюрлю болуп къалмай, бир ненча тюрлюсюн ачыкълайдыла. Сёз ючюн: болушланы алып къарагъанда окъуна, аланы санларын тынгылы жарашдыралмайдыла. Тилде аллай сорууланы тынгыл тинтип, бир тюрлю оюмгъа келтирирге боллукъмуду?
Бу соруугъа КъЧКъУ-ни къарачай-ногъай кафедрасыны тамадасына, Батчаланы Алимуратха, берирге тыйыншлы эди, алай ол кюн келелмей Алимурат, кесини орнуна Акачиланы Софьяны ийген эди, ол кёб соруугъа джууаб берелмей къалгъанды. Бу-эки кюнде, Аллах айтса, Алимуратны кесине тюбеб, сорууларыгъызгъа джууабла табарыкъма.
Экинчи соруу-хар ким билгенликден, бусагъатда сабийле телевизорсуз, компьютерсиз болмайдыла. Аламатды Эльбрусоид тау тилге мультфильмле бла киноланы кечюрген, алай бирси къыралладача передачала, конкурсла этип, сабийлени ары чакъырып тилни билирге ехтемлендирирге керек эди деригем. Къараймада соруула болмадыла, а мысли вслух.
Бу сорууну "Къарачай" газетни баш редактору - Какушланы Хусейге берген эдим.
- Биз газетни бетлернде хаманда сабийлеге деб конкурсла этгенлей турабыз, алай а, кёб адам къошулмайды алагъа. Эслерин иймейдиле джаш адамла тиллерине, деб джарсыйды Хусей да.
 
 
 
#38
Джаратама0
02.02.2009 03:30:23
sama
Талай бир джыл алгъа окъулгъа деб басмаланган китабла да тургъаныча тура болурла, не?
Ушагъыбызгъа къошулгъан устазланы бири- Алийланы Лариса китаб алыб келген эди биргесине, ол 1970-чы джыллада чыкъгъанды. Джыламай къарамаз эдинг ол китабны сыфатына. Къалай ангылайдыла анда джазылгъанланы сабийле, билмейме
 
 
 
#39
Джаратама0
02.02.2009 03:31:07
адамланы тилге татыулары къалмаъанды, бусагъаттадгъы джаш тёлю къарачайча селешсенг сеир сеир къарайдыла, бир бирлеринда хиликге эте,
унутма сен атанг киийген къапталны деген сезлени магъанасын чирт билмейле .
 
 
 
#40
Джаратама0
02.02.2009 03:36:47
Azamat
Къарачайдан, Россиядан тышында джашагъанла бизден эсе сакъдыла тиллерине дейдиле. Былайгъа джыйылгъанла да чертген эдиле аны.
 
 
 
#41
Джаратама0
02.02.2009 03:43:52
Девушка Гор, эгечим, тышында турсанг ана тилинги къой, хар затынгы тансыкълайса, а юйде уа, миллетни кебюсюне керек тюлдю, тили,адети, намысы, тарихи, ансызда джашайбыз деб, рахат болуб турадыла,
 
 
 
#42
Джаратама0
02.02.2009 03:53:45
Azamat
Тюз айта болурсуз, алай а, бек аманнга кетген болмазбыз алкъынчы, деб ышанама. Аллах кюч берсин миллетибизге.
 
 
 
#43
Джаратама0
02.02.2009 04:10:39
Девушка Гор да экиби ушакъ эте тургъаныбызда джетеди себеб орнуна,)))
 
 
 
#44
Джаратама0
02.02.2009 04:18:52
Девушка гор мени сорууума уа жазыучула угъай, алимле окъуна толу жууап бералыкъ болмазла?
 
 
 
#45
Джаратама0
02.02.2009 04:21:07
Azamat
 
 
 
#46
Джаратама0
02.02.2009 04:24:27
Malkarly
Алайды тоба, кесигиз да ушакъ бошалгъандан сора соргъансызда. 2-ден-5-ге дери сёлешгенбиз. Бу ушакъ бла къоюб олтурлукъ тюлбюз, къыйналмагъыз, энтда чакъырлыкъбыз алимлени, джазыучуланы да
 
 
 
#47
Джаратама0
02.02.2009 22:38:31
Девушка Гор

"2-ден-5-ге дери сёлешгенбиз". Ол заманда берилген соруулагъа да, алкъын джууаб джокъду. Алай болса да...

Мени сорууларыма джууаб табаллыкъмысыз? Къыйынмыды керекли адамла бла байламлы болуб, джууаб алгъан? Ма ол соруула:

Бюгюнлюкде къарачай тил бла адабиятдан къаллай бир дерс китаб джетмейди сохталагъа бютеу республикада?

Дерс китабланы кереклиси чакълы чыгъарылмагъаныны чуруму недеди?

Ачхамы джетмейди, (джетмей эсе къаллай бир), огъесе, чыгъарырча хазырланнган дерс китабламы джокъдула? Дерс китабланы да хазырлагъанла кимледиле?

Университет джыл сайын къарачай тил бла литератураны окъуталлыкъ къаллай бир устазны хазырлаб чыгъарады?
 
 
 
#48
Джаратама0
02.02.2009 23:25:14
Bulgar
Къыйынмыды керекли адамла бла байламлы болуб, джууаб алгъан?
Джууаб алгъан къыйын тюлдю, ишден бош болуб, форумгъа кирген бир-бирледе къыйыныракъ болады ансын
Бюгюнлюкде къарачай тил бла адабиятдан къаллай бир дерс китаб джетмейди сохталагъа бютеу республикада?
Бютеу республиканы юсюнден айталмам, Къарачай шахарны 3-чю школунда, сёз ючюн, 4-чю бла 8-чи класслагъа библиотекада бир китаб да джокъду.
Башха класслада окъугъанла да эски болгъандыла, къуру тышлары тюл, ичлери да. Совет Союзну джашауун суратлайдыла ала, бюгюнгю сабийге уа ол неге керекди?
Дерс китабланы кереклиси чакълы чыгъарылмагъаныны чуруму недеди?
Эм биринчиси-ачха джетмегени. Экинчиси - "Харифлеге" этгенлерича, Образованияны Министерствосу аланы чыгъарыгъыз демесе, издательство бармакъны-бармакъгъа урмайды. Аллах айтса, эндиги ушагъыбызгъа Министерстводан адам чакъырлыкъбыз, ол заманда бу соруугъузгъа толу джууаб табарбыз, деб ышанама
Университет джыл сайын къарачай тил бла литератураны окъуталлыкъ къаллай бир устазны хазырлаб чыгъарады?
Бу соруугъа джууаб бусагъатда телефон бла КъЧКъУ-ни къарачай-ногъай кафедрасыны тамадасы - Батчаланы Алимуратдан алгъанма, ол айтханнга кёре, хар джыл сайын университетден 20-дан артыкъ адам къарачай тил бла литературадан устазла болуб чыгъадыла, заочниклени да санаб боладыла аллай бир. Алай а, устаз болуб ишлегенле аланы ичлеринде кёб тюлдюле.
Тюз айтады Алимурат, мен кесим филология факультетни журналист бёлюмюн бошагъанма. Къарачай тил бла литературадан устаз эм журналистме.
Бизни группада 26 адам окъуй эди, аланы ичлеринден 5 адам журналист болуб ишлейбиз, къуру экиси да устазла, аны да къарачай тилден тюл, бири орус тилден, бири да организатор. Къалгъанла не юйде олтурадыла иш табмай, неда башха джерледе ишлейдиле.
 
 
 
#49
Джаратама0
03.02.2009 02:59:02
Сау болсунла, бизни ушагъыбызгъа къошулгъан, къарачай-малкъар тилни сюйген, аны сакълагъан, джашатхан, айнытхан адамларыбыз!
 
 
 
#50
Джаратама0
03.02.2009 03:52:33
Девушка Гор

Сау бол, уллу иш этесе: тёгерек тебсини къурагъанынг да, бу керекли ушакъны бардыргъанынг да багъа джетмез затды!

20 джыл ана тил бла адабиятдан дерс китабла чыкъмай тургъанлы! Совет къралны кёзюуюнде чыкъгъан китабла бла окъутургъа дыгалас этген устазланы да джазыкъсыныргъа керекди. Алай а...

"Балтада, сабда да дегенлей", терслик кесибизде да болурму?
Биз къалай этебиз: тюбесек бир-бирибизге тарыгъабыз, аны бла иш битиб къаллыкъча. Иш а орнундан да тебмейди.

Миллет республикада, ол республиканы къурагъан эм уллу халкъ Ана тилин - Къарачай тилин тас эте турады. Халкъ халкълыгъын тас эте турады! Аны англаса эди халкъ, ёрге турур эди, Акъ Юйге къара кюн келтирир эди. Ол заманда Президент да, правительство да ачха да, мадар да табар эдиле дерс китабланы чыгъарыргъа.

Не Къабарты-Малкъарда, не Тегейде, не Ингушда, не Адыгеяда биздеча къыйынлыкъ джокъду. Алада дерс китабланы къой, къош-къош башха китабла, журналла да чыгъадыла. Культура джашаулары, спорт джашаулары да биздеча тюбге тюшюб турмайды. Бир къралда джашаб, къалгъанла айный, биз а тюб бола нек барабыз? Кимдеди терслик?

Терслик правительствобуздады, башчыларыбыздады. Аладыла кёрмеген халкъыбызны къайгъысын. Терслик кесибиздеди, тилибиз, культурабыз ючюн ёрге турмайбыз. Устазла да джахил адамла тюлдюле. Хар бири президентге да, правительствогъа да джазсала эди, халкъны ёрге тургъузурукъбуз деб. Сёзден да къоркъмасала, керти да ёрге турургъа керекди. Адам ёлсе халкъ джыйылады. Тил ёле тура эсе уа? Тилин къутхарыр ючюн, алай демек, кесин къутхарыр ючюн, халкъ сермеширге керек тюлмюдю?

Ма ол тебсини тёгерегине джыйылгъанла, джарашдырыб бир къагъыт джазыб, джиберселе эди президентге, правительствогъа да. Не джууаб этериклерин да бир эшитир эдик. Минг письмо барыб тюшсе оноучуланы алларына, сагъыш этер эдиле. Аны бла да болмаса, митингле зат этиб башларгъа керекди. Бу тынгылаудан тынгылаб турсакъ, иш орнундан теберик тюлдю.

Тили ючюн ёрге турмагъан халкъ, несин да тас этерикди. 20 джылны ана тил бла литературадан дерс китабла чыкъмайдыла - ол бедишликди бизге. Хоншу халкъла огъуна кюлюб башлагъандыла "тамадаларыгъыз - оу, кесигиз - шау" деб.

Алай тюл эсе, кесибизни бир кёргюзтейик: кесин къарачайлыгъа санагъан энчи-энчи не да къауум-къауум болуб КЧР-ни президентине, правительствосуна тюз писмола, электрон писмола да бир джиберейик. Джууабларын эшитейик. Анга кёре не этерибизни билирбиз.
 
 
 
Страницы: Пред. 1 2 3 4 5 ... 8 След.
Читают тему (гостей: 1)

 

Написать нам

Фонд «Содействие развитию карачаево-балкарской молодежи «Эльбрусоид»

© 2003-2024 Elbrusoid.org  |  Все права защищены Законами Гор.