Войти на сайт
28 Марта  2024 года

 

  • Ариуну – ауруу кёб.
  • Тенги кёбню джау алмаз, акъылы кёбню дау алмаз.
  • Соргъан айыб тюлдю, билмеген айыбды.
  • Элиб деген, элге болушур.
  • Аман адам этегингден тутса, кес да къач.
  • Ханнга да келеди хариблик.
  • Экиндини кеч къылсанг, чабыб джетер ашхам.
  • Булут кёкге джарашыу, уят бетге джарашыу.
  • Адебни адебсизден юрен.
  • Агъач халкъгъа алтынды, иссиликге салкъынды.
  • Баргъанынга кёре болур келгенинг.
  • Ёгюзню мюйюзлери ауурлукъ этмейдиле.
  • Бетинги сатма, малынгы сат.
  • Таукел адам тау тешер.
  • Эм ашхы къайын ана мамукъ бла башынгы тешер.
  • Ачлыкъда тары гырджын халыуадан татлы.
  • Кийимни бир кюнню аясанг, минг кюннге джарар.
  • Биреуге кёлтюрген таягъынг, кесинги башынга урур.
  • Биреуню эскиси биреуге джангы болмайды.
  • Иги болса, тамадама – махтау, аман болса, меннге – айыб.
  • Аджашханны ызындагъы кёреди, джангылгъанны джанындагъы биледи.
  • Гитче джилтин уллу элни джандырыр.
  • Мал ёлсе, сюек къалыр, адам ёлсе, иши къалыр.
  • Джылар джаш, атасыны сакъалы бла ойнар.
  • Садакъачыны джаны – къапчыгъында.
  • Айранны сюйген, ийнек тутар.
  • Уллу айтханны этмеген – уллаймаз.
  • Татлы сёз – балдан татлы.
  • Суу кетер, таш къалыр.
  • Джауумдан сора, кюн кюйдюрюр, ётюрюкден сора, айыб кюйдюрюр.
  • Битмегеннге сакъал – танг.
  • Ишге юренсин къоллары, халкъ бла болсун джоллары.
  • Зар адамны насыбы болмаз.
  • Чабакъгъа акъыл, табагъа тюшсе келеди.
  • Алма терегинден кери кетмез.
  • Аман къатын сабий табса, бий болур…
  • Акъыллы башны – тили къысха.
  • Эшекге миннген – биринчи айыб, андан джыгъылгъан – экинчи айыб.
  • Адам сёзге тынгыла, акъыл сёзню ангыла.
  • Тюзлюк шохлукъну бегитир.
  • Бир абыннган – минг сюрюнюр.
  • Телиге от эт десенг, юйюнге от салыр.
  • Билмезни кёзю кёрмез, этмезни къулагъы эшитмез.
  • Зарда марда джокъ.
  • Айраннга суу къош, телиге джол бош.
  • Джаз бир кюнню джатсанг, къыш талай кюнню абынырса.
  • Байны оноуу, джарлыгъа джарамаз.
  • Ойнаб айтсанг да, эслеб айт.
  • Чыбыкълыкъда бюгюлмеген, къазыкълыкъда бюгюлмей эди.
  • Этни бети бла шорпасы.

 

Страницы: 1 2 3 След.
RSS
Къулийланы Къайсынны эсгере.
 


Къулийланы Къайсын - бизни миллетни саулай дуниягъа белгили этген поэтибизди. Миллетибизни ауазы, аны назмулары бла кёп халкъланы ауазы болгъанды. Къайсынны назмулары, адамланы жюреклериндегин ача, бушууда, къыйын кюнюнде кёл этдире, къарыу бере, къууанчда ол насып сезимни толусунлай ангылата, кёп затны юсюнден сагъыш этдиредиле. Адамны дуниясы - кишилик бла тюзлюк, хыйлалыкъ бла кертилик, зорлукъ бла азатлыкъ, жангызлыкъ бла сюймеклик, къууанч бла бушуу... хорламны къууанчы, сюймекликни ачы кюйю - жашауну татыуун ангылатхан затла къурайдыла. Къайсын - гитче халкъны поэтиди, битеу дуния поэзияны керти адамыды. Ол хар заманда кесини халкъыны атындан селешгенди, халкъы ючюн жашагъанды, жашагъанланы эм жашауну сюйгенди. Аны назмулары миллетле аралы тенгликни жюрютюрге, шуёхлукъда жашаргъа чакъырадыла.

 
18-чи ноябрьде 15:00 сакълайбыз сизни "Эльбрусоидде" Халкъыбызны атын битеу дуниягъа айтдыргъан, туугъан жерини сыйлы жашыны "Къулийланы Къайсынны эсгере..." жыйыллыкъбыз. Бизге къонакъгъа келликдиле:

Табакъсойланы Мухтар



Къулийланы Фатима



Болатланы Юруслан



Къайсыннга аталгъан интернетде http://www.k-kuliev.ru/ сайт ачылгъаныны юсюнден барыбыз да эшитгенбиз, аны юсю бла ол ишге къатышхан адамлагъа уллу ыспас этебиз, аланы да сакълайбыз къонакъгъа

Къайсынны жашау жолуну, чыгъармачылыгъыны юсюнден хапар айтырыкъбыз, окъуучула да назмула хазырлагъандыла -игиз!
 
 
 
taulan кёп жаша!
 
О родина былин ? земля моя,
Народ твой ? исполин, земля моя,
Ты ? мать, а я твой сын, земля моя,
Прекрасней нет долин, земля моя!
"Земля моя".

Один из самых моих любимых поэтов, я приду, Аллах айтса

Судьба, прошу, не пожалей добра,
терпима будь, а значит, будь добра,
храни ее и под своей рукою
дай счастья ей, а значит, дай покоя
той женщине, которую люблю.

Дай знать ей, где друзья, а где враги,
и от морщин ее убереги,
не дай пресытиться любимым делом,
не дай отяжелеть душой и телом
той женщине, которую люблю.

Обереги от порчи, от изъяна
рук красоту ее и легкость стана,
обереги ее от всякой боли,
от старости храни как можно доле
ту женщину, которую люблю.

Из всех щедрот, из всех невзгод земли
добро приблизь, все злое отдали,
дай силы и возможность без предела
жить подобру, благое делать дело
той женщине, которую люблю.

Пусть будет наш остаток - путь недальний.
Не столько долгий, сколько беспечальный,
ты сбереги тепло огня и крова,
любовь мою до часа рокового
к той женщине, которую люблю.

Не приведи, судьба, на склоне дней
ей пережить родных своих детей!
И, если бед не избежать на свете,
пошли их мне - не ей самой, не детям,
той женщине, которую люблю!..

Алла Пугачева, для которой песня "Судьба" стала визитной карточкой, изменила последнюю строчку. "Та женщина, которую люблю" стала "женщиной, которая поет". Автор стихов не рассердился. Он был великодушным, Кайсын из Чегема.

 
* * *
- Что тебе милей всего, сосна?
- Высота - вот страсть моя и гордость!
- Что тебе милей всего, скала?
- Твердость!

- Море, что тебе всего милей?
- Широта земли, моя безбрежность!
- то тебе, весна, всего милей?
- Нежность!

- Что тебе, зима, милей всего?
- Белизна на белоснежном поле!
- Птица, что тебе милей всего?
- Воля!
1966
* * *
- Терек, бек сюйген затынг неди?
- Бийиклик.
- Къая, бек сюйген затынг неди?
- Беклик.

- Тенгиз, бек сюйген затынг неди?
- Кенглик.
- Жаз, сен бек сюйген затынг неди?
- Кёклюк.

- Къыш, сен бек сюйген затынг неди?
- Акълыкъ.
- Къанатлы, бек сюйгенинг неди?
- Азатлыкъ!..
1966
 
мираж
Къайсыннга аталгъан интернетде http://www.k-kuliev.ru/ сайт ачылгъаныны юсюнден барыбыз да эшитгенбиз, аны юсю бла ол ишге къатышхан адамлагъа уллу ыспас этебиз, аланы да сакълайбыз къонакъгъа

Сау бол, Аллаh айтса, келликбиз джыйылыугъа!
 
Дитя гор
ждёмсссссс (с)
 
мен да зазайым кесими сюйген стихлерими

Когда на меня навалилась беда
И шел я по отчему краю,
"Отдай свою боль мне",? сказала вода,
По горному склону стекая.
Сказала мне высь:
"Обернись к небесам,
И в сердце растает тревога".
"Спокойно иди, я тебя не предам!" ?
Тихонько шуршала дорога.
"Взгляни на мои голубые снега",?
Чуть слышно гора мне шептала.
"Приляг на траву",?поманили луга.
Прилег я, и легче мне стало.
И стало все просто, и понял я вдруг ?
Иного не надо мне края,
А только б дорога, да речка, да луг,
Да небо родимого края.

К. Кулиев
 
Зал Эльбы-Нальчик переполнен любителями творчества Къайсына Кулиева. Использовано большое количество аудио-видео материалов из жизни великого поэта. Школьники читали его стихи. Фото и видео материалом поделимся чуть позже...ждите...
 
Мухтар Табаксоев в полном восторге слушал, как рассказывал стих ученик МОУ СОШ п.Къашхатау, ТАК КРАСИВО ОН ЧИТАЛ , это просто надо было слышать и ВИДЕТЬ...какие у него эмоции....красавчик... Все молодцы!!!!!!!!! Всем огромное СПАСИБООООООООООО!!!!!!!!
 
?Милые, живите и не мерьте
То, что вам измерить не дано,
А бессмертье, это после смерти,
Если вам бессмертье суждено...


и еще мое любимое


На мир смотрите добрыми глазами,
Чтоб добрым было слово, добрым труд,
Пусть дураки сочтут вас дураками,
Злодеи малодушными сочтут.
Нам, людям, лишь добро приносит счастье.
Оно в конце сильнее зла всегда,
Погибает в яме волк с кровавой пастью,
Пожар погасят ветер и вода.
Пусть у глупца спокойней жизнь и краше,
Пусть в жизни сам злодей не знает зла,
Добро вовеки будет богом нашим,
Ему ? молитва наша и хвала.
 
О, таурухланы уясы-жерим,
О, эрлени анасы-жерим.
Таза сууларын ичирген жерим
Ёсдюрген, жашау, кюч берген жерим!
- деген сёзле бла башлагъанды Этезланы Мадина 20-чы ёмюрню айтхылыкъ поэтлеринден бири, малкъар халкъны ийнагъы, кёп халкъланы да жюрек жууугъу Къулийланы Къайсыннга аталгъан ингирибизни.



Устазлагъа жюрек ыразылыгъыбызны билдирирге сюебиз, окъуучуларын хазырлап, заманларын да къызгъанмай бу ишибизде болушханлары ючюн!





Къулийланы Къайсын кеси миллетини сыйын бийикге кётюрюп, аламат чыгъармалары бла бизни халкъыбызны атын битеу дуниягъа айтдыргъан сыйлы адамыларыбыздан бириди. Къайсынны поэзиясыны юсю бла бизни Ата журтха сюймеклигибиз кюч алады. Анагъа, тиширыугъа, табийгъатха хурмет бере, ёз жерибизни багъалай билирге, ёхтемленирге, шуёхлукъгъа, тенгликге сакъ болургъа юйретгенин чертгенбиз. Аны жашау эм чыгъармачылыкъ жолуну юсюнден ушакъ бардыргъанбыз.



 
Къулийланы Къайсын 1917 жылда 1-чи ноябрьда Огъары Чегемде туугъанды. Атасы Шуа, Чегем ауузунда айтылгъан уучу, кеси къыйыны бла жашагъанды. Анасы Юзейирхан, Бечелланы Бызанкны къызы, кёп сабийли уллу юйдегиде ёсюп, жашау тиричиликге къаты тиширыу болгъанды. Эри эртте ёлюп, сабийлери бла кеси къалгъанда да, жунчумай, тарыкъмай, къызларын, жашларын адепли, саулукълу ёсдюрюргенди. Кайсын беш-алты жыллыкъ заманында, жайракъ атха минип, уллу жашлагъа тенг болуп, "чаришге" да аз кирмегенди. Кеси алай эсгере эди: "Мен ат жалкъасына алай къаты жабышыучу эдим. Жыгъылсам, аны жалкъасындан ууучум бла бир алмай тюшмез эдим, аны себепли "ат сингир" деп атагъан эдиле манга".
Къабарты-Макъарны сыйлы поэти, республикабызны эм Лениничи саугъаланы лауреаты, он жылындан назмула жазып, 17-жыллыгъындан а басмаланып башлагъан эди.
 
"Къулийланы Къайсынны поэзиясы бизни бюгюннгю кюнюбюздю, аны келир заманы уа бютюнда жарыкъ боллугъуна сез жокъду"-, дгенди журналистлени биригиулерини орунбасары Шауаланы Разият

 
30-чу жыллада Къайсынны биринчи назмулары чыгъа башлайдыла. 1935-чи жылда аны Москвада Театр санатны къырал институтуна окъургъа жибередиле. 1940-чы жылда окъууну бошап, Москвадан къайтады. Педагогика техникумда устаз болуп ишлеп башлайды. Ол жыл "Салам, эрттенлик" деген биринчи китабы чыгъады.

1940-чы жылда Къайсын аскерге чакъырылып, парашют бёлюмде къуллукъ эте тургъанлай уруш башланады. Ол, арсарсыз, урушха киреди. Фашистлеге къажау къыйын сермешледен биринде ауур жаралы болуп, госпитальгъа тюшеди. Чувашияда Чебоксары шахарда жараларын бакъдырып, сау болуп, биягъы фронтха къайтады. Поэт урушну жоллары бла кеси ётгени себепли, аны башха жазыучуладан керти, ачыкъ кёргюзтгенди. Ол урушну зараны къуру адамлагъа жетип къалмай, табийгъатха, жаныуарлагъа, къанатлылагъа да жетгенин суратлайды. "Урушну суратлары", "Эшитигиз, таулула",
"Уллу жигитлик", "Сермешни аллында"
, бютюн да "Перекоп" бла "Сиваш" деген назмулары сыйлы жерни аладыла. Къайсын кесини "Перекоп" деген циклына Н.Тихоновну "Но мёртвые, прежде чем упасть, делают шаг вперёд" деген сёзлерин эпиграфха алгъанды. Ол фикир керти болгъанына Перекоп бла Сивашны жигитлери да шагъатдыла.
Уруш деген бетсиз, кюйсюз бла тюбегенме
Мен бюгюн бетден бетге.
Жан жанымда кырдыкланы къучакълап,
Жаш тенглерим жыгъыладыла жерге...

деп Къайсын кесини поэзиясы бла жашауну, от кюнлени байламлыкъларын тынгылы ангылатханды. Халкъгъа келген къыйынлыкъны, аны бла бирге чыдамлыкъны, кишиликни, жан къайгъыны унутуп, "Ата журтум",- дей билгенлени поэт бек уллу хурмет бла, уллу усталыкъ бла кёргюзтеди.
 
Совет Союзну заманында жазыучула, бютюнда аз санлы халкъланы поэтлери, ёз миллетлерине, аны тилине, тарыхына сюймекликлерини юсюнден ачыкъ айтыргъа къоркъгъан заманлада жазгъанды Къайсын "таулу болгъаным-къууанчымды" деп. Жазыучула, кеслерини миллет энчиликлерин жашырыргъа ёч эдиле. Алай бизни Къайсын идеология даулашланы озуп, алгъа къарай билген акъылман, батыр поэт болгъанды. Ол айтыр сезюн бир заманда артха салмагъанды.

 
Урушну къыйынлыгъындан къутулгъунчу бизни халкъыбызгъа энтта бир къыйынлыкъ келди. Сегизинчи мартны эрттенлиги!...Сабыр тынчлыкъны бузгъан къара эрттенлик!...

Къызгъан темир кибик сёзле бла да,
Къурч къамача кирлик сёзле бла да,
Айталмазса ачыуун ол кюнлени,
Жерге кебин салынмай киргенлени!

...О, мартны сегизинчиси, сабийле
Аналарын къыбултуучу кюнлери!
Ол кюн жансыз, отсуз къалып тау юйле,
Анала, сабийле кетдиле кери!

Байрамны орунуна жиляу болду
Ол кюн таулу сабийлени барына!
Вагонланы ичи сарнаудан толду,
Кёз жашла саркъдыла мартны къарына.


Поэт, кёчгюнчюлюкню жылларында Чегемни табийгъатын тансыкълап, кёп назму жазады: "Кюз арты келген болур", "Къыйынлыкъ жетген сагъатда", "Туугъан жериме", "Туугъан жериме айтама" деген поэмасы.

Балалы къуш уясында тургъанча,
Тураса, Малкъар, чыгъып къалагъа.
Таула, тойгъа барыргъа жыйылгъанча,
Къарла башлыкъ болгъандыла алагъа.

Буу ёкюрюу, жугъутур мюйюз таууш
Бирге къошуладыла, Малкъар, сенде,
Биченликле, гокка хансла, агъач, таш-
Бары къатышды тарла ичлеринде.

Башы кёрюнмеген къысыр къаяда
Назик наратчыкъла ёсюп туралла,
Кёлде жатхан геммешлеча ташлада
Гокка хансла, жилтинлеча, жаналла.

Къаты кишиликни эм назикликни
Тюрсюню бирге турад Малкъарымда,
Жырлары эрликни эм сюймекликни,
Эгешлеча, туудула тауларымда.

Санга алгъыш эте, чыгъама тангнга,
Сени унутурча кюн туумаз манга.
Буз кибик сууукъ сууларынгдан къандым,
Сени тансыкълап, жилядым, къуундым.

Сенсиз насып болмаз бир инсанынга,
Къор болайым, Туугъан жерим, мен санга!

Сангырау болсам да, эшитип турурма
Чапыракъ тауушунгу кюз артында,
Сокъур болсам да, ажашмай барырма
Къызыл къаным боягъан жолларынгда.

Кёз, жюрек жарыкъ да сенсе инсаннга,
Къор болайым, Туугъан жерим, мен санга!
 
 
Табийгъатны хар илишаны-къара суучукълада къолан ташчыкъладан башлап, таулагъа дери, жерини кырдыгы, тереги, кийиги, къанатлысы. Табийгъатны огъурлулугъун, ариулугъун кёрюп, аны суратлай билгенди Къайсын.

"... Таулу болгъаным- къууанчым мени,
Жеримде сыйлы хар таш, хар шаудан.
Жау сыйыралмаз бизден бу жерни,
Жау кеси айырылыр жашаудан...


Хар жазгъан тизгинчигинде Къайсынны жерине сюймеклиги ачыкъланады. Таулу жаш таулулугъу ючюн бютюн бек ёхтемленнгенди"-, дегенди Къайсынны юсюнден белгили поэтибиз, жазыучуланы Союзларыны келечиси - Табакъсойланы Мухтар



"Жылы уям, мен сени энди тапдым" - дегенди поэт назмуларыны биринде. Энди уа, тынгылачыгъыз, къалай ариу, бийик сёзле айтады поэт ана тилини юсюнден.

"Бизге бешик жыр айтдыргъан тилибиз".

Сенде жылыуу ана ёшюнню,
Жерими кырдык ийиси ? сенде.
Тазалыгъы ана сютюню,
Кёгет жангылыгъы ? сёзлерингде.

Анам этген гыржынны татыуу,
Таукелликлери батыр эрлени.
Туугъан от жагъабызны жылыуу
Жарыкълыгъы жазгъы эрттенликни.

Къар юзюлгенлерини даууру,
Жугъутур секиргени таулада
Батырла хыны къылыч урууу
Къушла къычырыгъы булутлада.

Шаудан шыбырдау, кёк кюкюреу,
Жайлыкъда шошлукъ ингирлени,
Такъырлыкъда эркин къанат кериу,
Мурулдагъанлары кёгюрчюнлени.

Барысы да ана тилим, сенде,
Сыйлы жерибизни жюреги ? сен,
Кёгетле ийиси ? сёзлерингде.
Халкълай турурбуз, сен турсанг эсен!

Сен болмасанг, биз да ? сёзсюз, тилсиз.
Сен барда бушууубуз болур сел.
Санга тилек эте жашайбыз биз.
Къууанчыбыз, жарсыуубуз да ? сен.

Халкъ ана тилинде къайгъы сёзюн,
Алгъышын, келечисин айтды,
Урушда, жауладан, сакълап жерни.
Ана тилинде жырлай къайтды.

Къыйын кюн таяннган таягъыбыз,
Къууанч кюн жубатхан сырыйнабыз.
О, ана тили ? сабийлик тили,
О, ана тили ? кертилик тили
 
 
 
Къаллай бир жыр жазылгъанды Къайсынны назмуларына: "Музыка", "Женщина, которая поет", "Родина", "Певица", "Жерими ариулугъуна...", "Все еще впереди", "Черный конь умирает на белом снегу"эм дагъыда башхала.

Дмитрий Хворостовский. Из концерта Игоря Крутого и Дмитрия Хворостовского ?Дежавю?. Ноябрь 2009г. Государственный Кремлевский Дворец. Музыка Игоря Крутого. Стихи Кайсына Кулиева. Симфонический оркестр под управлением Константина Орбеляна. Большой хор Академии хорового искусства имени В.С. Попова.

 
"Мен сизге жыр айтайым"-, дегенди Марк Бернес. Жырны аты уа орус тилден кечюргенде "Все еще впереди":

 
 
 
 
Страницы: 1 2 3 След.
Читают тему (гостей: 2)

 

Написать нам