- Киштикге къанат битсе, чыпчыкъ къалмаз эди.
- Тиширыусуз юй – отсуз от джагъа.
- Джарлыны тону джаз битер.
- Азыкъ аз болса, эртде орун сал.
- Башда акъыл болмаса, эки аякъгъа кюч джетер.
- Къайгъы тюбю – тенгиз.
- Ёзденликни джайгъан – джокълукъ.
- Чабакъгъа акъыл, табагъа тюшсе келеди.
- Джолунга кёре – джюрюшюнг, джагъанга кёре – юлюшюнг.
- Бастасын ашагъан, хантусун да ичер.
- Тилчи бир сагъатха айлыкъ хата этер.
- Джырчы джырчыгъа – къарнаш.
- Ашлыкъ – бюртюкден, джюн – тюкден.
- Джашда акъыл джокъ, къартда къарыу джокъ.
- Джыгъылгъанны сырты джерден тоймаз.
- Ариу джол аджал келтирмез.
- Ётюрюк хапар аякъ тюбю бла джюрюйдю.
- Къар – келтирди, суу – элтди.
- Ач отунчуну ачыуу – бурнунда.
- Накъырда – кертини келечиси.
- Къонагъы джокъну – шоху джокъ.
- Юйлю уругъа ит чабмаз.
- Нарт сёз – тилни бети.
- Къатын байлыкъны сюер, эр саулукъну сюер.
- Иги адам абынса да, джангылмаз.
- Къонакъ аман болса, къонакъбай джунчур
- «Ма», - дегенни билмесенг, «бер», - дегенни билмезсе.
- Халкъны юйю – туугъан джери.
- Аякъларынгы джууургъанынга кёре узат.
- Чыкълы кюнде чыкъмагъан, чыкъса къуру кирмеген.
- Ашхы болсанг, атынг чыгъар, аман болсанг, джанынг чыгъар.
- Къая джолда джортма, ачыкъ сёзден къоркъма.
- Билими азны – ауузунда кирит.
- Баш – акъыл ючюн, акъылман – халкъ ючюн.
- Таш бла ургъанны, аш бла ур.
- Хансыз джомакъ болмаз.
- Сабийликде юретмесенг, уллу болса – тюзелмез.
- Эм ашхы къайын ана мамукъ бла башынгы тешер.
- Къарт болгъан джерде, берекет болур, сабий болгъан джерде, оюн болур.
- Аз айтсам, кёб ангылагъыз.
- Айтылгъан сёз ызына къайтмаз.
- Асхат ашлыкъ сата, юйдегиси ачдан къата.
- Джахил болса анасы, не билликди баласы?
- Атынг аманнга чыкъгъандан эсе, джанынг тамагъынгдан чыкъсын.
- Къарт бла баш аша, джаш бла аякъ аша.
- Тешигини къатында, чычхан да батыр болур.
- Къартны бурнун сюрт да, оноугъа тут.
- Джарашыу сюйген – джалынчакъ.
- Къалгъан ишге къар джауар.
- Къарнынг къанлынга кийирир.
АДАБИЯТ НЫГЪЫШ
19.11.2010 01:51:28
taulanud!
http://www.smikbr.ru/2009/jurnals/mingit/11-12-200 9.pdf Алгъышлайма. "Минги Тау" журналны окъуй келиб, назмуларынгы кёрюб къойдум. Кязим бла Къайсынны сыфатлары, рухлары да болгъан журналда басмаланнганынг - бек уллу затды. Кесини джазгъанына бек къаты къараучу Бейбарс, сеннге джумшакълыкъ да этген болур, алай болса да, аллай онглу джазыучу бошуна кёллендирлик тюлдю - сен да аны ышаныууна тыйыншлы боллукъ болурса, инша Аллах. Элияс БОЛАТ "Жюрек мюлкюбюзню кёбейтейик. Жашлыкъ гузабадан, къылсызлыкъдан абадан тёлюбюзню ? къартланы ? сан этмей не насийхат-аманат этгенлерине тынгыламай, айтхан сёзлерин унутуп къоябыз. Артда сокъурансакъ да, ? заман а кетип". Таулануд Къартла Ачылыкъ кёп кёрген асыл къартла, Биз тилейбиз сизге талай саулукъ. Къопдугъуз, тюзлюк ёкюлю нартла Къопхан кибик, къадар этсе жаулукъ. Кёп къарыу табылсын саныгъызда, Таяндырмай таякъгъа жашау. Энди этилмесин жаныгъыздан Бек сюйген тауларыгъызгъа да дау. Чачы агъаргъан мени къарт атам Аманатла кёп салгъан эди манга. Жаннетли болсун. Ол ахшы адам Эди. Ачыу сынатмады инсаннга. ?Кёлсюз адамгъа халкъ айып салыр, ? Деучю эди, ? жанынг болмасын жалгъан. Жаннган отдан да юлюш алыр, Жюрегинде таукеллиги болгъан!? Къартла! Кенгдедиле энди, узакъда Жюрекле эзиучю талай азап. Кючлю болдугъуз къадар тузакъда, Чынтты таулулача, таукел жашап. Огъурлулукъ Сёзле табалмайма айтыргъа. Да къайдан табайым аланы? Амал жокъду къыйын къадаргъа... Къалмады Алийни адамы. Сабий эдим мен ол кезиуде. Бир жол Алий манга сёлешди. Огъурлулукъ кёп эди сёзюнде, Халы жюрегимде жерлешди. Сиз да таныйсыз ол жарлыны, Жер-жерледе айланады ол. Бир базарда кёрелле аны, Бир а шахаргъа элтеди жол. Былай болду: Алий жюн базарда Бир къызгъа ахча тилей барды. Къыз хычин берди да, кёлю жарып, Ол, сабийча, таза ышарды. Хар къуруда: ?Тели Алий?, ? деп Бир къауумла анга кюлелле. Адамлыкъ барыбыздан да кёп Анда болгъанын а билелле. Эл, жамагъат алай бош этед, Керексизге гюнахла ала. Къурупму барад ахшы адет, Жюрекге къара мухур сала? Мискин адам биреуге ? оюнчакъ. Тауукъдан багъа тергелмейди ол. Нек бош турады намаз минчакъ? Ал да, таза да, халал да бол. Тау адетни биз къаты тутуп, Керекбиз адамлай къалыргъа. Аланла, къоймайыкъ биз унутуп Намаз минчакъны чюйден алыргъа. Жюрек мюлкюбюз ...Алайлай кенг жолну юсюнде Бир къарт киши ауа тебреди. Ажал жаныгъан кюнюнде Кишиден болушлукъ кёрмеди. Сюркелип, къоллары къалтырай, Кырдыкга жатаргъа изледи. Ахыр къарамы бла къарай, Бармакъларын хансха бегитди. Халкъ къарайды анга узакъдан. Аны ма былайды сагъышы: ?Чыгъалырмы ажал тузакъдан?..? ?Тапдынгмы, ичгичи гыбышы?!.? Аны къатында тургъанла, Басынып, ёлюрюн сакълайла. Тюкенден ётмек алгъанла, Юсюне сюелип чайнайла. Игилик къолларындан келмеген Адамла саладыла ?махтау?. Билгенлери, мыллык излеген Къаргъалача ? жутлукъ эм марлау.. Хуржунунг ахчадан толуп, Къошда малларынг талай бир. Кетдими бизден игилик, къуруп? Толу жауапны энди келтир. Кёкге айланып этсек да тилек, Адамла, биз бузулгъанбыз халек. Ким айтсын манга, аланла, нек Болгъанбыз былай ташжюрек?! Шагъат болдум кесим: ?Дуния Жут болуп барады!? ? деген сёзге. Огъурсузлукъну аллын тыя, Къалсын игилик биргебизге! Бай болургъа кюреше эсек, Гузабасыз сагъыш этейик. Къошуп игиликден кесек-кесек. Жюрек мюлкюбюзню кёбейтейик. Малкъарда Назму жазаргъа фахмум да болмаз, Алай кёлюмдегин айтайым. Жолгъа чыкъмасанг, муратынг толмаз. Мен Малкъаргъа барып къайтайым. Тау жерлеге ? Малкъаргъа ? бардым. Тенгим, бир махтанайым санга. Къарачайдан ариу жокъ деп турдум, Энди экилиме мен анга. Акъ таулары биздеча бийик, Къаялары чынгылдыла, тик. Тау тарлары, кёллери терен, Биченликледе кёпдю гебен. Жанларындан юлюш этелле Ала, хан къонакъ келген кибик. Къарачайны бир да бек сюелле, Кётюрелле намысын бийик. Юйге къайтайым деп жол тутдум, Алай тюбедим да бир къызгъа, Юйюме тансыгъымы унутдум, Къалды жюрегим амалсызгъа. Ол, ушап субай санлы жургъа, От салды да къойду жюрекге. Ётюм жетмей атын сорургъа, Бир сейирле болдум кесекге. Кёзюме къарады, ышара, ? Кёрдюм эки жарыкъ жулдузну. Къалдым аны ызындан къарап, Сёзге тыя билмедим къызны. ?Ай, тели уа!? ? дей, кесиме Урушдум, жыйылып юйюме. Тюшеди да ол къыз эсиме, Кёкден нюр жауады юсюме. Шах Малкъар сынатды игилик: Кёрдюм бек ариу жулдузну. Излерме, айкъанат сюймеклик, Табарма ол жур кёзлю къызны. |
|
|
|
02.01.2011 23:00:50
Рассмотрим некоторые рифменные пары Геннадия Калашникова [12].
Если рифмы перелив?земли; угрюмы?рюмок можно смело считать усеченными, то рифму изножье?кожей есть основание отнести к точной рифме. Здесь важно не только наличие опорного согласного [л], но и дополнительное совпадение созвучия в конце строки. В рифменной паре горизонты?зонтик есть опорный согласный [з], но все-таки это рифма не точная, а усеченная, т. к. нет идентичного созвучия в конце стиха. Поэты ХХI века охотно используют составные рифмы, не забывая наработки выдающихся мастеров версификации прошлых лет ? Владимира Маяковского, Владимира Высоцкого. Диапазон составных рифм современных поэтов достаточно широк ? от простейших и тривиальных: едва ли?угоняли, счастья?лучась я, редея?где я (Вера Павлова) до более сложных и неожиданных ? весьма-с?есмь аз, тумане?тьма не, тетради и?партии, на колени?ни о зле ни (Михаил Поздняев), пока я не я?покаяния, зарево?разбазарь его, духа ли?расчухали (Татьяна Бек). Рифма, как общество, развивается последовательно. Шаг за шагом. Революционные качественные преобразования наступают не сразу ? только эволюционным путем. У любого новатора есть предшественники, учителя. Иногда, правда, за ?революционные? открытия принимают полное отсутствие версификационного мастерства. Как иначе объяснить, например, появление рифмоидов воздух?облик, гостиницы?глобализация, вереска?бережно [13] в традиционных по контенту стихотворениях Андрея Грицмана? Конечно, в поэзии существуют исключения из правил (этим она, собственно, и интересна). Можно вспомнить некоторые стихотворения, в которых наблюдается полное несоответствие формы и содержания, но при этом возникает факт и чудо поэзии. И тогда любые размышления о форме и содержании, о рифмах и рифмоидах кажутся бессмысленными. Вот, например, стихотворение современной русской поэтессы Наталии Лихтенфельд, почти 20 лет живущей в Берлине. * * * Поглубже в снег улечься, Чтоб не оледенеть. А чтобы не обжечься ? Заранее сгореть. А чтоб не обижаться ? Самой сказать ?прости?. А чтобы докричаться ? На шепот перейти. [14] Улечься?обжечься; обижаться?докричаться ? типичные рифмы прошлых веков, но это не мешает стихотворению производить суггестивное впечатление на современного читателя. Контент настолько экспрессивен, что форма становится не важной. Однако такие случаи не слишком распространены. В целом рифменная система развивается динамично, как в целом современная русская поэзия в ХХI веке. Стихотворение ? это высокотехнологичная конструкция, которая постоянно претерпевает изменения. И значение рифмы в этой конструкции переоценить нельзя. Литература: [1] Давид Самойлов. ?Книга о русской рифме?. C. 371 [2] Слава Лён, ?Дети Ра?, ? 5, 2008, Сайт. www.detira.ru; ?Зинзивер?, ? 3, 2010. сайт www.zinziver.ru [3] Слава Лён, ?Зинизвер?, ? 3, 2010. Сайт www.zinziver.ru [4] Андрей Вознесенский, ?Знамя?, ? 8, 2008. Сайт www.magazines.russ.ru [5] Сергей Гандлевский, ?Знамя?, ? 1, 2004. Сайт www.magazines.russ.ru [6] Давид Самойлов. ?Книга о русской рифме?. C. 368, 369 [7] Марина Кудимова, ?Дети Ра?, ? 2, 2010. Сайт. www.detira.ru [8] Сергей Арутюнов, ?Дети Ра?, ? 2, 2010 Сайт. www.detira.ru [9] Сергей Арутюнов, ?Дружба народов?, ? 10, 2010. Сайт www.magazines.russ.ru [10] Роман Якобсон, ?Работы по поэтике: Переводы?, М., ?Прогресс?, 1987, с. 272 [11] Александр Бубнов, ?Дети Ра?, ? 11, 2010. Сайт. www.detira.ru [12] Геннадий Калашников, ?Новый мир?, ? 10, 2010. Сайт www.magazines.russ.ru; ?Октябрь?, ? 12, 2009. Сайт www.magazines.russ.ru [13] Андрей Грицман, ?Октябрь?, ? 8, 2010. Сайт www.magazines.russ.ru [14] Наталия Лихтенфельд, ?Крещатик?, ? 1, 2009. Сайт www.magazines.russ.ru Евгений Степанов ? литератор. Автор нескольких книг. Живет в Москве. |
||||
|
|
|||
Читают тему (гостей: 1)